1 Rè

22 Acab a meuir an bataja

¹Për tre agn a-i é pa staie 'd guera an tra Siria e Israel. ²Ant ël ters ann rè Giòsafat ëd Giuda a l'é calà a feje vìsita al rè d'Israel. ³Ël rè d'Israel a l'ha dije ai sò ministr: “Vojàutri i seve bin che Ramot-Ghilead a l'é nòstra, combin ch’i sio mai ancalasne a reclamela dal rè 'd Siria ch’a la ten an sogession.

⁴Peui, adressand-se a Giòsafat a l’ha dije:” Veus-to vnì con mi për taché Ramot-Ghilead?” E Giòsafat a l'ha rësponduje al rè d'Israel,: “Mi it sostnirai: mia armeja e cavaj a son a toa disposission”. ⁵Ma Giòsafat a l’ha ‘dcò giontà: “La prima còsa da fesse a sto riguard, contut, a l’é ‘d savèj lòn ch’a në pensa Nosgnor”. ⁶Anlora ‘l rè d’Israel a l’ha assemblà apopré quantzent profeta, e a l’ha ciamaje^[1]: “Dovria-ne taché Ramot-Ghilead o nò?” Anlora tuti a l’han dije: ”Tach-la! Nosgnor ëd sicur a la darà ant le man dël rè!”. ⁷Ma Giòsafat a n’era pa tant përsuas e a l’ha ciamaje: “É-lo pa nen ancora ambelessì n'àutr profeta che i podoma ‘dcò ciamèjlo?”. ⁸Ël rè d'Israel a l'ha rësponduje a Giòsafat: “A-i é ancora n'òm che për sò mojen i podrìa consulté la volontà 'd Nosgnor. Mach che mi i-j l'hai an dëspresi përchè për mi a profetisa pa mai 'd prosperità, ma mach ëd maleur. Sò nòm a l'é Micaia fieul d'Imla”. Giòsafat a l'ha dit: “Ël rè a dovrìa nen dì ëd ròbe parèj”. ⁹Ël rè d'Israel, anlora, a l'ha ciamà ‘n servitor, n'eunuch, e a l'ha dije: “Pòrt-me sì a la viarà Micaia fieul d'Imla”.

¹⁰Ore, tant ël rè d'Israel e Rè Giòsafat ëd Giuda a l'ero setà tui dòi ansima ai sò tròno, vëstì con soe vëstimente regàj ant l'èira an facia a la pòrta 'd Samaria. Tùit ij profeta a l'ero an camin ch’a profetisavo ‘dnans ëd lor. ¹¹Un ëd coj-lì, Sedechia, fieul ëd Chenana, a l’era fasse ‘d còrn ëd fer e a disìa: “Sossì a l’é lòn ch’a dis Nosgnor: ‘Con costi-sì ti 't corneras a mòrt ij Sirian!’”. ¹²Tùit ij profeta a profetisavo l'istessa ròba an disend: “Va a taché Ramot-Ghilead! It vagneras. Nosgnor a la butrà ant le man dël rè!”.

¹³Ant ël mentre, ël mëssagé che a l'era andàit a ciamé Micaia a l'ha dije: “Varda, ij profeta a son tuti d'acòrdi che 'l rè a-i la fasa. Toe paròle a l'han për fòrsa da esse le mideme 'd lor; venta pronostiché un bon ésit!”. ¹⁴Ma Micaia a l'ha dije: “Sicura coma ch’a viv Nosgnor, i dirai mach lòn che 'l Signor am dis ëd dì”.

