La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Prim Macabé

La Bibia piemontèisa Ij Deuterocanònich

Introdussion

Prim Lìber dij Macabé

I

Lissànder e ij Diadòch

¹Tut sòn a l’era ‘ncapità da dòp che Lissànder ël Macedon, fieul ëd Flip, a l’era surtì da la region dij Chitim e a l’avìa batù Dario, rè dij Persian e dij Medi, e, ancaminand dzora dla Grecia a l’ha regnà a sò pòst. ²A l’è butasse an tren ëd tante guere, a l’è fasse padron ëd fortësse e e massà ij rè dla tèra. ³an rivand fin-a ai finagi dla tèra a l’è andàit a cheuje lòn ch’a restava ‘d vàire gent. La tèra a l’è ardovusse al silensi dë 'dnans ëd chiel; sò cheur a l’è esaltasse an gonfiàndse d’orgheuj. ⁴An assembland n’armeja bonben fòrta a l’ha conquistà 'd provìnse, gent e tiran, ch’a son vnùit a esse so tributari. ⁵Dòp ëd sòn a l’è tombà malavi e a l’ha capì che a stasìa për meuire. ⁶Anlora, convocà ij sò leughtenent pì eminent, coj ch’a l’ero chërsù con chiel fin-a da la gioventura, ancora viv, a l’ha spartì an tra ‘d lor so regn.

⁷Donch Lissànder a l’ha regnà dódes agn e peui a l’è mòrt. ⁸ij so subaltern, mincadun da soa region a l’han ciapà ‘l podèj, ⁹e dòp che Lissànder a l’è mòrt tùit a son ancoronasse e dòp ëd lor ij so fieuj për vàire ann e parèj che ij maleur an sla tèra a son moltiplicasse.

Antìoch Epìfane e j'arnegà giudé

¹⁰E na rèis përversa a l’è s-ciodùa da col-lì: Antìoch Epìfane, fieul dl’Antìoch ch’a l’era stàit an ostage a Roma, e dl’ann ch’a fa sentetranteset dël regn dij Grech, chiel a l’ha ciapà ‘l domini. ¹¹An coj di, a l’ero surtì da Israel ëd fieuj përvers che a l’han përsuadù vàire përson-e an disend: “Doma, foma lega con le gent dj’anviron, përchè a l’è tombane a còl un foson ëd maleur dal moment ch’i soma separasse da lor”. ¹²Cost rasonament a l’è smijaje pì che bon; ¹³cheicadun ëd la gent a l’ha ciapà l’andi ëd vorèj andé dal rè, ch’a l’ha daje mojen ëd fé intré j’istitussion dij pagan. ¹⁴Scond le costume dle gent, lor a l’han drissà un gimnasi a Gerusalem, ¹⁵e, an ëscanceland le marche dla sirconcision a l’ero slontanasse da l’Aleansa santa: a son butasse con le nassion pagan-e e, an fasend ël mal a son vendusse.

Antìoch an Egit

¹⁶Fàit frem ël podèj, Antìoch a l’ha vorsù conquisté l’Egit për vagné dòi regn: ¹⁷a l’è intrà n’Egit con na tropada d’armeja, con ëd chèr e d’elefant, ëd sivalié e un foson ëd flòta, ¹⁸e a l’è intrà an bataja con Tolomé rè d’Egit. Tolomé a l’è stàit batù e a l’ha dovù scapé da chiel: vàire a son tombà, frapà a mòrt. ¹⁹A l’han ocupà le piassefòrt d’Egit e Antìoch a l’ha ravagià ‘l pais d’Egit.

La përsecussion dij Giudé

²⁰Për lòn, dl’ann ch’a fa sentequarantetré, batù l’Egit, Antìoch a l’è tornà andré e a l’è montà contra Israel adressandse contra ‘d Gerusalem con n’esèrcit amponent. ²¹Pien ëd sagna a l’è intrà ant ël santuari, a l’ha asportane l’autar d’òr e ‘l candlé dij lum con tùit ij sò asi ²²e la tàula ‘d proposission e ij vas për libassion, cope e turìboj, la cortin-a, coron-e e decorassion d’òr ch’a l’ero an sla faciada dël templ: a l’ha rablà tut.

²³A l’ha ciapà peui l’argent, l’òr, j’utiss pressios e portà via ij tesòr stërmà ch’a l’avìa fàila a trové. ²⁴Për lòn, ravagià tut a l’è tornasne a so pais. A l’avìa fàit massacré vàire përson-e e parlà con sagna granda. ²⁵Antlora an tuti j’anviron d’Israel a-i è staie un deul gròss, ²⁶Cap e ansiam a gëmmìo, giovo e fiëtte a perdìo ëd fòrsa e la blëssa dle fomne a l’era perdusse. ²⁷Tuti jë spos a l’han alvà ‘d plente e la sposa setà an sël let ëd nòsse a l’è vestisse ‘d deul. ²⁸La tèra a l’ha tramblà për so agent e a l’è arvestisse d’onta tuta la casà ‘d Giacòb.

