Vinèis Minòt/Un sigilin ëd lumasse/Ters At
TERS AT
[modifiché]Sena 1a:
[modifiché]Lussìa a l'é an sala e a parla dësparchila)
Lussìa: As crëd nen, ma i soma già rivà a la fin ëd l'ann. La Madòna dë dzèmber a l'é già
bele che passà e a bzògna prontesse për ël Natal. E peui i salutroma 'dcò l'ann vej.
Ma che ann: Zeubi, ël mè car Zeubi, ël mè car fieul a l'ha avù mach ëd delusion!
Pensé mach: a l'avìa trovà doe fije ch'a podìo diventé mia nòra!
Fije brave, a la man, con cola simpatìa che mach la gioventù a peul dé. Peui...
bècio! Gnente. Gnente 'd gnente.
Mi i sai pa 'l përchè. Ël për coma... gnanca. Ma tute e doe le vire che Zeubi a
l'avìa trovà cheur d'andé da sò pare për fé l'arcesta, për comunicheje soe
antension... a l'ha dun-a rompù le busche con soe morose.
Che darmagi. Cole doe si ch'am piasìo: për mi, pròpi për mi, a sarìo stàite dle nòre
përfete. Pensé ch'a l'avìo na predisposission natural për ël "siòpin": s'i penso a le
compre ch'i l'avrìo podù fé 'nsema... Che darmagi gròss!
(Lussìa as leva an pé e a va vers al pùblich)
Ma a l'é 'ncor pa dita, l'ann a l'é 'ncor pa finì. I deve savèj che noi i l'oma na ca an
montagna. Mach bele-sì an val d'Osta. Giusta për passé chèich dumìnica a sghijé.
Cost ann-sì a l'ha fiocà prest e Zeubi, pòr fieul, a l'é andà a sfoghé soe delusion an
sij camp ëd fiòca. Ma, boneur, bele-là a l'ha 'ncaminà a frequenté na fija che già a
conossìa da masnà. A smija ch'as piaso: chila a l'é dëdlà.
Jér a l'é calà da la montagna për feje na sorprèisa a Zeubi, ma Zeubi a j'era nen.
Zeubi, a l'ùltim moment, a l'é andà an montagna a mè pòst: an càusa dl'anfreidor
ch'i l'hai ciapame l'hai avù pì car fërmeme bele-sì. Ma 'dcò Stèila, Stèila
Dlagiassa, parèj as ciama, a l'é lassasse convince a deurme sì.
(A-j riva Stèila)
Stèila: Bondì, madamin.
Lussìa: Ciau, Stèila, it l'has durmì bin?
Stèila: A dila giusta i j'era 'n pòch agità: im la spetava pa 'd fërmeme a deurme. A l'é
piasse tròp dëstorb për mi.
Lussìa: Distorbé ti? Për gnente. Ma magara it j'éres nervosa: quand ch'as cambia let, ch'as
ëspeta cheicadun...
Stèila: Ch'am fasa nen ëvnì rossa, ch'am fasa nen vërgogné.
Lussìa: Ciam-me Lussìa. Lussìa, e dame dël ti.
Stèila: Am ven natural: it ses giovna e alegra, dritura pì che la pì part ëd mie amise.
Combin ch'a l'abio mach mia età, tante vire a më smija 'd parlé con dle veje.
Lussìa: Oh grassie, grassie tante. Alora, Stèila, sent bin lòn ch'i faroma: i spetoma 'n pòch
ch’a-j rivo Minòt e Zeubi. I-j salutoma coma ch'as conven. E peui...
Stèila: I-j salutoma coma ch'as conven e... peui?
Lussìa: E peui... ëd corsa a fé "siòpin"!
Stèila: Giust: a bzògna bin catesse chèich cosolin-a për Natal, nò?
Lussìa (con andi da sòcio): E për l'ùltim ëd l'ann... nò?
Stèila: Oooh yes!
(le doe fomne as avzin-o e a bato le man drite a la manera merican-a)
Lussìa (al pùblich): Am sà che fin-a costa a sarìa na nòra 'd cole ch'am piaso a mi!
Sena 2a:
[modifiché]A ciochin-o a la pòrta e a-j riva Àngel Tofeja
Lussìa: A l'han sonà a la pòrta, magara a saran lor. Ch'a sio già rivà?
(Lussìa a va a deurbe)
Àngel: Ciau Lussìa.
Lussìa: Ah, it ses ti. Ciau, Àngel. Come mai da coste bande?
Àngel: Mah, i passava da sì. I l'hai dime: magara 'n salut...
Lussìa: Ma intra, intra ch'a fà frèid.
Àngel: Brrr, a tira na bisa! Con përmess... ma, Marisin, andoa ch'a l'é, ch'a l'é nen
ëvnùita chila a deurbe la pòrta?
Lussìa: Stamatin a l'avìa pontel con un sirògi për decide n'intervent.
Àngel (sagrinà): A l'é pa capitaje cheicòs, cheicòs ëd gròss, ëd grave.
Lussìa: Sagrin-te nen ch'a l'é pòca ròba: a l'é mach na question d'estética.
Àngel: Ma Marisin a l'ha pa 'd difet, a l'ha pa damanca 'd rangesse. A l'ha 'n bel përsonal.
Lussìa: Gnente 'd gròss:mach un cit neo aranda a l'amborì. Che mi i sapia a l'é mach për
gavesse 'n fastidi eventual.
Àngel: Boneur! Për un moment i l'hai avù tëmma ch'a l'avèissa dessidù 'd gonfiesse ij
làver coma na càmera d'aria 'd na bici.
Lussìa: Ma speta ch'it presento Stèila, n'amisa 'd Zeubi.
Àngel: Piasì, tòta, mi i son Àngel, Àngel Tofeja, ël parin ëd Zeubi.
Stèila: Ël piasì a l'é 'l mè: mi i son Ëstèila, Stèila Dlagiassa.
