Luigi Ceresa/La ricèta
La ricèta[modifiché]
Dë sòlit mi i vò mai dal dotor, l’ùltima vòlta l’è stai pussè d’on ann fà; i la tegni da ment ’mè na pròva tramenda. I sevi andai për fàm ëscriv ij midisini për la mè mamagranda. La sala d’aspèt l’eva pina dë gent e tuti i parlàvan insèma: on ràntigh al cuntava tuti ij sò malan da la darnèra a la sciòlta, dël feugh dë Sant Antòni al mal dë tèsta; on àltar al bastigava dë polìtica; chi as lamanteva dël pressi dël pan o dla bistèca; ij sciamparlôn i frignàvan, ij fiolin pussè grand i giugàvan a scondalevra o tigh l’è tra l’indiferensa dij mami ch’i rusàvan su quanto lard agh va për cusinà la paniscia. Insoma on torment, on bordèleri da romp j’orègi, on rabelòt durà për pussè d’on’ora.
Quand l’è tocà a mi, i sòn andai denta int ël studi con la sciuca ch’la s-ciopava e on’agitassiôn da mia stà int la pèl; im sòn fai dà dij mintin për calmam e për la paga i sòn dismentigà ij pìloli për la nòna. Adèss con l’età a salta fòra tanti magagni, i devi andà a passà na vìsita, l’è na bèla rogna ma i devi pròpi afrontala: i sòn rabient ’mè ’n biss. Quand i vò denta i sôn pront a la sòlita fila: miràcol, agh’è ninsuna, madomà on vigèt ch’a specia ël sò moment.I la saludi, al risponda cont on bondì, im sèti visin a lu.
On quai minut e a vegna denta on giovnòt spirlongôn e scaviôn, con na gnòrgna, sensa gnanca vardà in facia al disa: «Salve». I rispondi «Bondì», ma col salve a më stà suj bali. Incheu l’è gnù dë mòda saludà con sta paròla, ma a mi am piasa pròpi mia. As sèta dannai a nun e… «Chi l’è l’ùltim?» al fà con na facia da gnuch. Coma chi l’è l’ùltim, ma s’i soma chì in du, cos t’në fà dë savé s’i sòn ël prim mi o l’àltar scior. I podarii capì s’i fóssan na ventina dë parsoni at farìa còmod savé chi l’è l’ùltim e fà riferiment madomà su dë lu. Ma con dò parsoni dò dannai a ti agh è mia dë sforsass tròp për capì quand l’è rivà ël tò moment!
«Avanti il prossimo»: l’è la vos delissiosa dla dotorèssa; ël vigiòt al vegna in pé e al va denta për la vìsita. Ël gióvin am fissa e al cava mia via j’eucc da mi: al deva mia pèrd ël moment ch’i vò int ël studi; quand mi, l’ùltim, igh sarò pu, al veura dì ch’agh tocarà a lu! As dovèrda la pòrta e la vegna denta na sciora sciablenta pressapòch suj quarant’ani. «Salve». A comencia a gnim ël nervos, anca costa-chì l’è mia bona dë saludà coma as deva. Àltar che salve, mi igh tirarii na s-cioptà dova i disi mi, ma mia a salve! «I sì chì për ël dotor ?».
Ma cos la disa sta s-cianfòrgna. I la guardi stralunà; i vorarii rispóndagh: «Ch’la guarda sciora, mi i sòn chì për parlà con l’avocat, ël giovnòt inveci al gh’ha dabsògn dël geòmetra për fà on progèt për la cà!». Ma l’è na ròba da fà dij quàdar! Ma s’i soma dal dotor l’è parchè i dovoma fàss visità dal dotor, o nò? I stò cito e le: «Chi l’è l’ùltim?» Torna! Adèss basta! ma dova i sôn finì! Ël nervos al monta sù, i mòvi ij pé ’mè ij pali dla màchina për fà vent; i bati ij dit dij man su la cadrega ’mè ’n tamborno sémpar pussè agità. «Avanti il prossimo». Òhh meno mal! La vos dë velut, on pò da botega dël piasé, dla dotorèssa më ’nvida ant la sò stansa, pardôn, int ël sò studi!! Im dò na calmada, i mèti ij bali int ël cassèt. I vò denta; l’è setà dadrera dël tàval: bèla ’mè vuna dël cìnema, la podarìa vess la miss Itaglia dij dotorèssi; giovna, sota la vèsta bianca na camisèta fiorì cont ona sgoladura ch’la fà dà ’nt l’eucc on pogieu rotond e insigant. Sota la vèsta bianca? Nò, agh l’ha mia! Ij dotor dël dì d’incheu i la mètan pu. Dë sicur tapà int ona manera compagna, cont ij cavej biond, longhi e rissolà, con la vosina dolsa ’mè la mèl, ma s’al vegna denta vun ch’l’è malà dë tròp testosterôn agh salta a caval! Chissà mai ch’l’è pròpi col che le la specia!!
