Anònim/Piemontèide/Cant 41
SABA CANT XLI
[modifiché]Andoa a finiss nòst coment
Ma cost a l’é ’l teren ëd la polìtica
e nen literatura.
Vardomsse dal canté na tera mìtica,
dël ver mach pijomsse cura.
L’amor fa bogé ’l mond. Se mai l’avèisso
dabon vorsuje bin
a nòsta tradission se ’dess vardèisso
l’avrìo pa ’d sagrin.
A venta nen andreumsse con j’anàlisi,
pitòst venta bogé.
Për vàire is na staroma ’nt la paràlisi?
’Ncamin-a già a stofié.
Barbòta ’l piemontèis, ma a travond tut,
l’han falo ’dcò ij vej.
Adess però che ’l temp as buta al brut
j’é fòrse quaicòs mej
da fé për peui fërmé sa sghijaròla
ch’an fà droché ’nt ël poss
dla stòria ’ndoa ’s treuvo ij patamòla,
chi ’l mer a bèiv me ’l doss.
La pianta ’n di l’ha dit al Prinsi Cit
che j’òm a l’han nen rèis
e sòn a j’ambarassa. L’oma ’l drit:
salvoma ij Piemontèis!
S’it vade a ca d’un àut fòrse ’t pretende
che ti ’t comande lì?
Na mama l’avrà ’l drit anco’d difende
ij cit ant ël sò ni.
Për coj ch’a rivo sì ciamoma pa
ch’a faso gnun-a abiura
ëd lòn ch’a l’han ’mprendù ’ndrinta a soa ca,
ma’dcò nòsta coltura
a venta ch’a conòsso. Mach ij làder
’s n’ambato ’d costumanse
dël pòst andoa a rivo, dess ël quàder
an lassa pa speranse.
Ancheuj ’d cristianisé ’s vergògno fin-a
ij prèive e ij missionari.
Tornèisso ’n di j’antich ’t lo sas che flin-a
ëdnanz a ’s dispensari?
Industrie ’d carità che ’dess a stërmo
la cros giù bin coatà
e se quaidun protesta peui lo fërmo:
“Question ëd libertà! ”
Anìbal as la rij: “Fòrse sta vira
pì gnun am fërmerà.
La roa a l’ha girà a na bela mira.
Bej fieuj! Soma tornà!
Le rive african-e a son co lì,
ma dess nòsti visin
a l’han calà le braje. Cost l’é ’l di
ch’a vincio ij nòst cusin.”
A venta fé na corsa, j’agn perdù
për sempe a saran pers.
Përché peui integré l’oma podù
ij pòpoj pì divers,
ma nen coj dël mesdì ’d cola penìsola
ch’as campa come ’n pont
dlicà, sutila, débola, ’n pòch strìsola
vers grand rinoceront,
desert ëd giàira e ’d ròch batù dal sol
ch’a brusa tùit ij di
con gent che pòvra ’d seugn l’ha mach pì col
ëd vive ’mbelessì?
L’é nen fòrse për colpa ’d propaganda
për fé mach dl’italian
la lenga ’d nòsta gent ch’a l’era ’n branda
al temp dë sti rufian?
“L’é tard. Come ’s fà ’n pràtica an famija
se un a chërd a sòn,
ma l’àut a ven da tere foravìa
e pensa nen a lòn?”
“Sent ti, mia bela fomna che dal mar
’t ses vnùita ’nt ël pais
andoa it l’has trovame. Ij tò car
e tùit ij nòst amis
l’avrìo ’d rimostranse se ij nòst cit
parlèisso ’dcò ’l lengagi
che mi l’hai dovrà si. A l’é ’n delit?
Sarìa ’n gròss darmagi?
Sarìa ’l mè amor meno sincer
s’i veuj passé a lor
la veuja e ’l piasì ’d conòsse ’l ver
e sensa avèjne por?
’Nt ël sangh dij nòsti fieuj as mës-cio ’nsema
desen-e ’d veje rasse.
Cò ’v ven-e sì contandne che midema
l’é cola ch’a l’é fasse
an mes ai brich e ai pian ’d nòsta giojera
e ’dcò cole che peui
an tute le region (bruta manera
’d ciamé nassion che ’ncheuj
as treuvo ’nt un Ëstat) a l’han chërsù !
Ma j’òm son tùit uguaj?
Fan rije ij confin ch’a l’han strenzù
me fusso dij cavaj
person-e diferente. Ij drapò
peul sernje mach ël cheur
për ment ch’a vivo lìbere, dësnò
a creo mach maleur.
L’amor l’é la rispòsta a tùit ij maj.
’Nt ël sangh ’d nòsta famija
ij Selt dij nòsti brich a mosto ij baj
pì bej che ’n Dalusìa
ai Grech ëd le cològne e ij Roman
cobià ai Cartaginèis
a tiro ’l nas a Lìgur e Norman
crijand an piemontèis
e Franch e Longobard e ij Bisantin
a sërno ’d fé baudëtta
ansema a jë Spagneuj e a j’Angioin
cantand j’eròj dl’Assiëtta.”
E voi che con passiensa fin dal tìtol
seguì l’eve ’l mè lìber
iv dis ch’a-i manca mach un cit capìtol
e peuj sareve lìber.