Àngel: Stèila, ... Stèila. Cost nòm i l'hai già sentulo.
Stèila: Fin-a mi ël sò i l'hai già sentulo: Zeubi am parla sempre 'd sò parin.
Àngel: Ahi! Fin-a costa i l'hai già sentula!
Lussìa: I soma an camin ch'i spetoma Minòt e Zeubi: a duvrìo nen tardé. Set-te, Àngel,
ch'it jë spete con noi.
Àngel: Mach s'a j'é nen tant da speté. I devo scapé: i son pien d'angage, i l'hai tant da fé.
Lussìa (malissiosa): E peui 'dcò Marisin a dovrìa nen tardé.
Àngel: Alora im seto.
Lussìa: Tòh, pija 'l giornal e les: mi i vado a prontà un bon cafè.
Àngel: Con un bon cafè a së speta mej, neh?
Lussìa: Ven con mi, Stèila, ch'i seguitoma col bel discors ch'i l'avìo 'ncaminà.
Stèila: I coro: col discors a l'era franch anteressant.
(Lussìa e Stèila a seurto)
Àngel (al pùblich): E già, a l'é ora 'd fé 'l "siòpin" natalissi.
Sena 3a:
[modifiché]A ciochin-o a la pòrta. A-j torna Marisin
Lussìa (fòra camp): Àngel, fame 'l piasì, va ti a deurbe la pòrta.
Àngel: Gnun problema, Lussìa. I-j vado mi.
(Àngel a va a deurbe)
Àngel: Marisin, che sorprèisa!
Marisin: Àngel, ma che sorprèisa!
Àngel: Come mai da coste bande?
Marisin: Mah, i savrìa nen dì. A sarà-lo pa përchè mi i-i travajo, an costa ca?
Àngel: Ma a l'é vera! Ma alora, se chila a travaja sì, còsa ch'i-i faso mi da coste bande?
Marisin: Costa sì ch'a l'é na bela domanda.
Àngel: A mi am pias fé dle domande bele. Chissà coma ch'am ven-o an ment: ah, savèjlo,
ah, savèjlo!
Marisin: Cost... sì ch'a l'é 'n problema esistensial, fàit da "un ch'a sà"!
Àngel: Ma chila a l'é stàita dal sirògi...
Marisin: E cost a l'é 'n problema mè.
Àngel: Oh, ch'a më scusa,... con la frèid ch'a fà, ma përchè ch'a intra nen?
Marisin: Ma contacc! Ma përchè chiel a l'é an mes a la pòrta.
Àngel: A l'é vera. Ch'a intra, ch'a intra.
Marisin: A l'era ora.
Àngel: Ch'as còmoda pura an sala, neh: madamin a l'é 'n camin ch'a pronta 'l cafè.
Quaicòs ëd càud a-j farà mach che bin.
Marisin: Coma ch'a l'é cortèis chiel...
Àngel: I l'hai savù ch'a l'é andàita dal sirògi.
Marisin: Për na ròba da pòch, neh.
Àngel: Ma n'intervent a l'é sempre n'intervent: ch'as seta e ch'as fatiga nen!
Marisin: Ma coma ch'a l'é premuros, chiel.
Àngel: Ma se a l'é Marisin, ch'a l'ha sempre 'd premure e d’atension për tuti. Ma a chila,
a-i é mai gnun ch'a la varda.
Marisin: Ma coma ch'am varda bin chiel.
Àngel: E coma ch'i la vardo?
Marisin: Am varda coma,... coma ch'i fussa na bignòla.
Àngel: A dila giusta... i l'avrìa pì car ij biciolin!
Marisin: Ma chiel a l'é n'artista, chiel. A l'ha sempre na ven-a 'd poesìa, chiel!
Àngel: I son parèj, as peul feje gnente. Dzortut quand ch'i ancontr Marisin, la musa
ch'am dà 'l ghëddo. E, dal moment che tuti ij poeta a son an confidensa con soa
musa ispiratris, përchè is doma nen dël ti?
Marisin: Àngel, i lo sperava tant ch'it im lo ciamèisse: mi i sarìa mai ancaleme.
Àngel: Con ti i treuvo ël përfum ëd na vòlta, ël përfum dij seugn e dle ròbe 'd tuti ij di.
Marisin: Lòn ch’it dises am fà sente bolversà, tuta sot-dzora!
Àngel: Alora cost a l'é 'l moment. Scotme, Marisin: mi i son sol, ti 't ses sola,... noi i soma
soj.
Marisin: Ma a l'é fin-a bon a decliné ij verb! Ma vàire, ch'a në sà!?
Àngel: S'it varde... it nasse sol, it meuire sol.
Marisin: Sacrosant. E, ël pì dle vòlte, as viagia soj.
Àngel: Marisin, it veules compagneme për un tòch?
Marisin: Oh Àngel, i në sarìa onorà: mai gnun a l'ha parlame an costa manera. It am fase
pianze.
Àngel: E mi ch'i pensava 'd fete contenta: i son mortificà!
Marisin: Ma nò, stupidon, a l'é për la comossion. Ma it l'has pensaje bin?
Àngel: A l'é da sta prima: gnun dubi.
Marisin: Ma it l'has pensà a chi ch'an darìa la baja?
Àngel: E përchè mai a dovrìo dene "cio cio la baja"?
Marisin: Ti 't ses un ch'a sta bin, ch'a l'ha na posission. Për contra mi i son mach na serva,
na creada. Un-a ch'a l'ha vagnà 'd sòld e ch'a l'ha nen savù ten-je, ch'a l'ha përdù
tut.
Àngel: Përdù tut? E coma ch'a l'é 'ndaita?
Marisin: An càusa 'd n'òm.
Àngel: Alora a-i é n'àutr.
Marisin: Ma nò, ma nò: quand ch'i son tornà da l'Olanda i l'avìa 'd sòld a malòch. I vorìa
duverté na boutique ëd lusso.
