La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Proverbi/Proverbi 17

←Proverbi 16

La Bibia piemontèisa Provèrbi

Proverbi 18→

La Bìbia piemontèisa - Proverbi 17

Provèrbi

17

¹Mej un crocion ëd pan arsetà mangià ant na ca andoa ch’a-i é la pas, che vive ant na ca andoa ch’as mangia bin ma ch’a l’é pien-a ‘d ruse.

²Un servitor savi a comandera al fieul fòl^[1] ëd sò padron e a l’avrà part a l’ardità ‘d chiel.

³Ël griseul^[2] a serv për l'argent, la fornasa për l'òr, ma col che a preuva^[3] ij cheur a l'é Nosgnor.

⁴Ël malegn^[4] a-j dà da ment a na lenga maléfica, col ch'ambreuja a scota^[5] le maldicense^[6].

⁵Chi ch’a sbéfia ij póver a ofend^[7] col che a l'ha creaje; chi ch’as arlegra për la dësgrassia dj'àutri a sarà castià.

⁶Ij novod a son la coron-a^[8] dij vej; e la glòria dij fieuj a son sò pare e soa mare.

⁷A conven pa che n’òm sensa sust^[9] a deuvra 'd bele paròle^[10], e men che meno che ‘d galantòm^[11] a diso ‘d faussarìe.

⁸Ij present a son d’anciarm dovrà dal corutor: col-lì a riess sèmper ant ij sò propòsit^[12].

⁹Col che a dësmentia n'ofèisa as fà d'amis^[13] ma chi ch’a la tira sempe fòra a ruin-a na bon-a relassion.

¹⁰A na përson-a giudissiosa a fà pì 'mpression^[14] un rimpròcc che sent ësgiaflon al fòl.

¹¹L'òm malegn a sërca pa d'àutr che l'arvira^[15], ma contra 'd chiel a sarà mandà ‘n mëssagé^[16] sensa pietà.

¹²A l'é mej rëscontré^[17] n'orsa ch'a l'àbio portaje via ij cit, pitòst^[18] che trové un fòl ch'a chërda a soe matan-e.

¹³Col ch'a rend^[19] mal për ël bin a lass-rà^[20] sempe 'l maleur antëcà.

¹⁴Prinsipié na rusa a l'é parèj ëd doverté na ciusa; anans che as esàspera, strompla!

¹⁵Giustifichè 'l colpèivol e condané un nossent^[21] a l’é n’abominassion për Nosgnor.

¹⁶A lòn che a ven-o a taj ij sòld an man al fòl? Miraco a caté la saviëssa s'a l'ha pa 'd sust?

¹⁷N'amis at veul sempe bin, a l'é nà për ess-te frel ant la dësgrassia.

¹⁸A l'é sensa sust l'òm che a smon-a 'd gagi^[22] e as fà garant dël prim ëvnù.

¹⁹Col che a l'ha car le ruse a l'ha 'dcò a car ël pecà, chi ch'a buta ‘n pé ‘d muraje àute a ‘nvita soa ruin-a.

²⁰Un cheur gram a trovrà mai ël boneur, na lenga antorzùa a rëscontra 'l maleur.

²¹Chi a génera un fòl^[23] a l'avrà ‘d sagrin; a peul pa esse content ël pare d'un torolo.

²²Un cheur gioios a l'é na meisin-a për ël còrp^[24], në spìrit dëscoragià a fà sëcché j'òss.

²³La canaja agradiss ëd cadò stërmà da sota 'l mantel, për fé cangié^[25] ‘l cors ëd la giustissia.

²⁴La saviëssa a lus an facia^[26] dl'òm prudent, ma j'euj dël fòl a beico da sì e da là.

²⁵Un fieul sensa sust a l'é 'n ghignon për ël pare e 'n sagrin për la mare che a l'ha butalo al mond.

²⁶A va pa bin feje dël mal^[27] a col che a l'ha rason, ma pes ancora a l'é frapé^[28] l'onest contra 'd giustissia.

²⁶Col ch’a l’é savi përdabon a parla pòch^[29], e chi a sà resté calm a mostra ch’a l’ha 'd sust.

²⁷Bele 'l fòl, se a stà ciuto, a smija savi e se a ten la boca sarà, a passa për n'anteligent pien ëd dësserniment.

