Anònim/Piemontèide/Cant 11
GIOBIA CANT XI[modifiché]
Andoa a Susa a parlo ‘d polìtica
“Dess speta a fé domande, ’ndoma torna
an cola gran valada
andoa a passo tùit coj ch’a-j tamborna
ëd fé na spassigiada
pontand vers col’Italia che j’ësgnor,
soldà, re, cavajer
soens a l’han vorsù: lì sempe a cor
quaidun, l’han chità jer.
Anìbal, Carlomagn e peui un frach
ëd prinsi e re fransèis
smijava ch’a pudèisso ’ndreumsse mach
passand tra ij piemontèis.
Ma noi adess vardoma ’n temp divers
pòchi agn prima ’d Natal
ant l’época ss bogiavo a l’anvers
a pé e ’dcò a caval
legion mandà da Roma longh ij fium
an facia a la corent
disbland al sò passagi fin-a ij num
me furia d’un gran vent. ”
Ëd colp l’oma trovasse ’nt la sità
ch’a l’era capital
d’un regn già ’n di potent che federà
l’avìa pì ’d na val.
Ël rè a discutìa con në sgnor
dij fàit ëd la polìtica,
“M’ancal a dì ch’i chërd un gram eror
comprende nen che mìtica
a l’é l’idea stùpida ’d pensé
eterna e’nvincìbila
la Roma dij set brich: mi i chërdo che
pitòst che tròp flessìbila
la nòsta gent deuv esse coragiosa
chërdind ant la bataja
fin quandi ’l di vnirà che vitoriosa
brusrà me sëcca paja
lë stat ëd j’invasor: mach për na frisa
a l’han falì j’antich.
A j’era certo gent a noi amisa
partìa da sti brich
ch’a l’ha gia conquistala e ’n gròss tesòr
a l’ha ciamà ’n riscat,
t’arcòrde ’nco la stòria? I parlo d’òr,
nen fer catà a bon pat.”
“Capisso ’l tò coragi, la toa veuja,
ël sangh a l’é ’d soldà,
la pas an fond të smija mach na neuja,
ma l’òr a rivrà ’nsà
e sensa avèj sudà ò combatù,
am bastërà tassé
le gent che për ste vaj an su e’n giù
passran, ’t vëdras rivé
richësse sensa fin se noi amis
saroma dij Roman;
parèj noi salvëroma ’l nòst paìs,
veuj pa finì me ’n can.
Për vàire deuv ripete che ij Salass
pensavo come ti,
adess an cola tera a van a spass
Roman, lor son sparì.”
“It j’ere stirpe ’d re, ’dess fonsionari
an nòm dël divin Gusto
l’é lòn che ti ’t saras, un cit vicari,
l’é nen l’amel ch’i susto,
ma sòn a l’é già tròp : mèra menzin-a
’t am ciame ch’i travonda,
lo fas, ma ’m pòrt an cheur tuta la flin-a
për tut lòn ch’am sirconda.”
Voltandme vers mia sòcia l’hai ciamà
ël nòm ëd col nen rè:
“La póer ëd la stòria l’ha coatà
dij nòm pì àut assè.
L’é come ’l brassabòsch, tut lòn ch’anlupa
’s ëstërma ai nòsti euj,
la gent ch’a vnirà dòp l’é pa galupa,
gia tant s’a viv l’ancheuj.
Chi a vincc a sern la stòria e ij personagi
e a lassa dësmentié
assion e ’dcò le face ’d coj che ’l viagi
con lor l’han dovù fé
pensandla diferent, l’é na scomëssa,
peul sempe vnije un
ch’a passa ’n tòch ëd goma: la certëssa
dl’arcòrd al-l’ha pa gnun.
Mach Còssio ’l gran monarca ’d cole gent
l’é ’l nòm che tramandà
a l’é rivane a noi, gnun l’ha tnù a ment
col dl’àut ’dess ës-ciairà.
Ma scota e pensje bin a lòn ch’a dis
ancora’l rè prudent
pensand ëdcò ai tò di ’nt ël tò paìs.”
“S’a fussa la mia gent
ëd n’àutra pasta fòrse mi i l’avrìa
podù fé me ch’it dise,
purtròp i l’hai trovame ’n sla mia via
nen circostanse amise.
A chërdo coj Roman ant le soe rèis,
noi soma me ’mbajà,
chërdoma ’d valèj meno, l’oma ’l pèis
ëd l’inferiorità.
Sugnoma ’n realtà d’esse latin
e fin-a sensa armà
pudrìo conquistene ij nòst visin.
Se ’n di mai rivërà
che ij Gaj saran pi fòrt ëd coj Roman
mi chërdo ma dabon
che ti ’t truvrìe ij nòst cogià me ’d can
campasse ’n ginojon
ëdnanz a na stupìa veja lupa
ch’a-j ciama: -Còs a j’é?-
-Da tròp ampess an manca la toa pupa,
ti but-ne sota ij pé.-”
E lì sensa dovèj gionté ’d paròle
i l’oma ’ndassne vìa.
se jer a noi smijavo quasi fòle
ancheuj son professìa.