Geremìa

11

J’esigense dl’Aleansa

¹Nosgnor a l’ha dije a Geremia: ²Scoté cole ch’a son le prescrission^[1] dl’Aleansa ch’i l’hai stabilìa con Israel. Fortìssje a la gent ëd Giuda e a j’abitant ëd Gerusalem. ³Faje savèj lòn che ‘l Signor, ël Dé d’Israel, a dis. ‘Ch’a sia maledet col ch’a scota nen le prescrission dë st’Aleansa. ⁴Cole prescrission mi i l’avìa daje ai vòstri grand cand ch’i l’hai faje seurte da l’Egìt, ch’a l’era për vojàutri tanme ‘n griseul për fé fonde ‘l fer. An col temp-là mi i disìa: ‘Scoté mia vos e fé precis coma ch’i l’hai dive. A l’é antlora che vojàutri i sareve përdabon mè pòpol, e mi vòst Dé. ⁵Antlora mi i compirai la promëssa che i l’hai faje sota giurament ai vòstri grand: visadì deje la tèra andova ch’a scor bondos làit e amel, e che a l’é vòstra abitassion al di d’ancheuj. E i l’hai rëspondù: “Amen, che tut a sìa pròpi parèj!”.

⁶Nosgnor a l’ha dime: “Nùnsia tute ste paròle ant le sità ‘d Giuda e për le strà ‘d Gerusalem: “Scoté cole ch’a son le prescrission ‘d costa Aleansa con vojàutri e buteje an pràtica! ⁷Përchè mi i l'hai butà an vàrdia 'd manera fòrta ij vòstri cé cand ch'i l'hai faje seurte dal pais d'Egit e fin-a 'l di d'ancheuj, butàndje an sl'avis con soèn minca di. ⁸Ma lor a l'han pa scotà nì dame da ment: mincadun a l’é mach andaje dapress a lòn ch’a-j disìa sò cheur gram e teston. Për lòn mi i l'hai faje tombé adòss tùit ij castigh ch’a son mnassà ant l’Aleansa, përché lor a l’avìo pa compì ij sò termo precis coma ch’i l’avìa comandaje ‘d fé^[2]”.

⁹Nosgnor a l'ha peui dime: “La gent ëd Giuda e j’abitant ëd Gerusalem a l'han complotà n'arvira contra 'd mi!. ¹⁰A a son tornà a comëtte ij pëccà ch’a fasìo ij sò cé ‘d na vira, lor ch’a l'avìo arfudà ‘d fè obediensa a mie prescrission. A l'han fàit aleansa con d'àutri dio e a l'han faje dëvossion. Tant la nassion d'Israel che cola 'd Giuda a l'ha violà l'Aleansa ch’i l'avìa stabilì con ij sò grand. ¹¹Për lòn ël Signor a dis: “Vardé, i portrai ‘n tal dësàstr dzora 'd lor ch’a podran pa scampeje! Cora ch’am ciamran për esse giutà, mi i-j scotrai pa. ¹²Antlora coj ch’a vivo ant le sità 'd Giuda e an Gerusalem a alveran ëd crij d’agiut ai dio che a l'avìo smonuje ‘d sacrifissi, ma coj-lì, ant ël temp ëd soa malora, a podran pa salveje sicura. ¹³Përchè tante, parèj dle toe sità, a son ij tò dio, pòpol ëd Giuda e tanti, parèj dle stra 'd Gerusalem a son j'autar drissà a d’ìdoj ch’a fan scheur^[3] e che vojàutri, për onoreje, i-j onore con ëd sacrifissi. ¹⁴Ma ti, Geremìa, prega pa an favor dë sta gent. Àussa pa 'd plente e crij ëd preghiera për lor. Përche mi i scoterai nen lòn ch’am ciamran ant ël temp ëd sò maleur^[4].

Dëstrussion ëd Gerusalem, sità amà da Nosgnor

¹⁵Nosgnor a dis al pòpol ëd Giuda^[5]: Che dirit eve-ne vojàutri dë sté drinta 'd ca mia, cara la mia gent^[6]? Vàire 'd vojàutri, i l'eve mach na condòta përversa^[7]! Peul-ne un vot e oferte 'd sacrifissi^[8] slontané vòstra dësfortun-a e parèj podèj esse ancora argiojissant^[9]? ¹⁶Mi, ël Signor, i l'avìa date ‘l nòm uliv gròss e majestos, n’uliv ch'a dasìa d'ulive fiamenghe. Ma i-j darai feu e sò 'ncendi a farà ‘n gran rabel. Antlora tùit ij sò branch a saran pì bon a nen^[10]l. ¹⁷Mi, ël Signor ëd l’Univers, ch’i l'hai trapiantate, i decreto ël maleur contra 'd ti, për motiv ëd la gramìssia ch'a l'han comëttù a sò dani la casà d'Israel e cola 'd Giuda, andësponéndme con ël brusé ‘d sacrifissi a Baal.