Nòte

1. La forma מֵבִישׁ (mevish) a l'é un partissipi e as podrìa 'dcò voltesse con fieul בֵּן (ben) dësgrassià, degéner, ch'a dà onta.
2. Ël sostantiv מַצְרֵף (matsref) as podrìa 'dcò traslesse con “leu o utiss ëd purificassion.”
3. A l'è un partissipi: בֹּחֵן (bochen, “testà”).
4. Ël partissipi  מֵרַע (meraʿ) a mostra un che a fà o a l'é an camin ëd fé dël mal.
5. Ël verb מֵזִין (mesin) a podrìa esse un partissipi  ch'a riva da זון (zwn) e për lòn as podrìa lese: a nuriss.
6. Ebr. “ij làver busiard”.
7. La paròla ebràica voltà:  “ansult” (חֵרֵף, cheref) a podrìa ëdcò esse traslà: a rimpròcia, a fà le svergne, da “rimprocé, svergné.”
8. Ël sostantiv תִּפְאָרָת (tifʾarat) a veul dì “blëssa; glòria” (valadì na sefirà: n'emanassion, n'atribù ëd Dé, n'epifanìa). La Coron-a ''Chéter'' a trassend ij mond.
9. Ëdcò “fòl”: נָבָל (naval).
10. O “un lengagi sofìstich”. Ëdcò arogant:   יֶתֶר (ieter)
11. O “dij prinsi”.
12. O “Ël carisma a l'é parèj ëd na perla pressiosa për col che a në dispon, ch'a l'ha: daspërtut andova ch'as vira, a riva a capì”. Ebràich: ‏אֶֽבֶן־חֵ֣ן  (eben-chen) “pera 'd favor:” pera ëd mascarìa, ëd gran pressi, “pera màgica.” Nopà ël termo שֹׁחַד (shocad, “present”) a podrìa 'dcò esse traslà con “un don.”
13. Ël partissipi מְבַקֵּשׁ (mivaqqesh) a podrìa 'dcò esse sercà, da “sërché.”
14. Ebràich “andé pì an profondità:”  נָחֵת (nachet) “andé giù; calé;” con la preposission ב (bet) a veul dì “calé 'n drinta.''
15. Jë stanta a rendo: ἀντιλογίας (antiloghias, “rusa, contèisa”); l'original ebràich a podrìa rivé da מְרִי (mir): arvira.
16. O “n'àngel”.
17. Ebràich “Lassé che n'òm ancontra”As podrìa 'dcò lese: “a l'é pì sicur rëscontré.” L'anfinì assolù a l'é פָּגוֹשׁ (pagosh, “rëscontré”) con fonsion ëd comand o avis.
18. Lë scond emistìchi ancamin-a con וְאַל (vʾal), “e nen.”
19. La sentensa ancamin-a con מֵשִׁיב (meshiv, “col ch'a paga”).
20. Ël verb מוּשׁ (mush) a veul dì “partì; bogesse”.
21. Ebràich: “col ch'a giustìfica 'l përvers a condana 'l giust:'' מַצְדִּיק (matsdiq, fé giust) e מַרְשִׁיעַ (marshia', fé gram, condané).
22. Ël partissipi עֹרֵב (ʿorev) a riva da עֲרֻבָּה (ʿarubbah), “col che a fà promësse 'd garansìa,'' a presta e ampërmùa.
23. Ambelessi l'ebràich כְּסִיל (csil) e נָבָל (naval) a son sinònim dë stùpid, fòl, sensa sust, torolo.
24. Ël vocàbol גֵּהָ֑ה ghehah“cura, meisin-a, guarison” a l'é n'hapax legomenon, visadì a sauta fòra mach ambelessì; a-i é chi a sugeriss l'Arab jihatu (“moro, facia”) opura as peul gionté גְּוִיָּה (gvijiah, “còrp”) parèj dël Siriach ܐܶܣܛܽܘܟ݁ܣܶܐ "astucsa".
25. La forma לְהַטּוֹת (lihattot) a l'é anfinitiva ëd נָטָה (natah), a veul dì “a arpossa,” e “a përvertiss”.
26. Ël vërsèt ancamin-a con אֶת־פְּנֵי מֵבִין (ʾet pne mevin), “anans dël disserniment” o “an fàcia (ël moro) dël disserniment”.
27. Ël verb עָנַשׁ (ʿanash), ambelessì a l'é construì a l'anfinì, a vorerìa dì a la létera “multé, punì”.
28. Construssion anfinitiva  da נָכָה (nacah, “colpì, bate”).
29. Ël partissipi חוֹשֵׂךְ (cosech) a veul dì “astenù, tnù sota contròl”.