La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Baruch

Artorn

---

La Bibia piemontèisa Introdussion ai Deuterocanònich

Introdussion a Baruch

Ël lìber ëd Baruch

1

Baruch a l'ha lesù le paròle 'd cost lìber a j'orije 'd Jeconia

¹Ambelessì le paròle dël lìber ch'a l'ha scrivù Baruch, fieul ëd Nerià, fieul ëd Maaseia, fieul ëd Zedechia, fieul ëd Sedei, fieul d'Elchias, a Babilònia. ²Dël quint ann, ël sétim ann dël mèis. An col moment ij Caldé a l'avìo pijà Gerusalem e a l'avìo votala al feu. ³Baruch a l'ha lesù le paròle 'd col lìber a j'orije 'd Jeconia, fieul ëd Joachim, rè 'd Giuda e fasendse sente da tuta la gent ch'a l'era vnùita për lòn, ⁴a j'orije dij potent e dij prinsi, a j'orije dj'ansian e 'd tut ël pòpol, dal pì cit al pì grand, tui coj che a stasìo an Babilònia aranda dël fium Sod. ⁵A l'han piorà, giunà, e pregà Nosgnor. ⁶E a l'han ambaronà l'argent, conform a lòn che mincadun  a podìa. ⁷A l'han mandà a Gerusalem, a Joachim, fieul d'Elchias, fieul ëd Salom, sacerdòt, e a j'àutri prèive, e a tuta la gent ch'as trovava con chiel an Gerusalem. ⁸A l’é stàit ël di ch’a fa des dël mèis ëd Sivan, cand che Baruch a l’ha arseivù, për porteie an Giuda, ij vas ëd la Ca ‘d Nosgnor ch’a l’ero stàit portà via dal Templ. A l’ero ij vas d’argent che Sedecia fieul ëd Giosia, rè ‘d Giuda a l’avìa torna fàit fé, ⁹dòp che Nabucodenesar rè 'd Giuda a l'avìa esilià Jeconia, ij cap, ij sërvent, ij grand e la popolassion dël pais e a l'avèissa mnàie a Babilònia.

¹⁰Lor a disìo: Vardé i l’oma mandave d'argent. ¹¹Preghé për la vita ‘d Nabucodenesar*, rè ‘d Babilònia e për la vita ‘d Baldassar, përchè a sio longh ij sò di an sla tèra, parèj dij di dël cel an sla tèra. ¹²Preghé dcò përchè Nosgnor an daga la fòrsa e a vada a ‘nluminene nòstri euj e che as peuda vive a l’ombra ‘d Nabucodenesar, rè ‘d Babilònia, e a l’ombra ‘d sò fieul Baldassar për servìje vàire ani e trové grassia a sò euj. ¹³Preghé dcò për nojàutri ël Nosgnor nòst Dé, përchè i l'oma pëccà contra 'l Signor nòst Dé e fin-a al di d'ancheuj soa flin-a e sò bischiss a son pa slontanasse da nojàutri. ¹⁴E lese 's lìber che 'v l'oma mandave përchè as në fasa letura ant la Ca 'd Nosgnor ël di ëd festa e 'd cole comandà^[1].

• Ναβουχοδονοσορ

Ëd Nosgnor nòst Dé, a l’é la giustissia, nopà nòstra a l’é l’onta

¹⁵I direve: Ëd Nosgnor nòst Dé, a l’é la giustissia, nopà nòstra a l’é l’onta an facia, com a l’era ancapità a j’òmo  ëd Giuda e a la gent ëd Gerusalem, ¹⁶për nòstri rè e për nòstri cap, për nòstri sacerdòt, nòstri profeta e për nòstri pare. ¹⁷I l'oma pëccà an facia 'd Nosgnor, 1¹⁸i l’oma pa ubidìje, e nen scotà la vos dël Signor nòst Dé për marcé conform j’ordinanse che Nosgnor a a l’avìa butane dë ‘dnans. ¹⁹Dal moment che Nosgnor a l’ha tirà fòra nòstri antich da la tèra d’Egit, fin-a al di d’ancheuj, i soma pa stàit ëd bon comand anvers dël Signor nòst Dé, e sensa gnanca penseie, i soma slontanasse, për nen sente soa vos. ²⁰Parèj, com i constatoma al di d’ancheuj, a son rivane a còl tùit ij maleur ansema a la maledission che Nosgnor a l’avìa mnassà për mojen ëd Mosè sò servitor, cand ch’a l’ha fàit seurte ij nòstri cé da l’Egit për dene un pais andova che a scor làit e amel. ²¹I l’oma pa scotà la vos dël Signor nòst Dé, combin tute le paròle dij profeta ch’a l’avìa mandane, ²²ma mincadun ëd nojàutri a l’ha seghità j’anclinassion ëd sò cheur gram, a l’ha vorsù serve dio strangé e fé lòn ch’a l’é mal a j’euj ëd Nosgnor nòst Dé.

