Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Capìtol 20

Artorn

---

Prima pàgina

La stra dël pelerin

Capìtol: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 -

20. Ignoransa e la stòria 'd Pocafede

Peui i l’hai dormì e i l’hai torna sognà. I l’hai vëddù j’istess doi Pelerin ch’a calavo dai mont arlongh ëd la Stra Real anvers ëd la Sità dël Cel. Ore, ‘n pò pì sota da costi mont, a la mancin-a, as treuva ‘l pais ëd Presunsion. Da col pais un ëpcit senté tut a curve a intra ant la vìa strèita anté ch’a marciavo ij nòstri pelerin. Ambelelì a l’han rëscontrà un giovnòt motobin bragaleur për nòm Ignoransa, ch’a vnisìa da col pais. Parèj Cristian a l’ha ciamaje da ‘ndoa ch’a vnisìa e anté ch’a ‘ndasìa.

Ignoransa: “Monsù, i son nassù ant ël pais ch’as treuva là bass, un pò a mancin-a, e i vado a la Sità dël Cel.

Cristian: “Ansilà ti’t podrìe trové ‘d dificoltà. Coma ch’it pense ‘d podèj intré dai cancel ëd la Sità dël Cel?”.

Ignoransa: “Giusta coma ch’a fan tuti j’àutri dla brava gent”.

Cristian: “Ma còsa ch’it l’has da mostreje a col cancel ch’at përmettrà d’intreje?”.

Ignoransa: “Mi i conòsso ‘l volèj ‘d mè Signor e i l’hai vivù na vita bon-a. I dago a mincadun lòn ch’a jë speta. I prego, i faso ‘d digiun, i pago la décima e i dago la limòsna^[1]. Pì ‘d lòn, i l’hai chità mè paìs pròpi con ël propòsit d’andé ansilà”.

Cristian: “Ma ti ‘t ses nen intrà da la pòrta strèita ch’a sta al prinsipi dla Via Real. It ses intrà ant la vìa da col viasseul tut a curve. Për lòn, i l’hai tëmma che, malgré tut lòn ch’it peude pensé ‘d ti midem, cand ch’a rivrà ‘l Dì dël Giudissi, che ti ‘t saras acusà d’esse ‘n làder e ‘n brigant^[2], pitòst che d’esse arseivù ant la Sità”.

Ignoransa: “Vojàutri gentilòm, mi i’v conòsso pa. Për mi i seve dë strangé. Vojàutri contenteve ‘d seguité la religion ëd vòst pais, e mi i seguitrà cola dël mè. I chërdo, contut, che tut a ‘ndrà bin për mincadun ëd nojàutri. E për lòn ch’a riguarda la pòrta strèita ch’i në parle, tut ël mond a sà ch’as treuva bin lontan da nòst pais. I penso che gnun dij mè compaisan a l’ha n’idèja ‘d dova ch’as peuda trovesse. Comsëssìa, a l’ha gnun-a importansa ‘d savèjlo dal moment che, coma ch’i vëdde, nojàutri i l’oma na stra verda, bela e agreàbil ch’a ven giù da nòst pais e as argionta a la Stra Real”.

Cand che Cristian a l’ha vëddù che col òm a pensava ‘d savèjla longa mej che j’àutri, a l’ha ciosonà a Speransos: “A-i é pì dë speransa për un fòl che për ëd gent ch’a pensa ‘d savèjla longa^[3]. Bele se col-lì a marcia për nòstra stra, ël fòl a manca ‘d bon sens e a dimostra vàire ch’a sia ‘n folitro. L’om-ne da seguité a parlé con chiel, o i lo lassoma a pensé a lòn che già a l’ha sentì e peui, pi tard, vëdde s’i podoma giutelo ‘d pì?”. Alora Speransos a l’ha rësponduje: “Lassa che adess Ignoransa a-i pensa un pòch su lòn ch’i l’oma dije e as arfuda nen d’ambrassé ‘l bon consèj për nen resté ancora gnorant ëd lòn ch’a sìa ‘l guadagn prinsipal. Nosgnor a dis ëd coj ch’a l’han gnun antendiment che, bin che Chiel a l’àbia creaje, a-j salverà pa”. Speransos a l’ha ‘ncora giontà: “Mi i penso ch’a sia bin nen dije tut sùbit. Passoma anans e parloma con chiel pì tard, conform a lòn che chiel a peuda soporté”. Parèj, ij doi Pelerin a l’han proseguì e Ignoransa a-j andasìa dré.

