Anònim/Piemontèide/Cant 40
VENNER CANT XL
[modifiché]Andoa as parla dla stòria e dl’avnì
A conto coj geòlogh ch’l’han studià
ij gir dij continent
che nòste bele Alp a son pro nà
a càusa d’un event
un pòch particolar : as tratërìa ’d
na gròssa sucassà
che l’Àfrica ha batù contra la grija ’d
la tèra ch’as na sta
a nòrd ëd le montagne che ’nco ’ncheuj
divido ’n doi l’Evròpa
e coj che ’nt ël mar nòst a son a meuj
e ’dcò la gamba sòpa
a l’ero ’n di la crësta ’d cola tèra
che nèira a l’han ciamà
e ij truch son boj e niss ciapà ’nt la goèra
ai temp dla gran bocià.
Pì tard ij ri da ’nt l’àut l’han portà ’n bass
ij ròch ëd le montagne
s-ciapandje ’n giàira fin-a e coj tampass
son vnùit nòste campagne.
Parèj l’é nà la cun-a ’d cole rasse
ch’a vivo ’nt la pianura
che ’dess as dis padan-a. Che le trasse
dël temp a goerno pura!
E noi andoa ’l pian a l’é ’mbrassà
dai mont pì àut e bej
i soma coj che ’d pì l’han dësmentià
ij don dij nòsti vej.
I l’oma chërdù ’d cheur e spatarà
ël sangh dij nòsti fieuj
për fé partind da ’n tóiro ’d sent sità
në Stat ch’an dis ancheuj
ëd perde nen ël temp goernand coltura,
memòrie, tradission,
che tant anco për pòch tut sòn a dura,
a conto ij sapienton.
Ai cit për fé parlé ’n brut mes toscan
a stërmo ’l piemontèis
e quandi a l’han capì ’n pòch l’italian
a riva già l’inglèis.
La “eu” e ’dcò la “u” a monto ’ndré
lassand ògni speransa
le vaj che ’n dì j’han vistje giù calé
sigure ’n soa baldansa.
As ciamo disperà ’nté ch’a sta ’l boro
ch’a l’ha cambià la sòrt
e mentre penso a sòn an Fransa a coro
për nen passé tra ij mòrt.
A torno co ’l pensé a le legion
mandà da la gran Roma.
Gnun mal l’avìo fàit, mach confusion.
“Che fòj fotù ch’i soma !
I l’oma avù tròp fiusa ’n nòsta gent.
Da lìber l’han stofiassne
ëd noi me i fusso vej nojos parent
e ’dess l’han liberassne.”
S-ciairoma ’l son s-ciapà s-ciassesse mach
ant ël subié ’d serpent,
rumor ëd competensa ’d falabrach
che ciuto a fà la gent.
Pì furba fòrse l’é la “en” faucal,
së stërma për un pòch
spetand l’inglèis che ’l pòvr gergh dialetal
toscan a taja a tòch.
Nen mach lassand la lenga dij temp vej
as massa na coltura.
Manere a-j n’j’é dozen-e (tanto mej!)
për fé na sipoltura.
Ij pòvr ciapinabò a nufio ’n gir
s’a j’é dla bagnacàuda.
A-j trato come erbaiss : pì gnun sospir
e gnun che ’n pòch a-j làuda.
Geneve pròpe nen: lassé che ’l fià
ampesta democràtich
saputo, fin, blagheur, scapà da ca
e j’àutri antipàtich.
Më smija però giust an confidensa
che lenghe traditriss
a l’abio dzora mach për penitensa
pitanse come ’l piss.
Ti it mostre a le masnà ch’a l’é ’nt la scòla
ch’a-j conto la vrità?
Alora ’t gav ël vin: mach còca còla,
ma ’d prima qualità.
Ti it sërche ’d trasformé la toa cadensa
ch’a l’é tròp dialetal?
Ëd trìfole e bolé ’t ëstaghe sensa.
Mach tóiro da ospidal.
Se nòsta lenga ’t ciame peui dialèt
(’nta avèj ’n servel ëd cossa)
it sustëras për sempe ij nòst bagnèt
con la fritura dossa.
Jë sgnor ch’a mastio ’n pò ’d toponomàstica
a chërdo ’nco dabon
ch’a sìa ’dess na nòrma tròp elàstica
buté ’n tùit ij canton
cartej an lenga mare përché ij pòst
a ven-o ’nco ciamà
co ’ij nòm dl’antichità e nen pitòst
con coj dj’ùltim rivà?
E ’n fin se peui quaidun am lo consent
lassene ’l nòst drapò ’n-
t ij pòst che ’n pòch a conto. Ij potent
vëdran che ’n sël nòst Pò ’n
tochet ëd ross tenzù dré ’d na cros ciàira
macià con n’afé bleu
a mnassërà pa gnun: na gent tròp ràira
për chiel a sent un feu.
Nòst pòpol l’é batusse për fé lìber
nassion cusin-e amise.
Tradì l’é stàit dai cap e ’nt ël mè lìber
l’hai dit còse precise
cantand ël mond ëd prima dla repùblica
indivisìbil, ùnica
contand ëd tanta gent privà e pùblica
fin da la goèra pùnica.