Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part/Capìtol 2-2

Prima pàgina

Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

Capìtol: prima part - Introdussion - 2-1 - 2-2 - 2-3 - 2-4 - 2-5 - 2-6

2. Coma Cristian-a a l’é decidusse ‘d parte për ël Pelerinagi

Costa Cristian-a (përchè col-lì a l’era stàit sò nòm dal dì che chila, con ij sò fieuj, a l’era ‘ncaminasse a fé la vita dij Pelerin), dòp che sò marì a l’avìa travërsà ‘l fium e chila a l’avìa podù pì nen avèj ëd neuve a sò rësguard, an soa testa a l’ero comensà a frolé tanti pensé. An prim leugh, che chila a l’avìa përdù sò marì, che an tra ‘d lor a l’era rompusse ‘l vincol d’amor ch’a l’avìo anans. “Përchè ti ‘t sas,” a l’ha dime, “la natura a peul fé nen d’àutr che antërten-e ij vivent con tanti pensé ancreus cand ch’a fan memòria dla pèrdita ‘d relassion d’amor ch’a l’avìo. Sta facenda con sò marì a l’avìa faje vërsé motobin ëd lerme. Sossì, contut, a l’era nen tut, përchè Cristian-a a l’era anandiasse a consideré an sò cheur se sò comportament dësconvenient anvers ëd sò marì a fussa nen un-a dle càuse che chiel a l’era andass-ne e che, an cola manera-lì a l’era staje gavà. E con lolì a l’ero vnuje an ment a scòp tute soe pòse malgrassiose, nen natural e empie anvers ëd sò car marì, ch’a stopavo ‘dcò soa cossiensa e a la grevavo ‘d colpa. Pì ‘d lòn, a l’era motobin conturbà an chila cand ch’as arcordava dij gëmm crussià, dle lerme sagnante e dij lament ëd sò marì; e ‘d coma ch’a chila a l’avìa andurì sò cheur contra tute soe sùpliche e arceste amorèivole (a chila e ai sò fieuj) ëd parte con chiel. Vera, a-i era nen che Cristian a-j disìa o fasìa anans ëd chila, për tut ël temp che col sò fardel a-j peisava an sla schin-a, che a-j tornèissa nen andré coma në slussi e a-j s-cianchèissa an doi ël cheur. An particolar col sò crij amer: ‘Lòn ch’i l’hai da fé për esse salvà?’ a ‘rsonava an soe orije an manera motobin trista.

Parèj a l’ha dit ai sò fieuj: “Fieuj, i soma tuti ruinà. I l’hai pëccà contra vost pare e chiel a l’é andass-ne. Chiel a l’avrìa bin vorsù sté con nojàutri, ma mi i vorìa nen parte: I l’hai fin-a parà vòstra vita’. Con lòn ij matocc a son ës-ciopà tuti a pioré e a l’han crijà d’andeje tòst dré al pare. ‘Oh,’ a l’ha dit Cristian-a, se mach a fussa tocà a nojàutri d’andé con chiel, alora an sarìa andàita bin pì ‘d lòn ch’a sìa nen probàbil fé adess! Përchè, combin che, an passà, i l’avèissa imaginà da stùpida riguard ai sagrin ëd vòst pare, che coj sò pensé a l’ero surtì da na testa dësvisà, o përchè a fussa anvasà da d’umor malincònich; pura i peudo nen adess gaveme da la ment ch’a-i era n’àutra càusa, l’é a dì, che a l’era staje dàita la lus ëd la lus, lòn ch’a l’ha daje l’urgensa - adess i lo capisso - dë scapé da j’ansidie dla mòrt^[1]’.

Alora tuti a son torna butasse a pioré ansema e a l’han crijà: “Oh, guaja a cost di-sì!”.

La neuit apress, Cristian-a a l’ha fàit un seugn. A l’ha vëddù coma se na larga bergamin-a a-j fussa dovertà dë ‘dnans. Là a-i ero anregistrà tute soe assion e, ij temp, coma chila a pensava a-j paressìo motobin sombre. Peui a l’ha crijà a àuta vos ant ël seugn: “Nosgnor! Përdonme, ch’i son na pecatriss^[2]“. E ij sò fieuj a l’han sentù lòn ch’a disìa.

