La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Geremia/Geremia 9

←Geremìa 8

La Bibia piemontèisa Geremìa

Geremia 10→

La Bìbia piemontèisa - Geremia 09

Geremìa

9

¹(8:23)^[1] I vorìa tant che mia testa a fussa ‘n poss pien d’eva e che ij mè euj a fusso na sorgiss pien-a ‘d lerme! S’a lo fusso, mi i podrìa pioré di e neuit për ij fieuj ‘d mè pòpol ch’a son ëstàit massà. ²(9:1) I vorìa trové ant ël desert n’obergi pr’ ij viandant anté ch’i podèissa passé la neuit coma ‘n viagiator ëstrach. Antlora, a la fin, i podrìa chité mia gent e slontaneme da lor, përchè a l’é na gent adùltera, na congregassion ëd traditor ëd Dé.

Nosgnor a peul fé nen d’àutr che castijé sò pòpol

³Nosgnor a dis: “La lenga dë sta gent a l’é tanme n’arch tendù ch’a tira: lor a frando ‘d busiardarie! Da cand ch’a son dventà padron dë sto pais a passo da ‘n mal a l’àutr e a më scoto pa^[2]. ⁴Tùit a l’han da vardesse fin-a dij sò amis: as peul pì nen fidesse^[3] gnanca dël frel. Minca un ëd lor a sërca mach la manera d’angabiolé sò pròssim e tùit ij sò amis a spantieran ëd busiardarìe a sò risguard. ⁵N'amis a angana l'àutr e gnun a dis la vrità. A l'han costumasse la lenga a dì ëd busiardarìe. A fan ëd tòrt e a veulo pa pentiss-ne. ⁶A fan na vessassion dòp l'àutra, n'angann dzora n'àutr^[4]. A s'arfiudo ëd deme da ment - i lo diso mi, ël Signor”.

⁷A càusa ‘d lòn, ël Signor ëd l’Univers a dis sossì: “Vardé, mi i-j purificherai ant ël griseul e i-j butrai a la preuva. La gramissia^[5] 'd mia gent a l'ha pa dame d'àutre alternative. Còs d'àutr podria-ne mai fé? ⁸Soe lenghe a son parèj ëd flece 'd mòrt^[6]. A diso sempe 'd busiarderìe. Da soa boca a rivo paròle d'amicissia, ma drinta 'd lor a penso mach a la manera d'angabioleje. ⁹Mi i-j castieraj sicura për avèj fàit tut lòn!”, a dis ël Signor. “E i-j portrai la retribussion ch’a mérita na nassion parija!”.

Plenta për na tèra desolà

¹⁰I disìa: “I piorerai e farai deul  për le vàude an sle montagne, na sombra canson da mòrt i canterai për ij pasturagi dël desert,  përchè a son brusà, pì gnun a-i passa, nì as sent ël breugé dël cabial. Fin-a j'osèj ant ël cel e le bestie servaje dij camp a son ëscapà për andess-ne da leugn.

¹¹Nosgnor a disìa: “I farai ëd Gerusalem un baron ëd drocheri. Ij siacaj a l'avran soa sosta ambelelì. Le sità 'd Giuda a saran mach pì na desolassion, ëd manera che mi i farai che gnun a-i peussa vive”.

¹²I disìa: “Chi é-lo tant savant da capì përchè sòn a l'é ancapitàie? Chi ch’a l'ha na paròla dël Signor che a peussa spieghé tut lòn? Për che motiv ël pais a l'é vastà? Përchè tut a l'è brusà com ant un desert, sensa che gnun a peussa passeie travers?”.

