Nino Autelli/Tòni Toblan

Tòni Toblan

Doi fratei, mòrtje ’l pare e la mare, a son restà soi. Un ’d costi doi, ch’a lo ciamavo Tòni toblan, përchè ch’a l’era toch ant le gambe,a na fasìa mai un-a da bin. Un dì, sò fratel ch’a l’avìa pì giudissi, a l’ha dije:- Guarda, mi vad a travajé, e ti ’ntant prepara ’l feuj për fé le lasagne.

Chiel-sì l’ha bagnà doe pugnà d’ farina d’ gran e a l’è butasse a baciassé. Ma sicoma la pasta l’era restà pitòst mòla, l’ha dit: - It chërde,eva, chi l’abia pì d’ farina? – e n’ha giontane dl’autra. Però a l’ha buta- ne così fòra d’ misura, che la pasta l’è dventà tanto gnëcca ch’as pudìa pì nen ampasté.

- It chërde, ò farina, ch’i l’abia pì nen d’eva? – l’ha dit; e l’ha torna butaje d’eva, andova che la pasta l’è dventà moto ben pì mòla d’ prima. A la fin di cont l’è scapaje la passiensa e l’ha versà tuta l’eva ch’a j’era ant la sija e tuta la farina ch’a j’era ancora ’nt ël sach e così gionta eva, gionta farina, l’è andaje tuta la scorta dl’anada.

Rivand a ca sò fratel, a la dije: - Sì ch’it l’has fala oita, mè car! Adess, andova ch’i andoma a mangé? Ma, s-ciao; ven con mi ch’i andoma a serché fortuna. E così, zichin zichèt a son butasse an camin. Longh la stra Tòni toblan l’è vnuje an ment a l’improvis ch’a l’era dësmentiasse ’d saré la pòrta dla ca. - Eben - l’ha dije sò fratel – basta mach ch’it fasse an pressa a torné andaré, bada ben; it tire d’apress l’uss dla ca e mi të speto bele sì. - E Tòni toblan andviné ’n pò’ lòn ch’a l’ha fait? L’è tornà ‘ndaré e da lì nen tant l’è rivà bele là con l’uss dla ca a spala.

Ma tutun, sicome a l’avìo pressa, l’han seguità la stra per nen perde temp. Va che ti va, l’è fasse scur e son trovasse an mes d’un bòsch, fros fros, andova ch’a j’era nen na cà, e lor, per stè pì tranquìi, l’han pensà parèj d’andé a deurme ’nsima na pianta; ma per buté gnun sospet a gnun, l’han tirà su ’d cò l’uss.

Ant la neuit, l’è fermasse là sota na banda d’ brigant. Costi-sì l’han ben mangià, ben beivù; dòp l’han tacà a dëscore d’ còse ch’a fasìo drissé i cavej e a son butasse a conté ij sòld ch’a l’avìo robà.

- Doi a mi, doi a ti, doi a mi... E coi ch’a j’ero ’nsima la pianta? Quacc, quacc! Fina a tant però che Tòni toblan l’è butasse a dì:

- Òmmi, òmmi che l’uss a va për tera!
- Tenlo, Tòni, tenlo pì ch’it peule!
- Doi a mi, doi a ti, doi a mi, doi a ti...
- Òmmi, òmmi che l’uss peuss pì nen tnilo!
- Tenlo, Tòni, tenlo ’ncora ’n pòch!
- Doi a mi, doi a ti, doi a mi, doi a ti...
- Ciaplo ch’a va... a va... a va... l’è ’ndait! – e l’uss l’è robatà fasend un rabadan dla malora.

Ij brigant l’han chërdù che Nosgnor a voreissa feje paghé stavòlta tute le malfaite e son scapà che ’l diavo aj portava. I doi fratei l’han spetà ancora un pòch ’nsima a la pianta, e peui dòp, vist ch’a j’era pa ànima an tut ’l bòsch, son calà giù e l’han trovà ai pé dla pianta un baron d’ monede d’òr, ch’a s’arzigavo squasi gnanca ’d tocheje. Ma Tòni toblan, ch’a l’era stait bon a fé scapé ij brigant, l’è butasse a dritura a cheuje, përchè, con ben ch’a fussa ’n falabrach, le giaunëtte l’ha sùbit conossuje ant un moment. L’autr peui l’è butasse a fé l’istess e così l’han empì tute le sacòce, i capej e le bisache e son tornà a cà, che la fortuna a l’avìo già trovala sensa andé pì lontan.

Da Armanach piemonteis 1931