Neuv Sermon Subalpin/Vitime ‘d na società ingiusta

Vitime ‘d na società ingiusta

Nosgnor Gesù Crist an mostra a pijesse soen dij malavi e dle vitime ‘d na società ingiusta. A veul nen, contut che nojàutri, ij sò dissépoj, a sio mach tanme la Cros Rossa ch’a ‘mbinda le ferìe, ma ‘d gent che, coma chiel, a intra an minca situassion për cangela ‘d manera antrega, a livel ëd la përson-a e a livel dla società. A l’é lòn ch’an mostra la letura biblica ch’i foma anchej.

Costa conta dël vangel ëd March ch’i soma ‘n camin ëd lese, a l’é viva, rica ‘d detaj e a cissa l’imaginassion. An parla ‘d Nosgnor Gesù Crist ch’a variss n’òm che ‘n demòni a fà ravagi ‘d soa vita, ma costa conta a l’é bin da pì ‘d n’episòdi d’esorcism tant mé d’àutri. I-i trovoma vàire sen-e ch’as podrìa fin-a fene n’arpresentassion teatral. Tanti letor modern a podrìo ‘dcò gnanca pijela an considerassion, costa conta - e lolì a sarìa darmagi - përchè, ant ij sò pregiudissi ‘d lor, ai demòni lor a-j chërdo nen e parèj as lass-rio scapé le tante lession ch’a-i son ëstërmà. A sarìa n’eror përchè costa conta, an efet, s’i la beicoma con cura an tùit ij sò detaj, a ‘rvela tant an sla përson-a e l’euvra ‘d Gesù e an sla condission uman-a. A l’é për lòn che i-j consacreroma nen mach un-a, ma tre ‘d riflession diverse, dont cola d’ancheuj a l’é la prima.

Lesoma lòn ch’a scriv ël vangelista:

Gesù a lìbera n'andemonià. “A son rivà da l'àutra banda dël lagh ant ël teritori dij Gadarenian. Pen-a che Gesù a l'é surtì da 'nt la barca, a-j ven ancontra n'òm dominà da në spirit malign, n’òm ch'a seurtìa da le balme ch’a j’ero dovrà coma simiteri, ël leugh anté ch'a vivìa. Gnun a podìa ten-lo stacà, gnanca con ëd caden-e, përchè soens, quand ch'a l'avio gropalo con ëd fer e 'd caden-e, a l'avìa rompù le caden-e e fàit ij fer a tòch: gnun a l'avìa pro 'd forsa për dominelo. A l'era sèmper ëd dì e 'd neuit ch’as n'andasìa për ij sepolcr e për le montagne an crijand, e dasend-se 'd bòte con dle pere. Pen-a ch'a vëd Gesù da leugn, a cor da chiel e as campa 'n ginojon ëdnans a chiel e, crijand con tuta soa fòrsa, a dis: "Còs i-e lo antra 'd noi, Gesù, Fieul dël Dé 'l pì àut? I të scongiuro për amor ëd Nosgnor ëd nen tormenteme". A disìa parèj përchè Gesù a l'avia dije: "Spirit malign, seurt fòra da col òm!". Antlora Gesù a l'ha ciamaje: "Coma ch'a l'é ch'it ciames?". Col-lì a-j rëspond: "Mè nòm a l'é Legion, përchè ch’i soma an vàire". E a lo scongiurava ch'a lo mandèissa nen fòra da col teritori. A-i era lì-davzin a le montagne un grand ëstrop ëd crin an pastura. E tùit coj demòni a lo pregavo disendje: "Mand-ne ant ij crin përch'i intro ant lor", E dun-a Gesù a l'ha përmetujlo. Antlora, essend surti, coj spirit malign a son surtì da l'òm e a son intrà ant ij crin, e lë strop a l'è campasse ant ël lagh da 'n precipissi. Ij crin, ch'a j’ero apopré doimila, a son nijasse ant l'eva. Coj ch'a pasturavo ij crin a son scapass-ne e a l'han portane la neuva ant la sità e tut dantorn, e la gent a l'é surtìa për vëdde lòn ch'a l'era rivaje. A son vnù da Gesù e a l'han vëddù l'andemonià, col ch'a l'avìa la legion, ch'a l'era setà e vestì, e ch'a l'avìa 'rcuperà la rason, e a son ëstàit ciapà da la pàu. Coj ch'a l'avìo vëddù a l'han contà lòn ch'a l'era rivaje a l'andiavlà e l'episòdi dij crin. Antlora a son butasse a supliché Gesù ch'as n'andèissa da col pais. Quand ch'a l'é montà torna ant la barca, col ch'a l'era stàit andemonià a l'ha suplicalo 'd përmettje 'd resté ansema a chiel. Ma Gesù a l'ha pa përmetujlo e a l'ha dije: "Vatne a toa ca, dai tò, e contje ëd le gran còse ch' ël Signor a l'ha fate e coma ch'a l'ha avù compassion ëd ti". Donca, col òm a l'è andass-ne e a l'é butasse a fé savèj daspërtut për la Decàpoli tut lòn che Gesù a l'avìa faje, e tuti a son restane sbërlondì” (March 5:1-20).

