Dutrin-a cristian-a bìblica/Sità Neuva - Seconda part

La Dutrin-a Cristian-a[modifiché]

Basà an sla neuva Bibia piemontèisa e soagnà da Pàul Castlin-a, cost Catechìsim a mostra an fòrma arsuntiva ij fondament dla fej cristian-a conform al mëssagi biblich.

52 domande e rispòste për ël cheur e la ment

Seconda part - ël Crist, la Redension, la Grassia[modifiché]

D. 21. Che sòrt ëd Redentor l’om-ne da manca pr’ arportene a Dé? R. I l’oma da manca d’un ch’a sìa ‘n ver òm e, ant l’istess temp, verament Dé.

“Përchè 'n cit a l'é nassune, i l'oma arseivù 'l don d'un fieul. A l'avrà an sle spale la responsabilità dël govern. A sarà ciamà: Consijé maravijos, Dé potent, Pare etern, Prinsi dla pas” (Isaìa 9:6).

D. 22. Përchè ‘l Redentor a l’ha da esse ‘n ver òm? R. Ël Redentor a l’ha da esse ‘n ver òm përchè ant la natura uman-a chiel a peuda, për nojàutri, fé ubidiensa përfeta a la Lege antrega e patì ‘l castigh dël pëccà; e përchè a peuda simpatisé con nòstre debolësse.

“A l'é për lòn ch'a l'era da manca che chiel as fèissa dël tut sìmil ai sò frej, parèj ch'a podèissa esse dëdnans a Nosgnor un gran' sacerdòt misericordios e degn ëd fiusa, ch'a fèissa l'espiassion dij pecà dël pòpol. Dàit che chiel medésim a l'ha passà la preuva dla soferensa, ora chiel a peul giuté coj ch'a son provà” (Ebréo 2:17-18).

D. 23. Përchè ‘l Redentor a l’ha da esse verament Dé? R. Ël Redentor a l’ha da esse verament Dé perchè mach parèj, për motiv ëd soa natura divin-a, soa ubidiensa e patiment a sarìo përfet e d’efet sicur; e ‘dcò përchè mach parèj chiel a podrìa soporté la giusta ira ‘d Dé contra ‘l pëccà e vince la mòrt.

“Nosgnor, contut, a l’ha arsussitalo, an avend delivralo dai patiment dla mòrt, përché ch’a l’era nen possibil ch’a fussa artenù da chila” (At 2:24).

D. 24. Përché era-lo necessari che Crist, ël Redentor, a meuirièissa? R. A l’era necessari che ‘l Crist a meuirièissa përchè, dàit che la mòrt a l’é ‘l castigh pr’ ël pëccà, Crist a l’é mòrt ‘d manera volontaria a nòst pòst për liberene dal podèj e da la pen-a dël pëccà, e parèj arportene a Dé. Për ël mojen ëd soa mòrt sostitutiva (vicària), solament chiel a peul riscatene da l’infern e vanié për nojàutri ël përdon dij pëccà, la giustissia e la vita eterna.

“Na vòlta, ëdcò vojàutri i j'ere lontan da Nosgnor Dé. I j'ere ij sò nemis, separà da chiel për motiv ëd la gramissia 'd vòstre euvre e pensé. ²²Adess, contut, Nosgnor Dé a l'ha arconsiliave a chiel për la mòrt ëd Crist ant sò còrp fìsich. A l'é arzultane che chiel a l'ha portave ant soa presensa: dë 'dnans a chiel i seve sant, sensa macia e sensa rimprocc” (Colossèis 1:21-22).

D. 25. Veul-lo fòrse dì che pr’ ël mojen ëd la mòrt dël Crist, tùit ij nòstri pëccà a peudo ess-ne përdonà? R. Pròpi parèj! Përchè la mòrt dël Crist an sla cros a l’ha pagà tut ël débit ch’i l’avìo con Nosgnor për ij nòstri pëccà, e Dé an dëspensa (ìmputa), për soa grassia, la giustissia dël Crist coma s’a fussa la nòstra, e as arcòrda pì nen dij nòstri pëccà.

