La Fija dël Rè dj'Arfaj
Lord Dunsany

La Fija dël Rè dj'Arfaj

Cap. III - La spa anmascà a s'ancontra an dontrè spa dël Pais ëd j'Arfaj

Cora che Alverich a l'é ruvà al bòsch anciarmà, la lus dël di dël Pais ëd j'Arfaj a l'era fasse nì pì fòrta nì pì mincenta, e chiel a l'é sdasse ch'a vnisìa pa da n'adoss ch'a splendrìa an sle tère cognossùe; mach ij culèis dle vire a virondo dëdsà dla finansa dël Pais ëd j'Arfaj an càusa a chèich dësfonsion momentan-a dla màgica e, an coj moment ëstravis, a 'mpinisso dë smaravija nòste campagne, an vantanda via ant l'àtim ch'as mostro. Comsissìa, nì 'l sol nì la lun-a a j'ero l'adoss ëd la lus ëd col leu anciarmà.

Parij ëd vardie an broa dël bòsch, a së slonghava 'n ran ëd pin, che ansima as je rampiava 'd brassabòsch fin-a ai branch ij pì bass coatà 'd fujage nèir. J'agulie d'argent a bërlusìo tant 'ma s'a fusso lor ch'a mandèisso fòra tut col ësplendrior asur che 'l Pais ëd j'Arfaj a-i era fongà andrinta. Alverich a l'era già intrà për un bel tòch andrinta dël Pais ëd j'Arfaj e a l'era ore dëdnans a sò palass ël pì amportant e, savenda che 'l Pais ëd j'Arfaj a goernava bin ij sò mascheugn, a l'ha tirà fòra la spa 'd sò pare dnans d'intré ant la foresta. L'àutra a-j pendìa ancó an sla schin-a, a bandrojera sla spala snistra, drinta a sò feuro neuv. Dël moment ch'a l'é passaje dacant a un ëd si pin vardian, ël brassabòsch ch'a-i era ansima a l'ha dëslià soe granghìe e, an lassandse tombé giù lest, a l'ha pontà drit anvers Alverich e a l'ha grinfalo bandà a la gola. La spa longa e sutila 'd sò pare a l'é bogiasse giusta a temp; a l'hèissa già nen gavala da 'nt ël feuro, a l'avrìa avù bin malfé a felo adess, tant lest a l'era stàit l'assàut dël brassabòsch. A l'ha tajà un apress a l'àutr ij mèir ch'a s'antërtojavo dantorn a chiel ant l'istessa manera che 'l brassabòsch a s'ambranca a le tor veje, e tutun ancó d'àutri mèir a seguitavo a sauteje a còl, fin a la mira che chiel a l'ha nen ëstrompà la gamba la pì gròssa trames chiel e l'erbo. Damentre ch'a lo fasìa, a l'ha sentù 'n sìfol daré 'd chiel: n'àutr brassabòsch a l'era calà giù da n'àutr erbo e a l'é frandass-je a còl con tute soe feuje slargà anfòra. Cola ròba vërda da l'aria sërvaja e cagnin-a a l'ha grinfaje la spala snistra tant 'ma s'a vorèissa pa pì lassejla andé. Ma Alverich a l'ha strompà dcò coj mèir con un crèp ëd la spa e apress a l'é pariasse a loté con lòn ch'a-i restava. Ël prim brassabòsch a l'era ancó viv, ma tròp ëscursà për ruveje a ciapelo e parèj a foëttava la tèra con soe rame, anrabià 'ma tut. Na vira che la sorprèisa dl'assàut a l'é finìa e ch'a l'é delivrasse dai mèir ch'a lo strenzìo, Alverich a l'ha dàit lest andaré fin a la mira che 'l brassabòsch a fussa pì nen bon a ruvé a pijelo, ma an manera che chiel a podèissa tutun ancó flinelo con soa longa spa. Anlora 'l brassabòsch a l'é rabastasse andaré, tant 'ma për tiré Alverich a vnì anans, e pen-a che chiel a l'é andaje dapress, a l'é sautaje torna a còl. Contut, për fòrta ch'a fussa la strèita dël brassabòsch, cola a l'era na spa con un fil motobin aùss; e da lì nen vàire, Alverich, bele che tut bolà e niss, a l'avìa sbrondà sò agressor talamanera ch'a l'ha falo trimé torna andaré ansim a sò erbo. Anlora 'l fieul a l'ha arculà e a l'ha vardà 'l bòsch da la mira dl'esperiensa neuva ch'a l'era vagnasse, për tant sërché na stra da passeje travers. A l'ha vëggù dun-a che ant la bariera dij pin, ij doi giusta dëdnans a chiel a l'avìo avù sò brassabòsch tant ëscursà ant la bataja che se chiel a fussa passaje antrames, ël brassabòsch dij doi pin a sarìa pa stàit bon a ciapelo. A l'é doncre andàit anans, ma, pen-a ch'a l'ha falo, a l'é sdasse che un dij pin a l'ha pijà a arambesse a l'àutr a bel pòch. Anlora a l'ha comprendù ch'a l'era ruvaje 'l temp ëd dësfodré soa spa anmascà. A l'ha butà la spa 'd sò pare drinta al feuro a sò fianch e a l'ha tirà fòra l'àutra da dzora dla spala e, an andasend anvers l'erbo ch'a l'era bogiasse, a l'ha flinà 'l brassabòsch con la spa dël moment ch'a l'é sautaje a còl. Ël brassabòsch a l'é tombà dlongh për tèra, pa mòrt, ma mach tant 'ma 'n baron ëd brassabòsch macassìa. Anlora a l'ha daje 'n crèp al bion ëd l'erbo, e na schëzza a l'é sautà via pa pì gròssa che cola ch'a l'avrìa fàit na spa normal, mach che tut l'erbo a l'ha avù 'n frisson, e peui, ansem a col frisson, a l'é dcò dun-a vantà via tuta l'aria dë mnassa che 'l pin a l'avìa avù, e a l'é tornà esse n'erbo 'ma ch'a-i na j'é vàire e sensa pì gnun-e mascarìe a còl. Parèj Alverich a l'ha seguità a 'ndé anans ant ël bòsch an ambrancanda s-ciassa soa spa 'nt la man.

