La Fija dël Rè dj'Arfaj/Capitol 32
La Fija dël Rè dj'Arfaj[modifiché]
== Cap. XXXII - Lirazel a l'é spersa dla Tèra
Ant ël salon fàit ëd ciàir ëd lun-a, ëd seugn, ëd mùsica e 'd mirage, Lirazel a l'é anginojasse 'n sël paviment bërlusent dëdnans al tròno 'd sò pare. La lus dël tròno anmascà a splendrìa bleuva drinta ai sò euj, e ij sò euj a arbatìo andaré na ciairor ch'a fasìa ancó pì fonza soa màgica. Anginojà 'mbelelà parèj, chila a l'ha ciamaje n'ancantament a sò pare. Ël passà a la lassava nen ësté, ëd memòrie dosse as mugiavo dantorn a chila: a-j vorìa pro na bin ëd l'ànima ai pra dël Pais ëd j'Arfaj apreu dle fior gròsse e stravise, anté ch'a l'era dësmorasse për un temp longh longh ëdnans che la stòria a 'ncaminèissa a esse scrivùa da cheidun ambelessì. A-j vorìa bin a le creadure dosse e prive dle fàule, ch'a surtìo 'ma d'ombre anmascà fòra dël bòsch vardian o ch'as bogiavo an sj'erbe anciarmà. A-j fasìa gòj minca na fàula, na balada e na fajarìa ch'a l'era vnùita a taj për fé sò pais anmascà. Tutun le ciòche dla Tèra, dont ël son a l'era pa bon a dëstravërsé la finansa dël silensi e dl'ambrun, a batìo 'n bòt apress a l'àutr andrinta 'd soa testa, e sò cheur a sentìa chërse le fior cite dla Tèra ch'as dësbandìo o a vnisìo fiape o a durmìo con ël passé dij temp ëd l'ann ch'a-i son pa ant ël Pais ëd j'Arfaj. E damentre che minca quarté dl'ann a 'ndasìa a la fin un apress a l'àutr, chila a savìa che Alverich a seguitava a vagabondé, che Orion a chërsìa e a cangiava e che, se le legende dla Tèra a contavo la vrità, a l'avrìa përduje për sempe da lì nen vàire, cora che le pòrte dorà dël Paradis a fusso sarasse daré 'd lor con un tof, da già ch'a-i é gnun santé antra 'l Pais ëd j'Arfaj e 'l Paradis e pa sòrt* d'andé da un a l'àutr nì an marcianda nì an voland, nì l'un a manda d'ambassador a l'àutr. A sustava le ciòche dla Tèra e le primavere dl'Anghiltèra, contut a vorìa pa chité sò pare tant potent, nì 'l mond che soa ment ëd chiel a l'avìa creà. Alverich a ruvava nen, e gnanca sò fieul Orion. Mach ël son dël còrn d'Alverich a l'era ruvaje na vira, e soens a smijava che 'd susnor foravìa a flotèisso ant l'aria an tabussand a veuid anans e 'ndré antra chila e Orion. Le pilie lusente ch'a tnisìo su la vòuta dël cuvert, che miraco a sarìa tnusse su bele për sò cont an flotanda, a l'han avù 'n cit frisson përchè dël rusiacheur ëd Lirazel. Ëd fàit ëd sò crussi a l'han ëslusì e a son anvanasse ant ij creus ëd cristal ëd le muraje, an ësmortandne mach për n'àtim ij vàire color ëscognossù an nòste tère, sensa con lòn feje manch anciarmant. Lòn ch'a pudìi-la fé chila ch'a vorìa nen arnonsié a la màgica e chité la tèra ch'a l'avìa amprendù a vorèj-je bin longh d'un di sensa fin, damentre che ij sécoj a passavo e a sporìo 'ma le feuje an sle valbe dla Tèra? Chila che sò cheur a l'era 'ncó antërtojà bandà a la Tèra da cole cite granghìe ch'a j'ero tutun mach fòrte për dabon?
