1 Samuel

25

¹Samuel a l'era mòrt, e tuta Israel a l'é assemblasse për piorelo. A l'han sotralo dacant ca soa an Rama. David a l'é aussasse e a l'é calà ant ël desert ëd Paran.

David e Abigail

²A-i j'era a Maon n'òm che a l'avìa 'd soe proprietà al Carmel. A l'era motobin rich: a possedìa tremila feje e mila crave. An col temp-là chiel as trovava a Carmel për tosoné soe feje. ³L'òm as ciamava Nabal^[1] e soa fomna Abigail. Ma coma che Abigail a l'era fomna 'd sust e piasosa a vëdse, nopà Nabal a l'era n’òm rudi e da le manere malgrassiose. Nabal a l’era ‘n Calebita.

⁴Ant ël desert, David a l'é vnùit a savèj che Nabal a tosonava ij sò moton. ⁵Parèj che a l'ha mandà des dij sò servitor^[2] an disendje: “Andé sù da Nabal al Carmel e portéje ij mè salùt. ⁶Peui i direve a chiel, ch’a l’é tanme ‘n frel: ‘Che ti ‘t l’àbie ancora n’anada coma costa-sì, bon-a për ti, bon-a për toa famija e bon-a për toe proprietà^[3]! ⁷I l’oma savù che it ses darera a tosoné. Ij tò bergé a son ëstàit con nojàutri ant ël desert ma noi i l'oma mai daje fastudi, nì për tut ël temp che lor a son ëstàit a Carmel, gnun a l'ha mai gavaje nen. ⁸Ciàmje pura ai tò servitor e at lo diran! Faje donca che costa gent a peussa trové grassia ai tò euj, përchè i soma rivà^[4] ant un di 'd festa. It në prego, daje ai tò servitor e a tò fieul David, lòn che toa man a podrà trové”.

⁹Coj òm ëd David a son donca ‘ndàit da Nabal a parlé ant ël nòm ëd David. Peui a l'han spetà rëspòsta. ¹⁰Ma Nabal a l'ha rësponduje ai sërvent ëd David: “Chi é-lo David, e chi a l'é 'l fieul ëd Iesse? Da 'ncheuj a-i son vàire servitor che a scapo da sò padron! ¹¹Dovria-ne mi ciapé mè pan e mia eva e mie proviande ch’i l'hai maslà për ij mè tosonador e dèila a sta gent? I sai gnanca da 'ndova ch'a rivo!”.

¹²Përparèj che ij sërvent ëd David a son tornasne për soa stra. Rivà ch’a l’ero, a l'han arferije tut a David. ¹³Anlora David a l'ha daje coste istrussion ai sò òm: “Mincadun ëd vojàutri ch’a vada a butesse soa spa a la sintura!”. Parèj che tùit a son sandrasse, e 'dcò David a l'é gropasse a la vita soa spa. Truch e branca quatzent òm a l'han seguitalo, antramentre che dosent a son restà a guerné ij sò riforniment ëd lor.

¹⁴Antratant, un dj’òm ëd Nabal a l’avìa avertì Abigail, la fomna ‘d sò padron: “David a l'ha mandà d'emissari dal desert për saluté nòst padron, ma chiel a l'ha s-cinconaje. ¹⁵Nopà coj òm a son ëstàit ëd brava gent con nojàutri. A l'han pa tormentane, e i l'oma pa perdù nen an tut ël temp che i soma stàit a sbergiairé. ¹⁶Sia ëd neuit com ëd di, lor a son ëstàit tanme na muraja 'd protession për nojàutri, për tut ël temp che noi i soma stàit con lor, antramentre che i pasturavo nòstri strop. ¹⁷Pensa ti midéma a lòn ch’as podrìa fesse, përchè bele adess a l’avran già pijà la decision ëd pijé arvangia contra ‘d nòst padron e soa famija. Chiel a l'é n'òm che as peul disse nen”.

¹⁸Anlora Abigail, lesta, a l'ha ciapà dosent miche 'd pan, doi óiro ëd vin, prontà sinch moton, sinch mzure 'd gran brusatà, e dosent fogasse sgnacà 'd fi sech. E a l'ha cariaje an sj'aso. ¹⁹e a l'ha dije ai sò servitor: “Andè ‘dnans ëd mi. I-i riverai apress”. Ma a l'ha dije nen a sò marì Nabal.

²⁰A caval ëd sò borich, chila a calava da na còsta dla montagna. David e soa gent a vnisìo an facia a sò rëscontr, e chila a l'ha antrucaje. ²¹Ora David as disìa an tra 'd chiel: “A dzoneus, donca, mi i l'hai protegiù ant ël desert tut lòn che a l'é 'd cost bonòm. E i son pijame nen dël sò. Mach che chiel a m'arpaga 'l bin con ël mal. ²²Che Dé a fasa a David tut ël mal dë sto mond, se mi i lasrai vive fin-a a la matin ëdcò mach un dj’òm ch’a son ëd Nabal”.

