Anònim/Piemontèide/Cant 26
VENNER CANT XXVI
[modifiché]Andoa a meuir Fra Dossin
Tra un-a e l’àutra época dël viagi
che ’dess mi sì descriv
podìo essje ’d sècoj, ma ’l passagi
a j’euj ëd chi ch’ëscriv
a l’era assè pì brusch come ’nt ij seugn
ch’a fan la vita bela.
Cò ’dess i son passà dal mond mandreugn
a l’àuta val ëd Biela.
“I vëddo che pensos a l’ha lassate
s-ciairé ’l destin ’d Guglielm.
’Nco pòch a l’é lë sgiaj ch’a l’ha ciapate.
Ti pronta spà e elm
përché ti ’t trovëras an mes a event
che ’mpess a tornëran
an ment: ij tò pensé e ij sentiment
pì creus dësbogeran
’n sël camp ’doa ti ’t chërde pì sigur,
la fe dla gent catòlica.
Sarà come campé contra ’n fòrt mur
ij vas fàit an majòlica.
Chërsù ’nt ël bel ambient ëd l’oratòri
giugand, essind content
’t l’has mai pensà se dré ’d coj ostensòri
’s ëstërmo gram event?
Pressios regal la fe, ma s’a tërmola
me ’t pense ’d podèj fé
al temp quandi ch’at resta mach pì cola
e ’t chite ’d respiré? ”
La pieuva ch’am marsava fin-a j’òss
fasìa quasi rìe.
Pensava mi a le lòsne e ai tron gròss
che sempe su ste vie
ansema ai mè parent noi ancontravo
’ndasend vers ël Santuari
ëd la Madòna Nèira e lì scotavo
racont ëd missionari.
“N’àut tipo ’d religios peude s-ciairé
armà fin-a ’n sij dent.
El vësco l’ha dàit l’ordin ëd dësblé
na dròla e fòrta gent.
Me al temp dij sarassin l’han dësreisà
d’autut ij sò nemis
adess ij bon catòlich polidà
l’han tut ës fòrt paìs.”
La gent òdia j’erétich, crija fòrt:
“Bandì, brigant, sassin !
Campeje ’nt ël giust feu ! A mòrt ! A mòrt !
Fé vëdde ’l gram Dossin! ”
L’ha euj ch’a bruso ’ndrinta. Chila ’m conta
la vita disperà.
’M ësmija la soa fe motobin tonta:
për chiel pì gnun pecà
a peul comëtte l’òm, gnun-a richëssa
la gesia a deuv avèj.
A masso prèive e frà. Basta la blëssa,
ò ’l pur sërvaj piasèj
përché doi peui s’ancrosio ’n libertà.
A speto ’n Papa bon
al pòst ëd col legìtim, l’han mës-cià
magìa e religion.
“Me ’t peude chërde a sòn? L’é drolarìa,
a venta esse fòj”
“L’é pa contraditòria st’eresìa
e stj’òm meuiro con gòj!
Darmagi, (a l’é nen vej?), che ’n teorema
a l’abio dësmentià
ch’a peuda dimostré la fe s’a rema
ò ’n pòch bimblan-a già.”
A s-ciassa ’l còrp fin quandi peui a l’ha
s-ciancà la pel gorigna.
A s-ciapa nerv e òss con fer brusà
dal feu, sgnaca e pissigna,
ma goerna che la vita a scapa nen
possà da col dolor,
a-j lassa ’l temp d’arpijesse, va e ven
la bes-cia dël teror.
A cheujo lòn ch’a-i resta, peui a-j crijo
che tut a peul finì.
A basta ciamé scusa al sò Dìo
e chiel pudrà varì.
Lo buto ’nginojà sota la cros,
a-j ciamo ’d fé l’abiura,
ma chiel a dis ëd nò: un fil ëd vos
e a torna la tortura.
El vësco, ij cardinaj, ël Papa ’d Roma
soens a maledis.
“El diav l’é ’n costa stansia. Me ch’i foma?
’T ëschin-e ’l paradis?
At resta pì pòch temp. Varda ’d bogé.
Toa vita a l’é finìa
A j’é mach pì lë spìrit da salvé
s’it lasse l’eresìa.
Ti ’t chërde che ’l dolor finirà sì
lassand la pleuja ’n tèra.
Dëdlà staran bin coj ch’a l’han capì
mach l’ùnica fe vèra.”
Ma chiel crijand dal mal a ripetìa
che mai l’avrìa fàit
quaicòs për andé contra la soa vìa,
tut lòn ch’a l’era stàit.
El sangh l’é spatarà me col dël Criste,
drocava ’nt ij canton.
“I lasso nen combèn ’m ësgnache e ’m piste
la vera religion.
Vojàutri sì ’dess masse ’n màrtir sant.
Noi por n’oma pa vàire.
Muiroma ’nt la preghiera ’n mes ai cant,
goerneve ’l fià ch’i sgàire.
I riv, bela Ghitin, pòver e lìber,
durbime ’l paradis.
Im lass pa dré ’d richësse, rigret, lìber,
im pòrt con mi j’amis.”
La mòrt l’é decretà, tuta la gent
a varda l’ùltim feu.
Chiel speta mach na vos, già ’n pòch la sent,
lo ciama da ’nt ël bleu.