¹⁵Cora ch’a l'é rivà ‘dnans dël rè, ël rè a l'ha ciamaje: “Micaia, dovrio-ne taché Ramot-Ghilead o nò?” Chiel a l'ha rësponduje ‘d manera sarcàstica: “Eh, eh, Tach-la pura! Nosgnor a la darà ant le man dël rè!”. ¹⁶Ël rè a l'ha dije: “Quante vire l'hai-ne da dite ch’it l’has sempe da dime la vrità?” ¹⁷Micaia a l'ha rësponduje : “Varda, ant na vision, i l’hai vëddù an sle montagne tut Israel sbardlà tanme feje sensa bergé^[2]. Anlora Nosgnor a l'ha dit: ‘Un bërgé lor a l’han pì nen! Mincadun a l’ha mach da torness-ne a ca an pas”. ¹⁸Ël rè d'Israel a l'ha dije a Giòsafat: “L'avìa fòrsi nen dite che col-lì a profetisa mach ëd maleur e pa ëd boneur?”. ¹⁹Micaia a l’ha peui giontà: “Për sòn, scota la paròla 'd Nosgnor. ‘Mi i l'hai vëddù ël Signor astà an sël tròno; tuta l'armeja dël cel as në stasìa an pé aranda 'd chiel a soa drita e a soa mancin-a. ²⁰Nosgnor a l'ha ciamà: ‘Chi é-lo che a tromperà Acab për mi, parèj da feje taché Ramot-Ghilead e ch’a meuira peui ambelelì?’. A son surtì tanti sugeriment a sto riguard. ²¹Anlora në spìrit^[3] a l'é fasse anans e, butandze an facia al Signor, a l'ha dije: “I l'ambrojerai mi!”. ²²Nosgnor a l'ha ciamà: ‘An che manera?’. Col-lì^[4] a l'ha rësponduje a Nosgnor: ’I surtirai e i darai l’ispirassion a tuti coj profeta^[5], ëd dì ‘d busiardarìe’. Nosgnor, anlora, a l’ha dije: “Va bin , it dago l’autorissassion d’ambrojeje. Và, it l’avras un bon ésit: fà coma ch’it l’has dit’. ²³Përparèj che adess, varda, Nosgnor a l'ha butà në spìrit ëd busiardarìa ant la boca 'd tuti costi tò profeta, ma për ti ël Signor a l'ha decretà la malora”. ²⁴Anlora Sedechia, fieul ëd Chenana a l'é avzinasse, a l'ha colpì Micaia a la ganassa e a l'ha dije: “An che diression andasìa lë spìrit dël Signor cora ch’ a l'é surtì da mi për parlé con ti?”. ²⁵Micaia a l'ha rësponduje: “Varda, it lo vedras cand che t'intreras ant na stansia dòp l'àutra për stërmete!”

²⁶Anlora 'l rè d'Israel a l'ha dit: “Ciapé Micaia e portelo da Amon ël funsionari dla sità, e da Joas, ël fieul dël rè. ²⁷It-j diras: “Sossì a l'é lòn che a comanda 'l rè: ‘Buté st'òm-sì an përzon. Deje mach ëd pan e d'eva d’aflission, fin-a che mi i sia nen tornà san e salv”. ²⁸Micaia a l'ha dit: “Se për dabon it tornèisse an pas, anlora a sarìa vera che Nosgnor a l'ha pa parlame”. Peui a l'ha giontà: “Marcheie bin, ste mie paròle, brava gent!”.

²⁹Anlora, ël rè d'Israel e rè Giòsafat ëd Giuda a l'han guidà soe trope ‘d lor a l’atach ëd Ramot-Ghilead. ³⁰Ël rè d'Israel a l'ha dije a Giòsafat: “Mi 'm travestirai për combate, ma ti resta pura con toe vestimente da rè”. Përparèj che 'l rè d'Israel a l'é travestisse për nen fesse arconòsse e a l'é intrà an bataja. ³¹Ant ël mentre, ël rè 'd Siria a l'avìa comandaje ai sò trantedòi comandant dij chèr: “Combate pa con soldà o ofissiaj cit o grand, andeje contra mach al rè d'Israel”. ³²Pen-a che ij cap dij chèr a l'han vëdù Giòsafat, a son disse: “Col-lì a l'ha da esse ël rè d'Israel. Sicura!”. Parèj che a son virasse e a l'han tacalo, ma Giòsafat a l'é butasse a crijé. ³³An col moment ij cap dij chèr a son rendusse cont che col-lì a l'era pa 'l rè d'Israel, e a son slontanasse da chiel.