2

¹ Për sòn Nosgnor a l’ha adempì soe paròle pronunsià contra ‘d nojàutri, contra dij nòstri giùdes ch’a governo Israel, contra nostri rè e contra dij nòstri cap, contra minca n’òm d’Israel e ‘d Giuda. ²A l’era mai ancapità sota la vòlta dël cel lòn che chiel a l’ha fàit a Gerusalem, conform a lòn ch’a l’é scrit ant la lege ëd Mosè, ³fin-a a la mira che un a vada a mangesse la carn ëd sò fieul, e n’àutr cola ‘d soa fija. ⁴Nosgnor a l’ha butaje al podèj ëd tùit ij regn d’antorn ëd nojàutri, tant ‘me oget ëd dëspresi e ‘d desolassion për tute le gent dont a l’avìa sbardlàje. ⁵Lor a son ëstàit fàit ës-ciav, pa padron, përchè nojàutri i l’oma pëccà contra ‘l Signor, cost Dé, e i l’oma pa scotà soa vos. ⁶Al Signor Nòst Dé a l’é la giustissia, a nojàutri e ai nòstri cé dzonor an sël moro, com a l'é al di d'ancheuj. ⁷Tùit ij maleur che Nosgnor a l'avìa mnassane, a son tombane a còl. ⁸Ma nojàutri i l'oma pa pasià la flin-a dël Signor, an butand da banda j'anvìe përverse 'd nòst cheur. ⁹Parèj che Nosgnor, pront a castijene, a l'ha bandà 'l castigh dzora 'd nojàutri, përchè chiel a l'é giust an tute j'euvre ch'a l'ha ordinane, ¹⁰antramentre che nojàutri i l'oma pa scotà soa vos, an eseguend nen ij decret ch'a l'avìa butane dë 'dnans.

Scota, Nosgnor, nòstra preghiera

¹¹"Ore, Nosgnor Dé d'Israel, ch'it l'has fàit seurte toa gent da l'Egit con man fòrta, con ëd segn e 'd portent, con potensa granda e brass fiamengh e it ses fate un nòm avosà coma che ancor al di d'ancheuj it l'has, ¹²noi i l'oma pëccà, i soma stàit gram, i l'oma trasgredì, Nosgnor Dé nòst, ij tò comandament. ¹³Slontan-a la flin-a da nojàutri, përchè i soma restà mach an pòchi an mes ëd le gent andova che ti 't l'has spatarane. ¹⁴Scota Nosgnor, nòsta preghiera, nòsta sùplica, che tò grinor a peuda liberene e fene trové grassia dë 'dnans a col ch'a l'ha deportane, ¹⁵përchè tuta la tèra a sàpia che ti 't ses Nosgnor nòst Dé e che tò nòm a sia 'nvocà dzora d'Israel e tuta soa progenia.

