Anònim/Piemontèide/Cant 22
LUN-ES CANT XXII[modifiché]
Andoa a j’é la vision dl’infern
“Se ver a l’é ch’a-i sìa gnente’d vèra
ël tut sarìa fàuss,
ma ’ntlora j’é na frase su sta tèra
ch’as peul nen pijesse a càuss.
L’é cola che ressiand le gambe a tute
le fàusse vrità ’n fila
për vàire ch’it ësfòrse e ch’it la giute
peul nen ressiesse chila.
It vëdde? I l’hai butaje na minuta
për dete sigurëssa
ch’a j’é na verità ch’a fa sté muta
la gent sensa certëssa.”
“I stago pròpe mej, i peuss bin dilo,
ma fërmte nen an mes.
’T lo s-ciàire che ’s dëscors venta finilo
për mi e për col ch’am les.
Setomsse ’n riva al fium dla conossensa,
tastomne l’eva sclinta,
beivomne a cite stisse con passiensa
lassand ch’a sgura ’ndrinta.
Ti mostme pass dòp pass ël giust senté
ch’a pòrta ’n ponta al brich
dla sacra verità: sota ij nòst pé
disbloma neuv e antich
misteri e faussità, ideje erétiche,
gròss boro ’d nòsta siensa.
Proposission ’nalìtiche, sintétiche,
fé luce ’ns l’esistensa!
Peui quandi i conossrai la verità
veuj femne cavajer.
I la spatarërai për le sità
massand j’eror ëd jer. ”
“Cor pian, cit poj uman! ’Nt ël fond dla pauta’t
trovave pòch temp fa.
Adess la toa superbia a l’é bin àuta. At
fa vëdde tròp an là.
Cò ’t chërde, che na fòrmola aritmética
a peula fé conòsse
ëdcò la verità la pì ermética ?
Sarìo tùit a nòsse.
Un tóiro d’equassion, ëd rèis quadrà
at portërà a la fin
ëdnanz a ’Ncarnassion ò Trinità,
le ciav dël tò destin ?
Dess basta ciance! Coat-te ij pluch ëd sënner,
’nginojte Salomon,
ëdnanz a l’Anciodà ’n sël Bòsch dël Vënner.
Mach Chiel a sarà ’l mon
che ’n di ’t portërà ’n cel : gnun àutra tor
pudrà porté pì ’n su.
S’it sente ’l tò servel ch’a sàuta e a cor
ti scota ’l cheur pì ’n giu.
’T l’has vistlo ’nté ch’it ses ? Girte ’n moment! ”
Teror e maravìa
a l’han drocame adòss s-ciairand na gent
bin mës-cia e foravìa
s-ciassà ’n sla riva ’d n’ìsola bagnà
da ’n mar potent e scur.
Dëdré ’d cole person-e ’n mond brusà,
vulcànich, ëd sigur.
Colòne ’d fum bujent peui as campavo
come a brusèisso ’l cel
e spluve giàune fin-e me ’t tocavo
viscavo già la pel.
“Me foma a passé ’l mar vers l’àut pais.
Me foma a vive ’nt j’onde? ”
Ma ’l feu l’é sota ij pé. La tera a fris,
madame nèire e bionde
con sòcio, òm e fieuj finìo ’nt l’eva
d’un frèid giassà e smòrt.
Me a fusso mach na pera gròssa e greva
sghijavo ’n mes ai mòrt
A j’era tra coj òm coj ch’a contavo
me fé a campé ’n pont
dëdlà ’d col’eva grama, ma a trovavo
mach nùmer. Àutri pront
sautavo ’nsima a bòsch, doi tòch crosià
e ’l cheur con la speransa
che cola pòvra barca a-j mostrërà
na tèra ’n lontanansa.
Spetàcol grand e dur, vàire person-e
a gala su ste cros
e coj tacà ’n sla tera a peudo smon-e
mach por fin ch’a l’han vos.
Ma j’òm ch’as chërdo furb e a baso tut
’n sla fàussa ’nteligensa
a lasso nen la riva, stan nen mut
ëdnanz a l’evidensa.
“Ansima a col boschet, me ’t pense peui
’d rivé da l’àutra riva?
Conòsse le corent? I’ndeve a meuj.
La gent a resta viva
mach sì. Noi troveroma la manera
për felo bin ës viagi.
Na neuva nav pì lesta e pì legera,
an manca pa ’l coragi.
Col di noi soneroma la partensa.
’Nta avèj ’l material giust.
La siensa ’n darà fòrsa e ’dcò prudensa,
nen bòsch già mars e frust.”
Finì l’avìa pen-a ’d fé ’l discors
l’òm furb quandi la tèra
l’ha dàit un brògg ëd tron, me ’l crij d’un ors
e vers na sòrt amèra
l’é ’ndàit. Gnun a lo piora e ij sò sermon
peul feje a mila spluve
ch’anvisco còrp e ment dël sapienton
lassand pa dré ’d part cruve.
Peui chila a l’ha cambiame l’orizont
disendme d’arcordé
la fin ëd coj che Dieu l’han fàit dij cont
lassand la fè dëdré.
E dòp s-ciairandme gnech e sbaruvà
l’ha dime: “Tirte su !
At basta për nen fete ’nco cissà
cò ’t l’has già conossù.”