³⁴Ma un soldà sirian a l'ha tirà dl'arch a l’asar e na flecia a l'ha colpì ël rè d'Israel an tra le maje dl'armura e dla corassa. Ël rè a l'ha ordinaje a sò auriga: “Virte e pòrtme fòra da la mësc-ia përchè i son ferì grev!”.

³⁵La bataja a l'é anfurià për tut ël di; ël rè a stasìa an pé an sël sò chèr an facia ai Sirian: ël sangh ëd la ferìa a seguitava a calé an sël fond dël chèr. Acab a l'é peui mòrt a la sèira. ³⁶Antramentre che 'l sol a tramontava, un crij a l'é passà travers dël camp: “Che tuti as në torno a ca, mincadun a sò pais!”. ³⁷Parèj, ël rè a l’é mòrt e a l'han portalo an Samaria, andova ch’a l'han sotralo. ³⁸Ël chèr andova ch’a stasìa a l'é stàit lavà ant la pissin-a andova ch’as lavavo le meretris e ij can a l’han bërlicaje ‘l sangh, tut conform a lòn che ‘l Signor a l’avìa dit për boca ‘d sò profeta!

³⁹Ël rest dj’aveniment dël regn d’Acab, e tut lòn ch’a l’ha fàit, comprèisa la stòria ‘d coma ch’a l’avìa fasse fé ‘n palass d’avòri e dle sità ch’a l’ha fondà, a l’é scrit ant ël liber dij Fàit dij Rè d’Israel. ⁴⁰Cand ch’a l’é mòrt Acab, sò fieul Acasìa a l’ha pijà sò pòst.

Ël regn ëd Giòsafat an Giuda

⁴¹Ant ël quart ann dël regn d'Acab sù Israel, ël fieul d'Asa, Giòsafat, a l'é vnùit esse rè an sla Giudèa. ⁴²Giòsafat a l'avìa trantessinch agn cora ch’a l'é rivà esse rè e a l'ha regnà për vintessinch agn a Gerusalem. Soa mare a l'era Asuba, fija 'd Silchi. ⁴³Chiel a l'ha seguità le pianà ëd sò pare Asa e a l'é stàit diligent a fé lòn che Nosgnor a aprovava. ^[6] Contut, ij santuari pagan ch’a j’ero an sij brich a son pa stàit eliminà. An efet la gent a ‘ndasìa anans a smon-e 'd sacrifissi e a brusé d'ancens ambelelà. ⁴⁴[22:45] Giòsafat a l'é stàit ëdcò an pas con ël rè d'Israel.

⁴⁵Ël rest dj’aveniment dël regn ëd Giòsafat, l’estension ëd sò podèj e le guere ch’a l’ha fàit, a l’é scrit ant ël liber ëd la Stòria dël Regn ëd Giuda. ⁴⁶Giòsafat a l’ha bandì dal pais coj ch’a servìo ant ij bordej sacrà^[7] e ch’a j’ero restaje dal temp d’Asa, sò pare. ⁴⁷Anlora an Edom a-i j'era pa gnun rè an col moment: un governator a l'era a sò pòst. ⁴⁸Giòsafat a l'ha 'dcò costruì na flòta 'd nav gròsse mercantij për andé a serché l'òr d'Ofir, ma a son pa andaje përchè le nav a l'avìo fàit naufragi a Esion-Gheber. ⁴⁹Anlora Acasìa, fieul d'Acab, a l'avìa ‘dcò dije a Giòsafat: “It ciamo che ij mè marinar a peudo andé ansema ai tò an toa flòta”, ma Giòsafat a l’ha dìje che ‘d nò.

⁵⁰Giòsafat a l'é peui mòrt e a l'é stàit sotrà con ij sò antich ant la sità 'd David. Sò fieul Jeoram a l'ha pijà sò pòst.