Apress, chila a l’ha pensà d’avèj vëddù doe përson-e motobin dësdeuite an pé dacant a sò let, ch’a disìo: “Lòn ch’i l’oma da fé con costa fomna? Përchè ch’a crija pietà tant cand ch’a l’é dësvija che cand ch’a deurm? S’i la përmëttoma d’andé anans coma ch’a fà, i la përdroma tant coma ch’i l’oma fàit con sò marì. A l’é për lòn ch’i l‘oma, ant na manera o n’àutra, da sërché ‘d dëstornela dai pensé ‘d lòn ch’a-i sarà apress, dësnò fin-a ‘l mond antregh a podrà nen ampedì ch’a dventa ‘dcò chila na Pelerin-a’.

Adess a l’era dësviasse bagnà marsa ‘d sudor e fin-a ‘d frisson a la përvadìa. Dòp un pò, tutun. a l’é torna andormisse. E peui a l’ha pensà ‘d vëdde Cristian, sò marì, ant un leugh ëd beatitudin, an tra ‘d gent immortal, con n’àrpa an man, e sonand-la an pé dë ‘dnans a Un ch’a l’era astà s’un tròno, con n’arcancel dantorn ëd la testa. A l’ha vëddù ‘dcò coma s’a bassèissa la testa anvers dël paviment ch’a l’era sota ij pé dël Prinsi. Chila a disìa: “I ringrassio ‘d cheur mè Signor e Rè për avèjme portà an cost leugh-sì”. Peui a l’han aussà la vos na compagnìa ‘d coj ch’a stasìo lì dantorn e ch’a sonavo j’àrpe. Tutun, gnun òm vivent a podìa comprende lòn ch’a disìo, con l’ecession ëd Cristian e dij sò compagn.  

La matin apress, cand ch’a l’era aussasse, e apress d’avèj pregà Dé e parlà un pòch con ij sò fieuj, cheidun a l’ha tambussà a la pòrta. Chila a-j dis: “S’it ven-e a nòm ëd Dé, intra pura”. Alora col-lì a dis: “Amen”, e a l’ha dovertà la pòrta e a l’ha daje ‘l salut con ëste paròle: “Pas a costa ca!”. E peui: “Cristian-a, sas-tu ‘l përchè ch’i son ëvnù?”. Anlora chila a l’é dventà rossa an facia e a l’ha tramblà. Ëdcò sò cheur a l’é anandiasse a scaudesse con l’anvìa ‘d savèj da ‘ndova col-lì a vnisìa e cola ch’a l’era soa mission për chila. Parèj chiel a l’ha dije: “Mè nòm a l’é Segret. Mi i stago con coj ch’a son an àut. Là doa ch’i stago mi ‘d ca as parla coma se ti ‘t l’avèisse l’anvìa d’andeje ‘dcò ti. As dis che ti ‘t ses cossienta dël mal ch’it l’has fàit an passà a tò marì, cand ch’it l’has andurì tò cheur contra soe vìe e ch’it l’has ëdcò vorsù guerné ij tò fieuj ant l’ignoransa. Cristian-a, ël Misericordios a l’ha mandame a dite che Chiel a l’é ‘n Dé dispòst a përdoné, e che soa gòj a l’é ‘l përdon dl’ofèise. Chiel a veul ëdcò anvitete a vnì a Soa presensa, a Soa taula, andova che Chiel at nutrirà con ël bon mangé ‘d Soa ca, e con l’ardità ‘d Giacòb tò pare. Ant ël pòst da ‘ndova ch’i ven-o mi a-i é Cristian, tò marì, ansema a ‘d legion d’àutri, ij sò compagn. lor a contemplo la facia ch’a dispensa la vita a coj ch’a la miro. Tuti lor a saran bin content cand ch’a sentiran ël son dij tò pass an sla seuja ‘d tò Pare”.

A costa mira, Cristian-a a l’é sentusse motobin genà e a l’ha chinà la testa a tèra, cand cost visitator a l’ha dije: “Cristian-a, varda-sì na litra ch’i l’hai portà dal Rè ‘d tò marì”. Alora a l’ha ciapala e dovertala, a l‘avìa la fragransa dël mej përfum^[3] e a l’era scrivùa con litre d’òr. Ël contnù dla litra a l’era che ‘l Rè a vorìa che chila a fasèissa coma ch’a l’avìa fàit Cristian, sò marì, përchè cola-lì a l’era la manera për rivé a Soa Sità e për ësté a Soa presensa con gòj për sèmper.