Cand ch’a l’han fàit un bel tòch dë stra, a son intrà ant un viasseul ëscur, andoa a l’han rëscontrà n’òm ch’a l’era stàit gropà con còrde da set diav^[4] e che adess a lo rablavo a la pòrta al fianch ëd la colin-a andova ch’a l’avìo vëddulo. Ore, ‘l bon Cristian a l’ha comensà a tërmolé, e dcò sò amis Speransos! Mentre che ij diav a lo rablavo vìa, Cristian a l’ha beicà se, për asar, a lo conossèissa. A pensava ch’a podèissa esse Voltafacia, ch’a stasìa ‘nt la sità d’Apostasìa. Contut, a l’ha pa podù vëdde bin soa facia, përchè l’òm a tnisìa soa testa bassa coma ‘n lader ch’a l’è stàit ciapà. Na vira che ‘l grop ëd gent a l’era passà, Speransos a l’ha beicà che l’òm a l’avìa an sla schin-a un placard con costa iscrission: “Professant dësbaucc e apòstata danà!”.

La stòria ‘d Pocafede

Alora Cristian a l’ha dit a Speransos: “Adess am ven an ment che cheidun a l’avìa contame ‘d lòn ch’a l’era capitaje a ‘n bonòm ciamà Pocafede ch’a vivìa ant la sità ‘d Sincera. L’ora che Pacafede a l’era intrà an cost passagi strèit a vnisìa giù da la Pòrta Larga travers un viasseul ciamà dl’Òm Mòrt - përchè a-i ero stàit lì vàire amassidi. Cost Pocafede, che a ‘ndasìa an pelerinagi pròpi coma nojàutri, a l’è capitaje ‘d setesse giù là e ampluchesse. Pròpi an col moment-lì a son rivà tre balòss goregn ch’a vnisìo ‘dcò da la Pòrta Larga. Sò nom a l’ero: Cheurdèbol, Sfiusa e Colpa. Cand ch’a l’han vëddù Pocafede, a son rivaje ‘ncontra lest. Ore, Pocafede a l’era giusta dësvijasse da sò seugn e a l’era prontasse a arpijé la marcia. Parèj coj birbant a son avzinassje e, con d’espression mnassose, a l’han ordinaje ‘d fërmesse. A lolì, Pocafede a l’é dventà bianch coma ‘n linseul e a l’avìa nen ël podej ëd batse nì dë scapé. Peui Cheurdèbol a l’ha intimaje: “Dane toa borsa!”, ma Pocafede a l’ha nen vorsù dèjla, përchè ch’a vorìa pa perde ij sò dné. Anlora Sfiusa a l’é corù da chiel, a l’ha ficà le man an soe sacòcie ‘d chiel e a l’ha tirane fòra ‘n sachèt d’arzan. Anlora Pocafede a l’ha crija: “Ij làder! Ij làder!”. Con lòn, Colpa, con un gròss baròt ch’a l’avìa an man, a l’ha frapà Pocafede an sla testa, fasend-lo tombé piat për tèra! Là a l’é stàit dëstèis sagnant, coma s’a sagnèissa fin-a a la mòrt. Tut lolì damentre che ij làder a-j stasìo dacant. Cand ch’a l’han sentì che cheidun a rivava an sla stra, contut, con la tëmma ch’a fussa stàit Grassiagranda, ch’a stà ant la sità ‘d Bonafiusa, coj tre a son ëscapà e a l’han lassà Pocafede a rangesse da sol. Peui, apress d’un pò, Pocafede a l’é arvivasse e, butand-se an pé, a l’ha tentà d’arpijé soa marcia.

Speransos: “Han-ne coj-lì peui ciapaje tut lòn ch’a l’avìa?”.

