Neuv Sermon Subalpin/A l’era nen na përson-a da bin

A l’era nen na përson-a da bin: coma ch’a l’é che adess...

Ancheuj coma antlora, ant ij temp ëd Gesù, coj ch’a rispeto j’autorità sivij e religiose e ch’a vivo conform a le lej estabilìe e a la moral religiosa, a son considerà “përson-e da bin”. Le “përson-e da bin” a j’ero, e sovens a son, cole “ch’a fan tùit ij sò dover”. Al opòst, coj ch’a trasgredisso sensa avèjne onta la moral e a mepriso l’autorità e la tradission reigiosa, a son cosiderà pa ‘d “përson-e da bin”, ma d'arviros, dij malfamà, ëd gent ëd cativa arputassion, gent da stess-ne a la larga. La società dj'Israelita divòt dël temp ëd Gesù a considerava coj-lì coma “ij pecator” pr’ ecelensa. An tra ‘d lor a j'ero coj ch'a contravnisìo a la moralità stabilìa an vaniandse da vive ‘d manera nen lécita, tanme ij criminaj, ij lader, le bagasse, o coj j ch'a travajavo për le fòrse d'ocupassion forestere, an particolar j'esator dle taje, ij Publican, che, al servissi dij Roman, nen da ràir as na profitavo dla gent trassandje ‘d sòld. A sorprend nen ch'a fusso tnù tant an òdio e che la brava gent as mës-cièissa nen con lor.

Ant l’episòdi dl’Evangeli chi lesoma e comentoma ancheuj, i trovoma Gesù ch’a l’era criticà da “le përson-e për bin” përchè ch’as fasìa vëdde ansema a ‘d gent malfamà. Përchè Gesù fasìa-lo lolì? Lesoma dal vangel ëd March, 2:13-17.

“Gesù a l'é torna surtì vers ël mar e tut ël pòpol a vnisìa con chiel e a j'andotrinava. E an passand, a vëd Levi, fieul d'Alfeo, astà al bancon dla gabela, e a-j dìs: "Ven-me dapress!" e Levi a l'é aussasse e a l'é andaje dapress. Peui a l'é capità che, quand che Gesù a l'era a tàola ant la cà 'd Levi, a-i ero 'dcò a tàola con Gesù e ij sò dissépoj tanti esator dle taje e 'd gent ëd cativa reputassion përchè lì a-i era tanta gent ch'a l'era andaje dapress. Ma ij magister ëd la Lej e ij Farisé, an vëdend ch'a mangiava con coj dle taje e con ëd gent ëd cativa reputassion, a disìo aj sò dissépoj: "Përchè chiel a mangia e a bèiv ansem a coj dle taje e a 'd gent ëd cativa reputassion?". E Gesù, avenda sentì lolì, a-j dis: "A son nen coj ch'a stan bin ch'a l'han da manca del médich, ma coj ch'a stan mal. I son nen vënù a ciamé al pentiment dij giust, ma dij pecador" (March 2:13-17).

