La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Scond Macabé

La Bibia piemontèisa Ij Deuterocanònich

Introdussion

Scond lìber dij Macabé

1

Na litra ai Giudé d'Egit

¹Ij Giudé an Gerusalem e coj ch'a stan ant la tèra 'd Giudèa, ai sò frej an Egit. Salut e pas vera. ²Che Dé av fasa dël bin e che as n'avisa ‘d soa Aleansa con Abraham, Isach e Giacòb sò servitor fedej. ³Ch’a conceda a tuti vojàutri volontà d’adorelo e ‘d compì soa volontà con cheur generos e ànim pront. ⁴Ch’av doverta ‘l cheur për comprende soa Lege, ij sò decret, e volontà ‘d pas. ⁵Che vòste preghiere a sio scotà e ch’av sìa propìssi an tut sensa mai chiteve ant l’ora dla malora. ⁶ Pròpi për vojàutri noi i pregoma espress ambelessì.

⁷Cora che dl’ann sentessentaneuv a regnava Demetrio, nojàutri ij Giudé i l’avìo scrivuve parèj: 'Ant j’angosse e le tribulassion ch’a l’han frapane ant ësti agn da cand che Giason e ij so partisan a l’han apostatà da la sità santa e dal regn, ⁸an dasendje feu al porton e sversand ëd sangh nossent, noi i l’oma pregà Nosgnor e i soma stàit esaudì. Për lòn i l’oma pijàit l’oferta dle vìtime e dla fior ëd farin-a, i l’oma visca le lampie e smonù ij pan'. ⁹Con la present iv esortoma a a selebré la Festa dle Caban-e ant ël mèis ëd Chislev ant l'ann sent e otanteut".

Na litra a Aristòbul

¹⁰La gent ëd Gerusalem e dla Giudèa, ansema al Senat dj’ansian e Giuda. A Aristòbul, ch'a l'é dla famija dij sacerdòt consacrà, magister ëd rè Tolomé, e ai Giudé ch’a stan n’Egit. Salut e prosperità!

¹¹Nosgnor a l'ha salvane da 'd pericoj grev e i lo ringrassioma 'd cheur për esse stàit da nòstra part contra 'l rè. ¹²Përchè chiel midem a l’ha arpossà le fòrse ch'a j'ero butasse an formassion contra dla Sità Santa. ¹³Portasse an Persia, sò cap e con chiel l’armeja ch’as chërdìa ‘nvincìbila, a l’è stàit massà ant ël templi dla dea Nanea, për j’angann ch’a l’avìo fàit ij sacerdòt ëd Nanea. ¹⁴Con ël pretest ëd mariesse con chila, Antìoch con ij sò amis a l’era portasse an sël pòst për gavene motobin ëd richësse për tìtol ëd dòta. ¹⁵Dòp che ij sacerdòt dël templ ëd Nanea a l’avìo faje vëdde, chiel a l’era intrà për pòche minute con d’àutri ant la cinta sacrà e coj-lì, sarà ‘l templ a le spale d’Antìoch ¹⁶ e dovertà na pòrta stërmà ant ël plafòn, a l’han ciapaje a prassà e massà ‘l cap e ij so. Peui a l’han faje a tòch e tajaje soe teste a l’han campaje a coj che stasìo fòra. ¹⁷Che an tut a sia benedì nòst Dé, ch’a l’ha consignà a la mòrt ij përvers.

Ël feu a consuma 'l sacrifissi 'd Neemìa

¹⁸Ël di ch’a fa vintessinch dël mèis ëd Chislev, an selebrand nojàutri la purificassion ëd ël templi, i l'oma chërdù bin ëd deve dë spiegassion, përchè vojàutri i peude selebré la festa dle Caban-e e dël feu, comparì ant ël temp che Neemìa a l’avìa smonù ‘d sacrifissi apress l’arcostrussion dël templi e dl’autar. ¹⁹An efet, cora che ij nòstri pare a l’ero stàit deportà an Persia, ij sacerdòt fedej d’antlora, ciapà ‘l feu dl’autar, a l’han stërmalo con deuit ant ël creus d’un pos ch’a l’avìa ël fond sùit, e ambelelà a l’han butalo a la sosta, ëd manera che gnun a savèissa dova ch’a l’era. ²⁰Passà bonben d’agn, a Dé piaséndje, Neemìa, mandà torna dal rè dij Persian, a l’ha anviarà ij dissendent ëd coj sacerdòt ch’a l’avìo stërmà ‘l feu, a fene arserca; cora che lor a l’han arferine ch’a l’avìo pa trovà ‘l feu ma d’eva grassa, a l’ha ordinaje ‘d tirene e portene. ²¹Peui a l’avìo portà j’oferte për ij sacrifissi e Neemìa a l’ha comandà che vnèissa spricià ‘l bòsch con cola eva e tut lòn ch’a-i j’era ansima. ²²Përparèj a l’è fasse, e dòp un pòch ëd temp ël sol, che anans a l’era quatà ‘d nìvole, a l’ha ‘ncaminasse a bërluse e a l’ha flambà un farò gròss, con maravija granda ‘d tuti.

