La Fija dël Rè dj'Arfaj/Capitol 04
La Fija dël Rè dj'Arfaj[modifiché]
Cap. IV - Alverich a torna andaré an sla Tèra vàire agn apress[modifiché]
Alverich e Lirazel a son tornà andaré an passanda për ël bòsch vardian, e chila a l'é virasse mach pì ancó na vira a beiché cole fior e coj pra, vëggù mach dai poeta an soa seugn la pì fonza e an soe reverìe le pì imaginose; e peui a l'ha cissà Alverich a 'ndé anans, e chiel a l'ha sërnù 'l passage travers j'erbo ch'a l'avìa gavaje tut anciarm pòch temp ëdnans con soa spa. Ma chila a lo lassava pa gnanca bëstandé a serne la stra e a seguitava a isselo dë slontanesse dal palass dont as conta mach ant le balade. Antratant j'àutri erbo a l'han ancaminà a trapioné anvers lor doi da dëdlà dla ligna svalurìa e sensa màgica che la spa d'Alverich a l'avìa durvì an flinanda giù fòrt e, an ëvzinandse, a vardavo con n'aria dròla ij sò cambrada maltapassià dont ij branch a lambrionavo leubi sensa pì nì mascarìe nì mascheugn. Da già che si erbo-sì a seguitavo a arambesse viaman ëd pì, Lirazel a l'ha aussà la man e lor a son fërmasse dun-a e a son pì nen ëvnù anans; peui la fija a l'ha torna pijà a buteje pressa a Alverich. Chila a savìa bin che sò pare a sarìa montà su për le scale 'd loton d'un-a 'd cole agulie d'argent, a savìa che, da lì nen vàire, a sarìa surtì fòra an s' na trassa àuta e a cognossìa dcò la fórmola màgica ch'a l'avrìa ressità. A sentìa chërse l'armor dij sò pass che ore a strunìo dcò travers ël bòsch. Lor doi a forajavo për la pian-a dëdlà dël bòsch, travers ël di bleu sensa fin ëd la Tèra dj'Arfaj, e chila a seguitava a vardesse daré e a ampressé Alverich. Ij pass dël Rè dj'Arfaj a arbombavo meusi an sij mila scalin ëd loton, e la fija a sperava 'd ruvé a la viarà a la bariera dl'ambrun che da cola banda a l'era fumosa e sbiava. Cand ch'a l'é virasse a vardé le trasse leugne dj'agulie bërlusente për la vòta ch'a fasìa sent, a l'ha s-ciairà na pòrta ch'a 'ncaminava a deurvse motobin an àut, ëdzora dël palass cantà mach ant le balade. Lirazel a l'ha crijà: "Aidemì!" a Alverich, ma giusta an col moment-lì 'l përfum ëd reuse dle cioende a l'é ruvà fin a lor da le tère cognossùe. Alverich a savìa pa lòn ch'a l'era la fatiga, përchè ch'a l'era giovo, e gnanca chila, da già ch'a l'era sensa età. A son frandasse anans, pijandse për man; ël Rè dj'Arfaj a l'é tocasse la barba, e giusta cand ch'a l'ha 'ncaminà a antoné na fórmola màgica ch'as peul përnonsiesse mach na vira, e che contra chila pa nèn ëd nòste tère a peul ëvnì a taj, lor doi a son passà travers la finansa dl'ambrun, e la fórmola a l'ha sesì e socrolà mach le tère anté che àora Lirazel a-i era pì nen. Cand che Lirazel a l'ha vardà le tère cognossùe, tant foravìa për chila com a son ëstalo na vira dcò për nojàit, soa blëssa a l'ha ampinila 'd gòj. A l'ha rijù a s-ciairé ij maciairon e a l'é piasuje soa forma original e fòra 'd mòda. Na lòdna a l'era 'n camin a canté e Lirazel a l'ha parlaje ansema, contut a smijava che la lòdna a comprendèissa nen, anlora a l'é virasse anvers d'àutre smaravije 'd nòste tère, da già che tute a j'ero neuve për chila, e a l'ha dësmentià la lòdna. A smijava peui già gòtica, ma a l'era pa pì 'l temp ëd le giassinte sërvaje, da già ch'a j'ero an camin a dësbandisse le sanguinere*: ël mèis ëd maj a l'era finì e a-i era le reuse dij busson. Alverich a l'era pa bon a dësdavané 's mascheugn.