Cheidun, an dinotanda con ëd paròle pontùe soa manca potenta, a l'avrìa podù dì che chila a vorìa esse an doi leu diferent ant ël midem temp. E a l'era pro vèj, e s'anvìa impossìbil a pudrìa fin-a fé sorije na frisa, ma për chila a l'era na costion bon-a a fela pioré. Contut, a la fin dij cont, ér-la impossìbil dabon? A venta peui pa dësmetiesse che sì i l'oma da fé con le mascarìe.
Adonch Lirazel a l'ha suplicà sò pare 'd feje n'anciarm, anginojandse an sël paviment anmascà pròpi al sénter dël Pais ëd j'Arfaj. Tut dantorn a chila a s'alvavo le pilie, dont mach le balade a son bon-e a conté, ch'a j'ero dësrangià ant ël creus ëd sò volum fiosch dal crussi dla prinsëssa. A l'ha amploraje na fórmola màgica ch'a-j portèissa andaré Alverich e Orion, dontsëssìa ch'a fusso a vironié për le valbe dla Tèra, e a jë mnèissa dëdsà dël finage ant ël Pais ëd j'Arfaj, an col leu sensa temp anté ch'a-i é sempe mentre 'n di sol sensa fin. A l'ha dcò pregalo che ansem a lor a-i ëvnèissa chèich giardin ëd la Tèra (dësgià che le fórmole 'd sò pare a j'ero tant potente da fé fin-a lòn) o na còsta coatà 'd violëtte o na comba anté che le primavere a ondojo, për ch'a seguitèisso a splendrì për sempe ant ël Pais ëd j'Arfaj. Con na vos parija 'd gnun-e mùsiche ch'as peulo scotesse ant le sità dj'òmo o ch'as peulo sugnesse an sle bricòle dla Tèra, sò pare a l'ha rësponduje. Soe paròle sclin-e a l'avìo 'l podèj ëd cangé la forma dle colin-e dij seugn o d'anciarmé 'd fior neuve për feje dësbandì ant ij camp ëd le faje. "I l'hai pa 'd fórmole," a l'ha dije, "ch'a sio bon-e a passé dëdlà dla finansa o a tiré cheicòs da le tère cognossùe, ch'a sia 'd violëtte, ëd primavere o d'òmo për feje ruvé 'mbelessì travers ël rampar d'ambrun ch'i l'hai butà për parene da le ròbe materiaj. Pa 'd fórmole, da un-a an fòra, ch'a l'é 'l darié e 'l pì potent dij mascheugn ëd nòst regn." Ancó anginojà an sël paviment bërlusent, che 'd soa trasparensa mach le balade a peulo conté, chila a l'ha amploralo an ciamandje giusta sa fórmola-lì, bele ch'a fussa l'ancantament ël pì strasordinari antra tute le smaravije stravise dël Pais ëd j'Arfaj. Ma chiel a vorìa nen ësgairé cola fórmola ch'a tnisìa sarà a ciav an sò tesor, la pì potenta 'd tute e la dariera dle tre, ch'a l'avrìa paraje dai privo d'un di ancó leugn e scognossù, dont la lusor a së s-ciairava pen-a mach dëdlà d'un vir dël cors dël temp a vnì, tròp leugn fin-a për soa adressa surnatural ëd vèje le ròbe a l'avans. Lirazel a savìa che 'l pare a l'avìa possà 'l Pais ëd j'Arfaj motobin leugn e apress a l'avìa portalo torna anans, tant 'ma 'l fluss dël mar a l'é mnà anans e 'ndré da la lun-a, parèj ch'a sfrisèissa torna 'l bòrd dij camp ëd j'òmo e a bëschièissa 'ncó na vira le dariere bussonà dla Tèra con soa finansa bërlusenta. A savìa che chiel, pa diferent da la lun-a, a l'avìa dovrà na mascarìa ràira, an tramuvanda soe valbe bele mach con un gest màgich. A l'avrìi-lo nen podù, a l'ha dvisà chila, porté 'l Pais ëd j'Arfaj e la Tèra ancó pì aranda, an dovranda gnun-e sòrt ëd màgica pì foravìa che cola dla lun-a con ël fluss dël mar?