²³Ant ël moment che Abigail a l'ha vëddù che David a rivava, a l'é calà lesta da sò aso, a l’é prostërnasse dë 'dnans ëd chiel con la front a tèra. ²⁴Tombàndje a sò pé, chila a l'ha dit: “Mè sgnor, dame a mi la colpa! Ma it në prego lassa che toa sërventa a peussa parlé a mè sgnor. It në prego scota le paròle 'd toa sërventa! ²⁵Che mè sgnor a-j daga pa da ment a col mascaron ëd Nabal. Belavans chiel a l'é pròpi lòn che a veul dì sò nòm, visadì: ‘Sensa-Sust’ , përchè sòn a signìfica sò nòm, e a-i é 'd betisa an chiel. Ma mi, toa sërventa, i l'avìa pa vëddù j'emissari 'd mè sgnor, che ti 't l'avìe mandà. ²⁶ Contut ore, mi it sicuro, për la vita ‘d Nosgnor e për toa vita midéma: che Nosgnor a veuja pa che ti ‘t fase giustissia con toe man e spantié 'd sangh. Che ij tò nemis e coj ch’a sërco 'd feje dël mal a mè sgnor a l'àbio an sòrt lòn che i vorìe arfileje a Nabal. ²⁷Che cost don, che toa sërventa a smon a ti, as peussa fene part a toa gent, cola ch’at va dapress. ²⁸Àbie la bontà ‘d përdoné la colpa ‘d toa sërventa, e Dé a-j darà sicura a mè sgnor na ca frema, përchè ël mè sgnor a fà le guere 'd Dé e gnun mal a lo fraperà për tuta la vita. ²⁹E se cheidun a seurtièissa fòra a përseguitete, për arzighé a toa përson-a: la vita 'd mè sgnor a sarà frojà ant ël tesòr ëd coj che a vivo dacant al Signor, tò Dé, antramentre che la vita dij tò nemis a sarà campà via, parèj coma ant ël creus ëd la franda. ³⁰Lòn che Dé a l'avrà fàit për ti, car ël mè sgnor, conform a tut ël bin che a l'ha nunsiate anans e a l'ha stabilite prinsi dzora d'Israel, ³¹ch'a sia mai che ti, mè sgnor, it l'àbie da pioré o prové ringret ëd cheur për avèj versà sangh nossent e sté ciapà d'arvangia 'd toa man. E cand che Dé a l'avrà faje dël bin al mè sgnor, avìsnte 'd toa sërventa”.

³²Anlora David a l'ha rësponduje a Abigail: “Ch’a sia benedì Nosgnor, Dé d'israel, che ancheuj a l'ha mnate a mè rëscontr! ³³Benedì a sia tò sust! E che 't sie benedìa 'dcò ti, përchè d'ancheuj it l'has antravame 'd rivé al sangh, e 'd pijeme arvangia 'd mia man. ³⁴D'àutra part, për la vita 'd Nosgnor, Dé d'Israel, ch’a l'ha artenume dal fete dël mal, se ti 't fusse pa pressate a vnime ancontra, doman a primalba a Nabal a sarìa nen restaje gnanca n’òm viv”. ³⁵David a l'ha donch acetà da le man d'Abigail tut lòn che a l'avìa portaje, peui a l'ha dije: “Tornte pura an pas a ca toa, varda, mi i l'hai esaudì toa vos e dovrà rësguard a toa përson-a”.

³⁶Ant ël moment che Abigail a l'é tornass-ne da Nabal, chiel a l'era antëcà ch’ a fasìa un disné gròss fiamengh, parèj ëd col d'un rè; e sò cheur a së spatarava ant na grand’ argiojissansa, përchè chiel a l'era cioch ëd pianta. Për lòn Abigail a l'ha parlaje, nì pòch, nì tant, fin-a che a l'é spontà matin. ³⁷Ma, ëd prima matin, cand ch’a l'era passaje la cioca, soa fomna a l'ha contaje a Nabal tut lòn che a l'era 'ncapità e a l’amprovista a Nabal a l’é ciapaje ‘n còlp e a l’é restane paralisà^[5]. ³⁸Na desen-a 'd di dòp Nosgnor a l'ha frapalo e Nabal a l'é mòrt.

³⁹Ore, cand che David a l'é vnùit a savèj che Nabal a l'era mòrt, a l'ha dit: “ Ch’a sia benedì Nosgnor, ch’a l'é vendicasse 'd Nabal për l'ofèisa ch’i l'avìa arsèivù da chiel, e a l'ha preservà sò servitor dal fé dël mal. Nosgnor a l'ha torna fàit tombé la malissia 'd Nabal dzora ‘d soa testa”. David peui a l'ha mandaje a dì a Abigail che chiel a vorìa pijess-la për fomna.

⁴⁰Ant ël moment che a son rivà ij nunsi 'd David al Carmel da Abigail, a l'han parlaje e a l'han dije: “David a l'ha mandane da ti, përchè a veul mariete”. ⁴¹Anlora chila, aussasse e prostërnasse fin-a a toché la tèra con la front, a l'ha sclamà: “Varda-sì, toa sërventa a l'é parèj 'd na s-ciava për laveje ij pé ai servitor dël mè sgnor”. ⁴²Peui Abigail a l'é prëssasse a prontesse, a l'é montà dzora d'un borich, e, ansema a sinch fije che a-j marciavo anans, a l'é andasne con ij nunsi 'd David e a l'é vnùita esse soa fomna.

