Neuv Sermon Subalpin/Un don dal cel/2-1

Artorn

2-1 La Bibia a l’é ‘n miràcol

La paròla “Bibia” a ven da la lenga greca e, a la létera, a veul dì “ij liber”. Un tìtol parèj a l’ha gnente ‘d foravìa. As podrìa fòrsi voltelo con “ël lìber pr’ ecelensa”, e ‘d sicùr, an soa stòria, a meritrìa sto tìtol-sì për motiv ch’a l’é ‘l lìber ël pì spantà dël mond. Comsissìa, as trata, an efet, ëd na colession ëd lìber ëscrivù da vàire autor diferent ant lë spassi ‘d 1600 agn. La Bibia, parèj, a l’é na bibliotèca ‘d 66 lìber divers, ma a l’ha ‘l midem soget: “Nosgnor an parla”. Cost lìber a trasmët ël mëssagi ‘d Nosgnor për minca n’época e minca ‘n pòpol.

Jë scritor

A son tanti ij lìber ëd la Bibia ch’i na conossoma pa l’autor. A l’é ‘nteressant, contut, serché ‘d fé na disànima, da soe evidense interne, dzora ‘d che sòrt ëd përson-e a l’avrìo poduje scrive. As fà parèj la dëscoerta ‘d motobin ëd diferense an tra ‘d lor. Pr’ esempi:

Mosè. Ij prim sinch lìber ëd la Bibia, për la pì gran part a l’han pr’ autor Mosè. A l’era fieul d’ebréo, ma a l’era stàit adotà ant la cort dj’egissian. A l’é lì che chiel a ‘rsèiv na strasordinaria educassion sientìfica e polìtica. Bele se Mosè a l’avìa arseivù n’educassion aristocràtica, chiel a l’avìa mai vergognass-ne ‘d soe condission modeste. Lese, pr’ esempi, ant ël Testament Neuv, Ebréo 11:24-26.

David. David a l’era rè d’Israel e ij sò domini a s’estendio ‘dcò ai pais ch’a-i ero dantorn. Chiel a l’era ‘dcò ‘n poeta e un musicìsta. Ancheuj as peul trovesse ‘d càntich ëd David ant ël lìber dij Salm. A l’ero ‘dcò ‘d preghiere e ‘d poesìe anté che chiel a laudava e a ringrassiava Nosgnor.

Amos. Amos a l’era padron ëd vàire asiende agrìcole. A l’era n’anlevator ëd bestie e ‘n coltivator. Nosgnor a l’avìa ciamaje ‘d chité ij sò strop e ‘d parlé a sò nòm coma ‘n profeta.

Luca. Luca a l’era na figura dël tut diversa. A l’era ‘n médich. A na savìa ‘d maladie e ‘d dolor ëscond le conossense ‘d col temp. Pr’ ël mojen dij sò studi a l’era vnùit an contat con le “aute sfere”. Nosgnor a lo sern për felo dventé un dij quatr ëscritor dij vangej. Un dij test ij pì conossù che chiel a l’ha scrivù a l’é la dëscrission dla nassensa ‘d Gesù, ch’i la trovoma ant lë scond capìtol ëd sò vangel.

Gioann. Gioann a l’era ‘n pëscador. A l’era stàit ciamà a bandoné sò travaj, ch’a fasìa con sò pare, për andeje dapress a Gesù an sò ministeri. A l’ha scrivù ‘l quart evangel, tre litre e ‘l liber dl’Arvelassion. Bele se ansian, a l’avìa pa chità dë scrive. As adressa ai sò letor con l’apelativ ëd “mè car fieuj” (Maté 4:21; 1 Gioann 2:12-18).

Pàul. Pàul a l’era ‘n teòlogh, un savant ëd lòn ch’a riguarda Nosgnor e soa arvelassion. Pàul a l’avìa arseivù l’educassion la pì fiamenga ch’a l’era antlora a disposission coma n’òm dla Lege ebràica. Pàul a conossìa ‘dcò bin la coltura dël mond dij sò temp, cola dla civilisassion greca, soa filosofìa e litratura. La pì gran part dle litre dël Testament Neuv, ch’a dëspiego la dotrin-a cristian-a,  a son ëstàite scrite da chiel.

Malgré la granda varietà dij scritor dla Bibia, spantià ant ël temp e lë spassi, lòn ch’a l’han ëscrit a forma ‘n sol lìber con un sol mëssagi. Ël contnù dla Bibia a comprend ëd stòria, lege, canson e preghiere, professìa, rendicont ëd fàit e ‘d vision. Për ël mojen ëd tuti së scrit, contut, a l’é Nosgnor Dé ch’an parla. Mincadun an soa manera, tuti ës lìber an diso chi ch’a l’é Nosgnor Dé e lòn che nojàutri i dovrìa esse për chiel. Tuti ës lìber a son antërsà da ‘n sol “fil d’òr”, la vnùa (l’Advent) dël Crist, ël Salvator Gesù Crist  e le conseguense ‘d soa vnùa.