“Përché Nosgnor a l'ha fàit che 'l Crist, ch'a l'avìa gnun pecà, a fussa carià chiel dij nòstri pecà përché grassie a sò sacrifissi nojàutri i fusso butà ant la giusta relassion con chiel” (2 Corint 5:21).

D. 26. Da che d’àutr an riscata la mòrt dël Crist? R. La mòrt dël Crist a l’é l’inissi dla redension e dl’arneuvament ëd minca part ëd la creassion dëscadùa, dàit che chiel a rangia con potensa tute le còse për soa glòria e pr’ ël bin ëd la creassion.

“Përchè a l'é piasuje al Pare ch'an chiel a-i fussa tuta Soa pienëssa. Për sò mojen Nosgnor Dé a l'ha arconcilià tute le còse, sia cole ch'a son an sla tèra tant coma cole ch'a stan an cél, avend fàit la pas për ël sangh ëd Crist, versà an sla cros” (1 Colossèis 1:19-20).

D. 27. Podrìa-lo esse che tuti sensa ecession, pròpi com a son andàit përdù për lòn ch’a l’ha fàit Adam, a sio ‘dcò tuti salvà pr’ ël mojen dël Crist? No, a l’é nen parèj. A ven-o a esse salvà mach coj che për lon ’a son ëstàit sërnù da Dé e butà an comunion con ël Crist për fede. Però, a l’é bin ëdcò vera che Nosgnor, an soa misericòrdia, a manifesta na soa grassia generalisà fin-a anvers a coj ch’a son ëstàit pa sernù, an riduvend j’efet dël pëccà e rendend possibij j’euvre dla coltura uman-a pr’ ël bin ëd tuti.

“Parèj, donca, se pr’ ël pecà ‘d n’òm sol, Adam, la mòrt a l’ha dominà për colpa soa, motobin ëd pì coj ch’arsèivo costa grassia fosonanta e l’ don dla giustissia, a vivran e regneran grassie a n’òm sol, Gesù Crist” (Roman 5:17).

D. 28. Lòn ch’a-j riva apress la mòrt a coj ch’a son pa trovà an comunion con ël Crist për fede? R. Ant ël dì dël giudissi, coj-lì a ‘rseivran la sentensa afrosa ma giusta dla condan-a pronunsià contra ‘d lor. A saran campà ant l’infern, fòra da la presensa favoréivola ‘d Nosgnor, për essje castigà severament e giustament për sèmper.

“Përchè Nosgnor a l'ha tant vorsù bin al mond ch'a l'ha dàit Sò Fieul ùnich, përchè chionque a chërd an Chiel a perissa nen ma ch'a l'abia vita eterna. An efet Nosgnor a l'ha nen mandà Sò Fieul ant ël mond për condané 'l mond, ma përchè 'l mond al sìa salvà da Chiel. A-i é gnun-a condan-a për col ch'a chërd an Chiel, ma col ch'a chërd nen an Chiel a l'é già stàit condanà për avèj nen chërdù ant ël nòm ëd ël Fieul ùnich ëd Nosgnor. (...) Coj ch'a chërdo ant ël Fieul a l'han vita eterna, contut, coj ch'a j'ubidisso nen al Fieul a vëdran nen la vita ma l'ira 'd Nosgnor a-j sta adòss” (Gioann 3:16-18,36).

D. 29. Com é-lo ch’i podoma esse salvà? R. I podoma esse salvà mach për ël mojen ëd la fede an Gesù Crist e an soa mòrt vicària an sla cros, ch’a l’é cola ch’an arconcilia con Nosgnor. Parèj, bele s’i soma colpèivol d’avèj disubidì a Dé e ancora i l’oma l’inclinassion a fé ‘l mal, Nosgnor Dé, sensa ch’i l’oma ‘d mérit qualsëssìa, ma mach për Soa grassia, an crédita la giustìssia përfeta dël Crist ant ël moment ch’i rivoma al pentiment e a la fede an Chiel.