A l'avìa fàit mach dontrè pass, ch'a l'ha sentù daré 'd chiel n'armor tant 'ma n'òra lingera trames ai cò dj'erbo; contut a-i era pa 'd vent ch'a bufèissa 'nt ël bòsch. A l'é vardasse dantorn e anlora a l'ha vëggù ch'a j'ero ij pin ch'a jë vnisìo apress. As bogiavo adasi an ëtnisendse bin fòra portà dla spa, ma tant da mancin-a coma da drita a s'arambavo a bel pòch, parèj ch'a j'ero an camin a sarelo andrinta a 'n mes sercc ch'as fasìa viaman pì s-ciass con pì ch'as giontavo d'àutri erbo ch'a rëscontravo an andasend anans, e da lì nen vàire a l'avrìo sigura sgnacalo sensa përdon. A l'é ancorzusse dun-a che viré andaré a vorìa dì lasseje la bora, e parèj a l'é determinasse 'd possesse anans arzolù, an fasenda pì che tut fiusa 'd soa lestëssa. Ij sò sens ësvicc a l'avìo già armarcà na sòrt ëd musiarìa ant la màgica ch'a dominava 'l bòsch, tant 'ma se chi ch'a la ocasionava a fussa vej o stofi 'd s'ancantament o che dësnò a fussa stàit ësvarià da d'àutre ròbe. E doncre a l'ha seguità a andé anans lest an patlanda con ëd lëcche dla spa tùit j'erbo su soa stra, ch'a fusso anciarmà o pa: le fórmole màgiche ch'a-i era 'ndrinta 'd col metal, ch'a vnisìa da l'àutra part dël sol, a j'ero pì fòrte che tuta mascarìa ch'a-i fussa ant ël bòsch. Le gròsse roj con ij bion sombr a lassavo tombé tùit ij sò anciarm e a përdìo tut sò mascarum cand ch'a-j passava dëdnans an fasendje vèje la spa màgica. Alverich a marciava pì lest che ij pin ëdzadressà, e a l'é pa vorsuje vàire a lassesse daré, an col bòsch foravìa e sgiassant, na coalera d'erbo ch'a j'ero pa pì anciarmà e ch'as drissavo àora ambelelà sensa pì gnente 'd mascheugn o bele mach dë stravis..

