Éster

3

La cospirassion d'Aman contra ij Giudé

¹Chèich temp apress, ël rè Assuer a l'ha butà an distinsion^[1] Aman, fieul ëd Camdata, dël pais d'Agagh^[2]. A l'ha alvalo an dignità, acordandje 'd preminensa dzora 'd tùit ij grand ufissiaj, sò colega. ²Tùit ij servidor dël rè, butà al servissi 'd soa Pòrta, a son anginojasse e prostërnasse 'dnans ëd chiel, përchè cost a l'era 'l comand dël rè. Mardoché, contut, a l'ha arfudasse 'd pieghé 'l ginoj e 'd prostërnesse^[3].

³"Përché trasgredisses-to ël comand dël rè?", a l'han dije a Mardoché ij servidor dël rè butà a la Pòrta Real? ⁴Ma a l'avìo bel che dijlo torna tùit ij di; chiel a jë scotava pa. Anlora lor a l'han denunsià 'l fàit a Aman, për vëdde se Mardoché, essend Giudé com a l'avìa dije, a cambiava pa soa manera 'd fé. ⁵Aman a l'ha podù an efét constaté che Mardoché a 'rnunsiava pa a nen vorèj pieghé 'l ginoj dë 'dnans ëd chiel, nì as prostërnava: a l'ha avune në s-ciop ëd flin-a. ⁶Coma ch'a l'avìo istruìlo dla gent ëd Mardoché, a l'ha pensà ch'a podìa esse pòch ëd frapé mach chiel e a l'ha pensà 'd fé sparì, con Mardoché, tùit ij Giudé, ël pòpol ëd Mardoché, stabilì an tut ël regn d'Assuer.

⁷L'ann ch'a fà dódes d'Assuer, ël prim mèis, ch'a l'é Nisan, a l'é tirasse 'l Por (visadì le sòrt), për di e për mèis^[4]. La sòrt a l'é tombà an sël tërdes dël mèis ch'a fà dodes, ch'a l'é Adar. ⁸Aman a l'ha dije al rè Assuer: "Tra la gent, drinta 'd tute le provinse 'd tò regn, a l'é dësperdù 'n pòpol a part. Soe lege a jë smijo a cole 'd gnun d'àutr e le lege regal a son për lor litra mòrta. J'anteresse dël rè a përmëtto pa 'd lasselo chiet. ⁹Che soa pèrdita a peuda donch esse marcà, e se 'l rè a la trova bon-a: mi i vërserai ai sò fonsionari, al cont dël Tesòr real, des mila talent d'argent^[5]".

¹⁰Anlora 'l rè a l'é gavasse sò anel^[6] da la man e a l'ha dajlo a Aman, fieul ëd Camdata, l'Agagita, ël përsecutor dij Giudé. ¹¹"Sto dné a l'é dàit a ti," a l'ha rësponduje chiel, "ansema a costa gent. Mi it la dago an podej, fane lòn ch'it voreras!".

¹²Adonch, na convocassion a l'é stàita adressà a jë scrivan reaj pr' ël tërdes dël prim mèis e a l'é butasse pr' ëscrit tut lòn che Aman a l'avìa comandà ai sàtrap dël rè, ai governador ëd tute le provinse e ai grand ufissiaj ëd tùit ij pòpoj, conform a la manera dë scrive 'd minca na provinsa e la lenga 'd tùit ij pòpoj. Ël rescrit a l'é stàit sotsignà dal nòm d'Assuer, cacëtta con sò anél, ¹³e 'd coré a l'han trasmëttulo a tute le provinse dël regn con ëd litre ch'a disìo ëd dëstruve, massé e anienté^[7] tùit ij Giudé, dai fiolin fin-a ai vej, masnà e fomne comprèise, dl'istess di, ël tërdes dël mèis ch'a fà dódes, ch'a l'é Adar, e 'd buté a sach ij sò possess^[8]. ¹⁴N'esemplar ëd cost edit, destinà a esse promulgà coma lege an tute le provinse, a l'é stàit publicà tra tute le popolassion përchè tuti a podèisso pijene conossensa.

¹⁵A l'órdin dël rè, ij mëssagé a son tòst partì. L'edit a l'é stàit prima promulgà ant la sitadela 'd Susa. E antant che 'l rè e Aman as dasìo da fé an disné e sbeivassade, ant la sità 'd Susa a regnava la costernassion.