¹³Nosgnor a l’ha replicà: “Tut sòn a l'é rivà përchè costa gent a l'han arpossà mie lege, cole che mi i l'avìa daje. A l'han pa scotà mia paròla e a son pa andaje dapress. ¹⁴A l’opòst, a son andaje dapress testard a j’inclinassion ëd sò cheur. A l’han promëttù fidelità ai dio ch’a ciamo ij Baal, ij dio che ij sò grand a l’avìo faje conòsse. ¹⁵Për lòn, ël  Signor ëd l’Univers, Dé d'Israel, a dis përparèj: “Vardé, i-j darai da mangé l'absent^[7] dij patiment e i-j farai bèive l'eva anvelenà dël giudissi. ¹⁶I-j sbardlerai an mes a ‘d gent che nì lor, nì ij sò cé, gnanca a savìo ch’a-i ero. I manderai contra d’ lor la spa ‘d gent forëstera fin-a ch’a l'àbio sterminaje”.

¹⁷Ël Signor am ciamava për feje savèj al pòpol: “Pijé bin nòta ‘d lòn ch’i diso. Mandé a ciamé le fomne ch'a fan la plenta pr’ ij mòrt! Pijene an tra le pì vajante!”. ¹⁸Mi i disìa: “Fé ch’a rivo an pressa  e ch'a ‘nton-o na plenta da mòrt dzora 'd nojàutri. Che loràutre a canto fin-a che le lerme a dësboco dai nòstri euj e che 'l pior a scora da nòstre parpèile. ¹⁹Përchè la vos ëd le complente as sentirà bin tòst da Sion. A dirà: ‘Coma ch’i soma ruinà! I soma stàit dël tut dzonorà! Përchè ‘d nòstre ca a l’han fane mach ëd ruin-e, i l’oma da chité ‘l pais!”.

²⁰I disìa: “Vojàutre fomne ch’i piore, scoté, donca, lòn ch’a dis Nosgnor. Doverté bin vòstre orije për sente le paròle ‘d soa boca. Mostré a vòstre fije vòstra plenta pr’ ij mòrt^[8], e minca un-a ‘d vojàutre ch’a la mostra ‘dcò a soe vzin-e ‘d ca. ²¹La mòrt a l'é intrà për nòstre fnestre. A l'é portasse andrinta a nòstre ca^[9]. A l’ha arlevà via le masnà ch’a gieugo për le stra e ij giovo ch’as ancontro ant le piasse dla sità. ²²Dì a vòstre fije e vzin-e ‘d ca: ‘Përparèj a dis Nosgnor: ‘Le caròpe^[10] dla gent a son sbardlà parèj dë liam slargà an campagna, coma 'd gerbe darera dël siador, che gnun a cheuj”.

Conòsse Nosgnor

²³Ël Signor a dis: “Che 'l savi a vada pa a esalté soa saviëssa, nì ël fòrt a vanté soa potensa; ch’a blaga nen ël rich sò boneur. ²⁴Pitòst, col che a veul gloriesse ch'as vanta 'd sòn: d'avèj ëd sust e 'd conòsse mi, përchè mi i son ël Signor, ch'i pràtico misericòrdia con dirit e giustissia an sla tèra e ch’i veuj che tùit a faso ‘dcò parèj^[11]. I lo diso mi, ël Signor.

²⁵Nosgnor a dis: “Vardé, a vniran ëd di, andova che i castijerai tùit ij sirconcis mach ant la carn: ²⁶Visadì, i castijerai j’Egissian, ij Giudé,  j'Amonita e ij Moabita, ansem a tuta la gent dël desert ch’as taja ij cavèj an sël pols ëd le témpie, përchè tute coste nassion, ansem a tuta la ca d'Israel a son pa sirconcis ant ël cheur.