E peui, tut ant un crèp, a l'é passà dal top dël bòsch a l'eclat, color ëd l'amiràuda*, dij pra dël Rè dj'Arfaj. Për tant ch'iv fase mach n'idèja ëd sòn, figureve vòsti pra giusta pen-a ch'a sio surtì da la neuit e ch'a arbato ij prim ëslusor dël di con soe stisse 'd rosà cand che tute le stèile a son dësparìe; bordà da 'd fior ch'a pijo a deurvse, dont ij color ëdlicà a torno mostresse apress ëd la neuit; ancó pa scarpisà da gnun pé, fòra dij pì cit e sërvaj; dësfendù contra ij vent e 'l mond da d'erbo che 'ntrames a soe bronde a goerno ancó lë scur ëd la neuit: figurevje ch'a speto che j'osej a 'ncamin-o a canté. An si pra-lì a-i é scasi 'n fàit ëd lë splendrior dij pra dël Pais ëd j'Arfaj. Ma peui tut sòn a vanta via tant ampressa sì da nojàit ch'i pudoma pa esse sigur ëd lòn ch'i l'oma s-ciairà. Pì bej an manera strasordinaria che tut lòn che nòsta imaginativa a peussa andviné, pì che lòn che nòsti cheur a l'abio mai ësperà, a j'ero ij bërlusor mincent e jë slusor doss ëd le stisse 'd rosà ch'a coatavo coj pra. E a-i é miraco ancó sossì ch'a peul dene n'idèja dl'anciarm ëd si pra-là: cole lësche d'eva o mus-cc ëd mar ch'a coato jë scheuj dël Mediterani e a luso travers l'eva vërda-asura cand ch'i vardoma da 'nsima 'd rochere àute e arete; coj pra a smijavo 'd pì al fond dël mar che a 'd pra 'd nòste tère, tant a l'é spëssa e bleuva l'aria dël Pais ëd j'Arfaj.

Alverich a l'é ancantasse a beiché la blëssa 'd si pra ch'a splendrìo da la lus ëd l'ambrun e da la rosà, contornà da l'ariondela e da l'eclat baross ëd le fior ës-ciasse dël Pais ëd j'Arfaj: an comparision nòsti calé dël sol a smijo spali e nòste orchidèje sbiave. Dëdlà dij pra a së slargava, parij ëd la neuit, ël bòsch anmascà. E dëdnans a col bòsch a splendrìa 'l palass dont as canta mach ant le balade, con ëd portaj luisant ësbalassà 'nvers ij pra, con dë fnestre d'un bleu pì carià che col ëd nòsti cej longh ëd le neuit d'istà, tant da smijé fàit ëd lus dë stèile.

Damentre che Alverich as na stasìa parèj con la spa an man, an broa dël bòsch, an ancalandse scasi pa a fiajì e beicand, dëdlà dij pra, la glòria la pì granda dël Pais ëd j'Arfaj, antërcola a l'é surtije, tuta daspërchila për un dij portaj, la fija dël Rè dj'Arfaj. A marciava bela 'ma 'l sol sël pra sensa sdesse d'Alverich. Ij sò pé a passavo an bëschianda la rosà travers l'aria spëssa e a grevavo mach n'àtim an sl'erba color ëd l'amiràuda, ch'as gauciava e dlongh a s'aussava, tant 'ma le ciochëtte cand che le parpajòle bleuve as je pòso ansima e d'amblé a-j chito, an virolanda sansossì arlongh ëd le bricòle 'd giss. An beicandla ch'a passava, chiel nì a fiajìa nì a bogiava: a sarìa pa bogiasse bele fin-a se ij pin vardian a fusso ancó staje dapress. Contut, ancó pro, lor as na stasìo ant la foresta e a s'ancalavo pa a sfrisé coj pra-lì. La fija a portava na coron-a ch'a smijava scurpìa da 'd safir gròss e spali; a splendrìa ansim a coj pra e coj giardin tant 'ma na primalba ch'a ruvèissa a l'improvista, apress ëd na neuit motobin longa, an s'un pianèta pì davzin al sol che 'l nòst. Cand ch'a l'é passà arand a Alverich, a l'é virasse, e ij sò euj a son ësbalassasse con na nuansa dë smaravija: a l'avìa 'ncó mai vëggù gnun ch'a vnèissa da le tère cognossùe. Alverich a smirajava ant ij sò euj sensa podèj parlé nì bogesse: a l'era pròpi la Prinsëssa Lirazel an tuta soa blëssa. E chiel a l'é ancorzusse che soa coron-a a l'era pa fàita 'd safir ma 'd giassa. "Chi ch'i seve?" a l'ha ciamaje chila. E soa vos a l'avìa andrinta la mùsica che, antra le ròbe dë sta Tèra, a l'era pì che tut parija dla giassa s-ciapà an mijare 'd tòch bogià dal vent ëd la prima s'un lagh d'un dij pais a mesaneuit.

E chiel a l'ha dije: "I ven-o da le tère ch'as cognòsso e ch'as peul troveje an sle carte mape."