A l'era matin bonora e 'l sol a splendrìa an dasendje 'd color ëdlicà a nòsti camp, e Lirazel a s'arfëstiava a s-ciairé le ròbe le pì ordinarie, cole che, për antendse, as vëggo tùit ij di belessì an sla Tèra. A l'era tant urosa, tant bàuda, con ij sò uch ëd surprèisa e ij sò scarabòt, che fin-a dcò a Alverich a jë smijava ch'a-i fussa na blëssa neuva ant ij boton d'òr, ch'a l'avìa pa mai pensaje, e na sòrt ëd bon-imor fin-a ant ij chèr, ch'a sarìa pa mai figurasse dnans. Viravoltà, chila a dëscurvìa, con na sgajolà 'd gòj e dë smaravija, chèich tesor ëd la Tèra che chiel a l'era pa mai ësdass-ne ch'a fussa zolì parèj. E peui, damentre ch'a la vardava porté a nòste tère na blëssa pì dlicà fin-a che cola ch'a pòrto le reuse sërvaje, a l'é ancorzusse che soa coron-a 'd giassa a l'era slinguasse. E a l'é parèj che, dal palass dont as conta mach ant le balade, Lirazel a l'é ruvà an nòste tère, dont a l'é pa 'l cas ch'i na conta, da già ch'a son ij leu dla Tèra ch'i-j soma costumà, che 'l passé dël temp a cangia, bele che mach na frisa minca n'àtim; e da sèira a son ruvà a la finitiva a ca d'Alverich. Tut a l'era diferent ant ël castel d'Erl. Sël porton a son ancontrasse ant un vardian che Alverich a cognossìa bin: l'òm a l'ha fàit dë squasi a s-ciaireje. A l'intrada e su për le scale, a son ancontrasse an gent ch'a sërvìo ant ël castel e ch'a-j vardavo an ësmaravijandse. Alverich a-j cognossìa bin, contut a j'ero tùit pì vej. E anlora a l'ha comprendù che, pa privo, a duvìa esse passaje almanch des agn damentre che chiel a passava mach col ùnich di ant l'atmosfera bleuva dël Pais ëd j'Arfaj.
Chi ch'a lo savìi-lo nen che parèj a-i ëvnisìa ant ël Pais ëd j'Arfaj? E tutun, chi ch'a l'avrìi-lo pa fass-ne smaravija s'a l'hèissa vëggulo ancapité, coma Alverich ch'a l'era 'n camin a fene l'esperiensa? Parèj, a l'é virasse 'nvers Lirazel e a l'ha dije ch'a l'era sigura passaje des o dódes agn. Ma dije lòn a l'era tant 'ma se 'n pòvr òm, ch'a l'hèissa marià na prinsëssa, a-j dijèissa che chiel a l'avìa përdù na pessa da sinch sentésim: ël temp a l'avìa pa mai avù valor o significassion për Lirazel, e donca a l'é pa sagrinasse a sentlo dì dij des agn përdù. A l'era gnanca bon-a a figuresse lòn che 'l temp a vorèissa dì për nojàit. La gent a l'han contaje a Alverich che sò pare a l'era mòrt da vàire temp. E n'òm a l'ha dije coma ch'a fussa mòrt bonasi e soà, an fasenda fiusa che Alverich a l'avrìa livrà lòn ch'a l'avìa comandaje, sicoma ch'a savìa cheicòs su coma ch'a 'ndasìo le ròbe ant ël Pais ëd j'Arfaj, e a savìa che chi ch'a l'avìa comersi antra 'mbelessì e 'mbelelà, a duvìa avèj un pòch ëd cola calma che 'l Pais ëd j'Arfaj a-i deurm andrinta a res.
