Glossari dij vocàboj piemontèis pì dovrà ant la Sacra Scritura an Piemontèis

vt = verb transitiv; vi (verb intransitiv); vr (verb riflessiv); sm (sostantiv masculin); sf (sostantiv feminin); av (averbi); ag (agetiv) int (interiession).

A, B, C, D, E, F, G, H, I, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, Z

A

Abdòma (sf): pansa.
Abim (sm): balatron, (bimé: dëstrove)
Abité (vi): sté 'd ca.
Ablì (vt) anvité, anciarmé.
Abominàbil (ag): abominèivol.
Abortì (vi): sfrasé (mach për le bestie).
Abresé (sm): compéndi.
Abrevor (sm): leu dova ch’as boro le bestie.
Abrì (sm): al ripar dal vent ("s'abrité", dal fransèis antich ‘’abrier’’)
Abrì (vt) scarpenté (dal prelat.BAR/BER cafass,busson, bocc, ch’a gica, brin, bron, bës-cia; opura dal celt. continental: BRINOS bachëtta)
Abroghé (vt): fé n'abrogassion.
Abusesse (vr): ecéde, profité.
Acablé (vt) crasé, fé pì grev e grav.
Acampé (vi) buté camp, campament.
Achit (sm) antrodussion, andi (achitesse: sdebitesse).
Acrasà (ag): premuros.
Acropisse (vr): coacesse.
Acsan (sm): cadensa, acentuassion coltural e përsonal dla vos.
Adreit (sm): sorì, andrit (Turin).
Adressé (vt): mandé, dirige.
Adret (ag): àbil, antivist.
Adsades/adsadess (av): piror, aciades.
Afaité (vt): costumé, travajé coram e pel.
Afann (sm): angossa,arlìa.
Afarà (ag): ross an facia, ciapà da j'afé, confesse.
Afel (sm): ghignon, amaritùdin, secression ëd la cistifélea.
Afesse (vr): conformesse, adatesse, costumesse.
Afr (sm): sbaruv, pau, frisson.
Àgass (av): a la malaparà.
Àghia (sf): òja.
Agreàbil ( av): piasos, ch'agreja.
Agrì (vi): vnì brusch.
Agucé (vt): ujé (agucion) për beu o d'àutre bestie.
Aidemì (int): Nosgnor giùtme! pòr mi! Ammi! Òmmi!
Airura (sf): laurura.
Ajassa (sf): bèrta.
Alamar (sm): botonera a liassa, cordon d'òr o 'd seda për liassé e angassé (da l'arab: Al-amarah, stòfa avosà).
Aleansa/aliansa (sf): lega,acòrd.
Aliòstra (sf): cravëtta 'd montagna.
Almanch (av): sicura, "për lo men".
Alò (av): dun-a,an pressa.
Alvà (sm): ferment.
Amanà (ag): costumà, (a)faità.
Amaritùdin (sf): afel, ameror.
Ambajà (ag): sorprèis, a boca doverta, pa sarà (pòrte, fnestre)
Ambarocàire (ag m.): rufian.
Ambelelà (av): pròpi là, an col leu.
Ambelelì (av): pròpi lì.
Ambelessì (av): pròpi sì.
Ambarboré (vt): ambibì ël botal për verifichene la tnùva (dal celt. BORVO:pàuta; barbotin-a: creja ambibìa d'eva).
Ambasté (vt): buté bast, slé un mul o 'n borich.
Ambò (inter.): ma si, bò, òhi.
Ambonì (vt): fé bon, assion dël bateur.
Ambòss (ag): a pansa mòla.
Ambossé (vt): sversé, dé 'l gir.
Ambòsta (sf): gujà, ancreus ëd le doi parmele dle man për cheuje 'd lìquid o d'àutr (vos celt.meridional)
Ambreuj (sm): confusion, fràuda, trufa, débit (vëdde prov. a. BROLHAR: mësc-é).
Amburì (sm): boton ëd la pansa.
Àmon/Lamon (sm): ansin për pësché.
Ampacé (vt): ampedì, butesse an mes (ossitan:EMPACHAR).
Ampërmué (vt): pijé an pèrmua, baraté, fesse presté.
Ampess (av): motobon ëd temp.
Àmpola (sf): "rubus idaeus",lampon (dal prisco lìgur).
Ambrun (sm): ambrunì dla matin o dla sèira (dla seren-a).
Amprajì (vi): fé prà (cfr. savuasienne EMPRAILLI).
Amusé (vt): fé perde temp, divertì, antraten-e.
Anandié (vi): ancaminé, dé l'andi, (dësnandié:storné).
Anans (av): prima, anàit.
Anast (sm): odorà.
Ancalesne (vi): avèj corage.
Anchërna (sf): incision, gravura (cfr. celt. CRINARE: s-ciapé, doverté na filura dzora 'd cheic.sa)
