La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Giudes/Giudes 11
Liber dij Giùdes
[modifiché]11
[modifiché]1Ore Iefte, ël Galadita, a l'era n'òm fòrt e vajant, ma fieul ëd na meretris: sò pare a l'era Galad. 2La fomna legìtima ‘d Galad a l’avìa daje ‘dcò d’àutri fieuj. Cand ch’a son ëstàit grand, a l’han mandà via da ca Iefte, disandje: “Ti 't l'avras pa n'ardità da la casà 'd nòst pare, përchè it ses fieul ëd n'àutra fomna”. 3Anlora Iefte a l'é scapà lontan da sò frej e a l'é stabilisse ant ël pais ëd Tob. D'antorn a Iefte a son butasse ansema ‘d venturié ch’a ‘ndasìo a rablé e ravagé con chiel.
4A l’é peui rivà che j’Amonita a l’han ancaminà la guèra contra d'Israel. 5Ant ël moment che j’Amonita a son ancaminasse a fé guera contra d'Israel, j'ansian ëd Ghilead a son andàit a sërché Iefte ant ël pais ëd Tob. 6A l'han dije: “Ven, it saras ti nòst condotié e i-j faroma guera a j'Amonita”. 7Ma Iefte a l'ha rësponduje a j'ansian: “Sev-ne pa vojàutri coj ch’a l'avìo parame via da la ca 'd mè pare, përchè i l'avìe mi an ghignon? Përchè vnive adess a sërcheme, ora ch’i seve an perìcol?”. 8J'ansian ëd Ghilead a l'han dije a Iefte: “Pròpi për lòn[1] i s'adrëssoma a ti[2]: it vniras con noi, it-j faras la guera a j'Amonita e it saras cap[3] ëd tuta la gent ëd Ghilead”. 9Iefte a l'ha rësponduje a j'ansian ëd Ghilead: “S’im feve torné për combate j'Amonita e Nosgnor a-j buta an mè podèj, mi i sarai vòst cap!”. 10Anlora j’ansian ëd Ghilead a l’han dije a Iefte: “Che Nosgnor a në sia testimòni[4] an tra nojàutri: i faroma coma ch’it l'has dit!”. 11Donch Iefte a l'é partisne con j'ansian dël Ghilead. La gent a l'ha butalo a soa testa tant 'me cap e comandant; e Iefte a l'ha torna dit soe condission a Mispa, dë 'dnans ëd Nosgnor.
Mëssage ‘d Iefte a j’Amonita
[modifiché]12Iefte a l'ha mandà 'd mëssagé al rè dj'Amonita për dije: “Còsa l’hai-ne mai fate che ti t'ëm ven-e contra për feme la guèra an mè pais?[5]”. 13Ël rè dj'Amonita a l'ha rësponduje ai messagé 'd Iefte: “A l'é përchè Israel, cand a montava da l'Egit, a l'era fasse padron ëd mè pais, da l'Arnon fin-a a Iaboch e al Giordan. Damlo andarera 'd manera pacìfica!”. 14Iefte a l'ha torna mandaje ëd mëssagé al rè d'Amon, 15e a l'ha dije: “Iefte a dis përparèj: Israel a l'é mai fasse padron nì dël pais ëd Moab, nì ëd col dj'Amonita. 16Ma cora ch'a l'é surtì d'Egit, Israel a l'ha marcià ant ël desert fin-a al Mar Ross e a l'é rivà a Cades. 17A l'é stàit anlora che chiel a l'avìa mandà 'd messagé al rè d'Edom për dije: ‘Lasme, it në prego, traversé tò pais!’ ma ël rè dj'Edomita a l'ha pa vorsune savèj[6]. A l'avìo mandane 'dcò al rè 'd Moab, ch’a l'ha arfudà 'dcò chiel, e parèj che Israel a l'é restàsne a Cades. 18Peui, vnisend anans ant ël desert, a l'ha contornà 'l pais dj'Edomita e col ëd Moab e a l'é rivà ant ël levant dël pais ëd Moab. La gent a l'ha butà camp dë 'd là dl'Arnon, ma a l'é pa intrà ant ël teritòri ëd Moab, përchè l'Arnon a l'era finagi dij Moabita[7]. 