Lenga piemontèisa/Gramàtica piemontèisa/Morfologìa/Nòm-agetiv/Agetiv dimostrativ
J'agetiv dimostrativ
[modifiché]A indico la posission ò localisassion dle entità che a dëscrivo. A son na sòrt d"indicator" ò "pontador" a lentità an question. A lhan jistesse fonsion che a lhan an Italian ò an dàutre lenghe.
Motobin sovens, an Piemontèis, lagetiv dimostrativ a lé rinforsà con j'adverb "sì, lì, là". Për j'agetiv coste partìcole a ven-o apress dël sostantiv che l'agetiv a indica. Notoma che nen sempe costi agetiv a peulo esse apostrofà dnans a paròle che a comenso për vocal, an particolar cand as trata dël mascolin plural che, apostrofà, a podrìa perde l'indicassion dël plural (notoma che coste a son dle pòche paròle che a l'han un plural an Piemontèis). I doma na tàula dle forme pì dovrà e la corispondensa con l'Italian.
| Italian | masc. sing. | femin. sing. | masc. plur. | femin. plur. |
|---|---|---|---|---|
| Questo | cost, sto, st' | costa, sta, st' | costi, sti | coste, ste |
| Codesto | ës, së, s[1] | sa, s[1] | si | sé |
| Quello | col | cola, col | coj | cole, coj |
J'agetiv dla prima riga as arferisso a n'entità davzin-a a chi a parla, coj dla sconda riga as arferisso a n'entità davzin-a a chi a scota, mentre la tersa riga as arferiss a n'entità lontan-a da chi a parla e da chi a scota (son amanch an teorìa). I vardoma na "limitassion" për l'apòstrofo com i l'oma dit prima. As peul dì "st'aso" al singolar, ma a venta dì "sti aso" al plural, për nen fé confusion. An efét la frase "st'aso a son teston" a sarìa ciàira, ma a son-a mal e as dis "sti aso a son teston", mentre a va bin "st'aso a l'é teston".
Le forme dla sconda riga a ven-o 'dcò dovrà, an pràtica, al pòst tant ëd cole dla prima che dla tersa riga.
I l'oma dit che sovens, dòp ël nòm che a ven dòp l'agetiv dimostrativ e che a l'é socià a cost, as gionto j'adverb "sì" opura "lì" opura "là". Le forme dla sconda riga, giontand j'adverb sì, là a pijo 'l sens ëd cost, col ant l'ordin. Esempi:
- sta cadrega sì a l'é rota (costa cadrega)
- sa cadrega sì a l'é rota (costa cadrega)
- sa cadrega là a l'é rota (cola cadrega)
- col fieul lì a l'è pa vàire degordì (an italian as dovrìa dovré "codesto")
- ës liber (davzin a chi a scota)
- ës liber là (lontan da chi a parla e chi a scota)
- etc.
L'adverb lì a l'é sempe, 'd sòlit, socià a còsa davzin a chi a scota
L'adverb sì a l'é sempe, 'd sòlit, socià a còsa davzin a chi a parla
L'adverb là a l'é sempe, 'd sòlit, socià a còsa lontan-a da chi a parla e da chi a scota
D'àutri esempi:
- col'aqua , col'aqua là
- col'aqua lì
- coj'aque
- cole biarave
- st'aso
- sti aso , sti aso sì
- coj aso là
- st'aso sì
- etc.
A esist nen an Piemontèis la diferensa che a-i é an Italian fra "quelli" e "quegli". As deuvra sempe "coj", fasend atension che se la paròla che a-i é dòp a comensa con "s impura" ò grup consonàntich particolar, antlora a pija la "ë..." prostética inissial.
- coj ëstrass
- coj ësgnor
- etc.
Costi agetiv a peulo esse dovrà nen mach an sens spassial, ma 'dcò an general e an sens temporal:
- i capisso nen sto dëscors
- coj temp là a j'ero pro dur!