Anlora chila a l'ha avù n'arsaj linger a pensé a cole tère, përchè ch'a l'avìa sentù dì 'd coma che la vita a fussa bela ansilà, e a l'é vnuje a ment che an cole tère a-i era sempe 'd parentin** neuv, e a l'ha pensà ai temp ëd l'ann ch'a cangiavo, a le masnà e al passé dël temp, dont ij torototela dj'arfaj a l'avìo cantà cora ch'a contavo dla Tèra. Cand che Alverich a l'ha vëggula tiré 'd sospir për le tère cognossùe, anlora a l'ha contaje cheicòs an sël pais da 'nté che chiel a vnisìa. E chila a l'ha ciamaje ancó pì 'd neuve, e da lì nen vàire chiel a l'era an camin a conteje 'd soa ca e dla Val d'Erl. La prinsëssa a l'é smaravijasse a scotelo parlé e a l'ha ciamaje ancó vàire d'àutre ròbe; e anlora chiel a l'é butasse a conteje tut lòn ch'a savìa dla Tèra, sensa pretende 'd dijne tuta la stòria, da già che longh dij pòchi agn ëd soa vita ij sò euj a l'avìo pa 'ncó podù vëgghe vàire; tutun a l'ha contaje le fàule e le legende 'd bestie e d'òmo che la gent d'Erl a l'avìo creà longh dël temp e che ij vej a contavo la sèira arand al feu cand che le masnà a-j ciamavo lòn ch'a l'era vnuje tant temp ëdnans. Donca, an broa dla s-ciandor ëstrasordinaria 'd coj pra ancurnisà da 'd fior che nojàit i l'oma mai vëggù, con ël bòsch anmascà daré 'd lor, e davzin a col palass bërlusent, dont as conta mach ant le balade, lor doi a parlavo dla saviëssa genita dij vej, dj'amson, dël dësbandisse dle reuse ant ël mèis ëd maj, ëd cand che pianté ant ij giardin, e 'd che bestie sërvaje a cognossìo, ëd coma varì le maladìe, coma sëmné, coma fé ij cuvert ëd paja e 'd che vent a bufava an sij camp ëd la Tèra an minca temp ëd l'ann.

Ma da lì nen vàire a son ruvaje ij sivalié ch'a fan la vardia a col palass për nen che cheidun a pudèissa ruveje apress d'esse passà për ël bòsch anmascà. Quatr ëd loràit a vnisìo anans për ij pra, tùit lusent an soe armure, e as pudìa pa s-ciairesse ij sò visage. Longh ëd tùit ij sécoj ëd soa vita anciarmà da la màgica, a l'avìo mai avù l'ardiman bele 'd sugné dla prinsëssa e a l'avìo mai dëscoatà sò visage cand ch'as butavo armà an ësnojon dëdnans a chila. An pì a l'avìo fàit sarament, con ëd paròle anfrun-e***, che gnun òm a l'avrìa mai parlà con chila, bele s'a fussa passà për ël bòsch ancantà. Con ës sarament ancó an sij làver, a vnisìo anvers Alverich.

Lirazel a l'ha vardaje sagrinà e agrevà, contut a pudìa pa fërmeje, convnù ch'a vnisìo conforma 'l vorèj ëd sò pare che chila a pudìa pa dëstorné; e a fasìa fin-a belfé che sò pare as visèissa gnanca pì 'd sò comand, da già ch'a l'avìa përnonsialo tant tant temp andaré conforma 'l dissegn dël Destin. Alverich a l'ha vardà j'armure, ch'a smijavo pì bërlusente che tut metal ch'i l'oma belessì, tant 'ma s'a originèissa da un ëd jë spron dij rampar ësplendrient dël palass lì aranda, dont as conta mach ant le balade. Anlora a l'é andaje ancontra an gavanda dal feuro la spa 'd sò pare, con l'antendiment ëd fiché soa ponta sutila drinta a le gionture dle corasse. Antrantant a strenzìa l'àutra spa con la man mancin-a.

Cand che 'l prim sivalié a l'ha daje l'assàut, Alverich a l'ha schivialo e a l'ha parà 'l crèp, ma a l'ha sentù tut arlongh dël brass un gròss arbit tant 'ma col ocasionà da në sforgo, e la spa a l'é volass-ne via da 'n soa man. A l'ha comprendù dun-a che gnun-e spa dla Tèra a j'ero bon-e a fé front a j'arme dël Pais ëd j'Arfaj; a l'ha donca tramuvà la spa anmascà an soa man drita e a l'é butasse a paré le lëcche dle vardie dla Prinsëssa Lirazel; përchè che sòn a j'ero ij quatr sivalié, e a l'avìo spetà d'avèj camp ëd lòn fé longh ëd tute j'époche sensa fin dël Pais ëd j'Arfaj. Pa pì gnun socròl dròlo a l'é ruvaje da cole laje, ma mach ëd vibrassion ch'a corìo drinta al metal ëd soa spa tant 'ma na mùsica e na sòrt ëd lusor ch'a vnisìa fòra e a ruvava a toché 'l cheur d'Alverich e a feje corage.