19Israel a l'ha peui mandà 'd mëssagé a Sicon rè dj'Amorita, ch’a regnava a Chesbon, e Israel a l'ha faje dì: ‘Lasme, it në prego traversé tò pais fin-a a mè but’. 20Ma Sicon a l'ha pa avù fiusa an Israel ch’a passèissa an sò teritòri, e butà ansema tuta soa armeja a l'ha butà camp a Iacas, e a l'ha angagià combatiment contra d'Israel. 21Ël Signor, Dé d'Israel, a l'ha butà an podèj d'Israel Sicon e tut sò esércit, ch'a son ëstàit butà an derota, e Israel a l'ha pijàit possess ëd tut ël pais dj'Amorita ch’a stasìo an cole contrà. 22A l'ha conquistà tut ël pais dj'Amorita, da l'Arnon al Iaboch e dal desert al Giordan[8]. 23Ore 'l Signor, Dé d'Israel, a l'ha taparà via j'Amorita dë 'dnans d'Israel soa gent e ti 't vorerìes-to pijeje 'l pais? 24Has-to pa lòn che Chemos, tò dio. a l'ha fate avèj? Parèj che 'dcò nojàutri i saroma padron dël pais ëd coj che Nosgnor a l'ha mandà via dë 'dnans a noi! 25Miraco, ses-to 'd pì che Balach, fieul ëd Zipor, rè 'd Moab[9]? É-lo intrà an contestassion con Israel o a l'ha faje guera[10]? 26Da tërzent agn Israel a stà an Chesbon e an sò anviron, a Aroer e soe dipendense e an tute le sità arlongh l'Arnon; përchè has-to pa gavaje coj teritòri anlora? 27Mi i l'hai pa fate tòrt e ti't fase mal anvers ëd mi, an fasendme guera; che Nosgnor, ch’a l’é giùdes, a peussa giudiché an tra j'Amonita e j'Israelita!”.
28Ma 'l rè dj'Amonita a l'ha pa scotà le paròle che Iefte a l'avìa faje trasmëtte.
Un vot sensa cognission
[modifiché]29Anlora lë spìrit ëd Nosgnor a l'é calà dzora 'd Iefte e chiel a l'ha traversà Ghilead e Manasse, a l'é passà a Mispa 'd Ghilead an rivand ant ël pais dj'Amonita. 30Ore, chiel a l'avìa fàit un vot al Signor, an disend: “S’it daras an mie man j'Amonita, 31cora che mi i tornerai vincitor, chi për prim a surtirà[11] da ca mia për vnime ‘ncontra, a sarà për ti, Nosgnor e mi i lo smonrai an olocàust”.
32Donch, Iefte a l’ha travërsà ij confin dj’Amonita, a l’ha tacaje, e Nosgnor a l’ha dajne la vitòria. 33A l'ha butaje an derota, taparàndje da vint sità: da Aroer fin-a a Minit e Abel-Cheramim. La dësfàita a l'è staita completa: j'Amonita a son restà umilià da j'Israelita. 34Ore, antramentre che Iefte a tornava a ca soa a Mispa, varda-lì che soa fija as fà ancontra a chiel, an dansand al son dij cìmbali: a l'era soa fija ùnica, përchè a l'avìa pa avù nì d'àutri fieuj o fije. 35Pen-a che a l'ha vedula, Iefte a l'é s-ciancasse ij vestì, an crijand: “Aidemì, fija mia, ti 't ven-e për mia ruin-a! 'Dcò ti 't ses an tra coj ch’am sagrin-o. I l'avìa fàit un vot a Nosgnor e i peuss pa pì tireme ‘ndré[12]”. 36E chila a l’ha rësponduje: “Car ël mè pare, se it l'has fàit un vot, compiss pura dzora 'd mi lòn che toa boca a l'avìa promëttù, përchè chiel a l'ha concedute 'd pijete l'arvangia dj'Amonita, ij tò nemis”.