Àngel: Tant për pelé 'd madame e madamin coma mia amisa Lussìa.
Marisin: L'intension a l'era pro cola, ma... an banca, n’òm, a l'avìa dime ch'i sarìa andàita
an contra 'd rìsich. E a tant travaj. Quand che, con tuti coj sòld, i l'avrìa podù fé
la sgnora.
Àngel: A duvìo esse tanti.
Marisin: É, pròpi tanti: un monton ëd sòld. Tanti ani d'onest travaj an vetrin-a. Chiel là a
l'avìa contamla bin. A l’avìa sicurame che la borsa a "tirava", ch'a bastava caté
'n pòich ëd bònd argentin, un pòche d'assion ëd la Cirio,...
Àngel: …magara 'dcò d'assion ëd la Parmalat.
Marisin: É, pròpi parèj, ma coma ch'it fass a savèjlo?
Àngel: "Chi è senza peccato scagli la prima pietra!" Fin-a a mi, un banché coma 'l tò, a
l'ha smonume mideme sicurësse e peui, ciau bale! Un bel ciolarò, ch’a l’ha
smonume!
Marisin: S’i lo treuvo…
Àngel: Gavëtlo d’an testa : le banche, con la scusa dla "rotazione del personale", a-j fan
ësparì, an manera ch’it sas mai con chi pijetla. Ma an fa gòj che a sìo mach coj, ij
tò sagrin, e che tò cheur a sìa lìber.
Marisin: A mi am fa meno gòj ël pòrta-monede veuid bele se, savèj che ‘l cheur a l’é
pront për compagnete ‘n tòch për toa stra…
Àngel: Compagneme e… buteme a l’asi, neh? Buteme a l’asi coma mach ti it sas fé.
Marisin: Ah, balòss. It lo sas che… coma ch’it buto a l’asi mi…
Àngel: It ëm porteras ël passito?
Marisin: Natural. E con doi biciolin, për mojé… un pòch da sì…
Àngel: … e ‘n pòch da là! E it ëm faras vëdde da davzin toa… toa…
Marisin: It farai vëdde da davzin mia… mia còsa?
Àngel: I l’hai gena a dilo, i sai pa s’i peulo asardeme, neh?
Marisin: Ël mè birbacion! Lòn ch’a l’è ch’at pressa ‘d vëdde da davzin?
Àngel: Toa,… toa colession ëd mascrin-e ‘d piume.
Marisin: Ma s’a l’è mach lòn: për ti i në butrai un-a minca di. E minca di, s’at pias, i
cambierai color.
Àngel (al pùblich fërtandse le man godù): Am në farà vëdde ‘d tuti ij color!
(a Marisin): It saras mè arch an cel!
Marisin : Pensa mach: al pòst ëd ciamé ij di dla sman-a con ij nòm ëd l’armanach, i-j
ciamroma con ij nòm dij color.
Àngel (antra chiel): Ma varda mach se cost a l’è nen un "deja vu", n’esperiensa già
fàita.
(a Marisin): I l’avrìa ‘ncor na ròba da ciamete.
Marisin: Dime tò desideri.
Àngel: Ël neo aranda a l’amborì. It deve gavelo për motiv ëd salute,… o a l’é bele mach
na question ëd blisia, na question d’estética?
Marisin: Mach për l’estética, mach për estética, neh!
Àngel: Alora, lass-lo sté, falo për mi.
Marisin: S’a l’é për ti,… i lasso sté. Ma spiegh-me përchè it lo veules, dagià ch’it l’has
mai vist-lo?
Àngel: Mach për completé un "deja vu", un "deja vu" ëd coj piasos.
Sena 4a:
[modifiché]A rivo Stèila e Lussìa
Lussìa: Marisin, già sì? It l’has fàit motobin lest!
Marisin: Bondì, madamin, bondì Stèila. Dal médich a j’era pòca gent: tanti a son costipà.
Stèila: A son ij mal dë stagion.
Lussìa: Për mi a l’è la gent ch’as fërma për un nen. Vardeme mi ch’i son anfreidà: e bin,
bele con sòn, i son pronta për andé a fé "siòpin".
Marisin: Alora a l'é për sòn ch’a speta ch’a-j riva so òm.
Lussìa: E përchè ch’i dovrìa ‘spetelo? Chiel-là as neuja a ven-e a fé ‘l "siòpin". A l’ha
pì car stess-ne a ca o con ij somà.
Stèila: Mi im nojerìa mai.
Marisin: Ma a l’era pa për lòn, a l’era për soa carta ‘d crédit.
Lussìa: Mi, ëd soa carta ‘d crédit, in n’hai pa pì damanca.
Àngel: Ma la toa a l’era nen difetosa. It lamentave sempre: a l’é-lo pa ch’a l’han
rangiatla?
Lussìa: Nò, al è sempre la midema. A l’é mi ch’in n’hai pa pì damanca : i l’hai trovà na
boutique ch’am fa crédit, crédit il-li-mi-ta-to!
Àngel: Ma chi ch’a lo pagrìa peui, cost crédit il-li-mi-ta-to?
Lussìa : Mè òm, a lo paga. Lògich, nò? Pensa mach al vantage : mi i deuvro pa pì la carta
‘d crédit e Minòt a s’anrabia pa pì con mi.
Àngel: Ël rasonament a fila seuli. A fila seuli me la supòsta për un cit ant ël cul d’un
grand!
Marisin: Alora mi i vado a cambieme. (Marisin a seurt)
Lussìa: I më sbalio o Marisin a l’é tuta alegra?!
Àngel: I të sbalie pa.
Lussìa: Ma che ch'a l'é capitaje. Cheicòs ëd gròss: chila lì, da quand ch'a l'é rivà da
l'Olanda, i l'hai sempre vistla con ël moro arnos, malincònich. Coma chi ch'a
considera 'l bicer "mes veuid", sempre a bërboté.