Le confession ëd Geremìa

¹⁸Nosgnor a l’ha dame conossensa për ch’i comprendèissa lòn ch’a càpita, peui chiel a l’ha mostrame lòn che ‘l pòpol a fà. ¹⁹Anans, mi i j'era parèj d'un babero brav e pasi ch'a ven portà al masel e i savìa pa lòn ch'a tramavo contra 'd mi, an disend: “Robatoma giù l'erbo ant ël moment ch’a l'é an soa fiorìa e a dà fruta^[11], rancómlo da la tèra dij viv, parèj che sò nòm a sia mai pì memorià. ²⁰Përparèj che mi i l'hai dit: “Nosgnor ëd l’Univers, ti 't ses un giùdess giust! Ti të s-cèire ancreus ant ël cheur e ant ël pensé dla gent. Che mi i peussa vëdde l'arvàngia contra 'd lor përchè i l'hai afidate mia càusa”.

²¹Anlora Nosgnor a l’ha fame savèj riguard a chèich òm d’Anatot ch’a provavo ‘d masseme. Lor a l’avìo mnassame parèj: “Chita ‘d profetisé ant ël nòm ëd Nosgnor ò nojàutri it massoma!”. ²²Parèj donch a dis Nosgnor ëd l’Univers: “Varda, ‘d sicur i andrai a castigheje! Ij sò giovo a saran massà an bataja. Ij sò fieuj e fije a meuireran ëd fam. ²³Gnun survivù a restrà. I farai tombé la dësgrassia contra dla gent d'Anatot ant l'ann ëd sò castigh.

Nòte

↑ Lét. “le paròle”, “ij termo”.
↑ Ebràich: «Antlora, mi i l'hai portaje tute le paròle dl'aleansa che i l'avìa comandaje 'd pratiché e che lor a l'han pa fàit.» Polarità 'nteressanta espluatà da doi nuanse 'mplìcite ant l'utilisassion ëd «termo» (דִּבְרֵי [ divre], a la létera «paròle»): 1) lòn che 'l Signor « pòrta a lor », për rendze cont ëd le maledission, visadì dla pen-a për esse stàit dësobidient, e 2) le stipulassion che lor «a l'han da fé», valadì ëd compìje.
↑ O “a Baal, cola divinità vërgognosa ”.
↑ L'anterpretassion: "ant ël moment che la malora a colpiss" as basa an sla letura: "al temp ëd" (בְּעֵת, bʿet), con un bon numer ëd manoscrit e version ebràiche, nopà 'd "për cont ëd" (בְּעַד, bʿad). As peul pensesse che 'l TM a sia stàit anfluensà da "për lor" (בַעֲדָם, vaʿadam) al prënsipi dël vërsèt.
↑ Le paròle '' Nosgnor a dis a la gent ëd Giuda'' a l'é pa ant ël test. Contut da le paròle che a séghito a l'é ciàir che chiel a l'é col ch'a parla e Giuda 'l destinatari. Le paròle a son fornìe ant la tradussion për motiv ëd ciairëssa.
↑ Ebràich: “ Còs mè checo[a l'é], drinta mia ca? ” ֻËl test a l'é stàit struturà parèj për evité confusion dal passaggi dla tersa person-a ant le prime doi righe a la sconda person-a ant j' ùltime doi righe e cole dël vërsèt apress. L' arferiment a Giuda come ël "bin amà, checo" dël Signor a l'é irònich sicura e forse 'dcò sarcàstich.
↑ Nen vàire sicur lòn ch'a vorerìa dì. A la létera as peul lese:"ël sò fé lòn ch'a l'é gram (עֲשׂוֹתָ֤הּ הַֽמְזִמָּ֙תָה֙: asotàh,hamzimatàh ) , vàire (הָֽרַבִּ֔ים,רַב ‎: harabbim, rab)" o "felo, lòn ch'a l'é delit, canajada: vàire".
↑ Pa sicur lòn ch'a veul dì ës vërsèt. A la létera 'l test ebràich: "carn santa che 'v passo ansima, che i bàrzighe*". Barzighé (tërmolé): vocàbol ëd la gergolada ebràica - piemontèisa ch'a vorerìa buté n'evidensa 'l procediment ëd fé tërmolé la carn (dël sacrifissi për nen fela taché).
↑ Ebràich: “për [o cora che] vòstra ''gramissia'' antlora i crijereve 'd gòj.” La version greca, che a récita " të scamperas da tut sòn" (presuponend un test ebràich אִם עַל זוֹת תָּעוּזִי, ʾim ʿal zot taʿuzi), a l'é motobin lontan-a da la letura dël TM: (אָז תַּעֲלֹזִי [ʾaz taʿalozi].
↑ Ambelessì 'l verb a l'han falo rivé da na rèis che a vorerìa dì "esse s-ciapà" ( רָעַע) che mal a s'adata a la metàfora 'd deje feu a la pianta. N'àutra opsion comun-a sarìa d'emendelo a un verb ch'a veul dì “esse brusà” (בָּעַר, baʿar).
↑ La paròla a sarìa a la létera, gropà a 'n pronòm (לַחְמוֹ, lacmo, “sò pan”). Ël vocàbol a peul esse dovrà 'dcò për d'àutri prodòt alimentar oltre che 'l gran; la ''fiorìa'' a l'é pa d'antendze parèj ëd na ''fioridura'', ma nopà dël moment dël vigor pì àut ëd la pianta. Ëdcò an Piemontèis as dis: ''sò pan'' për antende na specificità 'd metàfora.