Cristian: “Nò, a l’han nen trovà ‘ndoa che chiel a tnisìa soe giòje - përchè cole-lì a l’ero restaje. Ma, coma ch’a l’han contame, Pocafede a l’é restà pitòst sagrinà da sò dëscàpit, përchè ij làder a l’avìo pijaje tùit ij sòld che chiel a n’avìa damanca për ël viage. Lòn ch’a l’avìo nen pijà a l’ero soe giòje, ma coste-sì a l’ero scars assé për sostnilo fin-a a la fin dël viage. S’a l’han contamla giusta, Pocafede a l’é stàit donca forsà a ciamé l’almòsna giusta për tense an vita - përchè chiel a vorìa nen vende soe giòje. Ma, an ciamand l’almòsna e fasend tut lòn ch’a podìa, chiel a l’avìa viagià con la pansa mesa veuida për ël rest ëd soa vìa”.

Speransos: “I më stupisso che lor a l’avìo nen portaje vìa sò sertificà ch’a l’avrìa përmëttuje d’arsèjve l’ntrada lìbera al Cancel dël Cel”.

Cristian: “Vera, a-i é da stupiss-ne, bele se a l’avìo pa pijass-lo grassie a gnun-a astussia da soa part. Përchè chiel, dësconcertà dal fàit ch’a l’avèisso arciapalo tant lest, a l’avìa nen ël podèj nì l’abilità dë stërmeje nen. Për chiel a l’è stàita pitòst l’euvra dla bon-a Providensa che a l’avèjsso pa robaje sò sertificà”.

Speransos: “Ma a l’avìa da esse na consolassion për chiel, che lor a l’avèisso nen portaje vìa soe giòje”.

Cristian: “A sarìa stàit për chiel na consolassion granda, s’a l’avèissa dovrà soe giòje coma ch’a l’avrìa dovù. Coj ch’a l’han contame sta stòria, a l’han dime che Pocafede a l’avìa nen dovraje përchè a l’era dëscoragià tant dal fàit ch’a l’avìo portaje vìa ij sòld. A l’é che chiel a l’avìa dësmentiasse dle soe giòje për la pì gran’ part ëd sò viage. Tute le vire ch’a-j son ëvnùe an ment, a-j son ëstàite ‘d consolassion. Peui, tutun, ij sò pensé dël dëscàpit ch’a l’avìa arseivù a l’han faje travonde tute le consolassion”.

Speransos: “Aidemì, pòvròm ch’a l’é! Lolì a l’avìa da essje pròpi un gran’ sagrin!”.

Cristian: “Sagrin! Vera, sensa dubi ‘n sagrin! A l’avrìa podù capitene ‘dcò a nojàutri, s’i fusso stàit derobà e ferì dla manera che a chiel a l’è ‘ncapitaje, e pròpi an col leugh stravis! Am fà maravija che chiel a sìa pa mòrt për càusa ‘d coj sagrin, pòver cheur! A l’han dime che chiel a l’avèissa marcià për tuta la stra con cole complente amère e dolorose - dovèj conté a tuti coj ch’a rëscontrava ‘d lòn ch’a l’era capitaje durant ël viage, dova e coma a l’era stàit derobà; chi ch’a l’ero coj ch’a l’avìo faje lolì; lòn che chiel a l’avìa përdù, coma ch’a l’era stàit ferì, e coma che soa vita a l’era stàita apen-a salvà!

Speransos: “Ma a l’é ‘dcò da stupisse përchè a l’è nen vnùje an ment ch’a l’avrìa podù vende o dé an gage chèich soa giòja - ch’a l’avrìa podù sostnilo durant ël viage”.

Cristian: “Ti ‘t parle da masnà, përché con còsa chiel a l’avrìa podù angagé soe giòje e a chi ch’a l’avrìa poduje vende? Ant ël pais anté che chiel a l’era stàit derobà, soe giòje a l’ero nen considerà ‘d ròba ‘d valor, nì chiel a l’avrìa avù anvìa ‘d cola sòrta d’agiùt che sò pais a podrìa avèje dàit. Pì ‘d lòn, s’a l’avèisso mancaje soe giòje al cancel ëd la Sità dël Cel, chiel a pensava ch’a sarìa stàit lassà fòra da l’ardità ‘d col leugh - e che lolì a sarìa stàit pes che l’ofèisa causà da desmila làder!”.