Acasìa, rè d’Israel

⁵¹Ant l'ann che a fà dissèt dël regn ëd Giòsafat an sla Giudèa, Acasìa, fieul d'Acab, a l'é vnùit esse rè d'Israel an Samaria. Chiel a l'ha governà dòi agn sù d'Israel. ⁵²Chiel a l'ha fàit lòn ch’a l’é mal a j'euj ëd Nosgnor an seguitand le pianà 'd sò pare e soa mare; e, parèj ëd Geroboam, fieul ëd Nebat, a l'ha ancoragià Israel a pëcché. ⁵³A l'ha venerà Baal prostërnandse ‘dnans a soe mistà e fasend parèj anrabié motobin ël Signor Dé d'Israel pròpi com a l'avìa fàit sò pare.

Nòte

↑ Combin che Giòsafat a ciama n'oràcol da "Nosgnor Dé" (יְהוָה, Yahweh), a ven sostituì ël tìtol con אֲדֹנָי ('adonai, "sgnor, magìster") anans ëd dovré pròpi 'l Nòm. Cost'ambiguità a peul spieghé an part ël soen e l'esitansa 'd Giòsafat. (vërsèt 7-8). A smija fin-a d'avèj ëd dubi che ij quatzent a sio pròpi profeta genit.
↑ Cfr. Nùmer 27:17; Maté 9:36; March 6:34.
↑ Ebràich: "l'ëspìrit". Ël significà dl'artìcol prefiss dëdnans רוּחַ (ruach) a lé pa sicur, ma a podrìa contnì n'indissi an sl'identità d'ës spìrit, an spécie se antërpretà a la lus dël vërsèt 24. A l'é pì che probàbil e quasi sicur, che l'artìcol a ven-a dovrà an sens genérich o 'dcò dramàtich e a l'àbia da esse tradovù, ''n'ëspìrit''. An ''ëspìrit'' a mostrerìa che 's spìrit a l'era viv e definì ant la ment ëd Micaia, ël narator. Contut se as fortiss che l'artìcol a mostra në spìrit conossù, ël contest ch'a seguità a dà un referent probàbil. Ël versèt 24 a conta come che Sedechia a l'avìa sgiaflà an facia Micaia e peui a l'ha ciamaje con gramissia: "Da che part a sarìa andàit lë spìrit del Signor (רוּחַ-יְהוָה, [ruach Yahweh], Ebràich:" lë spìrit dël Signor ") quand che a l'é andàit da mi a ti për parlete? "Quand la frase "lë spìrit dël Signor''a s'arferiss a lë spìrit divin (pitòst che al fià divin o a la ment, Isaìa 40: 7, 13) da d'àutre part lë spìrit a arviscola cheicadun o un trep ëd gent për but speciaj da profetisé. Sòn a bùstica la possibilità che lë spìrit trompeur dij vërsèt 20-23 a l'é 'l midem dlë spìrit divin mantovà da Sedechia ant ël vërsèt 24. Sòn a spiegherìa përchè a sia dovrà l'artìcol ansima'd רוּחַ; për lòn a peul esse ciamà "l'ëspìrit" përchè a l'é lë spìrit particolar che a-j dà energià ai profeta.
↑ Ebràich: "chiel"; ël referent, Nosgnor, a l'é stàt specificà ant la version për ciairëssa.
↑ Ël test ebràich a l'ha doi 'mperfèt colegà da וְגַם (vëgam). Ma costi verb a l'é mej voltéje an futur specìfich, "t'ambrojeras e dcò ti 't predomineras", parèj che Nosgnor a buta 'n ciàir a lë spìrit, ël sucess ëd soa mission. Ant un contest come costì, j'imperfèt a podrìo esse sensa sens: ontologicament Nosgnor a parlerìa al present o perfet(passà lontan). As podrìa 'dcò volté "Gabé e 'dcò crasé".
↑ Da sta mira fin-a a la fin d’ës capìtol, la numerassion a corispond pa a cola dla Bibia ebràica.
↑ Ebràich: a l'é lòn che a resta dle sete 'd prostitussion sacrà mascolin-e che a l'ero restà dai temp d'Asa sò pare. Ël verb בִּעֵר (bi'er) a peul vorèj dì "mandé via, taparé via, ramassé via" o ëdcò "brusé" .