Nòte

↑ O “a l'ha dàit na promossion”.
↑ Sossì a indica coma Aman a sia ligà a Amalech, rè dj'Amalechìta, ij pì gran nemis dj'Ebreo, ch'a l'ero stàit combatù da Saul (Esod 17:8-16; Deuteronòmi 25:17-19; 1 Samuel 14:47-15-35).
↑ A-i é nen ant la lej dij Giudé ch'a 'mpedìssa 'd prostërnesse dëdnans a rè e a d'àutre personalità. Aman e Mardoché a rapresento doi nassion nemise (Israel e sò nemich Amalech, na nassion maledìa da Dé). Che Mardoché as arfuda 'd prostërnesse dëdnans a sò nemis ereditari përché chiel, Mardoché, “a l'era un Giudé” as peul capìlo (v. 4). Parèj la passion esagerà d'Aman ëd dëstrue l'antrega nassion d'Israel për motiv dl'insolensa 'd Mardoché a l'é spiegà (v. 6).
↑ Tiré a sòrt (për vëdde col ch'a fussa 'l moment pì bon për prinsipié la përsecussion dij Giudé) a l'era na pràtica antica (1 Samuel 14:41-42; Proverbi 16:33). La forma plural ëd Por, visadì Porim a l'é 'l nòm ëd la selebrassion ch'arciama a la ment la mòrt d'Aman, nemis ëd tùit ij Giudé (9:23-32).
↑ Aman a “onz le roe” dël rè con un sostansion bon-aman, ch'a l'é stàit calcolà esse scasi 2/3 dj'intrade dël regn ëd Persia sota rè Dario.
↑ N'àutra rispòsta instintiva dël rè ch'a dasìa 'l përmess a Aman ëd emané d'edit real (cfr. Génesi 41:42).
↑ Cost lengage elaborà e figurà (ij verb mùltip dl'edit: “dëstruve, massé e anienté” a dà l'ilustrassion ëd com a fussa sensa sens cost edit e a arleva 'l perìcol estrem ëd survive dël pòpol ëd Dé.
↑ Da comparesse con l'arfud dij Giudé 'd fé l'istess con ij sò nemis (9:10,15-16).

[1] O “a l'ha dàit na promossion”.

[2] Sossì a indica coma Aman a sia ligà a Amalech, rè dj'Amalechìta, ij pì gran nemis dj'Ebreo, ch'a l'ero stàit combatù da Saul (Esod 17:8-16; Deuteronòmi 25:17-19; 1 Samuel 14:47-15-35).

[3] A-i é nen ant la lej dij Giudé ch'a 'mpedìssa 'd prostërnesse dëdnans a rè e a d'àutre personalità. Aman e Mardoché a rapresento doi nassion nemise (Israel e sò nemich Amalech, na nassion maledìa da Dé). Che Mardoché as arfuda 'd prostërnesse dëdnans a sò nemis ereditari përché chiel, Mardoché, “a l'era un Giudé” as peul capìlo (v. 4). Parèj la passion esagerà d'Aman ëd dëstrue l'antrega nassion d'Israel për motiv dl'insolensa 'd Mardoché a l'é spiegà (v. 6).

[4] Tiré a sòrt (për vëdde col ch'a fussa 'l moment pì bon për prinsipié la përsecussion dij Giudé) a l'era na pràtica antica (1 Samuel 14:41-42; Proverbi 16:33). La forma plural ëd Por, visadì Porim a l'é 'l nòm ëd la selebrassion ch'arciama a la ment la mòrt d'Aman, nemis ëd tùit ij Giudé (9:23-32).

[5] Aman a “onz le roe” dël rè con un sostansion bon-aman, ch'a l'é stàit calcolà esse scasi 2/3 dj'intrade dël regn ëd Persia sota rè Dario.

[6] N'àutra rispòsta instintiva dël rè ch'a dasìa 'l përmess a Aman ëd emané d'edit real (cfr. Génesi 41:42).

[7] Cost lengage elaborà e figurà (ij verb mùltip dl'edit: “dëstruve, massé e anienté” a dà l'ilustrassion ëd com a fussa sensa sens cost edit e a arleva 'l perìcol estrem ëd survive dël pòpol ëd Dé.

[8] Da comparesse con l'arfud dij Giudé 'd fé l'istess con ij sò nemis (9:10,15-16).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]