Speransos: “Përchè ses-to csì malgrassios con mi, mè frel? Esaù a l’avìa vendù soa primagenitura për na scuela ‘d supa ‘d lentìe - e cola primagenitura a l’era sò pì grand giojel. Se chiel a l’avìa podù felo, përchè pa nen Pocafede?”.

Cristian: “Sensa dubi Esaù a l’avìa vendù soa primagenitura, e parèj a fan tanti d’àutri, ma an fasend parèj lor as tajo fòra da soa benedission prinsipal, coma ch’a l’avìa fàit Esaù^[5]. A-i é ‘d diferense an tra Esaù e Pocafede, e ‘dcò an tra soe condission. Ël Dé d’Esaù a l’era soa pansa^[6], nen parèj con Pocafede. L’anvìa d’Esaù a l’era ij sò aptit dla carn, ma nen parèj con Pocafede. Pì ‘d lòn, Esaù a podìa vëdde nen pì dëdlà che pasié soa concupissensa, e a l’avìa dit: ‘I l'hai tanta fam da meuire. I sai nen còsa fene 'd na primagenitura’. Tutun, Pocafede, combin ch’a fussa sò destin d’avèj pòca fede - a l’era stàita giusta cola pòca fede a tratnilo dal comportament bass d’Esaù. A dasìa valor a soe giòje e a l’avrìa pa considerà ‘d vendje. It peude lese da gnun-a banda che Esaù a l’avìa fede, nò, gnanca ‘n pò. A l’era sota ‘l contròl dij sò aptit carnaj e a l’avìa gnun-a fede për arzistje - a l’é nen na surprèisa ch’a l’avèissa vendù soa primagenitura, e soa ànima e tut ël rest, e lolì për ël diav dl’Anfern. Tanme n’aso an calor^[7], cand che ‘d gent coma Esaù a l’han soa ment fissà dzora ‘d soa sosnada - lor a l’han la determinassion d’avèjla, a fa nen lòn ch’a-j costa. Tutun, Pocafede a l’avìa n’àutr temperament - soa ment a l’era fissà dzora ‘d còse divin-e; soa anvìa a l’era për ëd còse spirituaj, da l’àut. Bele s’a-i fussa stàita ‘d gent dispòsta a caté soe giòje, chiel a l’avìa gnun-a antënsion ëd vendje e mach për ampinì soa ment con ròbe da nen. Podrìa fòrsi n’òm paghé për ampinisse la pansa con ëd fen? Podrìes-to përsuade na colomba a vive mangiand ëd caròpe tanme ij cornajass? Bele se ‘d gent sensa fede a peul, për d’anvìe carnaj, dé an gagi o vende lòn ch’a l’han e fin-a lor midem për tant, pura coj ch’a l’han ëd fede, na fede salvìfica, bele s’a n’han pòca, lolì a peudo pa felo. A sta pròpi lì, mè frel, tò eror”.

Speransos: “I lo arconòsso - ma toa amonission severa a l’ha scasi fame anrabié”.

Cristian: “Se mach i consideroma bin la chestion sota discussion, alora tut a ‘ndrà bin an tra nojàutri doi”.

Speransos: “Ma, Cristian, i l’hai na përsuasion ancreusa an mè cheur che ij birbant ch’a l’avìo atacà Pocafede a j’ero na companìa ‘d vigliach - përchè a son filà vìa mach përchè a l’han sentì ‘l son dij pass ëd cheidun ch’a vnisìa an sla stra. Përchè Pocafede a l’ha nen avù un pò pì ‘d corage? Mi i penso che chiel a l’avrìa podù sosten-e almanch un-a scaramussa con lor, e rendse mach cand ch’a l’avèissa pì nen podù arzistje”.