“Nosgnor a l'ha salvave për grassia quand ch' i l'eve chërdù: a l'é nen quejcòsa ch'i l'eve merità an na quai manera, ma a l'é 'n don che Nosgnor a l'ha fave. La salvëssa a l'é nen n'arcompensa për avèj fàit quaicòsa 'd bon: gnun a peul vantess-ne!” (Efesin 2:8-9).

D. 30. Lòn ch’a l’é la fede an Gesù Crist? R. La fede an Gesù Crist a l’é l’arconossiment ëd la vrità ‘d tut lòn che Dé a l’ha ‘rvelane an Soa Paròla, avèj fiusa an Chiel, e arsèive an nòstra vita la salvassion ch’an n’é sporzùa ant l’Evangeli.

“I son pì nen mi ch’i vivo, ma a l’é Crist ch’a viv an mi. A l’é parèj ch’i vivo an ësto còrp dla tèra fidandme ant ël Fieul ëd Nosgnor, ch’a l’ha vorsume bin e ch’a l’é dasse chiel istess për mi” (Gàlat 2:20).

D. 31. Lòn ch’a l’é che nojàutri i chërdoma ‘d manera génita? R. Tut lòn ch’a l’é mostrane ant l’Evangeli. Ël Credo dj’apòstoj a dà espression a lòn ch’i chërdoma con ëste paròle: Mi i chërdo an De, Pare tut-potent, Creator dël cel e dla tèra. E in Gesù Crist, Sò ùnich Fieul, nòstr Signor. Ch’a l’é stàit concepì d’Ëspìrit Sant, ch’a l’é nà da Marìa vèrgin. Ch’a l’ha patì sota Ponzio Pilàt, ch’a l’é stàit butà an sna cros, ch’a l’é mòrt e l’è stàit sotrà. Ch’a l’é calà giù ant l’infern, ch’a l’é arsussità dij mòrt ël ters dì. Ch’a l’é montà sù an cel, a l’é setasse a la drita ‘d De, Pare tut-potent. Da là a vnirà për giudiché ij viv e ij mòrt. Mi i chërdo an lë Spìrit Sant, la santa Cesa catòlica (universal), la communion dij sant, la remission dij pecà, l’arsurression ëd la carn, la vita eterna. Amen.

“Car amis! I l’avìa na grand’ anvìa dë scriv-ve riguard a la salvëssa che tuti i na pijoma part, ma i son vëddume obligà a scriv-ve për esorteve a combate për la fej ch’a l’é stàita fidà na vira për sèmpe a sò pòpol sant” (Giuda 3).

D. 32. Lòn ch’a veulo dì “giustificassion” e “santificassion”? R. La giustificassion a l’é la diciarassion che Dé a consìdera giust ëdnans ëd Chiel ël chërdent an Gesù Crist grassie a la giustissia ‘d Gesù Crist ch’a l’é stàje credità: la giustissia che ‘l Crist a l’ha vagnà për chiel con soa vita, mòrt e arsurression. La santificassion, d’àutra banda, a l’é lòn ch’a fà lë Spirit Sant ant la vita dël chërdent an Gesù Crist: a lo cangia pòch a pòch conform al model moral e spiritual ëd Gesù Crist, fasendlo parèj chërse an tut lòn ch’a l’é giust (la giustissia).

“Pero, apòstol ëd Gesù Crist, a coj ch’a vivo com ëd forësté e ch’a son stàit dësperdù (...) e ch’a son stàit sernù conforma a la preconossensa ‘d Nosgnor Dé ‘l Pare, butà da banda da lë Spìrit për l’ubidiensa a Gesù Crist e për l’aspersion ëd sò sangh; che la grassia e la pas av sìo dàite an abondansa” (1 Pero 1:1-2).