¹⁶Beica, Nosgnor, da toa ca santa e pensa a nojàutri; gìmba toa orija, Signor, e scota; ¹⁷doverta, Nosgnor, j'euj e ossérva: a dan pa glòria e giustissia al Signor, ij mòrt ch'a son a j'ìnfer, andova che sò spìrit a l'é andàsne da soe ventraje, ¹⁸ma col che a gëmm sota 'l pèis, col ch'as në va curv e svers, col ch'a l'ha j'euj languent, col che a l'ha fam ^[2]: a son costissì ch'at dan glòria e giustissia, Nosgnor. ¹⁹Nen për ij mérit dij nòsti cé e dij nòsti rè 't presentoma nòstre sùpliche, Signor nòst Dé, ²⁰ma për ël fàit che ti 't l'has mandà dzora 'd nojàutri toa flin-a e tò bischiss, com it l'avìe diciarà për mojen dij tò sërvent: ij profeta: ²¹Vardé, a dis Nosgnor: gimbé le spale, servì 'l rè 'd Babilònia e sté ant la tèra ch'i l'hai daje ai vòsti grand.  ²²Ma se i dareve pa da ment a la vos dël Signor ch e 'v comanda 'd serve 'l rè 'd Babilònia, ²³mi i farai chité 'l crij ëd gòj e d'argiojissansa, ël cant ëd l'ëspos e dla sposa e tut ël teritòri a vnirà esse un desert sensa gent. ²⁴Noi i l'oma nen scotà toa vos ëd serve 'l rè 'd Babilònia, për lòn ti 't l'has eseguì la mnassa, fàita dai profeta tò sërvent, che j'òss dij nòsti rè e dij nòsti cé a fùisso gavà da la tomba. ²⁵E vardje-lì j'òss lassà al ruin dël sol e al gèil ëd la neuit. Lor a l'ero mòrt an tra dolor afros, ëd fam, d'ëspà e 'd contacc; ²⁶ël templi ch'a pòrta tò nòm  ti 't l'has falo dventé ant l'ëstat ch'as treuva ancor al di d'ancheuj, për la gramissia dla casà d'Israel e 'd Giuda. ²⁷Contut, ti 't l'has fàit anvers ëd nojàutri, Nosgnor Dé nòst, conform tut tò grinor e scond tuta toa misericòrdia, ²⁸com it l'avìe dit për mojen ëd Mosè, tò sërvent, cand ch'it l'has comandaje d'ëscrive toa Lej dë 'dnans dj'Israelita, an disend: ²⁹ '' Se vojàutri i dareve pa da ment a mia vos, costa furfa che adess a l'é tant gròssa a sarà ardovùa a na pcita resta an mes ëd le gent andova che mi 'v sbardlerai; ³⁰përchè mi i sai che sto pòpol a m'ëscotrà pa, përchè a l'é na gent da la testa dura. Tutun, ant la tèra 'd sò esili, lor a s'artrovran, ³¹an arconossend che mi i son Signor Dé 'd lor. I-j darai un cheur e d'orije ch'a scoto; ³²ant la tèra 'd sò esili lor am laudran e as n'aviseran ëd mè nòm ³³an ripensand a la sòrt patìa dai sò cé ch'a l'avìo pëccà contra 'd mi, a chiteran soa përversità e soa gramissia. ³⁴Mi i mnerai a la tèra promëttùa ai sò grand, Abraham, Isach e a Giacòb; lor a n'avran torna 'l domìni e mi i-j moltiplicherai e lor a diminuiran pa pì; ³⁵i farai con lor n'aleansa sensa fin: mi i sarai sò Dé e lor a saran mia gent, nì i taparerai mai pì via mè pòpol Israel dal pais ch'i l'hai daje".

3

Preghiera dj'esilià

¹"Nosgnor Tutpotent, Dé d’Israel, n’ànima ‘ngossà, n’ ëspìrit tormentà a crija ‘nvers ëd ti. ²Scota, Signor: misericòrdia ‘d nojàutri, përchè i l’oma pëccà contra ‘d ti. ³Toa potensa a l’é për sempe, noi i andoma nopà sèmper a meuire. ⁴Signor Tutpotent, Dé d’Israel, scota donca la sùplica dij mòrt d’Israel, dij fieuj ëd coj ch’a l’han pecà contra ‘d ti: lor a l’avìo pa scotà la vos dël Signor Dé ‘d lor e a nojàutri a son tacasse sti maleur. ⁵Va pa avisétne dla përversità dij nòstri cé, ma adess arcòrdte ‘d toa potensa e ‘d tò nòm, ⁶përchè ti ‘t ses Nognor nòst Dé e noi ‘t laudroma, Signor. ⁷Për sòn ti ‘t l’has ampinì nòsti cheur ëd la tëmma ‘d ti përchè ‘ndèisso a ‘nvoché tò nòm. Nojàutri ‘t laudoma adess ant l’esili, përchè i l’oma slontanà dal cheur tuta la gramissia dij nòstri antich, ch’a l’avìo pecà contra ‘d ti. ⁸Varda, ancora al di d’ancheuj i soma esilià e sbardlà, ogèt d’obròbi, ‘d maledission e ‘d condana për tute le përversità dij nòsti grand, ch’a son arvirasse a Nosgnor nòst Dé".