Cristian: “Combin che vàire a l’han bin dit che costi tre birbant a sio ‘d vigliach, a son pòchi coj che, an efet, a l’han oponuje resistensa. Për lòn ch’a riguarda ‘l corage, Pocafede a n’avìa gnun. Ti’t dise che se tì ‘t fusse stàit an soa situassion, it ‘t l’avrie sostnù con lor na scaramussa anans d’arend-te. Lolì, contut, a l’é belfé da disse ora che lor a son lontan da nojàutri, ma s’a fusso adess ambelessì, a l’é nen garantì che ti ‘t lo farìe sensa penseje prima doi vire. Consìdera ancora che coj-lì a son mach ëd làder diletant al sërvissi dël rè dël poss sensa fond^[8] ch’a l’ha la vos d’un leon ch’a breugia^[9]. Chiel a podrìa bin rivé al cas a sò socors ëd lor. Mi midem i son ëstàit tacà giusta coma Pocafede, e i l’hai trovalo na ròba afrosa da sosten-e! Coj tre birbant a l’han agredime e, coma ‘n cristian, i l’hai comensà a arzistje. Lor, contut, a l’han ciamà l’agiùt ëd sò padron malèfich. Mi i l’avrìa dàit, coma ch’as dis, mia vita për un sòld, ma, scond la volontà ‘d Dé, i j’era arvestì da n’armora. Pura, malgré i fussa stàit bin echipagià, i l’hai trovala bin dura sté ferm e esse coragios. Gnun a peul dì, se nen coj ch’a l’han lotà ‘d përson-a, vàire ch’a sìa malfé d’arziste a d’atach cagnin coma coj-lì”.

Speransos: “Vera, ma lor-lì a son ëscapà cand ch’a l’han avù tëmma ch’a sarìa rivà Grassiagranda”.

Cristian: “Lolì a l’é ‘dcò giust: lor e fin-a sò padron a son soens ëscapà cand che Grassiagranda a l’é rivà an sla sen-a - a fà nen maravija: chiel a l’é ‘l Campion dël Rè. Ma i son sicur che ti’t vëdde la diferensa ch’a-i é an tra Pocafede e ‘l Campion dël Rè. Nen tùit ij soget dël Rè a son ij Sò Campion - nì lor a podrìo ess-lo s’a tento ‘d fé j’amprèise ‘d guèra ‘d Grassiagranda. É-lo pa rasonèivol pensé che nen tùit ij fiolin a podrìo afronté Golìa coma ch’a l’avìa fàit David? O che n’osel a l’àbia la fòrsa d’un beu? Vàire a son fòrt, vàire a son déboj - a l’é për lòn che Pocafede a l’ha avù n’arzultà csì scars”.

Speransos: “I l’avrìa bin vorsù ch’a fussa rivà an sò agiùt Grassiagranda”.

