Anònim/Piemontèide/Cant 35
DUMINICA CANT XXXV
[modifiché]Andoa ancamin-a’l Risorgiment
Parèj soma rivà ’nt ij di dj’eròj
ò fòrse l’é mej dì
al temp quandi për causa ’d doi rè fòj
nòst ni a l’é finì
an mes al brut paciòch ëd l’unità
dla pàtria dj’Italian
e ’l bel a l’é che gnun a l’ha ciamà
ch’i fusso ij capitan
dla riunificassion. Me ’d portoghèis
pensavo noi d’intré
an tute le region, ma ij piemontèis
l’han pro dovù paghé.
Se mi l’avèissa mach scotà la scòla
l’avrìa mai podù
decide se dij sant ò dij badòla
l’avìa conossù.
Dòp sent e sinquant ani ancora a-i va
coragi për toché
j’icòne che ’nt la ment a l’han stampà
ëd coj ch’a peudo fé.
Ma se lë sgiaj un pòch superereve
na bela narassion
i veuj dabon con gòj adess conteve
disblandve n’ilusion.
I l’oma ’ndà a trové ’nt ël cheur dla neuit
ël pòvr cont ëd Cavor
e chiel a l’ha parlane con bel deuit
dla tèra, sò amor.
« Soens noi s’ancontroma quandi soj
an lassa la polìtica
parland ëd tùit j’afé e nen mach coj
dla fàussa patria mìtica.
Camilo, l’hai portate da ’nt l’avnì
n’òm nà da la toa tèra.
S’i scote lòn che chiel a l’ha da di
vëdras me ch’a l’é vèra
che tut lòn ch’it l’has fàit a l’ha portà
tò mond a l’agonìa,
la neuva toa nassion a l’ha passà
na vita foravìa.”
Alora a l’ha ciamame col’omet
dle ròbe dij mè di.
’S viscava ’n certe mire me ’n brichet
restand cò sbacalì.
“Ël temp i l’hai pa avù s’i scoto ti
për vëdde fin an fond
còs l’hai con gran passiensa costruì
cambiandlo sto vej mond.
Darmagi a l’é scoté che ’ncora pòch
am resta ’ncheuj da vive
combèn ch’i sìa ’n sl’onda già da ’n tòch
sarìa ’nco da scrive
la stòria pì gloriosa, ma passiensa,
an fond a dipendìa
pì nen da mi ël gieugh. As peul sté sensa
’d na vos, ëdcò dla mìa.
’S ëstudia ’nt ël tò temp ancó la stòria
d’ës nòst risorgiment
ò l’é perdusse fin-a la memòria
dla nòsta pòvra gent ?”
E ’ntlora i l’hai parlà dël batajé
e dle camise rosse
dla gent garibaldin-a, dj’àutri afé
vrità amère e dosse.
“Nosgnor, republican soma finì?
L’é Roma capital
e ’l Papa ’s na sta ’ncora ’mbelelì?
Finìa l’Austria mal?”
“ ’Dess basta!” crija chila “Con l’avnì!
’T ses pa autorisà.
Adess ventrà pro ’ndreumlo e ’nt ël ri
dël seugn chiel a chërdrà
d’avèj passà ’n pò ’d temp. Ti ciamje pura
cò ’t veule. Savrà pa
pì tard còs a l’ha dit. Për soa natura
a bogia pa ’l passà.”
“ ’T am mostre l’àut famos, col Garibaldi
ch’a l’ha tant combatù? ”
“Col nòm l’é anatema. Gnun-a rima
con chiel ò ’n mal fotù! ”
“S’i veuj vardelo ’n facia ’nta scoteme.
Veuj sì Camisa Rossa.”
“D’acòrdi. Se sto di ’nta ruvineme
ciamrai Facia da Cossa”
Fasend un gieugh dij dij a l’é rivà
ël brav gran comandant,
ma chila da la flin-a a l’é s-ciopà.
Na furia ’n sël gigant,
sautandje al còl d’ ësgiaf lo sacagnava.
“ ’T ses mach un brut pajasso.
’T l’has fane ’d boricade!” a-j crijava
“Ma dess mi sì ’t ramasso.”
E chiel tra doi armari l’é stërmasse,
me ’n rat an na reinura
e peui ëd sauté fòra l’é fidasse
mach dòp e con paura.
“Va vìa, at manco pròpe le ocasion
për fete propaganda.
Toa ombra ’nco ’nnivola ’l nòst canton
ëd gent ch’a dreum an branda.”
E peui l’oma lassalo tardoché
dal cont: “J’ùnich confin
da furb son coj dl’acòrdi che a Plombié
i l’oma fàit da bin.
Lo sai che ti pì ’n là veule combate,
ma l’é na drolarìa.
Ti scot-me mach na vira: tante nate
it deuve gavé via ! ”
“Përché ’v la piJe tant con col pòvr òm?
A l’é la libertà
che sempe a l’Ha servì. Ël sò gran nòm
doi mond l’Ha conquistà.”
“ ’T vëdras che libertà ch’a l’ha portà
nen mach a j’Italian,
ma a chi ’t ciamava già Soa Maestà,
fieul d’un maslé toscan! ”