Stèila: A l'é vera: sempre pessimista. Ëdcò mi i l'hai avù st'impression.
Àngel: I sarìa busiard coma 'n sìngher si disèissa 'l contrari. Ma adess ch'i soma
diciarasse, Marisin a l'é tuta n'àutra përson-a.
Stèila: Tòta Marisin Belafior ch'a diventrìa: madamin Marisin Tofeja! A son-a bin.
Lussìa: Boneur che Marsin a l'é gavasse la paùra 'd finì 'n... tofeja.
Stèila: Marisin a l'avìa tëmma 'd monsù Tofeja? Dròlo: a l'é tant na brava përson-a.
Àngel: Ma, ma , Marisin a vorìa nen savèjne 'd mi?
Lussìa: Nò, ch'a l'é nen parèj: lolì a l'era mach un gieugh ëd paròle, tant për facessié:
Marisin Belafior, na fior bela ch'a finiss an pairòla, ch'a finiss ant na tofeja.
Àngel: I l'avìa pa pensaje. Vist parèj a l'é fin-a na ròba amusanta.
Stèila: Na fior bela ch'a finiss a beuje ansema a coja, pèiver...
Lussìa: ... e faseuj ch'a bërbòto, e gust ëd giardin.
Àngel: E 'l salamin ch'i ch'a-j lo buta? I-j lo buto pro mi, ël salamin!
Lussìa: Ghèr a ti, Àngel. (indicand Stèila) Fà nen ël paco ch'a-i j'é 'd vërdura.
Àngel: Vërdura? Ma andoa?
Lussìa: A-i j'é na tòta. Parla nen grass! Serca 'd parlé bin e costumà, neh!
Àngel: Përdon-me, Stèila. It ciamo scusa.
Stèila: Ma figureve s'i-j faso cas: con tute cole ch'i sento an sij camp ëd fiòca. Altro che
lòn!
Lussìa: Marisin!, Marisin, torna sì. A fa nen damanca ch'i ti’t cambies. Ven sì!
Marisin (fòra camp): I rivo dun-a, madamin.
(Marisin a torna an sena)
Marisin: Che ch'a-i càpita?
Lussìa: A-i càpita pròpi gnente.
Marisin: Che ch'a comanda madamin?
Lussìa: Un-a, it comando ch'it ven-es con mi e Stèila a fé "siòpin"!?
Marisin: Ch'i ven-o con chila e Stèila a fé "siòpin".
Lussìa: It deves fete bela për tò Àngelòto. E peui it comando...
Marisin: E peui an comanda?...
Lussìa: Ëd deme dël ti.
Marisin: Ma... ma...
Lussìa: Gnun "Ma e ma": adess ch'i të spose nòss amis Àngel, che le doe famije a
tacran a frequentesse...
Àngel: Ch'a tacheran a fé brandé carte 'd crédit a malòch për ël "siòpin"...
Lussìa: ...certe formalità i-j dovoma pì nen dovreje.
Marisin: S'a lo dis chila... përdòn: s'it lo dises ti, Lussìa... che ch'i spetoma a core a fé
"siòpin"?
(Le tre fomne as dan la man e a coro fòra 'd ca. Àngel a arman sol a boca duverta)
Àngel: I soma bele an camin, sì. A sarà-lo pa për lòn ch'i l'hai mai volù marieme?
Sena 5a:
[modifiché]A rivo Minòt e Zeubi.
Àngel: Ma mi i l'avìa da fé ma in treuvo blocà a speté mè a mis e mè fiòss. Ma, s'i sento
nen mal, i sento manegé tacà a la pòrta.
(a intro Minòt e Zeubi ch'a parlo tra 'd lor)
Minòt: Car ël mè Zeubi, i soma torna a ca.
Zeubi: A l'era ora: col temp da luv a l'ha nen lassane fé na bela sghijada 'd cole ch'an
piaso a noi.
Minòt: Ma disme nen: jér-dlà i të s-ciairave nen l'ora 'd rivé 'n montagna! A l'é pa ch'it
l'has mancà 'n pontel, neh?
Zeubi: It l'has vistla giusta: i më s-ciàiro con na fija.
Minòt: I son franch content ch'it l'abie trovà da consolete.
Zeubi: Ma costa dumìnica i l'hai nen ancontrala: a l'é andass-ne sensa dime pa nen, sensa
'n salut.
Minòt: Am dëspias, sòn am dëspias. Tant. Ma it l'has provà a ciamé andoa a sta?
Zeubi: I l'hai provaje, ma ij sò, dòp d'avèj festegìa le nòsse d'argent, a son andass-ne për
fesse 'n viagi bele daspërlor. Sensa lassé recàpit. Gnanca ant soa agensìa.
Minòt: Ma che combinassion dròla: la sman-a passà ij Dlagiassa, ch'a son nòstri amis ëd
famija, coj ch'a l'han n'agensìa imobiliar, a l'han anvitane a festegé ij sò 25 ani 'd
vita matrimonial.
Zeubi: Che bela sirimònia: am piasrìa 'dcò mi marieme coma ch'a l'han fàit lor: an
montagna, con la fiòca për tèra. E, finìa la mëssa, con un landò a lesa tirà da na
cobia 'd cavaj bianch, fesse 'l gir ëd tut ël pais. Da mont a val.
Àngel: Am piasrìa pro 'dcò a mi, na ròba përparèj. Magara con na rapela 'd ciochin ch'a
anonsio 'l passage djë spos.
Minòt: Ma Àngel, còsa ch’it fass bele-sì?, I l’avìa pa s-ciairate.
Zeubi: Ciau, parin.
Àngel: Còsa ch’i voleve mai, le fomne a l’han molame quat a gnun a speté vojàutri.
Minòt : Ma andoa ch’a son andàite?
Àngel: Prové a imaginevlo…
Zeubi: Donca: i soma sota a Natal, i l’hai pa ancor vist pachèt e pachetin…
Minòt: Alora, comissari Montalban, a lòn ch’a son rivà toe dedussion?
