Armand Motura/Ël cioché dla val

Artorn a la Tàula

---

Ij cioché dl’aota val

Stémber 1947

O bei cioché dla Val, mi torno ancora,
parèj d’un pelegrin; rifass mè viagi
për ritroveve, vej compagn d’anlora
quand ch’i salutave ‘l mè passagi

con la vos ëd le ciòche, alegra e trista,
mùsica ‘d pas an mes a col tapagi.
‘D vòlte am bastava mach la vòstra vista
për buteme ant ël cheur un pò‘d coragi.

Ij seve ancora tuti, vej amis,
dai cupolin bin fait a ponta ‘d lansa;
con vòstre fnestre ‘d pera iv drisse gris
an mes ai camp, ch’a son color speransa
anche adess che an s’ij pin l’ha già fiocà,

e già ‘l frasso l’è ross, e a l’è già dura
la tèra, e as resta volonté ant-e ca,
e a seurt pi nen la bestia a la pastura.
Soma quasi ant l’invern, lassù la “bianca”

l’è già calà, l’ha anfarinà le ponte.
Mi veuj fé prèst, prima che ‘l temp am manca,
mi veuj arvëdve tuti për ch’im conte
vostra passion ant le giornà dla guéra,

quandi ch’a j’ero ij bòt dl’Ave Marìa
lacrime ‘d compassion për nòstra tèra
e për ij fieuj pi bon ch’a j’ero via.
Bon jour, mia bela Val! Già Susa am manda
un bel salut dal gran ciòché ‘d sò Dòm.

L’eco gentil dal bass am lo rimanda,
e ‘l son dle ciòche as mës-cia a la vos dl’om.
Ma, pi an sù che San Giust pompos e bel,
an mes ai pin a smija ch’a m’anvita

ël cioché ‘d San Fransèsch che poverel
am canta: “ Resta sì, j ‘é ‘l bin dla vita”.
Ma mi peuss nen fërmeme, am toca andè:
j’é ij cit ch’a speto, j’é ‘l travaj ch’a possa.

Oh, lo sai pro, che bel l’é riposé,
scotand arbate st’ora tanto dossa!
E longh mia stra ‘d cò d’autri a m’ofriran
un pòch ëd sosta e tanta poesia,

ma mi, parèj dij caminant ch’a van,
devo sempre marcé, sempre andè via.
Così, mi salutrai mach con la man
col ëd Giajon e , an mes al verd pi a mont,

col bianch dla Losa: come doi guardian
son lì ’n s’j’antich confin dël vej Piemont.
Pi an sù, già col ‘d Cimon, Monsgnor dla pian-a,
giutà da l’Arnodera e la Ramà,

un gran rosari  ‘d son a dësdavan-a.
Oh, care vos, ch’am dan ël bin tornà!
E ant la comba d’Exilles, già sombra scura,
a j’è un cioché ch’a l’ha i color dle lòse;

‘d cò chiel am dis: “ Fa sosta ant s’aria pura,
ch’a l’è l’ora ch’it fërme e ch’it ripòse”.
Ma là, dop Serre de la Voùte, ël sol m’anvita
ch’a së slarga la val come na sala:

Salbertrand, sò cioché, na gran stra drita
e ‘l tramont sla Grande Hoche ch’a fa gran gala.
Peui l’Abadìa d’Oulx ant un moment
am riporta ‘l përfum dël temp passà :

aria dë stòrie antiche, ‘d cit convent
e legende ‘d miraco dësmentià.
E ‘l cioché dla paròchia, sù al Borg-dzora,
con col’aria paisà da foresté…

Che d’ani vivù ansema ora për ora,
dolor e giòje care a ricordé!
Sauze. Tra ‘l bianch dla fiòca ò dij narcis
sempre rivëddo col cioché pontù,

coma as rivèd dòp d’ani un vej amis
compagn dij bei ricòrd dla gioventù,
e ‘l cit cioché ‘d Desert, tra ciel e fiòca,
e col ‘d Fenils, trop gròss për sù pais,

e, dòp Cesana dal color dla ròca,
San Restitudo, solitari e gris.
Savoulx gentil ch’a smija n’orassion,
Millaures, lassù, puntù coma na flecia,

Beulard, Chàteau, tra ‘l bòsch e ‘l giaun dl’amson,
e su, fin-a al Borgh-vej ëd Bardonecia,
davsin a le capele pì modeste,
son tanti ij pòver cit cioché ‘d vilagi

ch’a son-o mach ij dì dle gròsse feste:
son ij pilon dël me pelegrinagi.
Frust për ël sol ‘d mil’ani e për ‘l vent,
për ij furor dla guèra e dla tempesta,

l’han vist a nasse ij vej dij vej ‘d sa gent.
L’han piorà ansema e ansema a l’han fait festa.
E a san come che prest a dventa frust
l’òm che con sò sudor bagna la tèra:

a compagno ant la vita ‘l gram e ‘l giust,
peui a canto për tuti a na manera.
Cioché, bei monument dla nostalgia,
lo seve che ant la tèra pi lontan-a

aj resta mach an cheur ‘d col ch’a va via
ne sguard ëd dòna e ‘l son d’una campan-a?
Cioché dla Val, l’hai rivëduje ancora
ij vostri pra, ij bòsch, ij camp ëd sèj,

e mi iv saluto, vej compagn d’anlora,
bon jou, mé cari amis, bon jou, arvèi !

---