37Peui a l'ha dije a sò pare: “Dame mach sta contenta: lasme ancora lìbera për doi mèis, ëd manera che mi i peussa raminghé për le montagne a pioré ansema a mie amise, përchè mi i dventrai mai na mare[13]”. 38Sò pare a l’ha rësponduje: “Và pura!”. E a l'ha lassala lìbera për doi mèis. Chila a vagolava an sij mont con soe amise, përchè a sarìa mòrta sensa dventé na mare.
39Passà doi mèis, la fija a l'é tornà da sò pare, che a l'ha compì dzora 'd chila 'l vot ch'a l'avìa fàit. Chila a l'avìa mai cogiasse con n'òm. Da lòn a l'é rivaje sta costuma an Israel: 40minca n'ann, le matòte ebree as në van për quat di a pioré[14] la fija 'd Iefte 'l Galadita.
Nòte
[modifiché]- ↑ Ebràich: "acsì"; "'dcò parèj." Për TM לָכֵן (lachen, "tutun, contut") Jë LXX a l'han na letura diferenta 'd pianta, "nen parèj", che a smija esse fongà an sle paròle ebràiche לֹא כֵן (lò chen).
- ↑ Ebràich "i soma tornà da ti". Për n'àutr esempi 'd שׁוּב אֶל (shuv'el) ant nël sens ëd ''deje lealtà a'' vëdde 1 Rè 12: 27b
- ↑ ''Anlora vniras esse cap''. Ij prinsi ëd Ghilead adess a deuvro רֹאשׁ (ro'sh, "cap, testa"), ël midem termo che a vnisìa fòra an soa oferta general original (vëdde 10:18). Al prinsipi a l'avìo mach anvità Iefte a esse sò קָצִין (qatsin, "comandant"; vërsèt 6). Cora che chiel a fà compliment a son obligà a smonje n'arcompensa pì amportanta: la dominassion an sël pais.
- ↑ Për la frase idiomàtica שָׁמַע בַּיִן (shamàʿ baiin, “scoté an tra”), vëdde Deuteronòmi 1:16.
- ↑ O “Còs j'é-lo an tra mi e ti, përchè ti 't sie vnùit a fé la guera an mè pais?”
- ↑ Cfr. Nùmer 20:14-21.
- ↑ Cfr. Nùmer 21:4.
- ↑ 11:19-22 cfr. Nùmer 21:21-24.
- ↑ Cfr. Nùmer 22:1-6.
- ↑ Cfr. Nùmer 22:1-6.
- ↑ Ebràich: ''col che a seurt, che a ven fòra.'' Ël partissipi masculin singolar הַיּוֹצֵא (haiiotze', "col che a seurt") a l'é dovrà an d'àutre ocasion për j'asi e j'utiss nen animà (ma 'dcò un desert [Nùmer 21:13] o na paròla [Nùmer 32:24]) o person-e (Geremìa 5: 6 ; 21: 9; 38: 2). An tute le manere 'l contest a dovrìa determiné 'l referent. Iefte a podrìa avèj pensà al rëscontr con na bestia, da già che a l'Età dël Fer n'animal a podìa passé për la pòrta 'd ca. Ma 'l fàit che a smon-a soa fija a veul dì che 'l vot a l'era slargà pro da angagé d'esse uman, e 'dcò le fomne. A l'é fàcil che a vorèissa già smon-e n'oferta parèj fin-a dal prinsipi, ma a s'aspetava pa d'ancontré soa fija për prima.
- ↑ Cfr. Nùmer 30:2.
- ↑ O “pioré mia vërginità”
- ↑ Ebràich "va a comemoré". תָּנָה Rar verb ebràich (tanah, "dì, arpete, contesté torna") as treuva mach ambelessì e an 5:1.