La saviëssa e la Lej

⁹"Scota, Israel, ij comandament ëd vita, spòrs l’orija për antende la prudensa.

¹⁰Përchè, Israel, përchè: it troves-to an tèra ‘d nemis e ‘t ven-e vej drinta na tèra strangera?

¹¹T’antàmne con carope, e ‘t ses anoverà an tra ij mòrt dl’Hades?

¹²Ti ‘t l’has lassà tombé l’adoss ëd la sapiensa!

¹³Se ti ‘t l’avèisse marcià ant ël vieul ëd Dé, it l’avrìe abità për sèmper ant la pas.

¹⁴Amprend andoa ch’a l’é ‘l sust, la fòrsa, l’anteligensa, për capì andova a l’é longevità e vita, lum ëd j’euj e pas.

¹⁵Chi é-lo ch’a l’ha scovertà ‘l leu, col ch’a l’é ch’a l’é intrà an sò tesòr?

¹⁶Andova che a son ij cap ëd le nassion, coj ch’a dòmino an sle bestie dla tèra?

¹⁷Coj ch’a s’amuso con j’osèj dël cel, coj ch’ambaron-o d’argent e d’òr, che tant j’òmo a n’han fiusa, richëssa ch’aquisisso sensa fin, ¹⁸coj ch'a travajo l’argent an sislàndlo sensa fé savèj ël secret ëd soa euvra?

¹⁹A son dësparì, travondù ant l’Hades, e d’àutri a l’han pijàit sò pòst.

²⁰Ëd pì : ij giovo a l’han vëddù la lus e a l’han abità ant ël pais; meno che: a l’han pa conossù la stra dla saviëssa, ²¹a l’han nen capì ij sò vieuj. E gnanca ij sò fieuj a l’han trovala, nen mach, ma a son slontanasse da soa ^[3] stra.

²²Ant la tèra ‘d Canan a l’é pa sentùsne parlé, e an Teman a l’é nen vëddusse, ²³Ij fieuj d’Agar, coj ch’a sërco la sapiensa an sla tèra, ij mercant ëd Merrà e Teman, ij conteur ëd fàule, j’arsercador d’anteligensa, lor a l’han pa conossù la stra dla saviëssa nì a son pa avisàsne dij sò sapèj.

²⁴Com a l’é granda, Israel, la ca ‘d Dé, com a l’é gròss ël leu ‘d sò domìni! ²⁵A l’é grand e sensa fin, tant elevà da esse sensa mzura!

²⁶Ambelelà a l’ero nassù j’avosà gigant dij temp antich, àut d’ëstatura, espert ëd guera.

²⁷Ma Dé a l’ha pa sernù costissì e a l’ha nen daje la stra dla siensa: ²⁸a son mòrt përchè a manch ëd saviëssa, decedù për mancansa ‘d sust.

²⁹Chi é-lo ch’a l’é montà al cel për ranchela e fela calé da le nìvole?

³⁰Col che a l’é ch’a l’àbia dëstraversà ‘l mar e an trovàndla a l’ha catala a pressi dl’òr pì pur?

³¹Gnun a conòss soa stra, gnun a-i pensa a sò sapel.

³²Ma col che tut a sà, a la conòss e a l’ha dëscrutala con anteligensa. A l’é chiel che ant ij temp etern a l’ha stabilì la tèra ampinéndla ‘d bestie a quat gambe; ³³chiel ch'a manda la lus e costa-sì a va, a la ciama torna andré e chila a ubidiss con tramol.