Su për la val, a sentìo l'armor dël travaj dël fre, ch'a arsonava fin-a a strasora. Ës fre-sì a l'era l'òm ch'a l'avìa fàit da pòrta-vos për coj ch'a j'ero andàit na vira ant ël longh salon ross ëd lë Sgnor d'Erl. E tùit coj òmo a j'ero ancó viv, convnù che 'l temp, bele ch'a passèissa an sla Val d'Erl tant 'ma 'n sle tère cognossùe, contut a-i ësglissava con pì bel deuit che an nòste sità. Peui Alverich e Lirazel a son andàit a la gesiòta dël Preciàire. E cand ch'a l'han trovalo, Alverich a l'ha ciamaje 'd marieje conforma ij rit cristian. Ma dël moment che 'l Preciàire a l'ha s-ciairà la blëssa 'd Lirazel splendrì trames a le ròbe 'd tùit ij di drinta a sò cit leu sacr, dont a l'avìa archincane le muraje con ëd ciarafiòt che mincatant a catava a le fere, a l'ha avù dun-a tëmma che chila a fussa pa 'd na sëppa mortal. A l'ha donca ciamaje dont ch'a vnèissa, e cand che chila a l'ha rësponduje giojosa: "dal Pais ëd j'Arfaj", anlora 'l pòvr òm a l'ha gionzù le man e a l'ha dije con convinsion che tut an cola tèra a l'era fòra dla Redension. Ma chila a l'ha tutun sorijuje, da già che, antant ch'a l'era ant ël Pais ëd j'Arfaj, a l'era sempe stàita urosa bele sensa savèj përchè, tramenté che àora tut lòn ch'a jë stasìa a cheur a l'era mach Alverich. Anlora ël Preciàire a l'é andàit a compulsé ij sò lìber për vèje lòn ch'a ventèissa fé.
A l'ha lesù për vàire temp an ëstasenda ciuto fòra che për sò fiajì, con Alverich e Lirazel dëdnans ch'a lo vardavo. E a la fin a l'ha trovà, drinta a sò lìber, na forma litùrgica për ël mariage 'd na siren-a ch'a l'avìa chità 'l mar, bele che 'l lìber a dijèissa pa nèn an sël Pais ëd j'Arfaj. A l'ha dit che sossì a l'era pro, convnù che le siren-e, tant 'ma 'l pòpol ëd j'arfaj, a vivìo dëdlà 'd tut concèt ëd Redension. Parèj a l'ha mandà a pijé la ciocalin-a e 'd siri conforma lë bzògn. E apress, virandse anvers Lirazel, a l'ha arcomandaje 'd chité, arnié e arnonsié an manera pùblica a tut lòn ch'a l'avìa da fé con ël Pais ëd j'Arfaj, an lesend adasi da 'nt un lìber le paròle ch'a ventava dovré për un sarament amportant parèj.
"Preciàire," a l'ha rësponduje Lirazel, "pa nèn ëd lòn ch'i dijoma 'mbelessì a peul travërsé 'l finage dël Pais ëd j'Arfaj. E ancó pro ch'a sia parèj, da già che mè pare a l'ha tre anciarm ch'a podrìo fé arlan d'ës lìber-sì, mach ch'a lo vorèissa, al cas che cheidun-e 'd sé paròle-lì a fusso bon-e a passé travers la finansa dl'ambrun. Comsissìa, mi i përnonsirai pa d'ancantament contra mè pare." "Ma mi i peuss franch pa marié 'n cristian," a l'ha replicà 'l Preciàire, "con un dij pignatre ch'a s'antesto a vive fòra dla Redension." Anlora Alverich a l'ha amplorala e chila a la fin a l'ha dit le paròle dël lìber, "bele che mè pare a pudrìa crasé s'ancantament," a l'ha tutun giontà, "se costì a s'ancontrèissa ant un-a 'd soe fórmole màgiche." E parèj, ruvà la ciocalin-a e ij siri, ël pòvr òm a l'ha mariaje an soa cita ca conforma ij rit ch'a s'afasìo al mariage 'd na siren-a ch'a l'hèissa chità 'l mar.