[1] Combin che Giòsafat a ciama n'oràcol da "Nosgnor Dé" (יְהוָה, Yahweh), a ven sostituì ël tìtol con אֲדֹנָי ('adonai, "sgnor, magìster") anans ëd dovré pròpi 'l Nòm. Cost'ambiguità a peul spieghé an part ël soen e l'esitansa 'd Giòsafat. (vërsèt 7-8). A smija fin-a d'avèj ëd dubi che ij quatzent a sio pròpi profeta genit.

[2] Cfr. Nùmer 27:17; Maté 9:36; March 6:34.

[3] Ebràich: "l'ëspìrit". Ël significà dl'artìcol prefiss dëdnans רוּחַ (ruach) a lé pa sicur, ma a podrìa contnì n'indissi an sl'identità d'ës spìrit, an spécie se antërpretà a la lus dël vërsèt 24. A l'é pì che probàbil e quasi sicur, che l'artìcol a ven-a dovrà an sens genérich o 'dcò dramàtich e a l'àbia da esse tradovù, ''n'ëspìrit''. An ''ëspìrit'' a mostrerìa che 's spìrit a l'era viv e definì ant la ment ëd Micaia, ël narator. Contut se as fortiss che l'artìcol a mostra në spìrit conossù, ël contest ch'a seguità a dà un referent probàbil. Ël versèt 24 a conta come che Sedechia a l'avìa sgiaflà an facia Micaia e peui a l'ha ciamaje con gramissia: "Da che part a sarìa andàit lë spìrit del Signor (רוּחַ-יְהוָה, [ruach Yahweh], Ebràich:" lë spìrit dël Signor ") quand che a l'é andàit da mi a ti për parlete? "Quand la frase "lë spìrit dël Signor''a s'arferiss a lë spìrit divin (pitòst che al fià divin o a la ment, Isaìa 40: 7, 13) da d'àutre part lë spìrit a arviscola cheicadun o un trep ëd gent për but speciaj da profetisé. Sòn a bùstica la possibilità che lë spìrit trompeur dij vërsèt 20-23 a l'é 'l midem dlë spìrit divin mantovà da Sedechia ant ël vërsèt 24. Sòn a spiegherìa përchè a sia dovrà l'artìcol ansima'd רוּחַ; për lòn a peul esse ciamà "l'ëspìrit" përchè a l'é lë spìrit particolar che a-j dà energià ai profeta.

[4] Ebràich: "chiel"; ël referent, Nosgnor, a l'é stàt specificà ant la version për ciairëssa.

[5] Ël test ebràich a l'ha doi 'mperfèt colegà da וְגַם (vëgam). Ma costi verb a l'é mej voltéje an futur specìfich, "t'ambrojeras e dcò ti 't predomineras", parèj che Nosgnor a buta 'n ciàir a lë spìrit, ël sucess ëd soa mission. Ant un contest come costì, j'imperfèt a podrìo esse sensa sens: ontologicament Nosgnor a parlerìa al present o perfet(passà lontan). As podrìa 'dcò volté "Gabé e 'dcò crasé".

[6] Da sta mira fin-a a la fin d’ës capìtol, la numerassion a corispond pa a cola dla Bibia ebràica.

[7] Ebràich: a l'é lòn che a resta dle sete 'd prostitussion sacrà mascolin-e che a l'ero restà dai temp d'Asa sò pare. Ël verb בִּעֵר (bi'er) a peul vorèj dì "mandé via, taparé via, ramassé via" o ëdcò "brusé" .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]