La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Surtia/Surtia 21

←Surtia 20

La Bibia piemontèisa Surtìa (Èsod)

Surtìa 22→

Surtìa

21

La Bìbia piemontèisa - Surtìa 21

La liberassion djë s-ciav

¹“Dà a j’Israelita coste legi-sì^[1]: ²‘Cand ch’it cates në s-ciav ebreo, a podrà servite nen pì che ses agn, ma 'l setim ann lass-lo liber e ch’as në vada sensa paghete la compensassion për soa liberassion. ³S’a l’era nen marià quand ch’a l’era passà a tò servissi, as n’andrà da sol. ⁴Se sò padron a l’avìa daje na fomna e lor a l’han avù ‘d fieuj e ‘d fije, anlora mach l’òm a sarà lìber ël sétim ann, ma soa fomna e ij sò fieuj a resteran ancora proprietà dël padron, e lë s-ciav as n’andrà da sol. ⁵Ma lë s-ciav a podrìa diciaré: 'I veuj bin a mè padron, a mia fomna e ai mè fieuj; i veuj nen andé liber', ⁶sò padron a l’ha da portelo a la presensa ‘d Nosgnor^[2]. Anlora sò padron a l’ha da mnelo a la pòrta o al montant ëd la pòrta e, an pùblich, a forerà soa orija, e a sarà sò s-ciav për sèmper^[3].

⁷Se un pare a vend soa fija coma na s-ciava, costa a l’avra pa ‘l dirit d’esse liberà 'l setim ann coma j’àutri s-ciav. ⁸Se chila a dà pa ‘d sodisfassion a sò padron ch’a l’avìa catala për sposess-la, chiel a përmëttrà che cheidun a la riscata. Ma chiel a podrà pa arvendla a dij foresté, dàit ch’a l’é chiel ch’a l’ha cassà ‘l contrat con chila. ⁹Se contut ël padron ëd la s-ciava a la rangia'd manera che cola-lì as mària con sò fieul, a podrà pì nen considerela coma na s-ciava, ma coma na fija. ¹⁰Se n’òm ch’a l’é mariàsse con na s-ciava as pija n’àutra fomna, a deuv nen trascuré ij dirit ëd la prima fomna: ‘d mangé, vestisse e d’avej ëd relassion coniugal. ¹¹Se l’òm a compiss pa sti tre dovej, cola fomna a podrà andess-ne coma na fomna lìbera sensa avèj da fé ‘d pagament.

Dij cas ch’a mérito na condan-a a mòrt

¹²Chi ch’a massa n’àutr òm a sarà condanà a mòrt^[4]. ¹³Ma s’a l’avìa pa 'ntension ëd masselo e ch’a l’era mach na dësgrassia che Nosgnor a l’ha përmëttù, a podrà trové sosta ant ël leu ch’it mostrerai^[5]. ¹⁴Tutun, se quaidun a massa n’àutr con deliberassion, anlora a sarà rablà vìa e a fà nen ch'a l'avèissa trovà protession a mè autar: a sarà butà a mòrt.

¹⁵Chi ch’a deuvra violensa contra sò pare^[6] o soa mare a sarà condanà a mòrt.

¹⁶Chi ch’a sequestra na përson-a, tant s’a la vend coma ch'as treuva an sò podèj, a sarà condanà a mòrt^[7].

¹⁷Col ch’a malediss^[8] sò pare o soa mare a sarà condanà a mòrt^[9].

Lesion dël còrp

¹⁸Se doe përson-e a fan na rusa e un a feriss l’àutr con na pera o con na pugnatà, e col-lì a meuir nen, ma ch’a l’ha da stess-ne cogià, ¹⁹se pì tard a peul aussess-ne e marcé për la stra, bele con un baston, col ch’a l’ha ferilo a sarà pa castià, ma a l’avrà da dëdomagé soa vìtima përchè ch’a l'avìa nen podù travajé e a pagrà le spèise ‘d sò ristabiliment complèt.

²⁰Cand cheidun a vërgassa sò s-ciav o soa s-ciava fin-a a masselo, a l’ha për lòn da esse castià. ²¹Se, contut, lë s-ciav as arpija an doi o tre dì, anlora ‘l padron a sarà pa castià, përchè lë s-ciav a l’é soa proprietà.

