La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuteronomi/Deuteronomi 5

←Deuteronomi 4

La Bibia piemontèisa Deuteronòmi

Deuteronòmi 6→

Deuteronòmi

5

La Bìbia piemont+isa - Deuteronòmi 05

Ij Des Comandament

¹Mosè a l’ha convocà tut ël pòpol d’Israel e a l’ha dije: “Scota, Israel, le legi e le prescrission che ancheuj iv faso conòsse. Ampréndje e guérnje për buteje an pràtica. ²Ël Signor, nòst Dé, a l’ha stabilì con nojàutri n’aleansa an sl’Horeb. ³A l’ha fala pa mach con ij nòstri pare, ma ‘dcò con tuti nojàutri ch’i soma ‘mbelessì an vita. ⁴Nosgnor a l’ha parlave facia a facia ans sël mont d’an mes al feu. ⁵Antlora mi i stasìa an tra ‘d Nosgnor e vojàutri për feve conòsse ij sò comandament, dagià ch’i l’avìe pàu ‘d col feu e’v n’ancalave pa a monté an sla montagna. Nosgnor a l’ha dit:

⁶Mi i son ël Signor tò Dé, ch’a l’ha fate seurte dal pais d’Egit, ch'a l'é la tèra anté ch’it j’ere në s-ciav.

⁷Ti ‘t l'avras gnun d’àutri dio fòra che mi^[1].

⁸Ti ‘t faras gnun-a mistà scurpìa; it faras gnun-a smijansa ‘d lòn ch’a-i è ambelelà ‘nt ël cel, o ambelessì an sla tèra, o ant l’eva sota la tèra. ⁹It jë rendras gnun-a adorassion o culto, përché mi, ël Signor, tò Dé, i son un Dé gelos: i në ciamerai cont ai fieuj dle colpe dij pare fin-a a la tersa e la quarta generassion ëd coj ch’a më scoto pa^[2]. ¹⁰Ma, për coj ch’am son fidej^[2] e ch’a osservo ij mè precèt, mia binvolensa^[3] anvers ëd lor a chiterà mai, bele s’a fussa për mila generassion^[4].

¹¹It dovreras pa 'l nòm ëd ël Signor, tò Dé a dzoneus^[5], përchè 'l Signor a tnirà pa sensa colpa col che a l'àbia dovrà sò nòm fòra 'd leu^[6].

¹²Osserva ‘l dì d’arpòs an sacràndlo coma ‘l Signor, tò Dé, a l’ha comandate^[7]. ¹³Travaja ses dì, e cudiss da bin an coj dì-lì tut ël travaj ch'it l'has da fé; ¹⁴ma ‘l sétim di a l’é d’arpòs, sacrà al Signor tò Dé. An col dì-lì it faras gnun travaj, nì ti, nì tò fieul, nì toa fija, nì tò s-ciav, nì toa s-ciava, nì tò beu, nì tò borich, nì gnun-a 'd toe bestie, nì 'l forësté ch'a l'é an ca toa, përchè tò s-ciav e toa s-ciava a peulo arlamesse parèj ëd ti^[8]. ¹⁵Arcòrd-te ch’it j’ere s-ciav an Egit, e che ‘l Signor, tò Dé, a l’ha fane seurte con man fòrta e brass poderos. A l’é për lòn che ‘l Signor, tò Dé, at comanda ‘d rispeté ‘l dì d’arpòs.

¹⁶Onóra^[9] tò pare e toa mare, coma ch’a l’ha comandate ‘l Signor, tò Dé^[10]. A l’é parèj ch’it l’avras na vita longa e ‘t saras beà ant ël pais ch’at dà ‘l Signor, tò Dé^[11].

¹⁷Sassìna nen^[12].

¹⁸Comëtt nen d’adulteri^[13].

¹⁹Roba nen^[14].

²⁰Rend pa na fàussa testimoniansa contra tò pròssim^[15].

²¹Àbie pa d'anvìa dla fomna ‘d tò pròssim. Desidera pa^[16] la ca ‘d n’àutr, nì sò camp, nì sò s-ciav, nì soa s-ciava, nì sò borich, nì qualsëssìa cosa ch’a sìa ‘d chiel.

²²Costi-sì a son ij comandament che Nosgnor a l’ha promulgà con vos fòrta dëdnans a vòstra ciambreja, da l’àut ëd la montagna, an mes al feu, ant la nivola e ant ël caluso, con vos potenta, e a l’ha giontaje pa d’àutr. A l’ha scrivuje ‘nsima a doe tàule ‘d pera e a l’ha daje a mi.