³⁴Le stèile a sberluso con argiojissansa ant ël vir ëd la vijà!

³⁵Chiel a-j ciama e lor a diso: “Vardne sì!” e a slùdio da la gòj për col ch’a l’ha creàje.

³⁶Chiel a l’é nòst Dé e a gnun d’àutri as peul paragonesse.

³⁷Chiel a s-cèira tuta la stra dla sapiensa, an donàndla a Giacòb sò sërvent, a Israel, sò bin-amà!

³⁸Për lòn saviëssa a l’é comparìa an sla tèra e a l’ha abità an mes a j’òm".

4

¹A l’é ‘l lìber dij decret ëd Dé, la Lege che a dura ant ij sécoj; a l’avran la vita coj che a la consérvo, nopà coj che a la chitran andran a meuire. ²Torna Giacòb, e arsèivla, marcia ant lë splendor ëd soa lus. ³Daje pa a d’àutri toa glòria, nì ij tò privilegi a gent ëstrangera. ⁴Israel! Nojàutri i soma beà, përchè a l’é stane arvelà lòn ch’a-i pias a Dé!

⁵Corage, car ël mè pòpol, ti ’t ses lòn che a resta d’Israel^[4]! ⁵Vojàutri i seve stàit vendù a le gent pa për esse ardovù a nen: l’é përchè i l’eve fàit anvisché la flin-a ‘d Dé ch'i seve stàit dàit an man ai nemis. ⁷I l’eve portà vòst Creator a ‘nrabiesse, an sacrificand ai diav e pa a Dé.

⁸I seve dësmentiave ‘d col ch’a l’ha ‘nlevave, ël Dé etern, i l’eve antristì vòsta nurissa, Gerusalem. ⁹Chila a l’ha vëddù tombé dzora ‘d vojàutri l’ira ‘d Dé an sclamand: Scoté, voi sità aranda ‘d Sion, Dé a l’ha mandame un sagrin gròss. ¹⁰I l’hai vëddù la s-ciavensa, portà da l’Etern, dij mè fieuj e mie fije.

¹¹Mi, ch'i l’avìa daje nuriment ant la gòj, venta che i-j lassa an tra le lerme e ij gëmm. ¹²Che gnun argiojissa ant ël vëdme vìdoa e desolà; i son ëstàita chità për ij pecà dij mè fieuj ch’a l’avìo declinà da la lege 'd Dé, ¹³an daséndje pa da ment ai sò decret, nen seghitand ij sò comandament, sensa andé anans për ij vieuj dla dotrin-a, conform a soa giustissia.

¹⁴Vnì, sità ant j’anviron ëd Sion, consideré la s-ciavensa portà da l’Etern për mè fieuj e mie fije. ¹⁵Contra ‘d lor a l’ha da leugn un pòpol, na gent pervèrsa ‘d lenga strangera, sensa deuit për ij vej, nì misericòrdia për ij cit. ¹⁶Chiel a l’ha s-ciancà ij fieuj che la vìdoa a l’avìa car, an lassàndla da sola sensa fije.

¹⁷E mi, coma peus-ne vnìve n’agiut, mi? ¹⁸Col ch’a l’ha ‘ntristive con vàire maleur a savrà libereve dal podèj dij vòstri nemis. ¹⁹Andé, car ij mè fieuj, andé, mi i resto da sola. ²⁰I l’hai chità mia vestimenta ‘d pas, i son butame a còl ël sach ëd la sùplica, i crijerai a l’Etern për tùit ij mè di.

²¹Corage, car ij mè fieuj, crijé a Dé përchè chiel av libererà dal crasament e dal podèj dij vòstri nemis. ²²Mi, an efet, i spero la salvëssa da l’Etern. Am ven na gòj granda dal Sant, për la misericòrdia ch’av rivrà pì ch’an pressa da l’Etern vòst salvator. ²³I l’hai vëdduve parte an tra gëmm e pior, ma Dé ‘v portrà da mi con argiojissansa e gòj, për sèmper. ²⁴Com a fussa adess le sità davsin-e a Sion a l’han vëddù vòsta s-ciavensa, parèj che a vedran bin tòst vòstra salvëssa da part ëd vòst Dé; chila a vnirà a vojàutri con gòj granda e splendor dl’Etern.