E parèj a l'ha torna amploralo, an memoriandje 'd portent ch'a l'avìa fàit dovranda d'ancantament pa pì strasordinari che 'n gest ëd sò brass. A l'ha parlaje dj'orchidèje che na vira a j'ero spantiasse giù për ij sàut ëd le rochere dle Montagne dj'Arfaj tant 'ma na s-ciuma rosà. A l'ha parlaje dij baron còti dle fior cërliche dl'ariondela ch'a fiorìo trames a l'erba dle cite combe, e dla fiorìa splendrienta ch'a-j montava la vardia ai pra për tùit j'agn a vnì. Tute cole smaravije a j'ero na soa euvra: tant ël cant ëd j'osej coma 'l dësbandisse dle fior a vnisìo da na soa inspirassion. Se 'd ròbe mirabiliante 'ma 'l cant ëd j'osej e 'l deurvse dle fior a originavo da 'n gest ëd soa man, a sarìa sicura stàit bon a arambé a la Tèra ij dontrè camp pì vzin al finage. O dësnò, pa privo ch'a l'avrìa podù tramuvé 'l Pais ëd j'Arfaj ancó na frisa 'nvers la Tèra, chiel ch'a l'avìa meiralo fin a la mira che la stèila comëtta a vira 'ndaré, e apress a l'avìa torna portalo an broa dij camp ëd j'òmo.
"Gnun-e fórmole," a l'ha rësponduje 'l Rè, "a sarìo mai bon-e a fé lòn, da un-a an fòra, pa d'anciarm o 'd portent o 'd ròbe anmascà a pudrìo tramuvé nòst regn bele pa 'd na branca dëdlà dla finansa con la Tèra o porté cheicòs ansà da 'mbelelà. E an sé tère-là a san pa gnanca ch'a-i sia na fórmola màgica ch'a sia bon-a a felo." Con tut lòn, chila a l'avìa ancó malfé a chërde che ij podèj da mascon ëd sò pare a fusso nen bon a mné ansema lòn ch'a-i é an sla Tèra con le smaravije dël Pais ëd j'Arfaj. "Tùit ij mè ancantament," a l'ha dit chiel, "a son possà 'ndaré da cole tère-là, ij mè anciarm a l'han pa d'efet e mè brass drit a l'é bon a nèn." Na vira ch'a l'ha parlaje an sa manera 'd sò brass drit, ch'a l'avìa tavòta butaje tant ësparm a tùit, chila a l'ha dovù a la finitiva chërdje për fòrsa. Anlora a l'ha torna pregalo an ciamandje cola dariera fórmola, col tesòr dël Pais ëd j'Arfaj cudì con tanta gelosìa, e ch'a l'era l'ùnich anciarm bon a travajé contra l'inersia greva dla Tèra.
Ij pensé dël Rè a l'han viagià ant l'avnì, an ghicianda leugn 'ma tut arlongh ëd la coalera dj'agn. Un ch'a viagèissa për sò cont d'ëd neuit për dë stra solenghe a l'avrìa chità sò lantërnin pì volonté che lòn che 'l Rè dj'Arfaj a l'avrìa dovrà sò darié grand ancantament, an ësgairandlo an sa manera e andasenda parèj sensa 'd dësfèise ancontra a coj agn malsigur, anté ch'a-i ës-ciairava 'd sagme tërnìe e vàire dj'ancadiment, bele che pa fin-a a sò compiment. Con fé svantà, chila a l'avìa ciamaje col anciarm afros ch'a l'avrìa pasiaje soa anvìa, e con autërtanta malprudensa chiel a l'avrìa contentala, s'a fussa mach ëstàit un pare dë sta Tèra. Contut, soa saviëssa a s-ciairava tant ëd j'event ëd j'agn a vnì, ch'a l'avìa tëmma a briveje sensa 'l brassfòrt ëd cola dariera arzòrsa potenta.