Zeubi: I son rivà a la conclusion che a son andà a fé 'l "siòpin"!
Àngel: Pròpi parèj. A son partìe con un gigèt acòl coma ch’a fusso un diav drocà ant
l’eva benedìa!
Minòt: A l’é tacaje la "la spinta emotiva dell'impulso all'acquisto". Na tragedia!
Àngel: Un vìrus contagios: tute e tre a son partìe coma fusëtte.
Zeubi: Tute e tre? Ma chi ch’a j’era con mama?
Àngel: A j’era Marisin e… n’amisa dle toe.
Zeubi: Na mia amisa? E chi ch’a l’é costa mia amisa?
Àngel: S’it lo sas nen ti chi ch’a son toe amise, còs ch’it veule ch’i në sapia, mi.
Zeubi: Ma parin, coma ch’a l’é fàita?
Àngel: I sai mach dite ch’a l’é già da jér ch’a të speta. Toa mama a l’ha fala deurme sì.
Zeubi: Deurme sì? Ma alora a l’é nen dël pòst. D’andoa ch’a riva?
Àngel: Da la montagna. Pòvra cita: a vorìa fete na sorprèisa, ma ti it j’eres partì con tò
pare.
Zeubi : Ma alora… Stèila a l’é sì. E mi ch’i l’hai magonà fin-a a adess!
Àngel: Pròpi parèj, a l’é presentasse coma Stèila.
Minòt. Còsa còsa còsa?
Zeubi: Papà, a l’é la fija ch’i-i l’hai sërcà an montagna. Stèila, Stèila Dlagiassa!
Minòt: Cribio, ma che ch’a veul da ti sa Stèila, Stèila Dlagiassa?
Àngel: Ma Minòt, it l'has gnanca n'ideja lontan-a? Varda mach: coma mi e... Marisin.
Minòt: Ti e Marisin? Che ch'i në sai mi, ëd ti e Marisin.
Àngel: Ma i l'oma dessidù 'd pijesse, ëd fé 'nsema 'n tòch ëd la stra 'd nòstre vite: i saroma
coma , coma... Giulietta e Romeo, bele se modern. Ma sensa finì an tragedia, neh?
Minòt (a Àngel): Giulietta e Romeo, modern e sensa finì 'n tragedia? Am sà ch'i smije 'd
pì a Cochi e Renato: ròba da fé sghignoflé fin-a jë siass...
(al pùblich): ...dagià che jë siass a l'han sempre la boca duverta.
Àngel: Sempre simpàtich com l'inciòstr, ti.
Zeubi: N'àutra pì cioca? Parin, ti, Marisin...Neh ch'i l'avìa vist giust, mi.
Àngel: Bò, a l'é andàita parèj: i son ëstofiame 'd vive sol.
Minòt: A l'era ora, vej balòta.
Àngel: A bzògna prové: dòp na giornà 'd travaj it rives a la sèira ant na ca veuida. Pa bel.
Zeubi (malissios): Sensa gnun ch'at buta a l'asi.
Àngel (a sospira): A l'é costa la part pì dura da soporté. Ma adess i l'hai dessidù: as vira
pàgina, as ancamin-a na vita neuva!
Minòt: S'a l'é mach për lòn... toa vita neuva a l'é già bele che ancaminà: toa Marisin a l'ha
già pijà la costuma dël "siòpin".
Zeubi: Ma papà, sempre tacà a-j sòld, ti.
Àngel (sognant): E am piasrìa marieme coma ch'a l'ha dit mè fiòss: un paisòt ëd
montagna... con la fiòca e na lesa tirà da 'n pàira 'd cavaj bianch...
Zeubi(sognant): ...për fesse 'n bel vir con toa sposa....
Àngel e Zeubi (sognant): ...da mont a val!
Zeubi: Parin, pensa che bel se, ti e mi, is marièisso 'nsema.
Àngel: Ma và 'n pòch al sol, va: che ch'as antortoja an toa testa? It veules fé ij DICO? Zeubi: Ma gnanca për sògn! I intendìa dì che mi e ti...
Àngel: Mi e tiiii?...
Zeubi: Con Marisin e mia Stèila, is marièisso tuti dël midem di.
Àngel: Costa am pias già da pì. Ma Stèila chi?
Zeubi: Ma Stèila Dlagiassa, nò?
Minòt: Fërma! Fërma! Fërma! Rasonoma: Zeubi, ti 't veule mariete con Stèila
Dlagiassa...
Àngel: E mi con Marisin.
Minòt (a Àngel): E costa a l'é n'àutra stòria.
(a Zeubi): E costa Stèila a l'é ch'i penso mi?
Zeubi: Mi i sai nen a chi ch'it penses ti, ma mia Stèila a l'é la fija 'd Madlen-a, cola
amisa ch'it l'has fate andoa ch'i l'oma la ca an montagna. La Madlen-a, cola ch'a
l'ha l'agensìa imobiliar, cola ch'a l'ha fàit la festa dle nosse d'argent: a l'ha fin-a
anvitane. It n'anvise? A l’é tut ciàir?
Minòt: A l'é pro ciàir, ciàir coma 'l mesdì: coma ch'i podrìa a nen anvisemne?
Zeubi: I seve amison, e mi i në son content.
Minòt: E përchè ti it ses content?
Zeubi: Ma përchè le famije as conòsso già.
Minòt: S'a l'é mach për lòn, noi is conossìo da prima che ti 't parlèisse.
Àngel: Minòt, dal moment ch'a l'ha 'mprendù a parlé... lass-lo ch'a disa, lass-lo parlé. Zeubi: Papà, parin, i son an-namorame.
Àngel: S’achit i l'hai già sentulo 'n pàira 'd vire.
Minòt: A-i soma torna!
Àngel: E noi, noi i la conossoma?
