Neuv Sermon Subalpin/Umiltà
La benedission ëd l’umilità[modifiché]
- Abresé: Nosgnor Gesù Crist a dovra soens ëd paradòss për fene pensé bin ai fàit ëd la vita, për dësfidene a bandoné la manera ‘d pensé stòrta dë sto mond e vardé tut da la prospetiva ‘d Nosgnor. Ant le Beatitùdin Gesù a proclama beat, bonuros, ëd categorìe ch’a smijo esse bin lontan-e da esslo. Cole ch’a son e përchè?
Conosseve ‘l pass dl’Evangel ch’as ciama “le beatitùdin”? A l’é la prima part ëd col ch’a l’é ciamà “Ël Sermon an sël mont” ëd Gesù, ch’i trovoma al capìtol sinch ëd Maté. A l’é an ës test anté che Gesù a fà na lista ‘d paradòss, ‘d ròbe che da la mira uman-a a podrìo smijé d’esagerassion, d’assurdità, ëd contrassens, ëd drolarìe. Gesù a ciama “beata”, visadì “fortunà”, bonurosa, benedìa da Nosgnor, ëd gent che a podrìa disse ch’a l’é pròpi l’opòst! Contut, lòn ch’an ës mond a parëss un contrassens, na folairà, për Nosgnor a son ij valor génit che a la fin a vincio, malgré le aparense… Cola-lì a l’é soa dësfida. Lesoma, antlora, ‘l test dle Beatitudin, e peuj i na faroma ‘d riflession.
“Quand ch’a l’ha vëddù ch’a l’era rivaje na gran quantità ‘d gent, Gesù a l’é andàit an sla còsta d’un mont e a l’é stassje. Ij sò dissèpoj a son avzinassje, e a l’ha dàit man a dotrineje. A l’ha dije: ‘A son bonuros ij pòver ant lë spirit, përché ‘l regn dël cél a l’é për lor. A son bonuros coj ch’a pioro, përchè ch’a saran consolà. A son bonuros j’umij, përchè a saran lor ch’a arseivran an ardità la tèra. A son bonuros coj ch’a l’han fam e sèj ëd giustissia, përchè ch’a saran sodisfàit. A son bonuros i misericòrdi, përchè ch’a sarà faje misericòrdia. A son bonuros coj ch’a son net ëd cheur, përchè a saran lor ch’a vëddran Nosgnor. A son bonuros coj ch’a travajo për la pas, përchè ch’a saran ciamà ij fieuj ëd Nosgnor. A son bonuros coj ch’a son përseguità për motiv ëd la giustissia, përchè ‘l regn ëd Nosgnor a l’é për lor. Vojàutri i l’avreve da considereve bonuros quand ch’i sareve ingiurià e përseguità an càusa ‘d mi, e a l’avran dit contra vojàutri ‘d ròbe ch’a son nen vere. Për lòn arlegreve e sauté ‘d gòj, përchè vòstra arcompensa a sarà granda an cél. An efet, a l’é ‘dcò parèj ch’a l’han përseguità ij profeta ch’a son ëstàit prima ‘d voi” (Matt 5:1-12).
La prima ròba ch’a l’é da armarché an sle beatitùdin a l’é che a podrìo disse na descrission d’un dij trat ij pì amportant dël caràter cristian. Ij doi trat dël caràter cristian ch’a son pì soens mostrà ant ël Testament Neuv a son l’amor e l’umilità. Ël tòch ël pì conossù ch’a descriv lòn ch’a sia l’amor cristian a l’é 1 Corint capìtol 13, e ‘l pass classich ch’a descriv l’umilità, a podrìa disse ch’a l’é col dle Beatitùdin. Gesù a proclama ant le Beatitudin che coj che dëdnans a Nosgnor a peudrìo disse ij pì “fortunà” o bonuros, përchè ch’a godran ëd tute soe benedission, a son ëd categorìe specifiche ‘d përson-e ch’as treuvo ant ëd situassion particolar. Cole ch’a son?