[1] Lét. “le paròle”, “ij termo”.

[2] Ebràich: «Antlora, mi i l'hai portaje tute le paròle dl'aleansa che i l'avìa comandaje 'd pratiché e che lor a l'han pa fàit.» Polarità 'nteressanta espluatà da doi nuanse 'mplìcite ant l'utilisassion ëd «termo» (דִּבְרֵי [ divre], a la létera «paròle»): 1) lòn che 'l Signor « pòrta a lor », për rendze cont ëd le maledission, visadì dla pen-a për esse stàit dësobidient, e 2) le stipulassion che lor «a l'han da fé», valadì ëd compìje.

[3] O “a Baal, cola divinità vërgognosa ”.

[4] L'anterpretassion: "ant ël moment che la malora a colpiss" as basa an sla letura: "al temp ëd" (בְּעֵת, bʿet), con un bon numer ëd manoscrit e version ebràiche, nopà 'd "për cont ëd" (בְּעַד, bʿad). As peul pensesse che 'l TM a sia stàit anfluensà da "për lor" (בַעֲדָם, vaʿadam) al prënsipi dël vërsèt.

[5] Le paròle '' Nosgnor a dis a la gent ëd Giuda'' a l'é pa ant ël test. Contut da le paròle che a séghito a l'é ciàir che chiel a l'é col ch'a parla e Giuda 'l destinatari. Le paròle a son fornìe ant la tradussion për motiv ëd ciairëssa.

[6] Ebràich: “ Còs mè checo[a l'é], drinta mia ca? ” ֻËl test a l'é stàit struturà parèj për evité confusion dal passaggi dla tersa person-a ant le prime doi righe a la sconda person-a ant j' ùltime doi righe e cole dël vërsèt apress. L' arferiment a Giuda come ël "bin amà, checo" dël Signor a l'é irònich sicura e forse 'dcò sarcàstich.

[7] Nen vàire sicur lòn ch'a vorerìa dì. A la létera as peul lese:"ël sò fé lòn ch'a l'é gram (עֲשׂוֹתָ֤הּ הַֽמְזִמָּ֙תָה֙: asotàh,hamzimatàh ) , vàire (הָֽרַבִּ֔ים,רַב ‎: harabbim, rab)" o "felo, lòn ch'a l'é delit, canajada: vàire".

[8] Pa sicur lòn ch'a veul dì ës vërsèt. A la létera 'l test ebràich: "carn santa che 'v passo ansima, che i bàrzighe*". Barzighé (tërmolé): vocàbol ëd la gergolada ebràica - piemontèisa ch'a vorerìa buté n'evidensa 'l procediment ëd fé tërmolé la carn (dël sacrifissi për nen fela taché).

[9] Ebràich: “për [o cora che] vòstra ''gramissia'' antlora i crijereve 'd gòj.” La version greca, che a récita " të scamperas da tut sòn" (presuponend un test ebràich אִם עַל זוֹת תָּעוּזִי, ʾim ʿal zot taʿuzi), a l'é motobin lontan-a da la letura dël TM: (אָז תַּעֲלֹזִי [ʾaz taʿalozi].

[10] Ambelessì 'l verb a l'han falo rivé da na rèis che a vorerìa dì "esse s-ciapà" ( רָעַע) che mal a s'adata a la metàfora 'd deje feu a la pianta. N'àutra opsion comun-a sarìa d'emendelo a un verb ch'a veul dì “esse brusà” (בָּעַר, baʿar).

[11] La paròla a sarìa a la létera, gropà a 'n pronòm (לַחְמוֹ, lacmo, “sò pan”). Ël vocàbol a peul esse dovrà 'dcò për d'àutri prodòt alimentar oltre che 'l gran; la ''fiorìa'' a l'é pa d'antendze parèj ëd na ''fioridura'', ma nopà dël moment dël vigor pì àut ëd la pianta. Ëdcò an Piemontèis as dis: ''sò pan'' për antende na specificità 'd metàfora.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]