Zeubi: Ma i l'hai pen-a divlo: a l'é Stèila, la fija 'd Madlen-a.
Àngel: A l'é mach ch'i faso confusion: con tute ste stèile... un a capiss pì gnente.
Minòt (al pùblich): Miraco a l'era mej mandalo a sghijé an Olanda, a fé lë slàlom tra le
giojere!
Àngel: Im gieugo le bale che, bele là, a l'avrìa conossù un-a ch'as ës-ciama Stern!
Stern, che an bon piemontèis a veul peuj mach di... Stèila!
Zeubi: Scotme pare, i vorìa giusta ciamé toa contenta, toa benedission.
Minòt (con na vos speransosa): Ma, ma... e chila, chila... Stèila, a lo sà?
Zeubi: Sigur: tòta Stèila Dlagiassa a veul diventé Madamin Stèila Frustacotin!
Àngel: A son-a fin-a bin: compliman. A l'é ora 'd toché ij bicer con ël passito!
Minòt: Gnun brìndes, a l'é pròpi nen ël cas.
Àngel: Aidemì, am sà che sì i-j soma torna!
Zeubi: Ma Papà, dòp tante delusion mi i l'hai trovà Stèila. Mi, mi a Stèila i-j veui bin, e
chila am në veul a mi, donca…
Àngel (al pùblich): Speroma che adess le ròbe as buto a pòst.
(a Minòt): Donca, s’as veulo bin…
Zeubi: Pare, scota, pare: mi it ciamo la contenta.
Minòt: It podrìe pa feme la domanda 'd riserva?
Zeubi: I soma pa an television!
Minòt: Alora gnente da fé: as në parla gnanca! A l’é na ròba ch’as farà mai!
Zeubi: Për na vira, it podrìe pa deme na rispòsta 'd riserva? Ma përché it arfude?
Minòt: A l’é nen na ròba ch’at riguarda. Nò e basta : fame pì nen parlé!
Zeubi: Ma coma ch'a sarìa ch'a l’é nen na ròba ch’am riguarda. Ma as peul almeno
savèjne ij motiv?
Minòt: Përchè i lo dijo mi! Nò e basta : fame pì nen parlé, i l'hai dite. Stèila a fà nen për
ti.
Àngel: Ma për che motiv? As peul nen dì nò e basta.
Zeubi: A l’ha rason ël parin: as peul nen mach dì nò.
Minòt: Ma ti, Zeubi, con costa fija it l’has combinà cheicòs?
Zeubi: Mi Stèila i l’hai gnanca tocala con un dil. Ma i-j veuj tanta ‘d cola bin.
Àngel: Gnanca 'n basin?
Zeubi: Gnanca 'n basin!
Àngel: Da nen chërde. Ai mè temp... dël '68... la rivolussion sessual... (al pùblich) Ma
coste ròbe i l'oma pa già dije 'n pàira 'd vire l'istà passà? Giumai le savoma a
memòria!
Minòt: Lassa perde, Àngel. A l'é nen ël moment ëd badiné. Ringrassioma 'l Signor che
gnanca stavòta a l'é suceduje gnente.
Zeubi: Alora…
Minòt: Alora... it l'has già capì. Alora mi i son pròpi bele ruvinà!
Zeubi: I soma torna an camin...
Minòt: E pensà ch'a l'era torna consolasse. Ma l'é a mi ch'am toca, ch'am toca torna
confessé: confessé n'àutra colpa dle mie.
Àngel: Confessé? Ahi ahi ahi ahi: am sa ch'i-i soma a l'ablativ!
Minòt: Mi iv contrai mach s’am dareve vòstra paròla d'onor che gnente a surtrà
d'ambelessì, ch'iv na stareve bin botonà!
Àngel: Sa, taja curt che fin-a costa i l'oma già sentula. Alè, conta.
Minòt: Prima deve paròla, vòstra paròla d'onor...
Àngel: ...ëd fene paròla con gnun: it l'has mia paròla.
Minòt: Zeubi?
Zeubi: It l'has ëdcò mia paròla.
Minòt: Con gnun? Gnanca con toa mare, neh? Im arcomando.
Zeubi(sbufand): Già le àutre vire i l'hai nen batù paròla! I penso a lë scàndol, mi.
Minòt: Bin, i deve savèj che Zeubi a peul nen mariesse con Stèila përchè, përchè Stèila a
l'é fija 'd Madlen-a.
Àngel: Varda mach, adess a l'é tut ciàir coma 'l sol: Madlen-a a l'é coma Tonina, Tonina a
l'é coma Marìa, Marìa a l'é coma Madlen-a. Ël discors për giré... a gira pro.
Zeubi: Madlen-a a l'é la mama dë Stèila, e mè papà Minòt...
Minòt (sempe pì genà): E tò papà Minòt a l'é la vìtima, l'agnel sacrifical dël passà. E tò
pare a seguita a patì rassegnà lòn che 'l destin a jë smon për ij sò
pecà 'd gioventù.
Zeubi: Mi i son?...
Minòt: Zeubi, it ses sò frel. Stèila, Stèila Dlagiassa a l'é toa sorela...
Zeubi: Dime ch'a l'é nen vera. Ma përchè i devo patì toe colpe?
Minòt: A l'é vera, a l'é vera. Darmagi s'a l'é vera!
Àngel: Mè car Zeubi, it lo savìe nen che le colpe dij pare a dròco sempre an sij fieui?
Zeubi: I l'avìa sentulo, i l'avìa pro sentulo. Ma quand ch'at capita a ti, pròpi a ti.... at
brusa. Oh, coma ch'a brusa!
Àngel (a Zeubi): Cert che tò pare a l'é quasi coma col ator dël cine, col merican...
Minòt: E che ator?
Àngel: Ma si, a më smija col... Sversa ij Négher.
Minòt: Col ch'a sversa ij négher? E chi ch'a l'é, chiel lì?