Unità

Ij lìber ëd la Bibia a formo n’unità sola. A l’é n’esperiensa da fesse cola dla dëscoerta ‘d coma ij lìber ëd la Bibia a sio gropà j’un a j’àutri malgré soe diferense ‘d but e ‘d composission. L’un a compléta l’àutr e lo dëspiega. A l’é armarcabil coma ant na sola Bibia a-i sìo ‘d test ch’a ‘rciamo j’àutri. Ij profeta, pr’ esempi, a mension-o ij test dij Salm. Fé ‘l confront an tra Isaìa 4:6-8 e Salm 103:15-16; Giaco 1:10,11 con 1 Pero 1:24. Ij salm a mension-o ij lìber ëstòrich. Fé ‘l confront an tra ‘l Salm 106:9-12 e Sortìa 14. Ij vangej as arferisso a la Lege e ai profèta, pr’ esempi an Gioann 6:45, anté ch’a l’é mensionà Isaia 54:13. Quand che ij vangej as arferisso ai lìber dël Testament Vej, a diso ‘d sòlit: “Coma ch’a diso lë Scriture”.

I peude ‘dcò dëscheuvre l’unità dla Bibia dai soget ch’a ‘rtorno. Pijé, pr’ esempi l’ideja ‘d Nosgnor ch’a viv con sò pòpol. Ël Dé d’Israel “a vivìa” a l’inissi con sò pòpol ant na tenda ch’as disìa “ël tabernacol”. Lolì a vorìa dì che Nosgnor Dé a stasìa dacant a sò pòpol sernù ‘d na manera ùnica  (Surtìa 40:34-38). Pì tard, Nosgnor a sarìa manifestasse ant ël templ ëd Gerusalem (1 Rè 8:14-21,27 e Isaìa 66:1). Ant la neuit ëd Natal, ël Fieul etern ëd Nosgnor De a sarìa vnùit a sté an mes ëd nojàutri. Gioann a dis: “Ora, ël Verb a l'é dventà 'd carn uman-a e chiel a l'é stàit an tra 'd noi. I l'oma vëddù soa glòria - la glòria dël Sol e Ùnich ch'a l'é vnù dal Pare, pien ëd grassia e 'd vrità” (Gioann 1:14). A propòsit dël mond neuv, Gioann a dis:  “ i l'hai sentì na gran vos dal tròno dël cél, ch'a proclamava: ‘Vardé: sto-sì a sarà 'l tabernacol andoa che Nosgnor a starà con j'uman. Lor a saran ij sò pòpoj, e chiel a-j starà ansema coma sò Dé 'd lor’" (Arvelassion 21:3).

Ancora n’àutr esempi dl’unità dla Bibia a dventa ciàir cora ch’as fà comparision an tra le prime e j’ùltime pàgine dla Bibia. Genesi 3:15 as parla dla nemicissia an tra “la fomna” e “la serp”: “Nosgnor Dé a l'ha dit al serpent: "(...) i butraj 'd nemicissia antra ti e la fomna, tra toa dissendensa e soa dissendensa; soa dissendensa at crasrà la testa e ti 't feriras sò garèt". Ant j’ùltime pàgine dla Bibia i podoma ‘ncora lese ‘d cola nemicissia quand ch’as parla dla vitòria dariera an sël dragon, ch’a l’é l’istess na rapresentassion dël demòni (Arvelassion 12:14).

A la fin, a-i é ‘ncora n’esempi ch’a mérita d’esse mensionà. La Bibia as anandia con la dëscrission dël Paradis, na condission anté che la creatura uman-a a vivìa an armonìa con Nosgnor e con la natura. Da cola condission la creatura uman-a a n’é stàita campà fòra për motiv ëd soa arvira contra Nosgnor. Peul-la esse ristabilìa cola condission paradisìaca? Për la grassia ‘d Nosgnor an Gesù Crist, la rispòsta a l’é che ‘d sì. A l’é col-lì precis ël mëssagi ch’an dan le pàgine dariere dla Bibia a propòsit dël cel neuv e dla neuva tèra, la creassion neuva.

Cole ch’i l’oma considerà ancheuj a son mach quaich indicassion an tra le tante dl’unità maravijosa dla Bibia. Ël prinsipi dla Bibia a l’é gropà a soa fin. La fin a l’é ‘l compiment dël prinsipi. La Bibia a l’é pròpi ‘n miràcol.   

---