Gesù a-i comensa sò amaestrament con: “A son bonuros ij pòver ant lë spirit” (Maté 5:3). Ij pòver ant lë spirit, ant la Bibia, a son dzurtut coj ch’a son rivà a arconòsse che, da la mira spiritual, a son ëd pòver, ëd bzognos, gent “ch’a l’ha da manca”, che, ant sò spirit ëd lor a l’han na mancansa greva. A son ëd gent ch’a vëdd coma ch’a son pien ëd pëccà, ëdcò ant ël cas ch’a sio ‘d cristian angagià. A l’opòst da coma ch’a pregava ‘l Farisé ant la paràbola ‘d Gesù: “Nosgnor! It ringrassio ëd lòn ch’i son nen parèj dj’àutri”, l’òm ùmil a sent d’esse l’istess che ‘l gablé an preghiera ch’a disìa: “Nosgnor! Përdonme, ch’i son un pecador” (Luca 18:9-13). A l’é pròpi là ch’a comensa l’umilità, con ël sens ancreus d’esse sèmper, an costansa, un ch’a fà lòn ch’a dëspias a Nosgnor, un pecator.
Peuj Gesù a dis: “A son bonuros coj ch’a pioro” o “ch’a fan ël deul” (Maté 5:4). La sconda beatitùdin a scor ëd manera natural da la prima. Coj ch’a sento an costansa d’esse ‘d pecator, la situassion ch’as na treuvo fin al còl a-j rincress tant, a na piuro, as na sagrin-o. A l’han susta ‘d vëdde ‘d progress an soa vita quand ch’a mortifico, ch’a “buto a mòrt” ij pëccà ch’a përsisto an soa vita - fin-a coj pëccà “rispetabil” che tant ëd soens i n’oma la toleransa.
La tersa beatitùdin: “A son bonuros j’umij” (v. 5) a sorziss da le prime doe. L’umilità a l’é pa na debolëssa ‘d caràter, ma fòrsa ‘d caràter. A l’é ‘l contegn ëd coj che, rendense cont ëd soa povertà spiritual, a arconosso ëd merité bele che gnente da la man ëd Nosgnor o cola dj’àutri. A l’han gnun arsentiment, gnun-a fota, as la pijo nen contra ‘d Nosgnor o d’àutri se an soa vita le còse a-j van mal, s’a son ëstàit maltratà an na quaj manera da la vita. A diso nen “Tut sossì i lo mérito nen”, përchè as conòsso bin, a san d’esse ‘d pecator che la sòrt a n’é mach ëd castigh. Pì ‘d lòn, a san che, a la fin, soa situassion a l’avrà an tùit ij cas un bon ésit. Parèj, a lasso tut an le man ëd Nosgnor e a diso: “Nosgnor a sa mej”, “S’am càpita sossì a sarà bin giust”.
“A son bonuros coj ch’a l’han fam e sèj ëd giustissia” (v. 6). Cola ch’a l’é la càusa che ij cristian a l’han “fam e sèj ëd giustissia”? Ël sens d’esse ‘d pecator an costansa a chërs an lor, ma as rendo ‘dcò cont - e ‘d lòn a n’han ëd gòj - che ij sò pëccà a son ëstàit quatà dal sangh versà da Nosgnor Gesù Crist, ch’a l’ha pagaje chiel e che, sèmper për grassia, a son ëstàit arvestì da soa giustissia, l’ùnica ch’a-j peussa rende acetabil dëdnans a Nosgnor. Lor a l’han n’anvìa ancreusa ‘d fé l’esperiensa dla giustissia ch’a l’é staje acredità da Nosgnor. A l’han anvìa d’esse liberà sèmper ëd pì dai circoj vissios dël pëccà an soa vita e ‘d vëdde sèmper ëd pì coj trat che la Bibia a ciama “ël frut dlë Spirit”. La tension an tra ‘d lòn ch’a veulo esse e lòn ch’a vëddo ch’a lo son ancora, a fà nasse an lor në stat durèivol d’umilità anvers Nosgnor e la gent.