²⁵Fieuj, soporté con passiensa la flin-a, che Dé a l’é vnùita dzora ‘d vojàutri. Ël nemis a l’ha përseguitave, ma i vëdreve dun-a soa ruin-a e i scarpisereve con ël pé dzora ‘d sò còl. ²⁶Ij mè fieuj tant dlicà a l’han dovù bate ‘d vieuj grevos, seguità coma strop rapì dal nemis.

²⁷Corage, fieuj, crijé a Dé, përchè as n’aviserà ‘d vojàutri col ch’a l’ha butave a la preuva. ²⁸Contut, com i l’avìe pensà d’ëslontaneve da Dé, parèj i tornereve con des vire ‘d zel për arserchelo, ²⁹përchè chi ch’a l’ha dave d’aflission con tanti maleur av darà dcò, con la salvëssa, n’argiojissansa sensa fin.

³⁰Corage, Gerusalem! Col ch’a l’ha date un nòm at consolerà. ³¹Ch’a sio maledet ij tò opressor, coj che a son conpiasusse ‘d toa crova; ³²malorose le sità ‘ndova che ij tò fieuj a son ëstàit s-ciav, ch’a sia maledìa cola che a l’ha tratnùje. ³³Com a l’ha ‘rgiojì për toa crova e arlegrasse për toa ruin-a, përparèj a patirà për soa desolassion. ³⁴I-j gavrai la gòj d’esse tant popolà, soa ‘nsolensa a sarà virà an deul. ³⁵Un feu a tomberà dzora ‘d chila për vàire di për vorèj dl’Etern e për vàire ‘d temp a sarà abità da ‘d diav. ³⁶Varda d’antorn dël levant, Gerusalem, svacia l’argiojissansa ch’at ven da Dé. ³⁷Varda, ij fieuj ch’it l’has vëddù parte a torno, a torno tùit ansema da orient e da ossident, a la paròla dël Sant, an fasend festa për la Glòria ‘d Dé.

5

¹Chita, Gerusalem, la vestimenta ‘d deul e d’aflission, arvéste dlë splendor ëd la glòria ch’at ven da Dé për sèmper. ²Anvlùpte ant ël mantel ëd la Giustissia ch’a ven da Dé, bùt-te an testa la mitra dla glòria dl’Etern, ³përchè Dé a mostrerà so splendor a tut lòn che a l’é sota ‘l cel. ⁴It saras ciamà da Dé për sèmper: "Pas ëd la giustissia" e "Glòria dla pietà"^[5].

⁵Àlvte, Gerusalem: stà an pé an sl’autura e vacia anvers dl’orient ; sota la Paròla dël Sant a son assemblasse, da orient e da ossident, tùit ij tò fieuj esultant për l’arcòrd ëd Dé. ⁶A pé a l’ero slontanasse da ti, seguità dai nemis; adess Dé a-j pòrta torna a ti tanme dzora d’un tròno regal^[6]. ⁷Përchè Dé a l’ha stabilì d’ëspiané minca àuta montagna e le priòche etérne, d’ampinì le combe e spiané la tèra përchè Israel a peussa andé anans sicur sota la glòria ‘d Dé.

⁸Dcò selve e minca n’erbo profumà a faran ombra bon-a a Israel për órdin ëd Dé. ⁹Përchè Dé a mnerà torna con gòj Israel a la lus ëd soa glòria, con la misericòrdia e la giustissia ch’a rivo da chiel.

1. Valadì: la "Festa dle Bënne", con ciambreje al prim di e al darié, col ch'a fà eut.
2. "Religion dij pòver": promëssa 'd salvëssa për lor.
3. Jë stanta a l'han ël possessiv al plural, mss grech e sirìach al singolar.
4. Apress l'achit, Gerusalem përsonificà a s'adressa a le sità dj'anviron e a sò fieuj sbardlà.
5. A son d'àutri nòm messiànich ëd Gerusalem.
6. A l'é un neuv "Ésod": cfr Isaia 40,3.