Mosè, mediator an tra Nosgnor e ‘l pòpol

²³Cand ch’i l’eve sentì la vos ch’a surtìa da lë scurità mentre che la montagna a l’era tuta anfiamà, ij cap-tribù e j’ansian a son ëvnume a trové ²⁴për dime: “Ël Signor, nòst Dé, a l’ha fave vëdde soa glòria e soa potensa, i l’oma sentù soa vos ch’an parlava da ‘n mes al feu. Ancheuj i l’oma vëddù che l’òm a peul bin seguité a vive apress che Dé a l’ha parlaje. ²⁵Ora, përchè dovrio-ne meuire? Da già che 's gran feu a va a consumene; se nojàutri i dovèisso sente na vira 'd pì la vos ëd Nosgnor, nòst Dé, a l’é sicur ch’i sarìo mòrt. ²⁶An efet, é-lo mai staie n'òm, che parèj ëd nojàutri a l'àbia sentù la vos ëd Dé ch'a viv che a parlava d'an mes al feu, e ch'a sia restà viv? ²⁷Avzin-te ti sol, Mosè, e scota tut lòn che 'l Signor nòst Dé at dirà e peui t'arferiras a nojàutri tut lòn che Nosgnor nòst Dé a l'avrà dine, e noi i lo scoteroma e i lo faroma^[17]”.

²⁸Nosgnor a l’ha sentù vòstre paròle e a l’ha dime: “I l’hai sentù^[7] coma che sta gent a l’é adrëssasse a ti: tut lòn ch’a l’han dit a l’é bin. ²⁹L'avèisso sèmpe un sentiment parèj, d'avèj tëmma e da guerné tùit ij mè comandament, tant che a fussa bin për lor, e për sò fieuj, për sèmper! ³⁰Va, e dije d'artorné mincadun a soa tenda! ³¹Ma ti, resta ambelessì con mi, e mi 't dirai tuit ij comandament, jë statù, e le lege che ti 't dovras mostreje, e che lor a dovran buté an pràtica ant ël pais che mi 'v dago an possess. ³²Vojàutri i scotreve con soen lòn che 'l Signor vòst Dé a l'ha comandave; vojàutri 'v dëstornereve nì a drita nì a gàucia. ³³I marcereve për tuta la stra che 'l Signor vòst Dé a l'ha prëscrivuve, përchè i peusse vive, e a-i sia 'd bin, e i peusse slonghé ij vòstri di ant ël pais ch'i l'avreve an proprietà.

Nòte

1. O “dë 'dnans ëd mi”.
2. Let. "ch'am m'han an òdio". Propi coma "am veulo bin" (אָהֵב, ʾahev) a veul dì, ant ël contest ëd n'aleansa "serne, ubidì", l'stess “avèj an òdio” (שָׂנֵא, saneʾ) a veul dì "arfudé, nen scoté, dzubidì" (Cfr. Deuteronòmi 4:37; 5:10). 5:8-9 Cfr. Levìtich 26:1; Deuteronòmi 4:15-18; 27:15·
3. Lòn ch'i l'oma voltà coma "benevolensa" (חֶסֶד, khesed) a dëscriv la fidelità 'd Nosgnor anvers ëd coj ch'a son fidej ai termin dl'aleansa stabilìa con lor. Mincatant a l'é dovrà coma 'n sinònim ëd בְּרִית (brit, “aleansa"; Deuteronòmi 7:9).
4. 5:9-10 cfr. Surtìa 34::6-7; Nùmer 14:18; Deuteronòmi 7:9-10.
5. O “it giurerà pa ‘l fàuss”. L'idèja ambelessì a l'é nen cola 'd nen bëstëmmié ant ël sens ch'i-j doma ancheuj, ma 'd dovré 'l nòm ëd Nosgnor per ëd but profan, nen sant, visadì "sensa significassion", "veuid" (an Ebràich שָׁוְא [shavʾ]). Ant l'Israel dl'antichità a l'era 'dcò dovré 'l nòm ëd Nosgnor coma testimoni an ëd vot che un a l'avìa gnun' intension ëd mantnije.
6. Cfr. Levìtich 19:12.
7. Cfr. Surtìa 16:23-30; 31:12-14.
8. 5:13-14 cfr. Surtìa 23:12; 31:15; 34:21; 35:2; Levitich 23:3.
9. Let. consìdera 'd pèis” (כַּבֵּד, kabbed). La significassion sì a l'é la granda importansa ch'i l'oma da dé a nòstr pare e a nòstra mare.
10. Cfr. Deuteronòmi 27:16; Maté 15:14; 19:19; March 7:10; 10:19; Luca 18:20; Efesin 6:2.
11. Cfr. Efesin 5:16.
12. Conform a la tradission a sarìa "Massa nen". Ël verb ambelessì (רָצַח, ratsakh) a l'é 'n tèrmin genèrich për l'amassidi, ma ant ël Testament Vej sia massé an na guèra legìtima che la pena capital a l'ero nen mach përmetuje, ma 'dcò comandà da Nosgnor (cfr. Deuteronòmi 13:5, 9; 20:13,16-17). A l'é parèj che la significassion tècnica a l'é "sassina nen" (ëd manera nen giusta). Cfr. Génesi 9:6; Levitich 24:17; Maté 5:21; 19:16; March 10:19; Luca 18:20; Roman 13:9; Giaco 2:11.
13. Cfr. Levitich 20:10; Maté 5:27; 19:18; March 10:19; Luca 18:20; Roman 13:9; Giaco 2:11.
14. Cfr. Levitich 19:11; Maté 19:18; March 10:19; Luca 18:20; Roman 13:9.
15. Cfr. Surtìa 23:1; Maté 19:18; March 10:19; Luca 18:20.
16. Cfr. Roman 7:7; 13:9.
17. 5:22-27 Cfr. Ebréo 12:18-19.