Armand Motura/La mare sola

La mare sola

La mare veja l'é restasne sola:
la ca l'é veuida e ij fieuj a-i son pì nen,
adess pì gnun la giuta e la consola
e quand che a ciama j'é pì gnun che a ven.

L'istà l'é prest finì lassù an montagna,
giù 'l gran l'é àut che 'l fen l'é da tajé,
e, sola, 'l sò dolor e la campagna
a son fardej bin grev da soporté!

Fòra dla pòrta a-i é 'l bion 'd n'erbo an tèra,
l'é lustr e frust, che a son setasse an tanti:
an coj bej temp 's parlava nen ëd guèra,
a së stasìa strèit, ma tuti quanti.

E chila as seta lì, le man an fàuda,
lagiù da an fons a-i monta già la sèira,
l'é squasi neuit adess, l'ària l'é càuda,
e la soa vesta che a l'é grisa e nèira

's confond con la muraja; ant l'ombra a-i resta
mach un pòch ëd ceiror, na macia bianca,
na scufia bin rangià sla pòvra testa
'd na dòna fatigà setà an s'na banca.

As setavo 'dcò lì an coj temp lontan,
e ij cit a dësmoravo antorn a chila;
adess, parèj dij cit che as dan la man,
anche ij ricòrd a torno tuti an fila...

Marco... Giorsin... che dë scopass as piavo
da coste man adess così passìe;
ardì come 'd galèt quand che a rusavo
per na paròla, un nòm o per doe bije!

E quand che fàit pì grand as në stasìo
le sèire antere fòra dl'uss a rije,
e da le ca d'antorn as në vnisìo
a setesse sla pòrta e fieuj e fije,

alora chila, ansema a j'àutre mare,
as n'andasìa un pòch pì an là a ciancé:
se as la godìo pòvre masnà care,
tuti così tranquij, sensa pensé!

'S frustava a travajé e a benedìa
la vita anlora: ij fieuj chersìo fòrt.
Tut sò cit mond l'era na preus fiorìa,
guardeje a vive a l'era 'l sò confòrt!

Ma peui la guèra!... Quand che a son partì
ij sò doi cit, ciamà per fé 'l soldà,
l'han dijne 'd còse!... Ma a l'han nen capì
përchè a-j portavo via soe masnà!

E coj dì, ancora, cola fiama cita
ëd la speransa a l'era 'l sò boneur;
ma gnun a l'é tornà, e la soa vita
a l'é veuidasse e a l'é sëcà sò cheur!

E adess, còsa che it fase, mare sola,
setà sla pòrta, lì ant l'oscurità?
T'i-j ciame a st'ora dossa che at consòlòa,
portandte ij doss ricòrd dël temp passà?

Se 'dcò për ti n'àutra giornà l'é mòrta,
la procession ëd j'ore mai finìa
l'é nen fërmasse dnans a la toa pòrta,
l'ha guardate pioré, l'é andasne vìa!

E antant la vita as në continua uguala,
monta la lun-a e 'l fen a crèss istess,
j'é la bestia che a ciama da 'nt la stala...
... ti 't ses lì sola, pòvra mare... e adess?