Cristian: “S’a fussa rivà përdabon a l’avrìa otnù ‘d sicur na vitòria, ma as ha bin da amëtte che bele se Grassiagranda a sia valiant cand ch’a deuvra soe arme, a l’avrìa da angagé coj birbant sensa lasseje n’àtim ëd respir. Pura se Cheurdèbol, Sfiusa e Colpa a l’avèisso tùit ansema colpilo al cheur, ëdcò chiel a sarìa tombà a tèra. E cand che n’òm a l’é a tèra, còsa podrìa-lo fé? S’as varda bin la facia ‘d Grandagrassia, as peul vëdd-se ch’a pòrta ‘dcò chiel tante marche ‘d ferìe e taj - e lolì a dimostra lòn che mi i veuj dì. Na vira i l’hai sentì che chiel a l’avìa dit, cand ch’a l’era surtì da ‘n combatiment: ‘’Na vira i l’avìa scasi përdù la speransa ‘d dzorvive^[10]!. Coj furfant goregn e ij sò compagn a l’avìo fàit David gëmme e pioré! Vera, ëdcò Haman e Esechìa, combin ch’a fusso stàit an sò temp dij campion, a son ëstàit agredì da cole tre canaje. A në son sortije bin, ma soe vestimente a në son restà anflà ‘d pàuta e s-ciancà. Ëdcò Pero, che cheidun a ciama ‘l prinsi dj’apòstoj, a l’avìa pensà ‘d podèj sté frem e confëssé con coragi che chiel a l’era ‘n dissépol ëd Gesù, ma a l’ha avù tëmma d’amëtt-lo fin-a dë ‘dnans ëd na povra serva^[11]. A l’era stàit atacà ‘dcò chiel da coj tre birbant e a l’ha arzistuje nen. Pì ‘d lòn, sò rè malèfich a l’é sempe a soa disposission. Cand ch’a sùbio për ciamelo, a l’é mai fòra da la portà ‘d soe orije. E se an qualsëssìa moment lor a son butà an derota, chiel a ‘ntervenrà për giuteje. Për chiel ël fer a l’é tanme ‘d paja e ‘l loton tanme ‘d bòsch mars. La flecia a peul nen felo scapé e a cambia le pere dla franda an lula. A consìdera ij dard tanme strobia e a rij dël tërmolament ëd na lansa^[12]. Còs é-lo ch’a peul fé ‘n pelerin an ëd cas parèj? Ma për ëd soldà sempi coma nòjàutri, ch’i l’àbio gnun’ anvìa dë scontresse contra ‘n nemis, nì che noi is dago pa ‘d blaga coma se i podèisso fé mej cand ch’i sentoma d’àutri ch’a son ëstàit ësvantà, nì che noi i sia orgojos ëd nòstra fòrsa - përchè coj ch’a son tròp sicur ëd lor midem, a son ëd sòlit butà an derota cand ch’a son provà. Amprend da la testimoniansa ‘d Pero, ch’i l’hai già mensionà. As dasìa ‘d blaga, vera, ma soa ment a l’ha portalo a esse ‘n patamòla cand ch’a l’ha cissalo a ‘rneghé sò magister, bele se a l’avìa dit ch’a l’avrìa mai falo^[13]. Chi ch’a l’é stàit butà an dërota da costi birbant pì che Pero?

Cand, donca, i sentoma ch’a son capità ‘d robarissi coma sti-sì an sla Stra Real, a-i é doi ròbe ch’i l’oma da fé. An prim leugh: provëdd-ne ‘d n’armura^[14] e assicurene d’avèj ëdcò në scu a la man. A l’é përchè ch’a l’avìo pa, che tanti Pelegrin a son ëstàit batù. Mach con lë scu dla fede i podoma paré le flece anfiamà dël malegn^[15]. S’i l’oma col ëscu a portà ‘d man, ël Malegn a l’avrà pàu ‘d nojàutri. An ëscond leugh, a l’é ‘dcò bin ch’i ciamoma al Rè d’avèj na guida ch’an compagna durant ël viage - disomlo mej: che Chiel midem an compagna. A l’é sòn che a l’avìa fàit argiojì David cand ch’a l’era ant la Val ëd l’Ombra dla mòrt^[16]. Mosè midem a vorìa pitost meuire che fé ‘n pass da pì sensa Nosgnor^[17]. Mè frel, se Nosgnor an compagna, alora fin-a desmila ch’as butèisso contra ‘d nojàutri, an darìo gnun-a rason për avèjne tëmma. Sensa ‘d Chiel, contut, is antraperìo arlongh ëd la stra, e bin tòst i sarìo slongà për tèra e mòrt. An precedensa mi midem i son trovame soens ant la mës-cia dla bataja, e për la misericòrdia ‘d nòstr bon Magister, i son ancora viv. Tutun, i peudo nen vanteme d’avèj corage. I sarìa content d’avèj pì nen da combate, bele se i l’hai tëmma che le preuve a sìo për mi pa ancora finìe. Con tut lòn, dal moment che ‘l leon e l’urs a l’han ancora nen divorane^[18] i l’hai fiusa che Nosgnor an libererà dal Filisté ansirconcis ch’an capiterà ‘ncora d’ancontré.

Peui Cristian a l’é butasse a canté: “Pòver Pocafede ch’a l’é stàit an tra ‘d làder. A l’é stàit derobà ma, tnì an ment sossì, che chicassìa a chërd e a ‘rsèiv ancora pì ‘d fede, a sarà vitorios dzora desmila, dësnò gnanca tre”.

