Anònim/Piemontèide/Cant 33
VENNER CANT XXIII
[modifiché]Andoa a conta’l frà
“Ël prim l’é mòrt da tant, l’era scritor,
a l’era amis d’Alfé.
L’ha avù na gran fortun-a che ij sutror
ciapandlo për ij pé
a l’abio nen lassalo mai rivé
ant l’época dl’orissi.
Ed tut ël batibeuj che dòp a j’é
l’ha gnanca vist l’inissi.
Parlava ’d libertà e dj’Italian,
ma gnun l’arcòrda pì,
an fond l’era ’n cacam me l’Astesan,
teòrich, gnente ’d pì.
’S deuv dì però che chiel l’ha mai fàit mal
e gnanca ai sò nemis,
ma l’é vivù ’nt un’época, ’m n’ancal
a dì da grass barbis.
Lë scond l’era soldà. L’é mòrt an goèra
an mes ai savojard
quand la rivolussion l’é ’ndà ’nt la tèra
dëdlà dij gran baluard.
A l’era ’n bon barbèt, ma ’dcò fedel
dël nòst glorios drapò
combèn che a lor l’han faje tant rabel
martlandje come ’d ciò.
La fòrsa dij fransèis e dla maraja
a l’era come ’n diav.
A l’han ciapà l’armà drinta na tnaja
massand ij gram e ij brav.
Sò còrp a l’é ’nt la tèra dl’Àuta Comba
savrìa nen andoa.
Doi ròch e ’n pòch d’erbëtta a-j fan da tomba
con gnun-a cros an broa.
Ël ters, bajèt cò chiel, l’ha cambià testa,
a l’ha chërdù ij fransèis
pensand che cole assion, miràbij gesta
servisso ai pòvr valdèis.
Con tanti ’d costa veja religion
son stàit soldà fanàtich.
Për fé na neuva lìbera nassion
massavo j’antipàtich.
Giravo ’n tùit ij pòst për fé pì fòrta
la tèra dij fransèis.
Se peui j’àit s’arvoltavo bele mòrta
lassavo ai piemontèis
la pàtria dij sò pare. Mi sai pa
andoa a l’é finì.
Girava a vòlte ’l vent an cola età,
un di chiel l’é sparì.
Un quart anvece l’era sitadin
dla rassa dij borghèis.
Da sùbit l’é passà ’nt ij Giacobin
sperand ant ij fransèis.
Purtròp dëdnanz a j’euj chiel sempe avìa
un fum gris dël servel
ch’a l’é ’l përfum maliard dl’ideologìa
e ’n mes al gran rabel
l’ha gnanca pì ’ncorzusse che ’l pais
odiava ij foresté
sugnand ëd sauté ’dòss ai sò nemis
për feje peuj s-ciopé.
Avind sperà ’nt un’alba d’un mond neuv
për pòch l’é stàit beà.
La lòsna dël Setsentnovanteneuv
cò chiel a l’ha massà.
El quint l’ha combatù da l’àutra mira,
l’é stàit un grand brandé.
Tacavo ij nen cristian con fòrsa e ira
lassand pì gnun tra ij pé.
Ij bòsch e le campagne j’ero ca
për tuti sti brigant.
Da lì sautavo ’nsima a le sità
flinand tùit j’ocupant.
Con lor j’era dij prèive e dij sassin,
la gent a sbaruvavo,
ma quand ij Gaj fasìo come ij crin
agiut a lor ciamavo.
Dòp glòria pòchi mèis Napoleon
a l’ha vinciù a Marengo
e tùit coj insorgent e ij caporion
a son finì a ramengo.
Na manco ’ncora doi. Ël sest l’é stàit
dotor giù a Turin.
Sai nen bin còs l’avìa lì peui fàit,
ma l’ha passà ’d sagrin.
A l’era amis dël Calvo, ’l gran poeta
che prima a l’ha chërdù
che ij Gaj portèisso ’d bin, peui an boleta
sò còl a l’ha storzù.
Cò chiel l’ha denunsià peui la gramissia
dij frej nòst invasor.
Parèj con lor l’ha avù n’inimicissia
con bòte e gròss dolor.
L’é mòrt sensa s-ciairé la libertà
an tuta la soa stòria,
ma tanta bon-a gent a l’ha giutà
e sòn l’é la soa glòria.
Për l’ùltim còsa dì? A l’é ’nco viv,
catòlich liberal,
më smija ’n corsa vers destin cativ,
borenfi d’un gròss mal.
L’é giovo, ’d n’àutra época, dl’avnì.
A pensa ’n italian.
Mi pens che di bin gram a vniran sì
sërcand nen tant lontan.
Mi spero’n di pì pasi ’l nòst doman.
Deuv esse mej che ’ncheuj.
La gent a deuv capì: dovré le man
at pòrta sempe a meuj.
Parèj mi l’hai finì con mia memòria
che ij lìber conto nen
parland mach dla richëssa e’d fàussa glòria.
Mi pregh ël di ch’a ven:
lo fasa ’l nòst bon Dé ’n pòch pì pacìfich
fërmand la grama goèra,
dësnò a-i sarà pa gnun destin magnìfich
për nòsta straca tèra.”