⁴³David a l'avìa 'dcò piasse Achinoam d'Iesrael, e tute doe a son ëstàite soe fomne. ⁴⁴Micol, la prima fomna ‘d David, Saul a l’avìa dajla a Palti, fieul ëd Lais, ëd Galim.

Nòte

↑ Ël nòm נָבָל (Nabal) a veul dì "mat, fòl" o "sensa criteri" an ebràich, e tanme atribù ël mòt a ven dovrà dzortut da gent che a l'àbia gnun-e përcession d'afermassion étiche e religiose. A l'é un nòm che a-i j'ëstà bin a un parèj, che a caraterisa 's comportament sicura.
↑ O “giovo”.
↑ Test difìcil ambelessì. Ël TM e la pì part dle prime version a supòrto la letura 'd לֶחָי (lecai, "a la vita", o "a col ch'a viv"). Cheicadun-a dle version anglèise pì veje (KJV, ASV, cfr NKJV) a ciapavo l'espression për mostré "për chi a viv (ant la prosperità)", ma costa tradussion a ciama 'd lese motobin ant le paròle. Antramentre l'espression a podrìa avèj ël sens ëd " Vita longa a ti!" (Cfr NIV, NJPS) o miraco "Boneur, pas a ti!" Sòn a smija un pòch bondos a la lus dël salut che a séghita ant ël contest. La Volgata latin-a a l'ha ''fratribus meis (ai mè frèj"), che a sugeriss che San Giròni a comprendèissa la paròla ebràica adrëssà a gent pa presenta ant ël TM (visadì, לֶאֱחָי, le'ecai). Contut, ël plural ch'a deuvra Giròni, a resta un problema, dal moment che ant ël contest David a s'adressa a na person-a sola, valadì Nabal, e pa a 'n trep ëd gent. A l'é probàbil che la Volgata a sia testimòni d' un test ebràich consonàntich che a sarìa da preferì ambelessì, an specie se la paròla a dovèissa esse revocà tanme singolar pitòst che plural. Antramentre a risulta pa possìbil esse sicur ëd costa letura, costa tradussion a séghita la Volgata ant la letura 'd "mè frel" (acsì ëdcò NJB, cfr NAB, RSV, NRSV).
↑ La tradussion a seghita vàire mss ebràich medievaj ant la letura 'd בָּאנוּ (ba'nu, "i soma rivà") pitòst che conform al TM בָּנוּ (banu, "i l'oma fabricà").
↑ O “lì sò cheur a l'é vnùje mòrt ant lë stòmi, parèj che Nabal a l'é sesisse tant 'me na pera”.

[1] Ël nòm נָבָל (Nabal) a veul dì "mat, fòl" o "sensa criteri" an ebràich, e tanme atribù ël mòt a ven dovrà dzortut da gent che a l'àbia gnun-e përcession d'afermassion étiche e religiose. A l'é un nòm che a-i j'ëstà bin a un parèj, che a caraterisa 's comportament sicura.

[2] O “giovo”.

[3] Test difìcil ambelessì. Ël TM e la pì part dle prime version a supòrto la letura 'd לֶחָי (lecai, "a la vita", o "a col ch'a viv"). Cheicadun-a dle version anglèise pì veje (KJV, ASV, cfr NKJV) a ciapavo l'espression për mostré "për chi a viv (ant la prosperità)", ma costa tradussion a ciama 'd lese motobin ant le paròle. Antramentre l'espression a podrìa avèj ël sens ëd " Vita longa a ti!" (Cfr NIV, NJPS) o miraco "Boneur, pas a ti!" Sòn a smija un pòch bondos a la lus dël salut che a séghita ant ël contest. La Volgata latin-a a l'ha ''fratribus meis (ai mè frèj"), che a sugeriss che San Giròni a comprendèissa la paròla ebràica adrëssà a gent pa presenta ant ël TM (visadì, לֶאֱחָי, le'ecai). Contut, ël plural ch'a deuvra Giròni, a resta un problema, dal moment che ant ël contest David a s'adressa a na person-a sola, valadì Nabal, e pa a 'n trep ëd gent. A l'é probàbil che la Volgata a sia testimòni d' un test ebràich consonàntich che a sarìa da preferì ambelessì, an specie se la paròla a dovèissa esse revocà tanme singolar pitòst che plural. Antramentre a risulta pa possìbil esse sicur ëd costa letura, costa tradussion a séghita la Volgata ant la letura 'd "mè frel" (acsì ëdcò NJB, cfr NAB, RSV, NRSV).

[4] La tradussion a seghita vàire mss ebràich medievaj ant la letura 'd בָּאנוּ (ba'nu, "i soma rivà") pitòst che conform al TM בָּנוּ (banu, "i l'oma fabricà").

[5] O “lì sò cheur a l'é vnùje mòrt ant lë stòmi, parèj che Nabal a l'é sesisse tant 'me na pera”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]