«Buongiorno dottoressa». Le la tira mia su ël facin; i podarò mai savé se a gh’ha j’eucc négar ’mè ël carbôn, bleu-celestin dël color dël cel o marôn ’mè ij castègni dl’autun. La tegna d’eucc, fissa, ël schèrmo d’on computer pogià sul tàval. La risponda al mè salut: «Salve! Cosa vuole?». Jamèmi! Eh nò! Anca le! I sòn lì a lì për s-ciopà. Rabient, i vegni ross ’mè na biedarava. Igh rispondi: «I vorarii ciamà on parer a l’avocat për querelà al geòmetra ch’l’è sbaglià ij misuri dla cà për l’impresari!». Silensi. La mòva mia la sciuca d’on pluch. Chissà dë che color a gh’ha j’eucc! Peu la domanda: «Quante scatole?».Coma quanti scatoli! Ma ti sè sentù cosa i t’hò dì? Fòrsi l’è mia sentù parchè l’è storna. As pòda mia avegh tut d’la vita; pòvra fiòla: insì bèla cont ij rissolin int ij cavej biond, cont j’eucc d’on quai color, cont ël decolté ch’al fà mandà giò ij golai e insì storna!!! Ma tira sù sto bèl facin! Ma varda s’igh hò ël color dlë tarissia o s’i sòn verd madomà për la rabia; s’i sôn ross për la pressiôn tròp alta, o s’i sôn ësmòrt ’mè na rava! Gnenta, fèrma, la stà lì a specià che mi i disi quanti scàtoli! Pòvra Venere storna! Igh rispondi, ma sotvos cont on bisbili: «Quàtar scàtoli». «No! Più di due non si può!». Ma alora ti senti e anca ben! Ti sè mia storna ma stronsa si! Bèla, stronsa ma mia storna!
«Come si chiama?». Igh disi ël mè nòm e cognòm. La schiscia on botôn dël computer e…zac zac, zac zac da na crèna a vegna fòra na ricèta. Adèss a së scriva pu; së schiscia on botôn e tach, ël gieugh l’è fai, tala-chì la ricèta! A la slonga sul tàval sémpar con la tèsta bassa. I la ciapi cont ij dit ch’i trèman (chissà mai ch’igh hò ël Parkinson o l’arteriosclerosi e le as nincòrgia gnanca!). «Avanti il prossimo» la disa cont ona vos da fà gnì la pèl ’mè cola d’on polôn. Ma nò! L’è gnanca dovrì ël bochin! I sôn vist ben: l’è schiscià on botôn! Stà a ved che cola vos-lì l’è mia la soa; la sarà stai registrà d’la padrona d’on casin dij reusi…. I vò fòra.
«Buongiorno». «Salve», la risponda. Su la pòrta i ’ncontri ël giòvan fatlôn ch’al vegna dòpo dë mi. «Salve, salve» al disa: vun për mi e l’àltar për la dotorèssa. Cont ël capé dë travèrs i cori giò për ij scali. I sòrti; igh hò dabsògn d’on pò d’aria frèsca. I tiri sù na bèla bocà dë fum dij màchini. I camini fin in cità. I tegni in sacògia na ricèta për dò scàtoli; dë che ròba? Për che malatìa? I s-ciari la cros verda dla farmacìa. I vò denta. «Salve cosa desidera?».
Im vardi dë torna; i podarii comprà on ciuciòt, na scàtola dë pasta al camut, na pomada për ël sól, na spassitin për ij dencc, on sgarbiôn dë marca, on ròtol dë carta për netam ël dadrera, on tolin dë consèrva dë tomati… I s-ciari mia na midisina. Fòrsi i sôn ësbaglià botega. I ghë slonghi la ricèta; ël spissiè a scomparissa na quai minuta e al torna con dò scatolèti e cont on sorisin sbefard am disa: «Sono novantotto euro». Che slaviôn! I saran dij mintin rivestì dë fòji d’òr! Madòna che giornà! I paghi, i sòrti, i cori a cà. Im sèti su l’utumana cont in man na lent d’ingrandiment. I dovèrdi ël scatolin dla midisina dal nòm mai sentù, i tiri fòra ij so istrussiôn. L’è on fojèt dë quàtar pàgini scrivù insì pìcol ch’agh va pròpi la lent për légial; igh ciàman «bugiardino» parchè al disa madomà dij bosij? Ma alora l’eva mia mej ciamal «veritino» e fà magari manomà dò pàgini scrivù bèj gròssi, con domà ij ròbi giusti? I legi cos al gh’è denta ij mintin: mis-ciorlanda da aconito e da stramonio. I cerchi sul vocabolari.
Aconito: in porsiôn pìcoli al và ben contra ij dolor e coma tranquilant. Stramonio: èrba dël diàval; al sèrva për dà l’indòrmia e për calmant, ma con dij dosaduri pussè fòrti i la dòvran ij striôn për andà fòra dë sentiment. T’è capì la bèla finta storna cont j’eucc sensa color? Bèla, con la vos ch’a t’ingàbola ma bastarda fin denta j’òss. I vorarii butà giò tuti ij mintin për dà fòra d’ij fòj ’mè on striôn e peu, na vòlta ch’am ha gnù anca a mi la «bilocazione, levitazione mistica e cefaloforia», comparigh davanti int ël sò studi, solevà dò spani da tèra, cont ël mè sciucôn mocià in man, për digh «salve!» e fagh ciapà në stremissi tal ch’la deva butà giò mintin dorà dë calmant e pastiglièti për la caghèta për tuta la sò vita!!!
[Dialèt noarèis]]
Tradussion an italian: La ricetta.