A lolì la pòvra dòna a l’é stàita dël tut ambajà. Anlora, a l’ha crijà a sò visitator: “Monsù, veus-to porté mi e ij mè fieuj con ti? Parèj i podroma ‘dcò nojàutri andé a adoré cost Rè?”. Anlora ‘l visitator a l’ha dije: “Cristian-a, l’amèr a ven prima dël doss. Për intré an costa Sità dël Cel, it l’has da travërsé vàire dificoltà, coma ch’a l’ha fàit col ch’a l’ha precedute. Për lòn it dago l’avis ëd fé coma a l’ha fàit Cristian, tò marì: va al cancelèt ch’it vëdde là bass, dzora dla pian-a, përchè col-lì a l’é l’inissi ëd la strà ch’it l’has da përcore, e it faso vot ëd bon-a ventura. It dago ‘dcò l’avis ëd buté costa litra an sël sen. Les-la soens a ti midema e ai tò fieuj, fin-a ch’it l’avras amparala a ment, përchè ch’a l’é un-a dle càntiche ch’it deuve canté daspërtut ch’it andras durant tò Pelerinage^[4]. Pì ‘d lòn, costa litra it la dovras presenté a la pòrta ch’it ancontreras apress”.

Ore, i l’hai vëddù an mè seugn che cost vej monsù, mentre ch’am contava costa stòria, a smijava esse chiel midem motobin frapà. Peui a l’ha seguità a dì: “Parèj Cristian-a, a l’ha ciamà ij sò fieuj e a l’é adressasse a lor an costa manera: “Mè fieuj! Coma ch’i peude comprende, an costi dì darié i son ëstàita motobin conturbà an mìa ànima për la mòrt ëd vòst pare. Për lòn i son sicura ‘d soa felicità, përchè ora i l’hai gnun dubi che chiel a staga bin. I son ëstàita ‘dcò motobin frapà dai pensé ‘d mia condission e dla vòstra, ch’i chërdo ch’a sìa miserèivola ‘d natura. Ëdcò mè comportament anvers ëd vòst pare an soa angossa, a son un grand pèis për mia cossiensa, përchè ch’i l’hai andurì sia mè cheur che ‘l vòst contra ‘d chiel e i son arfudame d’andé con chiel an Pelerinagi. Tùit i pensé ‘d coste ròbe a l’avrìo podù masseme an un moment sol s’a fussa nen ëstàit për un seugn ch’i l’hai fàit la neuit passà, e s’a fussa nen ëstàit për l’ancoragiament che cost ëstrangé a l’ha dame stamatin. Vni, mè fieuj, foma ij bagagi e andoma a la pòrta ch’a men-a al Pais dël Cel, parèj i podroma vëdde vòst pare e sté con chiel an pas e con ij sò compagn, conform a la lege ‘d cola tèra”.

Anlora ij sò fieuj a son es-ciopà a pioré ‘d gòj përché ‘l cheur ëd soa mare a l’era fasse tant bin dispòst a lòn. Parèj ël visitator a l’é congedasse da lor e a l’han comensà a prontesse për parte për sò Pelerinage.

Nòte

1. Giaco 1:23-25 - “Përché se cheidun a la sent mach la Paròla e a la buta nen an pràtica, a l'é parèj 'd col-lì ch'as varda 'nt lë specc për fesse bel ma peui as na va dësmentiand-se 'd lòn ch'a l'ha vëddù. A l'opòst, col ch'a varda con atension la lege përfeta dla libertà, e ch'a l'é nen un ch'a sent e peui ch'as dësmentia lòn ch'a l'ha sentù, ma ch'as aplica a l'euvra, col-lì a sarà bin content d'avèjla compìa”.
2. Luca 18:13 “Tutun, ël gablé, an tnisend-se da leugn, as ancalava gnanca d’aussé j’euj anvers al cel, ma as dasìa ‘d bòte an slë stòmi për segn ëd pentiment disand: ‘Nosgnor! Përdonme, ch’i son un pecador’”.
3. Cantich 1:3 - “La fragransa 'd tò përfum as peul nen arziste! Tò nòm midem a l'é parèj d'un përfum ëspantià: për lòn tute le giovnòte at adòro!”.
4. Salm 119:54 - “Ij tò statù a son sèmper ëstàit ël soget ëd mìe càntiche daspërtut ch’i son andàit a vive”.