L'ocupassion ëd Gerusalem

²⁹Ant ël vir ëd doi ann, ël rè a l’avìa mandà un dzorantendent a le taje ant le sità ‘d Giuda compagnà da bonben ëd fòrse militar. ³⁰E con fausserìa ‘d paròle ‘d pas, a l’è adressasse a lor ch’a l’han daje da ment. Mach che a l’amprovista a l’è sfrandasse an sla sità, a l’ha batula con gramissia e massà vàire përson-e an Israel. ³¹A l’ha brusà e ravagià la sità, campand a tèra abitassion e muraje d’antorn. ³²Anlora a l’han butà n’ës-ciavensa fomne e masnà e a son fasse padron dië strop. ³³Peui a l’han drissà d’antorn ëd la Sità ‘d David na muraja fòrta e granda, con ëd tor pì che freme, e costa a l’è vnùita a esse na sitadela.

³⁴A l’avìo butà ‘d nassion ëd pecador, òm përvers che a son fasse ‘d fortilissi. ³⁵A l’han ambaronaie d’arm e ‘d proviande e , butà ansema la pijàita ‘d Gerusalem, a l’han depositala ambelelà an vnisend a esse un trabucèt gròss; ³⁶sòn a l’era stàit n’ansìdia për ël santuari , e un nemis malegn për Israel, për vàire. ³⁷Ël leu sant a l’è stàit profanà e a l’han dàit ël vir a ‘d sangh nossent d’antorn dël Santuari.

³⁸Për cost motiv la gent ëd Gerusalem a l’è scapà: la sità a l’è vùita esse residensa d’ëstrangé. So fieuj a l’han chitala e a l’è vnùita forëstera a so nativ. ³⁹ Tant ‘me un desert so Santuari a l’era stàit desolà, soe feste a l’han virà al deul, ij sò sabat a l’onta, sò onor al dëspresi. ⁴⁰Sò dzonor a l’era stàit tant ‘me soa glòria passà: sò splendrior a l’è cangiasse an deul.

La paganissassion dël templi

⁴¹Peui l rè a l’ha emanà 'n decret a tut sò regn, che a fùisso tùit na gent sola e che mincadun a chitèissa soa legislassion: ⁴²tute nassion a l’han acetà ‘d conformesse ai comand dël rè. ⁴³Dcò vàire Israelita a l’han acetà sò cult an profanand ël sabat. ⁴⁴E ‘l rè a l’ha spedì 'd litre për mojen dij mëssagé a Gerusalem e a le sità ‘d Giuda, an prescrivend ëd seghité legislassion strangere al pais, ⁴⁵e d’esclude j’olocàust ant ël templ, ij sacrifissi e le libassion, an profanand ij sabat e le feste, ⁴⁶e d’antamné santuari e sò sant fedej, ⁴⁷e drissé d’autar, templ, edìcole, sacrifiché ‘d crin e d’àutre bestie pa pure, ⁴⁸ëd lassé che ij pròpi fieuj midem, nen sirconcis, a s’antamnèisso con minca sòrt d’ampurità e profanassion, ⁴⁹përparèj da dësmentié la lege e camgié tute j’istitussion: ⁵⁰“Tuti coj ch’a l’avèisso pa agì conform ai decret dël rè a saran butà a mòrt!” ⁵¹Scond sti órdin a l’han scrivù a tut ël regn, an stabilend d’ispetor dzora ‘d tuta la gent e obligand le sità ‘d Giuda ‘d sacrifiché tute, sità për sità. ⁵²E vàire dël pòpol a son butasse ansema ‘d lor, tùit traditor ëd la lege, an fasend dël mal ant la region ⁵³e obligand Israel a stërmesse andova che a podìa.

⁵⁴Dl’ann ch’a fa sentequarantessich, ël quìndes dël mèis ëd Chislev, ël rè a l’ha drissà na mistà pagan-a an sl’autar e a l’han aussane dcò le sità ‘d Giuda ant j’anviron, ⁵⁵an brusand d’ancens an sle pòrte dle ca e ant le piasse. ⁵⁶Tùit ij lìber sacrà che a l’è stàit possìbil d’artrové a son ëstàit s-ciancà e brusà. ⁵⁷A l’era pro che cheicadun a fussa trovà con na còpia dël lìber dl’aleansa e ch’a l’avèissa pa ubidì a la lege: la sentensa dël rè a lo condanava a mòrt. ⁵⁸Tùit ij mèis d’Israelita a vnisìo dëscuvertà ant le sità e tratà con violensa. ⁵⁹Ël vintessinch dël meis, an specie, cora che a l’ero an camin ëd fé ij sò sacrifissi sacrà an sl’autar: ⁶⁰a vnisìo butà a mòrt, conform j’ordinanse, fin-a le fomne ch’a l’avìo fàit sirconcide sò fieuj. ⁶¹A-j pendìo le masnà al còl e a vnisio massà dcò ij mohel. ⁶²Contut, an Israel, vàire a son restà frem a fesse fòrsa un con l’àutr a nen mangé d’ampurità ⁶³e a acetavo fin-a ‘d meuire pitòst d’antamnese con lòn che a l’è pa mond e dzonoré l’aleansa santa. ⁶⁴Ël ghignon contra Israel a l’era sensa fin.

II

Travaj ancora nen terminà

---