Nòte

1. A parte da 9:1, la numerassion dij vers fin-a a 9:26 ‘d nòstra Bibia a l’é diversa da cola dël test ebràich (BHS), con 9:1 NET = 8:23 HT, 9:2 NET = 9:1 HT, 9:3 NET = 9:2 HT, etc., për tut  9:26 NET = 9:25 HT. A parte da 10:1 la numerassion a l’é torna coma cola dla Bibia ebràica.
2. Opura: "im arconòsso pa"; ebràich: "t'am conòsse pa". Ma 'l ''savèj'' ant ël pensé ebràich sovens a angagia motobin ëd pì dla conossensa 'nteletual: àmplica 'dcò n'angagi emotiv e volontari. Për יָדַע (iada') che a veul dì  "arconòsse" vëdde 1 Crònache 28: 9; Isaia 29:21; Osea 2:20; Proverbi 3:6. Costa paròla as treuva 'dcò ant ij test antich dij tratà orientaj, andova che l'ideja d'un rè vassal che arconòss la sovranità d'un rè na vira pì grand (confronta H. Huffmon, "L'ësfond dël tratà ebràich iada").
3. Miraco, a-i é un calambor ëd paròle antensional e l'alusion ambelessì a Génesi 27:36 e 'l gieugh ëd paròle  a l'é an sël nòm ëd Giacòb. Ël test ambelessì a dis עָקוֹב יַעְקֹב ('aqob ia'qob) : Giacòb a l'ha sopiantame.
4. Na letura alternativa për ij vërsèt 4d-5b a l'é: "As frusto an fasend dël mal”. Geremìa, ti 't vive an mes ëd përson-e che ambreujo. A s'arfiudo, an trompàndze, d'arconòsme. Ël TM a les a la létera: "fasend tòrt a s'ëstraco da soj. It ses stà drinta a l'angann; ant l'angann a s'arfiudo ëd conòsme "(הַעֲוֵה נִלְאוּ: שִׁבְתְּךָ בְּתוֹךְ מִרְמָה בְּמִרְמָה מֵאֲנוּ דַעַת-אוֹתִי). La version greca a dis a la létera: "a fan dël mal e a chito pa 'd vireie d'antorn. Strossinagi për strossinagi e angann për angann. A veulo pa arconòsme. Crasament an sël crasament.
5. Ebràich: "Për vàire d'àutr i dovrìa afronté për motiv ëd la gramissia dla fija 'd mia gent.". Ël TM a l'ha pa la paròla "gramissia". La paròla, contut, a ven lesùa ant la version greca. La paròla "gramissia" (רַעַת, ra'at) a l'é stàita chità anans ëd le paròle "mia cara gent" (בַּת-עַמִּי, bat-'ammi). La nuansa causal ch'a l'è normal për מִפְּנֵי (mippne) a l'ha pa sens sensa na paròla parija, e la combinassion ëd רַעַת מִפְּנֵי (mippne ra'at) as verìfica an Geremìa 7:12, e un-a ch'a-jë smija motobin an Geremìa 26:3.
6. Costa letura a séghita  le consonant masorétiche (ël Chethib, un partissipi ativ ëd Qal da שָׁחַט, shacat). Ij masoreta a l'avìo pì car lese "na flecia molà" (ël Qere, un partissipi  passiv ëd Qal dla midema rèis o omònim, che a veul dì "esse martlinà, esse batù"). Ël significà precis ëd la paròla a fà pa vàire diferensa a lòn che a veul dì la midema metàfora.
7. O “d’erbe 'mère”.
8. A l'é na frisa difìcil d'espliché dël përchè la partìcola ebràica כִּי (chi) a vada ambelessì. A podrìa esse costa la rason ëd vëdde com antroduve 'l contnù ëd lòn che coj che a ciamo ''fomne an deul'' a veulo dì. An cost cas, Geremìa as caria dla responsabilità, përchè rapresentant dël pòpol.
9. O “palass fortificà”.
10. Opura: ''  ij cadàver dle përson-e a stan slongà dësperdù...A stan cogià perdù… ma a son pa stàit  ambaronà. Nosgnor a l'ha dime 'd dive sossì''. Opura: '' Përchè la mòrt a monterà… A intrerà… A porterà via… coj che a s'ambaron-o ant le piasse dla sità. Antlora, dije a vòstre fije e a vòst pròssim: Nosgnor a veul che vojàutri i dise: Ij còrp dij mòrt a son spatarà ... A son sbardlà ... gnun a l'è andàit a pijeje''.
11. O “mia compiasensa a l'é an sòn”. Cfr. 1 Corint 1:31; 2 Corint 10:17.