Anònim/Piemontèide/Cant 09
MARTES CANT IX[modifiché]
Andoa as treuva un mond dròla
Vardand ël feu mangé ’l bòsch dur e ’l të nner
ëd cole pòvre ca,
nufiand l’odor dël fum che peui mach sënner
at lassa an ardità,
i l’hai trovà ’n pò ’d calma mach pensand
che al temp da ’nté ch’i riv
ij pòst che ’dess stasìo lì brusand
sarìo ’nco stàit viv
e ’nvece la sità che tut col mal
l’avìa sì portà
sarìa presto stàita sota ’l sal
massà, brusà, dësblà.
“Divin-a Providensa” l’hai crijà
“Che òm ramì ch’i soma,
chërdoma ’d cambié ’l mond con ij pecà,
mach n’àmen, peui is n’andoma.
Pudoma sì vardé la toa potensa
ch’a vincc contra ij proget
ëd coj che ti it l’has daje l’esistensa,
a-j resto mach rigret.
Ti it l’has sernù da sempe che la glòria
sarìa stàita ’d Roma
për fé pì lesta e fàcil la vitòria
dla fe che noi chërdoma.
La fòrsa e ’dcò ’l coragi dj’African
a peudo pa fe gnente
ëdnanz ai tò proget che noi uman
vuroma gnanca sente.
Barbàrica a sarìa nòsta tèra
se ti it l’avèisse nen
donà ai Cartaginèis na sòrt amèra
con lòn che peui a-i ven.”
“Ramìa ’nteligensa ch’a capiss
mach lòn ch’a veul capì.
Che sfòrs it fase quandi ch’a finiss
ël mond ch’a pias a ti?
T’arzighe, ma dabon, a deje ’l nòm
dla santa Providensa
a col destin ch’it chërde sgnaché j’òm?
Ël boro l’é ’n partensa.
Ël Dieu ch’at fa viagé për fé comprende
ël prima, ’l dòp, l’avnì
l’é bon: da Chiel gnun òm ’s deuv pa difende,
na mama e ij sò pipì
l’é lòn che ’d pì a smija al sò amor
për ògni stirpe uman-a.
A venta pa vardelo con teror
stërmandse ’nt una tan-a.
Ël don ch’a fà l’òm grand l’é l’esse lìber
e sòn a val për tùit:
Roman, Cartaginèis, Lìgur, Selt, Ìber,
a gnun a sta ’l bech sùit.
Se tut l’avèissa Chiel determinà
na màchina a sarìa ’l
model ëd l’univers: l’eternità
da ’nt l’àut a vardërìa ’l
sauté ’d cola materia ch’a girola
seguind mach soa natura
mës-ciandse e separandse me ’d garola
savind gnanca s’a dura.
Mi ciamo n’àut miràcol për podèj
fé vëdde a ti, Tomà
un mond tra j’infinì che Chiel piasèj
l’na avù ch’nassèisso pa
partind da ’nt ël moment che ’dess vivoma
e sensa cambié tant
lassand che ’l grand Anìbal vincia a Roma.
Arcòrdte lòn ch’i cant!”
Cativ am ven a smon-e lòn che peui
i l’hai trovame ’n facia,
na statoa d’un massà e sensa euj,
ël còrp ëd sangh na macia.
Antorn a col pòvr òm cant e orassion
guidà da un an tùnica
ëd pórpora an sël ross, colorassion
ch’a pòrta la gent pùnica.
Le lìtere marcà dzor dle muraje
a l’ero nen nostran-e
e ij son cantà da j’òm ’d cole maraje
a mi smijavo van-e.
“ ’Nginojte ’dnanz al Fieul dël Celest Pare
massà da òm crudej! ”
Le nòte ’ntorn smijavo fèisso gare
creand ij cant pì bej.
Ma ’dcò cola cadensa l’era dròla
esòtica, oriental,
la testa am trondonava veuida fòla,
ciorgnìa an mes al bal.
“Ës mond mai nà che sì it peude s-ciairé
a ven diretament
dal pòst andoa as goerno (sòn a l’é)
ij nà e nen nà event.
Sta gesia sensa cros l’é ’nt la toa tèra
me ch’a podìa esse
l’avèissa chiel vinciula la soa goèra
anvece ’d tròp cogesse.
Cartago sì l’é al pòst che ’n realtà
l’avìo ij gran Roman,
la lenga, j’alfabet dla toa sità
j’han mnaje j’African.
Epura ’ncò ’nt ës mond unì, semìtich
l’é vnùit ël divin Fieul,
cò sì l’ha trovà gram, saputo, crìtich,
cò sì j’é ’d lerme e deul.
E quandi a l’han massalo a la manera
dovrà da j’African
cò sì l’é surtì fòra da la pera
salvand tuti j’uman.
It vëdde? ’L nòst bon Dieu a s-ciàira ’l mond
an tuta soa finëssa,
nen come s-ciàire ti: pì creus, an fond
për tuta la soa autëssa.
Arcòrdte che Chiel lìbere a veul
soe àute creadure,
comben ch’a veula sòn peui tut a peul
e a treuva soe misure.”