Zeubi: A sarà-lo pa Schwarzenegger?
Àngel: É, é. E còsa ch'i l'hai dit, mi? A l'é pròpi chiel, col ch'a l'ha fàit la serie 'd
"Terminator".
Minòt: E che ch'a j'intra?
Àngel: A j'intra che ti it podrìe fé la serie d' "Inseminator"! Bèica mach: sensa gnanca
studié la part. I son pì che sicur ch'a basta ch'i të staghe natural.
Zeubi: Ma coma ch'it l'has podù?
Àngel (a Zeubi): Mè car Zeubi, coma le àutre vòlte.
(a Minòt): Brighela d'un Minòt, gnanca costa it l'avìe pa mai dimla. Dai, conta
coma ch'it l'has fàit, coma ch'a l'é sucedù.
Minòt: An coj ani ch'i sercavo na ca da compré an montagna, i l'avìa conossù Madlen-a.
Col temp-là chila a l'era ampiegà a mesa giornà ant un-a agensìa imobiliar.
Àngel: Alora it l'avìe conossula an sercand ca.
Minòt: Nò, mi i l'avìa conossula sij camp ëd fiòca andoa, l'àutra mesa giornà, a fasìa la
magistra dë schi. A l'avìo damla spress për mie lession.
Àngel: Im lo magin-o... che lession!
Minòt: Parla ti, ch'i parlo mi, i soma intrà an confidensa: a l'é stàita chila ch'a l'avìa dame
na bon-a drita për caté na ca ant na posission bon-a. E l'ha fin-a fame risparmié.
Àngel: E vàire ch'a l'ha fate vansé?
Minòt: Tant. Tant ch'i savìa gnanca coma sdebiteme.
Àngel (irònich): Mi, na mesa ideja, i 'l l'avrìa pro...
Minòt: Fà nen ël gram, ch'i son già genà e mortificà për mè cont.
Zeubi: Va avanti, conta.
Minòt: Un bel di a l'avìo prontà ij camp për dle gare dë schi ma, la neuit prima a l'avìa
fiocà fòrt. Parèj tuta la matin a l'han dovù bate torna le piste. Finì, a bzognava
controlé che le rèj 'd demarcassion e le grije 'd protession a fusso tute a sò pòst.
Àngel (irònich): Ma chissà chi ch'a l'é col ch'a l'era smonusse për andé a deje na man a
Madlen-a a controlé che tut a fussa a sò pòst?
Minòt: Mi i j'era an débit. Tutun a controlé i l'oma fàit prest, dagià che tut a l'era an órdin.
Rivà aranda al ciabotin ëd la sconda funivìa, col dël còl pì àut, i soma setasse a
pijé n'arfial. E na golà 'd cordial.
Àngel: Na golà 'd cordial? It l'avìe portalo ti?
Minòt: É, im në portava sempre dapress.
Àngel (irònich): An tribunal lòn as ciama premeditassion!
Minòt: Ma lassa sté le facessie. Da lì a gnanca 'n quart d'ora 'l temp a l'era cambià a
l'improvista: le nìvole a j'ero bassasse e a l'avìo anvlupane drinta na nebia s-ciassa
ës-ciassa da pa pì s-ciairete 'l boton ëd la pansa. Parèj i l'avìo pensà 'd trové ripar
drinta 'l ciabotin ëd contròl dl'impiant ëd risalita.
Àngel (irònich): Doi cheur e... un ciabotin! Natural con un cassul ëd cordial, neh?
Minòt: I pensavo dë speté pòch temp ma la facenda a l'avìa pijà na piega bruta: prima na
bisa gìnica e tajenta ch'a l'era virasse ant un ventass da tormenta. La fiòca a l'era
nen tardà.
Zeubi: Situassion bruta.
Minòt: Boneur ch'a j'era 'l teléfono: i l'oma avertì la diression dj'impiant. Vist la
situassion a l'han dine 'd nen lassé nòst arfugi che seurte a sarìa stàit pericolos.
Àngel: Dimlo nen: la temperadura a l'era bassasse e la pòvra Madlen-a a l'avìa frèid. E ti
'dcò.
Minòt: Giust la frèid a l'era tanta, boneur che noi i j'ero a l'abrì.
Àngel: E ti, da col gran cavajer ch'it ses, it l'has daje coma protession tut tò calor.
Minòt: Pòvra fija, a l'era frèida coma la giassa. Ma 'dcò mi i l'avìa na frèid da forca.
Zeubi: Brrr, a më smija 'd sente frèid 'dcò mi!
Minòt: A chitava pì nen ëd fioché e soma stàit obligà a prontesse për passé la neuit: i
soma strensusse ambrassand-ne për ëscaudesse, mach për ëscaudesse, neh?
Àngel: Giust, mach për ëscaudesse.
Minòt: Question ëd sopravivensa.
Àngel: Im figuro 'l calor!
Minòt: A sarà stàit për col doss tëbbior, a sarà stàit për ël cordial, ch'i l'oma pì gnanca
antajasse dle ore ch'a passavo...
Àngel: Im lo magìn-o: it l'avras avù tut ël temp për disoblighete con Madlen-a.
Minòt: Quand ch'i l'oma deurbì j'euj la neuit a l'era bele che a la fin: ël cel a l'era
arserenasse e a së s-ciairava ancor la Stèila dla matin prima ch'a montèissa 'l sol.
Zeubi: Ma papà, ma fin-a con Madlen-a.
Minòt: A l'é andàita parèj, i peulo feje gnente. I soma tornà a val andova tuti a son
sentusse sorlevà ch'a l'era sucedune gnente. I l'oma virasse a vardé 'l cel dzor dël
còl: la Stèila dla matin a l'era sparìa.
Àngel: Già, tant aj në j'era bele n'àutr dë Stèila: drinta a Madlen-e.
A sarà-lo pa për lòn che Madlen-a a l'avrà ciamà Stèila soa fija?