"Dëdlà 'd nòst finage," a l'ha dit, "le ròbe materiaj a son vàire, frëmme e gorëgne, e a son bon-e a fesse mnassose e a dventé pì tante, përchè ch'a l'han ëd podèj ëdcò lor. E na vira che sa dariera fórmola a sia stàita dovrà e sgairà, a-i vansrìa pì gnun ancantament an tut nòst regn che lor a n'abio por; e le ròbe materiaj a vniran sempe pì tante e an faran përzoné, e nojàit, sensa pì na fórmola màgica che lor a na sio sbaruvà, i dventrìo giusta mach pì na fàula. A venta ch'i tnoma ancó marlàit da cont s'ancantament."
Chiel a la rasonava parèj, nopà 'd comandela, bele ch'a fussa 'l creator e 'l rè 'd tute sé tère-lì e 'd tut lòn ch'a-i virondava e dla lus ch'a-i ësplendrìa. E rasoné cheidun, ant ël Pais ëd j'Arfaj, a l'era pa cheicòs ch'as costumèissa; a dì la vrità a l'era na ròba franch gòtica. An disenda sòn, chiel a sërcava 'd pasié le reverìe 'd soa fija visavì dla Tèra. Lirazel a l'ha pa rësponduje, ma a l'é mach butasse a pioré an piorand ëd lerme 'd rosà anciarmà. Tuta la ligna dle Montagne dj'Arfaj a l'ha frissonà, tant 'ma j'òre, ch'a virolo për le stra dl'aria, a tërmolo da le nòte d'un violin ch'a sio dëdlà 'd lòn che j'orije a son bon-e a sente. Tute le creadure dle fàule ch'a vivìo ant ël ream dël Pais ëd j'Arfaj a l'han antërsentù cheicòs ëd dròlo an sò cheur, parij ëd lë smortesse daleugn ëd na canson. "É-lo pa mej për ël Pais ëd j'Arfaj ch'i fasa parèj?" a l'ha ciamaje 'l Rè. Ma chila a seguitava mach a pioré.
Anlora chiel a l'ha sospirà e a l'ha armolinà marlàit su lòn ch'a fussa mej për sò regn, da già che al Pais ëd j'Arfaj sò boneur a jë vnisìa da la pas ëd col palass ch'a l'era sò sénter e dont mach le balade a peulo contene. Àora soe agulie a j'ero dësrangià e la lus ëd soe muraje a l'era fasse mincenta, e na sòrt ëd sagrin dangreus a surtìa fòra dël porton a vòuta an flotand an sij camp anmascà e an sle cite combe revante. Se chila a fussa stàita bonasia, ël Pais ëd j'Arfaj a l'avrìa torna podù cogesse dosman an cola lus ësclinta e an cola pas sensa fin ch'a benediss tut lòn ch'a l'é pa material; e bele s'a l'hèissa dàit via e përdù tùit ij sò tesor, ëd lòn ch'a-i sarìi-lo ancó staje da manca dëdlà 'd lolì?
Parèj chiel a l'ha dàit avis e 'd creadure anmascà a l'han portaje 'n cofnèt, e 'l sivalié 'd soa vardia, ch'a l'avìa goernalo për tut ël temp, a marciava apress a lor. Ël Rè a l'ha durvì 'l cofnèt con n'anciarm, da già ch'as durvìa pa con gnun-e ciav e, an gavandje fòra 'n rolò antich ëd bërgamin-a, a l'é alvasse e a l'ha lesulo damentre che soa fija a piorava. Le paròle dla fórmola ch'a lesìa a j'ero parije dle nòte 'd na partìa 'd violin, sonà da 'd magìster sërnù da vàire temp ëstòrich diferent, stërmà 'nt un bòsch la mesaneuit ëd mes istà, sota 'n ciàir ëd lun-a marlàit foravìa, con l'aria satìa 'd drolarìe e 'd mascheugn e con a l'avàit lì davzin, bele che bin ëscondùe, ëd ròbe dëdlà dla conossensa dj'òmo. Parèj a l'ha lesù la fórmola, e tute le possanse a l'han sentulo e a l'han ubidilo, pa mach ant ël Pais ëd j'Arfaj, ma dcò dëdlà dla finansa con la Tèra.