“A son bonuros i misericòrdi” (v. 7). La misericòrdia, an soa forma pì ‘d base a dinota ‘n sens ëd pietà e ‘d compassion anvers a coj ch’a son an na quala condission ëd misèria, ëd bzògn. Contut, quaj vòta, a l’é l’istess che ‘l përdon, coma ch’a l’ha arseivulo ‘l gablé ant la paràbola ‘d Gesù ch’a l’avìa pregà: “Nosgnor! Përdonme, ch’i son un pecador” (Luca 18:13). Sensa dubi sto-sì a l’é ‘l sens che Gesù a dovra ambelessì. La mej descrission dë sta fòrma ‘d misericòrdia a a l’é ant la paràbola dël servitor ch'a vorìa nen përdoné (Maté 18:23-35). Ël padron a l’avìa avù pietà dël servitor ch’a-j deuvìa des mila talent e a l’avìa dëscancelaje col débit ësmisurà. Ma sto servitor, quand ch'a l'é sortì, a l'ha ancontrà un dij sò colega 'd servissi ch'a-j dovìa sent dné (na soma motobin pì cita ch’a l’avìa avù ‘d débit), e a l'ha ciapalo për ël còl tant ch'a mancava poch ch'a l'avria strossalo, e a-j disìa: ‘Pagh-me lòn che ti 'm deuve!”. Ma ‘l padron, quand ch’a l’ha sentì lolì a l’ha dije: 'Servitor gram ch'it ses, i l'avìa date la gràssia 'd condonete tut ësto débit përché 't l'avìes suplicame. É-lo ch’a l’era nen ëdcò tò dover d’avèj pietà 'd tò colega 'd servissi, coma mi i l'avìo avù pietà 'd ti?' (vv. 32-33).
Ij misericòrdi, antlora, a son coj ch’as rendo cont dël gran débit ch’a l’é staje përdonà e che, a soa vira, a son dispòst a përdoné coj ch’a l’han faje ëd tòrt. La misericòrdia a comensa con l’umilità, con ël sens ancreus d’esse pòver da la mira spiritual ansema al rendse sèmper mej cont ëd vàire ch’i soma stàit përdonà da Nosgnor.
“A son bonuros coj ch’a son net ëd cheur” (Maté 5:8). La condission ëd nòstra ànima, ël pì përfond ëd nòst esse, nòst cheur, a l’é ‘n cas disperà. Nòst cheur a l’é antamnà grev. Cola-lì a l’é na realità che l’arvelassion bìblica a buta bin an ciàir. Esse “net ëd cheur” a veul dì esse lìber da cola contaminassion disperà. Vëddse ‘l cheur netià a l’é ‘n don ëd la grassia che Nosgnor an fa për ël mojen ëd nòst pentiment e dla fèj an Gesù Crist. A veul nen dì che nojàutri i podrio, an costa vita esse përfet e sensa pëccà (gnun a l’é parèj), ma a veul dì che nòstra vita a l’ha da esse caraterisà da n’anvìa sincera për la santità, da n’angagg a esse sant - dait che, coma ch’a dis la Bibia, gnun ch’a sìa men-o che sant a podrà mai vëdde Nosgnor (Ebreo 12:14).