Ël fàit che Gesù, përson-a onesta, da bin e sensa dubi religiosa, nen mach acetèissa j'anvit ëd përson-e malfamà, ma ch'a ‘ndèissa fin-a a sercheje an ciamandje a andeje dapress coma ‘d sò dissépoj, a l'era na ròba scandalosa për le përson-e da bin. Për lor, Gesù a l'avrìa pitòst dovù condaneje, coj pecator, an arfudandse peuj d'avèj da fé con lor. Gesù, contut, a l'era nen vnùit për condané, ma për salvé. Chiel a disìa: “Tuti coj ch'a sento mie paròle e a-j chërdo pa, i-j condano nen, përchè mi i son nen vnù për condané 'l mond, ma për salvelo” (Gioann 12:47). Ëd sicur Gesù a dasìa nen soa aprovassion a la condòta inmoral ëd cola gent e as fasìa nen còmplice ‘d soe ingiustissie ‘d lor, ma Gesù a acetava soa compagnìa e a-j andasìa a serché pròpi për arcupereje a Nosgnor e a la giustissia, për “salveje”. Lolì a l’é lòn ch’a capitava soens. Pr’ esempi, Levi, fieul d’Alfé, ch’a l’era n’esator ëd taje nen giuste e colaborassionista dël nemis, as pentiss ëd sò crimin e a cangia, a dventa, grassie a Gesù, n’òm neuv. A l’é probabil che chiel a sìa pròpi col Maté, dont i l’oma n’evangéli. L’istess a càpita për Zaché, che Gesù a ciama ‘n dì e a-j dìs ch’a veul vnì an soa ca. Che Gesù a vada ‘d propòsit a trovelo, col òm dzonest e gram, a l’avrà për arzultà ‘d trasformé dël tut soa vita. “Ma Zaché. drit dëdnans al Signor, a l’ha dije: “Varda, Signor, mi i dago la metà dij mè beni ai pòver, e s’i l’hai fàit ëd tòrt a quaidun an quaicòsa, i-j n’a rendo ‘d quat vòlte tant!”. E Gesù a l’ha dije: “Ancheuj la salvëssa a l’é intrà an costa ca, përchè ‘dcò stossì a l’é fieul d’Abraham. Përchè ‘l Fieul ëd l’òm a l’é vnùit a serché e a salvé lòn ch’a l’era perdusse” (Maté 19:8-10). L’istess a càpita, për Saul da Tarso, ch’a vnirà ‘l famos Pàul, l’apòstol. Chiel a scriv: “...bele se anans mi i bëstëmmiava contra ‘d chiel e, ampërtinent coma ch’i j’era, i-j dasìa adòss a sò pòpol. Nosgnor, contut, a l’é stàit misericordios anvers ëd mi, përchè i lo fasìa ant mia gnoransa e manch ëd fej. La grassia ‘d Nosgnor a l’é stàita pròpi fosonanta anvers ëd mi: a l’ha ampinime dla fej e dl’amor ëd Gesù Crist” (1 Timòt 1:13-14). Che Gesù a l’avèissa anteressasse dë ste përson-e a l’era valùjne vreman la spèisa. Nen vera? Gesù a l’ médich ch’a cura ij malavì.

Che peui an tra “ij san” e “la gent da bin” as treuvo soens d’ipòcrita pien ëd presunsion, a l’é n’àutra question che Gesù a traterà a sò temp. A l’é ‘d sicur pitòst malfé për coj ch’a penso d’esse ‘d “brave përson-e”, d’esse “a pòst”, vëdde la condission vera ‘d sò cheur ëd lor. Loràutri, ëd sòlit, as comparision-o a coj ch’a son al dëscovert ëd gent da arprocesse përchè a vivo da arviros a la moral ëstabilìa, ma le “brave përson-e” a vëddo nen o a stërmo la vera condission ëd sò cheur ëd lor, ij sò pëccà segret. Për lor a l’é malfé d’arconòssje, ëd ciamene ‘l përdon e, pentì, fene l’amenda. Sto-sì a l’é ‘l problema: sbassé soa presunsion ëd lor e porteje a d’arconòsse che, dë dlà dj’aparense, dë dlà ‘d lòn ch’as ciama, an italian, ël “perbenismo”, ëdcò lor a l’avrìo da manca d Gesù coma ‘l Signor e ‘l Salvator ëd soe vite. An efef, coma ch’a dis la paròla ‘d Nosgnor: “Tùit a l'han pecà e a son pì nen an condission ëd podèj conformesse ai glorios criteri 'd giustissia stabilì da Nosgnor, 3:24 ma, sensa dovèj vagness-lo, a son diciarà giust për Soa grassia, për l'euvra 'd redension ëd Gesù Crist” (Roman 3:23-24).

Preghiera: Nosgnor Dé! Port-me a d’avèj na concession onesta e conform a la realità ‘d mia condission ëspiritual, përchè ch’i vada dapress a Crist coma ‘l médich ëd mia vita. It ringrassio che chiel a l’é vnume a sërché e a l’ha trovame për salveme, It prego ‘d giutene ‘dcò cura ch’im anteresso dle përson-e ch’a l’han da manda d’esse salvà e riscatà, për che, për ël mojen ëd mia paròla, esempi e disponibilità anvers ëd lor, loràutre a sìo tirà al Salvator Gesù Crist. Amen.