²³Anlora ij sacerdòt a son butasse an orassion, antramentre che ‘l sacrifissi a vnisìa consumà, e con ij sacerdòt tuti j’àutri: Giònata antonava e j’àutri andasìo anans an còr ansema a Neemìa. ²⁴La preghiera a l’era formulà an costa manera: 'Nosgnor, Signor Dé, Creator ëd tut, afros e potent, giust e misericordios, ti ‘t ses Rè e bontà an përson-a; ²⁵mach ti ‘t ses generos, mach ti giust e tutpotent ed etern, ch’it salve Israel da minca mal, ch’it l’has fàit dij nòstri cé, l’ogèt d’elession e santificassion: ²⁶agradiss ël sacrifissi smonù për Israel to agent, guerna toa porsion e fala santa. ²⁷Archeuj ij nòstri dësperdù, lìbera coj ch’a son ës-ciav an man dij pagan, varda binvolent ij dëspresià e j’oltragià; che ij pagan a sàpio che ti ‘t ses nòst Dé. ²⁸Dà ‘d punission a coj ch’an craso e an angiùrio con superbia. ²⁹Concédje a toa gent d’anreisesse ant ël tò Leu Sant, com a l’avìa dit Mosè'. ³⁰Ij sacerdòt a soa vira a cantavo d’inn. ³¹Peui le vìtime dël sacrifissi a son ëstàite consumà e Neemìa a l’ha comandà che lòn ch’a restava dl’eva a fussa vërsà ansima a le pere pì gròsse. ³²Fàit sòn, a l’è anviscasse na giòla, che contut, a l’è stàita surbìa dal feu anvisch dl’autar. ³³Savusse an gir, e nunsià al rè dij Persian che ant ël leugh andova che ij sacerdòt deportà a l’avìo stërmà ‘l feu a fussa comparìje l’eva e che ij sacerdòt al séghit ëd Neemìa a l’avìo con st’aqua purificà tut lòn ch’a l’era necessari al sacrifissi; ³⁴ël rè a l’ha fàit cinté ‘l leu diciaràndlo sacrà, dòp che ‘l fàit a l’era stàit acertà. ³⁵Ël rè a l’ha dcò arseivù vàire present da coj che a l’ero stàit favorì e a soa vira a l’ha ‘rgalane. ³⁶ij somà ‘d Neemìa a l’han ciamà col pòst Neftar o Neftai, ch’a vorìa dì “purificassion”; ma la pì part dël pòpol a ciamava ël leu: “Nàfta”!

2

Geremìa a stërma la Tenda, l'Arca, e l'Autar

¹As treuva ant ij document che Geremìa, ël profeta, a l’avìa comandà ai deportà ‘d ciapé ‘d feu, com a l’era stàit significà, ²e che ‘l profeta midem a l’avìa consegnà la Lege ai deportà an racomandàndze ‘d pa dësmentiesse dij comandament ëd Nosgnor e ‘d nen lassesse përvertì ant j’ideje, an vëddend ij simulacr ëd le mistà d’òr e d’argent e lë spatuss dont a l’ero ansercià, ³e che con d’àutre espression parija a j’esortava a arpudié pa la Lege an so cheur. ⁴A l’era stàit scrivù parèj sota n’antervension oracolar, che ‘l profeta a l’avìa comandà che a lo compagnèisso con la Tenda e l’Èrca. Rivà dacant dël mont andova che Mosè a l’era montà an contempland l’ardità ‘d Dé, ⁵Geremìa a l’era montà a soa vira e a l’ha trovà un van a forma ‘d balma andova a l’ha podù buté Tenda, Èrca e l’autar dij përfum. Peui, a l’ha sbarane l’intrada. ⁶E, ant ël moment che cheidun ëd so seguit a l’era tornà për marché la stra fàita con ëd segn, a l’han pa pì podù trové ‘l pòst. ⁷Geremìa cand a l’ha savulo, a l’ha arprocià coj ch’a l’avìo compagnalo an disend:” Ës leugh a restrà dësconossù fin-a al di che Nosgnor a l’avrà mostrà soa misericòrdia an butand torna ‘nsema sò pòpol. ⁸Anlora ‘l Signor a mostrerà torna tute le còse, e la glòria ‘d Nosgnor as farà vëdde con la nìvola, parèj com as manifestava dël temp ëd Mosè e cora che Salomon a l’ha pregà përchè ‘l Leu fussa sacrà con solenità. ⁹As disìa dcò che Salomon, òm ëd saviëssa granda, a l’avèissa smonù ‘d sacrifissi për la dedicassion dël santuarì completà. ¹⁰Mosè, dla midema manera, a l’avìa pregà Nosgnor e un feu a l’era calà dal cel për consumé ‘l sacrifissi; e parèj a l’ha pregà Salomon e un feu dal cel a l’avìa brusà j’olocàust. ¹¹Mosè a l’avìa dit, da già che l’oferta për ël pecà a l’è nen ëstàita mangià, la vìtima a l’è stàita consumà. ¹²E dla midema manera Salomon a l’ha selebrà j’eut di ëd festa.