“A son bonuros coj ch’a travajo për la pas” (Maté 5:9). Ant l’istessa manera che la cossiensa d’esse përdonà an Gesù Crist an rend ëd përson-e bin dispòste a përdoné coj ch’a l’han fane ‘d tòrt, esse stàit arconcilià con Nosgnor për l’euvra ‘d grassia ‘d Gesù Crist an dà l’ispirassion e la fòrsa ëd travajé për la pas e l’armonia an tra le përson-e. Coma ch’a scrivìa l’apòstol Pàul: “Fè tut lòn ch’i peude për vive an pas con ognidun” (Roman 12:18). Lolì a veul dì pijé l’inissiativa dl’arconciliassion fin-a quand ch’i soma stàit nojàutri ij soget ëd tòrt da part d’àutrit
Tute coste beatitùdin a son ij valor ëd Nosgnor, ma, belavans, tute ste-sì a stan nen ëd cà an ës mond. An ës mond, ch’a l’é gram e arviros contra Nosgnor, l’umiltà a l’é, an efet, meprisà e a-j fan soens ëd schergne. La realità a l’é che “ij fieuj ëd Nosgnor”, coj che a Nosgnor a-j veulo bin e ch’a vivo conform a soe lej ëd giustissia, a-i dvento përdabon ëd “foresté” che la gent a-j j’ha an ghignon, ch’a na son scassà e nen ëd rair fin-a përseguità. A l’é ‘dcò për lòn che l’ùltima beatitùdin ëd Gesù a dis: “A son bonuros coj ch’a son përseguità për motiv ëd la giustissia”. Sossì i l’oma da tnilo bin an considerassion quand ch’is ancaminoma a andeje dapress a Nosgnor Gesù Crist.
L’avriomne da perdse d’anim për lòn? Diromne ch’a val nen la pen-a ‘d seguité le pianà ‘d Gesù? Ma gnanca ‘n pò! Përchè un bel dì a vince i saroma nojàutri, e pa “i fieuj ëd cost mond”. A l’é pròpi an sossì ch’a stà la beatitùtin, la felicità, la bonheur ëd coj ch’a séguito Gesù an sla vìa dl’umilità. A pòsta i l’oma nen mensionà anans la sconda part dle beatitùdin:
A val la pen-a ‘d d’andeje dapress a Gesù an sël senté dle beatitùdin, d’esse an tra ‘d coj che chiel a ciama bonuros, ... përché ‘l regn dël cél a l’é për lor. ….përchè ch’a saran consolà. ...përchè a saran lor ch’a arseivran an ardità la tèra. ...përchè ch’a saran sodisfàit, ...përchè ch’a sarà faje misericòrdia, ….përchè a saran lor ch’a vëddran Nosgnor, ...përchè ch’a saran ciamà ij fieuj ëd Nosgnor; ...përchè ‘l regn ëd Nosgnor a l’é për lor!
Terminoma con la preghiera del Salm 15. Cost Salm a l’é la dëscrission dle qualità ‘d coj ch’a saran arseivù a la presensa ‘d Nosgnor.
Nosgnor! Chi ch’a sarà col ch’it arseivras an toa ca? Chi ch’a podrà drissé soa tenda dzura toa santa montagna? Coj ch’a vivo ‘d manera onorà e ch’a pràtico la giustissia, coj ch’a diso la vrità tal com a l’han ant ël cheur. Coj ch’as arfudo ‘d spantié ‘d maldicense, ch’a faso nen ëd mal a sò pròssim o ch’a ofendo ij sò amis; coj ch’a veulo avèj gnente da fé con coj ch’a l’è ciàir ch’a son dij malfasent, ma ch’a onoro coj ch’a l’han timor ëd Dio, e che manten-o soe promësse 'dcò quand ch’a-j conven nen. Coj ch’a prësto ij sò dné sensa ciamé d’anteresse, e ch’a peudo nen esse catà për fé condané ‘l nossent. Ëd gent parèj a l’é cola ch’a sarà mai dësbogià” (Salm 15).
Nosgnor, Tut-potent e etern, ti 't governe tute le còse, sìa an cél che an sla tèra. It pregoma: sie misericordios e scota le sùpliche 'd tò pòpol, e ant ël temp d'ancheuj dane toa pas; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e sèmper. Amen.