D. 33. Coj ch’a chërdo an Gesù Crist, dovrio-ne sërché ‘d vagnesse salvëssa pr’ ël mojen ëd soe euvre bon-e ‘d lor, o ‘d queich àutr métod? R. Nò, tut lòn ch’a l’han da manca për trové soa salvëssa ‘d lor as treuva ‘nt ël Crist. Sërché ‘d vagnesse la salvëssa pr’ ël mojen ëd soe euvre bon-e ‘d lor, a sarìa n’arnegament ëd la vrità che Gesù Crist a l’é l’ùnich Redentor e Salvator.

“I savoma che gnun a sarà considerà giust, visadì, "a pòst" dëdnans a Nosgnor, pr' ël mojen ëd soa ubidiensa a la Lege, ma mach për la fidelità ëd Gesù Crist. A l'é për lòn che nojàutri i l’oma fidasse an Gesù Crist, pr' esse considerà giust pr’ ël mojen dla fidelità 'd Crist, dagià che gnun a podrà mai esse diciarà giust grassie a j’euvre che la Lej a comanda” (Gàlat 2:16).

D. 34. Dàit ch’i soma stàit riscatà mach për grassia e mach dal Crist, é-lo ch’i l’oma ancora da fé d’euvre bon-e e ubidì a la Paròla ‘d Nosgnor? R. I l’oma bin da fé d’euvre bon-e e ubidì a la Paròla ‘d Nosgnor, përchè ‘l Crist, ch’a l’ha riscatane versand sò sangh, an arneuva ‘dcò la vita pr’ ël mojen dlë Spirit Sant. A-i son vàire motiv ch’i l’oma da fé d’euvre bon-e an ubidiensa a Nosgnor: (1) a l’é parèj che nòstra vita a peul dimostré amor e arconossensa anvers ëd chiel; (2) che parèj i podoma avèj la certëssa che nòstra fede a l’é génita pr’ ël mojen dij frut ch’a pòrta; (3) che për nòst comportament bon e giust, ëdcò d’àutri a peudo esse vagnà al Crist.

“Vojàutri i seve na gent sernùa, un sacerdossi regal, na nassion santa, un pòpol riscatà, për ch’i nunsie le virtù ‘d col ch’a l’ha ciamave a seurte fòra dal top për esse anluminà da sò ciàir maravijos.Na vòlta vojàutri i j’ere nen un pòpol, ma adèss i seve ‘l pòpol ëd Nosgnor; voi ch’i l'avìe nen otnù misericòrdia, ma ch’i l’eve adess otnù misericòrdia. Mè car amis, ìv esòrto coma forësté e esilià, dë sté lontan dai desideri carnaj ch’a fan la guèra contra l’ànima, e ‘d manten-e na bon-a condòta antrames a coj ch’a son nen ëd cristian parèj che, combin ch’a diso mal ëd vojàutri coma s’i fusse 'd malfator, a vëddo vòstre bon-e euvre e, ant ël dì dla visitassion, as anandio a dé glòria a Nosgnor” (1 Pero 2:9-12).

D. 35. Dàit ch’i soma stàit riscatà mach për grassia, pr’ ël mojen mach ëd la fede, da ‘nté ch’a riva costa fede? R. Tùit ij don ch’i arseivoma dal Crist, i-j arseivoma pr’ ël mojen ëd lë Spirit Sant, comprèisa la fede midema.

“Contut, quand che Nosgnor, nòst Salvator a l’ha manifestà soa bontà e sò amor, chiel a l’ha salvane, nen për motiv d’euvre bon-e ch’i l’avèisso fàite, ma grassie a sò amor. Chiel a l’ha lavà vìa nòstri pecà e a l’ha argenerane con la forsa arnovratriss dlë Spirit Sant. Chiel a ha arvërsà con abondansa an sù nojàutri lë Spirit për ël mojen ëd Gesù Crist, nòst Salvator. Parèj, diciarà giust për soa grassia, i l’oma la fidansa ch’i arseivroma an ardità, un bel dì, la vita eterna” (Tito 3:4-7).

Tersa part - lë Spirit Sant, la Restaurassion, la chërsùa ant la grassia