Nòte

1. Cfr. Luca 18:11-12 - “Ël Farisé tenend-se da banda, a pregava an tra 'd chiel dë sta manera-sì: ‘Nosgnor! It ringrassio ëd lòn ch’i son nen parèj dj’àutri ch’a son ëd làder, ëd gent nen giusta e ch’a comëtto d’adulteri. Ëd sicur i son nen coma col gablé là giù an fond. Mi i faso digiun dòi dì a la sman-a e i dago ‘l décim ëd tut lòn ch’i vanio o ciapo’”.
2. Cfr. Gioann 10:1 - “An vrità, an vrità i'v diso: “Col ch’a intra nen ant ël trion për l’intrada, ma ch’a-i monta da n’àutra part, a l’é ‘n làder e ‘n brigant”.
3. Cfr. Proverbi 26:12.
4. Lolì a arcòrda l’episòdi dij vangej an Luca 7:2.
5. Cfr. Génesi 25:32.
6. Cfr. Filipèis 3:19 - “La fin ëd coj-lì a sarà la përdission. A l'han për sò Dio la pansa. As vanto 'd lòn ch'a dovrìa pitòst esse soa onta e a penso mach a le còse dla tèra”.
7. Cfr. Esechiel 23:20 - “A l’era passionasse për coj degenerà d’Egissian, ch’a l’avìo ‘d vigor coma coj dj’aso e d'ardor tanme dë stalon”.
8. Cfr. Arvelassion 9:1.
9. Cfr. 1 Pero 5:9 - “Sie bin controlà e svicc. Vòstr nemìs, ël diav, a l’é tanme ‘n leon ch’a breugia e ch’a va ‘n gir për vëdde s’a treuva cheidun d’angorgionesse”.
10. Cfr. 2 Corint 1:8 - “ I soma stàit cargane motobin al dëdlà 'd lòn ch’i pensavo 'd podèj soporté, fin-a a la mira ch’i l’avìo squasi perdù la speransa 'd dzurviv-ne”.
11. Cfr. Luca 22:55-57 - “Ora le guardie a l’avìo viscà ‘n feu an mes a la cort e a son astass-ne aranda. Pero a l’è ‘dcò astasse con lor. Anlora na serva ch’a l’avìa armarcà soa presensa, a l’ha beicalo bin e a l’ha dit: “Ëdcò stossì a l’era un ch’a andasìa con col Gesù!”. Ma Pero a l’ha negalo, disand: “Fomna, i lo conòsso nen!””.
12. Cfr. Giòb 41:26-29 - “La spa ch'a dovèissa ciapelo a l'ha nen d’efet, e gnanca la lansa , la flecia o 'l zavelòt. Ël fer a-j fà gnanca ‘l gatij e a jë smija ‘d paja, ël bronz për chiel a l’é tanme 'd bòsch camolà. A son pa le flece ch'a peulo felo scapé: fin-a le pere dla franda a jë smijo ij bulon ëd le granaje. Na massòca a jë smija dla strobia e a së sbefia dla vibrassion ëd le lanse”.
13. Cfr. Luca 22:54-62.
14. Cfr. Efesin 6:11 - “Arvestive dl'armadura che Nosgnor an dà për podèj fé front a la furbarìa dj'atach dël diav”.
15. Cfr. Efesin 6:16 - “Pijè dzortut lë scu dla fede ch'av fasa paré le flecie anfiamà dël Malegn”.
16. Cfr. Salm 23:4 - “Bele s’i dovèissa travërsé na val sombra, i l’avrìa gnun-a tëmma, përchè ti të stas sèmper con mi. Toa cana e tò baston am dan sicurëssa”.
17. Cfr. Surtìa 33:15 - “E Mosè a l'ha dije: "Se toa presensa a ven nen con nojàutri, fane gnanca parte da sì”.
18. Cfr. 1 Samuel 17:37 - “Ël Signor ch'a l'ha salvame da d'ors e da 'd leon, am salverà 'dcò da cost Filisté!". Anlora Saul a l'ha dije: "Va bin, fà parèj, và, e che Nosgnor a sia con ti!".