²²Cora ch’ant na rusa an tra d’òm a ferisso na fomna ansinta e a-j fan perde la masnà, sensa ‘d lesion për la fomna, ël colpèivol a l’avrà da paghé dë 'dnans al giudes l’indenisassion ch’a reclama ‘l marì ‘d cola fomna. ²³Ma s’a-i é ‘d lesion, ël colpèivol a pagherà vita për vita, ²⁴euj për euj, dent për dent^[10], man për man, pé për pé; ²⁵brusura për brusura, ferija për ferija, bòta për bòta.

²⁶Cora che cheidun a feriss sò s-ciav o soa s-ciava ant n’euj, e col euj-lì a n’arzulta amborgnà, a-j darà la libertà për compenselo da la perdita dl’euj; ²⁷e s’a-j fà crové ‘n dent, a-j darà la libertà për compenselo da la pèrdita ‘d col dent.

Responsabilità dij proprietari

²⁸Cand ch’ un tòr as antruca contra n’òm o na fomna e a në càusa la mòrt, ël tòr a l’ha da meuire a prassà e soa carn a peul nen esse mangià. An col cas-lì sò proprietari a l’é nen da consideress-ne responsabil. ²⁹Ma s’as trata d’un tòr ch’a l’avìa 'l vissi d’antruchesse, e sò padron, ch’a l’era stane avisà, as në preòcupa nen, ant ël cas che cola bestia a l'àbia massà n’òm o na fomna, ël tòr a l’ha da esse massà a prassà e sò padron condanà a mòrt. ³⁰Tutun, se ij parent dla përson-a mòrta a ciamo për lòn na compensassion, ël padron dël tòr a peul riscatesse la vita an pagand lòn ch’a ciamo. ³¹Se ‘l tòr as antruca contra na masnà e ch’a la massa, as aplicrà l’istessa lege. ³²Se ‘l tòr a massa në s-ciav o na s-ciava, ël proprietari dël tòr a pagherà tranta pes d’argent al padron dlë s-ciav, e ‘l tòr a l’avrà da esse massà a prassà.

³³Cora che cheidun a lassa ‘n poss dësquatà o as në scava un sensa quatelo, e un tòr o n’aso a-i casco 'ndrinta, ³⁴ël proprietari dël poss a compenserà ‘l proprietari dla bestia pagandje lòn ch’a val, ma la bestia mòrta as la podrà ten-e. ³⁵ Quand un tòr as antruca contra ‘l tòr ëd n’àutr e ch’a lo massa, ij doi proprietari a vendran ël tòr viv e as në spartiran ij sòld. A l’han ëdcò da spartisse ‘l tòr ch’a l’é mòrt. ³⁶Ma s’as savìa për l’anans che ‘l tòr a l’avìa ‘l vissi d’antruchesse, e sò proprietari as në preocupava pa, a l’ha da paghé un tòr viv e a podrà tnisse ‘l tòr mòrt.

Nòte

1. Cost capìtol (e j’àutri doi ch’a séguito) a contegn na série d’ordinanse ciamà “le decision” o “ij giudissi” (מִּשְׁפָּטִים, hammishpatim). A fortisso prima un precèt e peui vàire cas anté che cola lege a l’é aplicàbil. Coste ordinanse a son an armonìa con ël Decàlogo e as peudo divide an tre categorìa: lege civij o criminaj, lege religiose, e lege moral o umanitari.
2. O “dë 'dnans ai giudes”.
3. 21:2-6 cfr. Levìtich 25:39-46.
4. Cfr. Levìtich 24:17.
5. Cfr. Numer 35:10-34; Deuteronòmi 19:1-13; Giosuè 20:1-9.
6. o "ch'a bat".
7. Cfr. Deuteronòmi 24:7.
8. La version greca a dis: “Chi ch’a disonora” o “parla sensa rispet ëd”. Cfr. Maté 15:4; March 7:10.
9. Cfr. Levìtich 20:9; Maté 15:4; March 7:10.
10. Cfr. Levìtich 24:19-20; Deuteronòmi 19:21; Maté 5:38.