Contut, damentre che Alverich a seguitava a paré ij crèp ëd le vardie, cola spa, ch'a l'era dla progenia dle lòsne, a l'ha 'ncaminà a stofiesse 'd mach dësfendse, da già che an sò natural a l'avìa la lestëssa e la fënna 'd frandesse anans; parèj, an dëstranda la man d'Alverich, la laja a l'é butasse a tiré 'd colp ai sivalié àlfich, che j'armure dël Pais ëd j'Arfaj a j'ero pa bon-e a rese. Na sòrt ëd sangh ëspèss e foravìa a l'ha comensà a seurte da le chërpure dle corasse, e bin tòst, doi ëd cola companìa bërlusenta a son tombà longh dëstèis për tèra. Alverich, pijanda corage da l'ìmpit ëd soa spa, a batajava bàudo, e da lì nen vàire a l'ha campane giù n'àutr, parèj ch'a l'é restaje mach pì chiel e un-a dle vardie, ch'a smijava ch'a l'hèissa a còl na màgica pì potenta che cola dj'àutri sò cambrada. E a l'era dabon giusta parèj, convnù che, dël temp che 'l Rè dj'Arfaj a l'avìa anciarmà cole vardie con na mascarìa, a l'avìa falo dnans ëd tut pròpi a col soldà àlfich, antant che tuta la possansa dij sò ancantament a l'era ancó nuvissa e mai dovrà; e 'l soldà e soa armura e soa spa a l'avìo ancó cheicòs ëd cola màgica antica, pì potenta che tut anciarm ch'a l'abia peui avù soa adoss da 'nt la ment ëd sò Sgnor. Con tut lòn Alverich a l'ha podù sente con sò brass e mersì a soa spa che sto sivalié a l'avìa a còl pa gnun dij tre anciarm pì potent, che la veja masca a l'avìa parlajne cand ch'a l'avìa fàit la spa an sla bricòla. Sé tre fórmole-là a vnisìo mai përnonsià gnanca dal Rè dj'Arfaj, convnù ch'a l'avrìo peui sempe podù vnije a taj për dësfendse e deghisé soa presensa. Për cognòsse 'd si tre ancantament, pa privo che la masca a duvìa esse volà fin-a ant ël Pais ëd j'Arfaj a califorcon ëd soa ramassa, e avèj parlà an tut segret con ël Rè. La spa, dont ij metaj a l'avìo faje vìsita a la Tèra da tant leugn, a dasìa 'd crèp ch'a smijava ch'a calèisso 'd lòsne; dë spluve vërde as dëstravo da l'armura, e 'd chërmisin-e cand che na spa a rëscontrava l'àutra; ël sangh ëspèss ëd la vardia àlfica a surtìa adasi da le chërpure larghe giù për la corassa. Lirazel a vardava frapà e smaravijà, e a sentìa 'd vorèj-je già bin a col fieul. Ij doi ch'as batìo a son tramuvasse pòch për vira fin-a 'ndrinta dël bòsch, e 'd branch a-j tombavo a còl sota le lëcche che ij duelista a s'arfilavo. Le fórmole màgiche drinta a la spa d'Alverich, ch'a vnisìa da tant leugn, a l'han seguità a argiojì e a breuge contra 'l sivalié dj'arfaj, fin a la mira che, ant ël top dël bòsch trames ai branch ëstrompà dj'erbo pì nen anmascà, con un colp ch'a l'avìa la possansa 'd në sforgo ch'a scarza na rol, Alverich a l'ha campalo giù mòrt longh e tirà për tèra. A l'é staje un gròss silensi apress ëd tut col rabel, e Lirazel a l'é corùa dacant al fieul.

"Domse mach n'andi," a l'ha dije chila, "përchè mè pare a l'ha tre ancantament...", ma a l'ha pa avù 'l cheur ëd parlejne.

"Anté ch'i l'om-ne da 'ndé?" a l'ha ciamaje Alverich. E chila a l'ha rësponduje: "Anvers le tère che ti 't cognòsses."