Fernanda Pagani/Du amis

Du amis

Denci (diminutiv dë Gaudensi) a l’era ’l nòm dël mè nòno e pròpi dë lu ch’i veuri scriv.

Ël mè nòno l’era mia dë Noara, la me cità, ma a stava int on paes in colina. Sarà stai për ël nòm ch’al portava ma l’era pròpi divòt a San Gaudensi e al diseva ch’l’era sò protetor, ansi, pussè, sò amis in Paradis. Da na trentena d’ani ’l 22 dë gènar, fèsta patronal dë san gaudensi, ël nòno e la nòna i éran mai mancà dë gnì a Noara a trovà la mè mama (la sò fiòla) ch’la stava pròpi visin la Basìlica dël Sant. L’era la vigilia dla Fèsta ’d San Gaudensi dël 1983 quand ël nòno – che ai fonsiôn dël Sant l’era sémpar andai dimparlù – a m’ha ciamà se la matina dòpo i l’avrii compagnà, parchè in tèra al gh’era on cicinin dë fiòca e anca se as sentiva san e ardì ’mè ’n pèss, ij sò 95 ani i éran visin a rivà. Mi im hò sentù onorà e la matina dòpo, pontuala për ij des ori, i seri cà dla mè mama. Ël nòno l’era già pront ch’a më spetava: tut sbarbà, indòss na muda color marôn dë stòfa fina, sota la giaca na camisa bianca a righin noasèt con la croata in tinta. Dasora on paltò color camèl ëscur e in sacògia l’inseparàbila scatolèta dë «Toscanelli», ij sò scigalin preferì; in testa on «Borsalino» on pò datà.

Così in oma anviarà drera al corteo dij Fior, la processiôn ch’la parta dal Comun për rivà in Basìlica, e soma partecipà a tuta la fonsiôn in gesa. Finì la Mëssa in oma miss in fila për rampigà su për la scala drita ch’la pòrta a’ scureu. Dasora, ël nòno l’è fai tuti ij sò divossiôn e dadrera dl’urna a gh’ha dài ai beghini ël capel da fà benedì, peu a s’ha inginugià su d’on banchèt lì visin a pregà con la tèsta int ij man. Soma ’ndai dabass, in gesa, e lì viscà na candela e inveci dë fass ël segn dla cros, a gh’ha faI ciao con la man a San Gaudensi. Mi i sôn pensà ch’l’era colpa dl’età...

’Pena rivà fòra dl’uss dla basìlica, svèlto svèlto ël nòno al tira fòra on scigalin e a la visca, peu am guarda e ’m disa: «Ël pat l’è rinovà». Mi i la guardi stracuntà e igh domandi: «Ma che pat, nòno?!» e lu cont on sorisin malissios: «It la disi manomà con ti: mi tuti j’ani i fò on pat con San Gaudensi... i promèti dë gnì tuti j’ani a troval për la sò fèsta e Lu am protegia për tut l’ann; e për sotascriv ël pat, a Lu igh vischi na candela e a mi on scigalin... così anca për ëst’ann ël pat l’è fai», e mi: «Bravo, nòno!!», peu i n’oma pià da brascèta e i n’oma inviarà vèrs cà; ma prima l’è comprà na bèla fila dë marôn dë cuj bôn. L’ann dòpo l’era ora dë gnì a Noara për ij fèsti ’d San Gaudensi ma la nòna l’eva ciapà na costipassiôn con la fevra e così i hin dovù restà al paes. Passiensa... L’ann ben o mal al passava anca se ij magagni, vista l’età, i cressévan tuti ij di e ’l nòno l’era pròpi pu ardì ’me ’n pèss. për ij fèsti ’d Nadal, ch’i soma passà tuti inséma al paes, la nòna a m’ha ciamà da part e m’ha dì ch’l’era pròpi preocupà për ël nòno, ch’as faseva mia vidé, ma al gh’aveva ’dòss na gruma e na gnòrgna... Prima de partì i sôn saludà ël nòno: «Is vedoma a Noara për San Gaudensi!», e lu: «Ma...?!». I gh’hò fai on basin e i sôn gnù via.

Quand as mèta ël distin... e ël valor d’on pat... La matinà dël 3 dë gènar dël 1985 i sôn ricevù la telefonada dla mè zia – ch’la stava dë cà visin ij nòno – ch’am diseva che ’l nòno a s’heva sentù mal e ël dotor al gh’heva dài pòchi ori dë vita. I sôn partì sùbit, e quand i sôn rivà i sôn ciapà la man dël mè nòno e i gh’hò dì: « Fòrsa nòno». Lu a m’ha fai ancora col sorisin malissios e... l’è rendù l’ànima al Signor. Dòpo ël prim moment dë sconfòrt, la nòna l’è tirà fòra d’l’armoar la muda marôn dë stòfa fina, la camisa bianca a righin noasèt e la croata in tinta e i soma vistì ël nòno për l’ùltim viagg. I sôn duvertù ël tirèt dël cifôn për pià la corona dël rosari da mètagla int ij man e visin... l’era lì: na scatolëtta con la scrita «Toscanelli», denta agh n’era du. Sensa fàm vidé da ninsun igh j’hò cacià in sacògia dla muda e i sôn pensà... che rivà in Paradis, sità su na nìvola bianca lu e San Gaudensi i sarian fumà ij scigalin insèma, come du amis...

Scond premi al Concors ëd Carmagnòla (TO) «Nino e Tomlin Bertalmia» dël 2014

[Noarèis]

Tradussion italian-a: Due amici