La prefassion dël redator

¹³As dëscrivìo le mideme còse ant ij document e ant le memòrie ‘d Neemìa e coma che chiel, fondà na biblioteca, a l’ha soagnà l'archeuita dij lìber dij rè, dij profeta e ‘d David e le lìtre dij rè për lòn ch’a riguarda le regalìe. ¹⁴Dcò Giuda a l’è andàit a cheuje tùit ij lìber ch’a l’ero andàit perdù ant la guèra ch’i l’oma avù, e adess as treuvo dacant ëd nojàutri. ¹⁵Se i n’avèisse mai da manca, mandé cheidun con l’ancàrich ëd portévje. ¹⁶I l’oma scrivuve antramentre che i stoma për selebré la purificassion; i fareve bin se 'dcò vojàutri i selebrereve ant ësti di. ¹⁷Përchè Dé a l’ha salvà tut sò pòpol e a l’ha conceduje a tuti l’ardità, e dcò ‘l regn, ël sacerdòssi e la santificassion. ¹⁸Com a l’avìa promëttù për mojen ëd la Lege, nojàutri i butoma speransa an Dé ch’a vada a dovrene misericòrdia an pressa e ch’a veuja dun-a assemblene, da minca region sota ‘l cel, an leu sant; an efet chiel a l’ha liberane da maleur gròss e purificà ‘l Leu Sant”. ¹⁹Lòn ch’a riguarda Giuda Macabé e sò frej, la purificassion dël grand santuari, la dedicassion dl’autar, ²⁰le guere contra d’Antioch Epifane e sò fieul Eupator, ²¹e dcò j’aparission rivà dal cel ansima a coj che a l’avìo batusse con vajantisa për ël giudaism, a la mira che, pòchi guerié a l’ero fasse padron ëd tuta la region e taparà via un foson ëd bàrbar, ²²a fesse torna padron dël santuari pì famos dël mond, për liberé la sità e stabilì torna con fërmessa le lege che a stasìo për esse abrogà, ant ël moment che Nosgnor a l’è fasse dësponìbil a lor con tut sò grinor: ²³tut sòn a l’è stàit contà da Giason da Cirene. Nojàutri i sërcroma ‘d resumeje drinta na compilassion sola. ²⁴Ëd fàit, an considerand la caterva ‘d gifre e la dificoltà genìta ‘d coj ch’as veulo angagé ant le conte dla stòria, dàit ël foson ëd la materia, ²⁵nojàutri i l’oma pensà bin che ‘s volum a sia agradì për coj che as contento ëd na letura sèmpia, comodità për chi a l’ha car ëd memorié lòn ch’a l’è ‘ncapità e utilità për coj che a lesran cole pàgine.

²⁶Sicura che noi, ch’i soma pijasse ‘l badò ëd resume, is trovoma n’amprèisa pa bel fé: a j’andran ëd sudor e ‘d vijà, ²⁷parèj com a l’è mal fé pronté un disné e contenté j’esigense dj’àutri. Contut che, për fé lòn ch’a pias a vàire an sarà amusant soporté la fatiga, ²⁸daséndje a l’autor ël soèn ëd mostré tute le càuse për podèj butè an tren, nojàutri ij contorn d’un resumé. ²⁹Përchè coma che n’architet ëd na ca neuva a-j toca pensé a tuta la costrussion e fondassion d’ansema, antramentre che col ch’a l’è ‘ncaricà dl’arissadura e dla decorassion a frèsch venta che a pensa mach a l’ornamentassion, parèj, a më smija, a l’è për noi. ³⁰Intré ant l’argoment e ‘nventarié ij fàit, fasend brecia dij particolar, a speta a lë stòrich; ³¹ma soagné l’esposission sensa deje da ment ai detaj a l’è për chi a l’ha concision espressiva. ³²Donch, ancamineroma nòsta conta, sensa gionté nen a la prefassion: a sarìa tròp a la bon-a esse bondos ant ij preliminari për peui scursé la narassion ëstòrica.

3

Travaj ancora nen terminà

---