Ël pais dij Gadarenian, anté che st’episodi-sì as dësvlopa, as trovava ant la curniss ëd na confederassion ëd des sitadin-e ‘d lenga greca (la Decàpoli) ch’a godìo d’autonomia aministrativa e che la popolassion a l’era an prevalensa pagan-a. Costa-sì a l’era la prima region visità da Gesù ch’a l’era nen ebràica. Lor a savìo poch o gnente dla fej e dla manera ‘d vive dj’Israelita e as fasìo “ij sò afé” sensa ten-e cont ëd considerassion moraj, cole che për j’Israelita a l’ero ‘d pèis. A-i ero tanti anleveur ëd crin e ambelessi i na trovoma fin-a në strop ed doi mila cap. A l’era n’anlevament ch’a-j stava motobin a cheur a cola gent. “La produssion” a l’era ‘l valor pì amportant ëd soa vita ‘d lor. “La produssion” e vanié ‘d sòld a l’era lòn ch’a-j tnisìo ‘d pì. Për lor ij sòld a l’ero fin-a pì important ëd la solidarietà sossial, ch’a l’é sì arpresentà da col “fòl”, da col alienà, ch’a l’avìo confinà fòra da soa sossietà ‘d lor e ancadnà, perchè ch’a podìo nen controlelo. “Ij sò afé” a l’ero ‘d sicur fin-a pì important ëd Gesù medésim, che për lor a-j dasìa fastidi e che peui a cisso ch’as na vada vìa lontan da lor.

A l’é parèj che Gesù e ij sò dissépoj a chito ‘l teritori guernà da la fej e da le lej d’Israel, për andess-ne an na region abità da na popolassion ch’a viv ëd manera ciàira ant ël paganèsim. La figura ‘d Gesù e l’esercissi ‘d sò podèj ëd varision e ‘d salvassion a riguarda nen mach j’Israelita e “soa religion ëd lor”, ma a l’ha n’estension global. Gesù a l’é “ël Salvator dël mond” (Gioann 4:42; 1 Gioann 4:14).

Ël test a buta an evidensa ‘d situassion, ëd pòst e ‘d përson-e che, conform a la fej ebràica, a son da consideresse “antamnà”, “spòrche” e “impure”; ëd situassion che j’Israelita a l’avìo da stess-ne bin a la larga. Pura, Gesù a mostra che ‘l pëccà, ch’a l’é da consideresse tanme la rèis dij tùit ij problema, a l’é da afrontesse a facia dëscuerta, an sla fàcia (coma ch’as dis). Ël pëccà, cissà da Sàtana, l’aversari ‘d Nosgnor e ‘d tut lòn ch’a l’é bel e bon, a l’é da tachesse diret. Gesù as na sta pà “a la larga”; a l’ha pa tëmma d’anflesse, dë sporchesse le man, ma a buta “le man an pasta”, a antërven ëd përsona. A condan-a pa da lontan j’angiustissie ma a-j va ancontra pr’ arzolvje, për dësbleje. Ant ël pais dij Gadarenian tut a l’é da “purifiché”, nen mach col òm ch’a l’era possedù na në spirit maléfich, ma ‘dcò ‘n pais antregh. A l’era nen mach col mat a d’esse antamnà da la mira moral e spiritual, lòn ch’a lo dëstruvìa, ma tut col pais, ch’a l’era fàit ëd gent ch’a conossìa nen Nosgnor Dé nì soa lej ëd giustissia.

Armarcoma coma st’òm a viva an ëd balme ch’a j’ero dovrà coma simiteri - a sta tanme ‘n mòrt ant un mond ëd mòrt; e coma a-i fussa lì-davzin a le montagne un grand ëstrop ëd crin an pastura - n’antrega economìa ch’a l’era dventà sò ìdol ëd lor e fondà an sl’ingiustissia. Gesù a buta an relassion direta jë spirit ëscaros con ij crin. A l’é parèj che Gesù a condan-a na sossietà ingiusta e disuman-a. A l’é na società controlà dal nemich ëd Nosgnor Dé, ma cola gent a pensa che cola manera ‘d vive a sia për lor vantagiosa, ch’a-j daga ‘d profit. A sarà nen, contut, lòn che lor a së speto, përché a la fin, lë strop a l'è campasse ant ël lagh da 'n precipissi. Gesù a purifica da jë spirit ëscros e maléfich l’òm ch’as presenta dëdnans a chiel, ma ij Gadarenian a preferisso ij sò spòrch afé, ij sò crin, soe porcarìe…

Quand ch’a l’é varì, Gesù a permet ne a col òm d’andeje dapress, ma a veul che chiel a resta an tra soa gent ch’a renda testimoniansa ‘d lòn ch’a l’ha faje Gesù e ‘d në stil ëd vita alternativ. A-j dis: “Vatne a toa ca, dai tò, e contje ëd le gran còse ch' ël Signor a l'ha fate e coma ch'a l'ha avù compassion ëd ti".

Preghiera

Nosgnor Dé! Ël pëccà a ‘ntamna tut lòn ch’a-i é an ësto mond e a lo rend brut e spòrch. It ringrassio che ti ‘s ses nen restà lontan an bandonand-me a mè destin coma ch’i l’avrìa bin merità, e ch’i l’hai nen fate scheur; ma che ti ‘t ses vnùit an tra ‘d nojàutri për purifiché, ant ël Crist, ëdcò mi, ch’i na fasìo part. Séguita, it na prego, cost’ euvra ‘d purificassion ant mia vita dësbarassand-me ‘d tut lòn ch’at fà nen piasì e ch’am gava le benedission ëd na vita an comunion përfeta an comunion con ti. Amen.