Ancheuj (av): "hinc hodie" (cfr. fr.a. ENCUI; prov.ANCOI)
Ancens(sm): absent, incens, uissens, ‘’artemisia absinthium ‘’.
Anciarmé (vt): fé d'ancantament, ablì.
Ancorpró (av): a l'é pa pòch.
Ancreus(ag/av): përfond, dal celt. KROSU ancavà balma.
Anflé (vt): sporché.
Angiolivé (vt): fé bel,arlegresse (cfr. fr.a. jolif)
Anlev (sm): scolé.
Anorbì (vt): sborgné (cfr. fr.a. enorbi).
Ansin (sm): rampin.
Ansitòst (av): pitòst.
Anslé (vt): buté sela.
Ant (av): an, drinta.
Antamné (vt): antachì.
Antan (d') (ag): d'un temp.
Antëlmentre (av): antërtant, an col moment (cfr. fr.a. entrementiers)
Antërdoé (vi): esité, ambarassé.
Antërpì (ag): pìgher, mòl, antorpidì.
Antregh (ag): tut d'un tòch.
Antren/an tren (sm): dësgagiura,ant l'at ëd.
Anvìa (sf): veuja.
Anviron (sm): dintorn,truch e branca.
(A)Parié (vr): avèj temp, pronté.
Àpia (sf): assul,piòla.
Apress (av): apreu, dòpo, aranda.
Arach (sm): banastra, rafataja (cfr. fr. med. "a rac": tàula a ras).
Aranda (av): davzin, an brova.
Arborin (sm): arbussel (cfr. fr.a. arbruisseau,arbroisel).
Arcancel (sm): cabalestra (arc a balestra).
Archinché (vt): decoré, vestì (sse) con blaga.
Ardriss (sm): sistemassion, órdin.
Arèj (sm): mas-cc ëd la feja, moton (cfr. delf. "arei").
Arèt (ag): atribù 'd n'ersa, rìpid.
Arlan (sm): ruin-a, dëstrussion, anientament.Franch-prov. A l'arlan/fé arlan: ravagé (cfr patué milit. "crij dë sbaruv").
Arlìa (sf): ànsia, fìsima, supërstission; da "hariola" supërstission.
Archèngh(sm): orisont (dal Bielèis; l'efet atmosférich a lo lassa sempe velà 'd tuf o 'd cèja).
Arfëstié (vt): fé argiojissansa,gòj.
Argal (sm): don (cfr. fr.a/med. "galer": dësmoresse).
Argaucé (vt): fé sversa.
Argiojissansa (sf): gòj.
Argin-a (sf): regin-a.
Arlan (sm): ruin-a 'd pianta.
Arlëvé (vt): pijesse an càrich (arlev: vansoj dël mangé).
Arlìa (sf): ànsia, fìsima.
Armiss (ag): vej,frust.
Arnos (ag): ëd cativ umor, crussià, "artaban".
Arosé (vt): bagné a marlipen-a, bagnà da la rosà.
Arpatesse (vr): arpijesse da la mira fìsica ed econòmica.
Arsaj (sm): tranfi, darié sospir ëd l'angonìa (da anxiam:arlìa,angossa).
Arsetà (ag): arsis; turinèis: "arsiss" (as dis dël pan).
Arsij (sm): smània, asij.
Artajor (sm): fondiché, salumé, droghista.
Articiòch (sm): "Cynara scolymus", (da l'àrab: AL-'AROUF).
Artrincé (vt): tajé,gavé, fé cit (da la variant céltica:TRANCIARE tajé, dëstrùe).
Arvangesse (vr): vendichesse; dal fr. ant. "se revenger" për mojen dël patué..
Arviresse (vr): arvoltesse.
Arzan (sm): dné.
Arzenté (vt): fé lëssìa sensa sënner: mach con l'eva.
Asar (sm): rìsigh,privo.
Asàire (sm): brusson,òstria (cfr. Val Pesio "alsié": tumel).
Asi (sm/pl): utiss.
Aspèrges (sm): aspersòri.
Assemblé/assamblé (vt): buté ansema.
Assé (av): pro.
Assul (sm): àpia, piolèt.
Asté (vt/i): sté setà.
Asur (ag): color dël cel, asul.
Atrapé (vt): ciapé (con ëd bers, con trabucèt).
Aurora (sf): alba d'òr.
Aùss (ag): pontù.
Aussé (vt): alvé,levé.
Autërtant/autertant (av): dla minema mzura.
Auteur/autura (sm): autëssa, brich, colin-a, autin (për le vis, vigna)
Avait (a l') (av): anans, sté an vardia dë stermà.
(A)Vaité(vt/i):docé, spié, seguité, speté, vacé, gaité.
Avans (sm): resta, (v)ansoj, rimanensa.
Avié/avèj (sm): buss d'avije.
Avorté (vi): sfrasé.
Avosà (ag): famos; da confronté con la vos ocitan-a dël Queyras (Dofiné): AVAZAR crijé.
Avuj (sm): uja.