Anònim/Piemontèide/Cant 29
LUN-ES CANT XXIX
[modifiché]Andoa as va sota Turin
Noi peui l’oma s-ciairà j’agn dle madame
ma sì noi sauteroma
col tòch e ’nt ël silensi bon-e e grame
assion noi lassëroma
për core vers l’inissi dël Setsent,
ël sécol dla gran glòria,
al temp quandi la nòsta brava gent
dabon l’é intrà ’nt la stòria.
A l’era ’n pòch sirasse la bilansa
che già da tanti agn
l’avìa fàit convive Asburgo e Fransa
combèn che sempe a bagn
finissa ’l nòst pais; ’dess na gran goèra
për serne ’l rè d’Ëspagna
a l’é passà me ’n tron cò ’n nòsta tera
dai pian a la montagna.
Nòst cap Tòjo Medev l’ha decidù
l’arzigh e contra ’l sol
a l’ha prontà j’armà, ma presto giù
a l’é rivane col
esércit gram e gròss dël rè fransèis
ch’a l’ha portà sbaruv
e sgiaj ant le sità. Voi piemontèis,
seguime s’im tramuv
andoa ’l sol peul pa: la sitadela
a stërma ’n mond pì sota.
L’é pien ëd galerìe. L’é nen bela,
me nata ’nt una bota
la vita dij soldà, mes verm tarpon,
a scavo me ij cunij
mach për podèj a j’òm ëd l’invasion
andé a fé ’n pò ’d gatij.
Andoa ’l tubo s-ciassa le masnà
a passo portand dré
dla póer da visché sota ij soldà
n’infern pròpe ’n sij pé.
Ël fum at sara ’n gola, tut l’é scur
e j’ombre ’t ësbaruvo.
L’umor dij pòvr soldà l’é ’nco pì dur,
criston-o e peui stranuvo
epura a l’é ’nco pess a stessne ’nsima
spetand la bala giusta
dij gran canon nemis: as seugna ’l prima,
la pas tradìa e frusta.
“A diso che ’l nòst duca a l’é ’n sij brich.
A pronta la bataja.
A serv l’inteligensa dij rè antich
për seurte da ’nt la tnaja.”
“Dabon soma sigur? Mi veuj pa
sauté ’nsima na min-a.
Parèj s-ciairoma ij grand dl’antichità
ma ’s pòst fa vnì la flin-a.”
“Ancheuj ’t ës-ciàire coj ch’l’han difendù
toa ca e toa libertà.
L’é giust che ’dess ti ’t l’abie conossù
j’ësfòrs ch’a l’han sgairà!
L’é fòrse capitate fin a ora
quaicòs ch’l’ha fate ’d mal?
I lasso fòrse ’ndé tut an malora
dòp tut ës temp ch’i bal?
S’it perde ’n mi la fiusa va da sol,
girola s’it ses bon.
Vardroma se ti torna ’n facia al sol
’t saras ò se ’n gròss tron
sì sota ’t ciapërà” e l’é ’ndà via
me al temp dj’òm ëd Cartago.
I l’hai crijame fòrt an galerìa
ch’i j’era ’n fòl badago.
“Peul esse” l’ha dit un “Se ’t crije fòrt
at sento ’dcò ij Fransèis
e lor ’t compagno sùbit tra ij tò mòrt
gavandte tùit ij pèis.”
Am bat dzor d’una spala : “Sta tranquil,
la goèra a finirà,
a venta bin gropesse a ògni fil
e mai sté disperà.
Però fa bin ’tension: coj gram brut muso
a scavo me danà.
A sparo ij sò canon, soe arme a ruso,
ma a veulo vnine ’nsà
ciapandne ’n nòsta cròta. Me ch’it ciame?
Mi ven da ’ntorn a Biela,
l’hai sempe travajà, ’dess l’han ciamame
për fèila vëdde bela
a coj ch’a rivo sì. Dess foma’n feu
e sautëran an cel
nemis an quantità. ’T vëdras che ’s leu
polid sarà pì bel.”
E sensa gionté d’àut con na gran corsa
a l’ha lassame lì
viscand un feu citin. Gnanca na borsa
l’avìa ’dess con mi.
Savind un pòch la stòria mi ’m sentìa
giomai bin sagrinà,
ma j’era na manera foravìa
për vive e i l’hai pissà
ansima a col gram lum. Peui na rijada
im sento dré dle spale.
A l’era tornà chila:“Ciao, panada,
ti, monta su ste scale.
Përché ’t l’has dëstissa? ’T chërdìe pa
ch’a fussa lì la bomba.
L’avrìa pa lassate lì ’mbajà
portand-te ’nt la toa tomba.”
“Dess si ch’a j’é ’n bel bòt, a l’é tut pront.
Speroma d’ëscapé.
L’hai por për la gran póer: dai mè cont
pudrìa sofoché,
ma cost a l’é ’l mè pòst: mi i bogio nen! ”
“Onor al tò coragi!
I chërdo ’d savèj già ’n pòch lòn ch’a-i ven.
Scapé ’dess l’é ’n darmagi.”
“L’é mej fé part dij viv e nen dj’eròj.
’T ses furb come na mica.”
Parej dòp d’avèj dane dij mes fòj
an lassa monsù Mica.