Lenga piemontèisa/Corso elementare di Piemontese/Lezione 20

Artorn

---

Corso elementare di Piemontese

Lez. 0 - Lez. 1 - Lez. 2 - Lez. 3 - Lez. 4 - Lez. 5 - Lez. 6 - Lez. 7 - Lez. 8 - Lez. 9 - Lez. 10 - Lez. 11 - Lez. 12 - Lez. 13 - Lez. 14 - Lez. 15 - Lez. 16 - Lez. 17 - Lez. 18 - Lez. 19 - Lett. 1 - Lett. 2

---

La copà

Su, 'nt la doja piemontèisa, versa 'ncora lòn ch'a-i resta

- dòpo l'ùltima batòsta - dòpo l'ùltima tempesta -

dël vinèt ch'i dësbotiavo quand ch'a l'era 'l di dla festa,

ch'i na bèivo na copà.

Da col temp che 'd ròbe neuve pòch për vòlta a son frustasse,

che 'd person-e a j'ero 'nsema che peuj dòp son separasse

e che 'd file 'd teste àute son dventà dle teste basse,

ma 'l vinèt l'é nen cambià.

Guarda 'n pò come ch'as guerna ciàir e san, fin e sincer:

com'a scapa da 'nt la bota, com'a fris ant ël bicer,

quasi quasi ch'as dirìa ch'a l'han mach tiralo jer

da 'nt le cròte dël Monfrà.

Versa pura sensa gena; l'é pa un vin ch'a dà a la testa.

Lassa pura ch'a n'arlegra e ch'an buta 'l cheur an festa.

Se la doja l'é 'n pò frusta, l'é però na doja onesta,

l'é la doja 'd nòstra ca.

Giontje ansema le memòrie dël bon temp ch'a l'é passaje,

le miserie e le baldòrie, le strachësse e le bataje,

le passion ch'a s'anviscavo come 'l feu da le buscaje,

le speranse e j'ilusion.

E ij soris ch'a tërmolavo sle bochin-e moscatele,

e ij basin ch'i vendumiavo sota ij brombo dle tirele,

e le còse antiche e triste, e le còse antiche e bele

ch'i na faso na canson.

E cantomla ancor na vòlta con la bela companìa,

con la vos ch'a treuva ancora le volade d'alegrìa,

mentre fòra - an mes a l'ombra - j'é la Mòrt ch'a fà la spìa

pen-a lì, virà 'l canton.

Ma s’a j'é, guardomla an facia. Soma gent ëd bon-a rassa

Sì ch'a-i fà se j'ani a chërso - se la vita a në strapassa.

L'oma forse 'l sangh pì màire - la caviera meno s-ciassa,

ma 'l cassiòt l'é sempre bon.

Na canson dla nòstra tèra fà pì gòj che na cocarda,

quaicadun a la dëspresia, ma l'é n'ànima bastarda.

Noi ch'i soma 'd marca franca la cantoma a la goliarda

con na fiama 'ndrinta a j'euj.

E 'ntratant ij gran a sponto, e ant le vigne ij branch a buto,

e ant le ca j'é le maraje ch'a travajo e ch'a discuto.

Gnun-e tëmme ch'i së sperdo. Quand che ij pare a stago ciuto

s'ancamin-o ij nòstri fieuj.

da Fruta madura, 1931

Vocabolari

• Anvischesse = accendersi
• Brombo = tralcio
• Buscaje = rami secchi
• Buté = germogliare
• Canton = angolo
• Caviera = capigliatura
• Chërse = crescere
• Ciuto = zitto
• Copà = bicchiere
• Cròta = cantina
• Dësbotié = stappare
• Doja = boccale, brocca
• Frisé / frissé = frizzare
• Frustesse = consumarsi
• Gena = timore
• Gionté = aggiungere
• Gòj = gioia, piacere
• Guernesse = conservarsi
• Màire = magro
• Maraje = insieme di ragazzi
• S-ciass = folto
• Strachëssa = stanchezza
• Tëmma = timore
• Tirela = filare di vite
• Viré = girare

Nota biografica

Il mondo poetico pascoliano trasfigurato in un’estetica verificata nella tradizione e sublimata da una religiosità popolare è il mondo del primo grande poeta del Novecento letterario piemontese: Nino Costa.

La sua preparazione umanistica lo rese sensibile alla poesia espressa dai giovani poeti crepuscolari il cui spirito egli talvolta manifesta con la posizione di umiltà, di tenerezza e di ironia che egli assume nei confronti delle cose, del mondo e di se stesso. [Camillo Brero, Storia della letteratura piemontese, vol. III, p.20]

Nino Costa nasce a Torino nel 1886 e ivi muore nel1945. Tra le opere più importanti si citano: “Mamina” (1922),

“Sal e pèiver” (1924), “Brassabòsch” (1928), “Fruta madura” (1931), “Ròba nòstra” (1938), “Tempesta” (uscito postumo nel 1945).

---

Glossario minimo piemontese-italiano

---