Zeubi: Ma alora 'dco costa Stèila a l'é mia sorela.
Àngel: La famija a së slarga.
Minòt: Për lòn ch'i peulo nen dete la contenta. Ma, im arcomando: nen na paròla con
chicassìa!
Àngel: A sarìa në scàndol tròp gròss!
Zeubi: Im në vado a magoné bele daspërmì: gnanca sta vira i podrai confideme con gnun.
I l'avrai gnanca pì la fòrsa 'd trové na scusa për slontaneme Stèila.
Minòt: Ancora na vòlta i confido an toa comprension.
Zeubi: E mi i l'hai pì gnanca pì fiusa ant la meisin-a dël temp.
Minòt: Për mi 'l temp a l'é diventà un bòja. E, për colpa mia, ëdcò për ti, fieul mè.
Àngel: Andoma, Zeubi, a l'é mej ch'i lo lasso sol tò pare. E peui a podrìa diventé
pericolos.
Minòt: An che manera, ch'i podrìa diventé pericolos.
Àngel: Ma, al ciàir dle toe confession, fòra ël temp a l'é cambià, le nìvole a son basse, a
tira na bisa e....
Minòt: Eeeee...
Àngel: A podrìa vnite la veuja dë scaudé cheidun!!
(Àngel e Zeubi as në van lassand sol monsù Frustacotin)
Minòt (al pùblich): Ah, brava gent, i sareve bin curios ëd savèj coma ch’am sento mi.
Bin, s'i l'eve nen l'idea, iv la ciairisso mi. I l'eve present lòn ch'a peul
dije na supòsta a na fusëtta? Nò? Alora iv lo conto. A-j dis: "Beata ti
ch'i vade an cel!
(Minòt a seurt. Le lus a së smòrto. As sara 'l sipari)
Sena 6a:
[modifiché]Final. Zeubi a l'é setà an sala.
Zeubi (tra 'd chiel): Ma chi ch'a l'avrà mai sognass-lo. Na ròba përparèj: a stà nen an cel
ni an tèra. I sai pa pi che fé.
(as leva ‘n pè e va vers ël pùblich)
Zeubi: Ma iv rende, iv deve cont? Cont ëd coma ch'i peulo sentme mi. Prové, prové
mach për na minuta a buteve an mie scarpe.
Mi, ch'i l'hai sempre considerame fieul sol... ant ël vir ëd gnanca ses mèis im
Treuvo con tre sorele. A sta mira im ciamo vàire ch'a podrìo ancor sautèjne feura.
L'ann a l'é 'ncor pa finì e, con un brigant coma mè pare an circol... tut a peul
sucede.
Destin ësbefios, i ancamin-o a pensé 'd fela finìa, ëd dije adiù a la vita. Ma
contacc! - as peul nen finì parèj.
(a intra Lussìa)
Lussìa: Che ch'a l'é ch'a peul nen finì parèj?
Zeubi: Gnente. Gnente d'amportant: i butava a pòst ij pensé a vos àuta.
Lussìa: It am la contes pa giusta. It am ëstermes cheicòs...
Zeubi: Lass-me mach ësté, ch'i l'hai nen veuja 'd parlé.
Lussìa: Ma i son toa mama, it deve confidete. Am sà ch'it pòrtes un pèis tròp grev për ti.
Zeubi: Sòn a l'é vera. Ma i peulo nen parlé.
Lussìa: Cert ch'it ses dròlo. La situassion a l'é dròla. A l’é dròla da quand ch'it l'has chità
Stèila Fiordacamp che, tra àut e bass, it ses rivà a riduvte an cost ëstat.
Zeubi: Am ven da pianze për la disperassion!
Lussìa: Pensa a mi ch’i son toa mare a vëd-te disperà parèj! lòn a më s-cianca ‘l cheur:
mè Zeubi, col fieul sempre alégher a l’é disperà.
Zeubi: It savèjsse, mama, it savèisse. Ma i peul nen parlé…
Lussìa: Ma i son-ne o i son nen toa mare? It deves confidete con mi.
Zeubi: Mach s’it ëm daghe toa paròla che con papà it në staras bin botonà. It i-j diras
mai gnente.
Lussìa: Im lo sentìa ch’a j’intrava tò pare. Ma varda mach an che stat ch’a l’ha tirà mè
fieul. Ma am sentrà, chiel-là. Oh, s’am sentrà!
Zeubi: Ma mi i parlo mach s’it a-j dises gnente!
Lussìa: E a va bin. It l’has mia paròla. Bele se chiel-là a la passerà seulia fin-a stavòta.
It giuro ch’i-j dirai gnente. Gnente ‘d gnente: at va bin parèj?
Zeubi: È, parèj a va bin. Tutun i sai pa d’andoa ‘ncaminé…
Lussìa: Mi it sugerirìa d’an prinsipi.
Zeubi: Papà a l’ha avù dle aventure…
Lussìa: Ah, brigant! Lòn i l’era sempre maginamlo, i l’avìa sempre sospetalo.
Zeubi: Pecà ‘d gioventù, a l’ha dime…
Lussìa: A l’ha sempre fàit l’erlo, chiel. A l’ha sempre piasìe ‘d fé ‘l furb, al monsù!
Zeubi: Gnanca për soa colpa, neh. A l’ha contame che, an càusa dle situassion…
Lussìa: Ah, për contela, a l’é un ‘d coj bon, chiel-lì! E chi ch’a sarìa costa “parpajòla”,
costa Messalina?
Zeubi: A l’é, … a l’é…
Lussìa: Su, corage. Spara! Tant a sta mira…
Zeubi: Marìa, a l’é Marìa. La Mama dë Stèila Fiordacamp.
Lussìa: Bèich-je là, i merlo! Për lòn ch’a son tant amis!
Zeubi: Amis ìntim. Cola che ij giornaj scandalìstich a ciamo una tenera amicizia.
Lussìa: Una tenera amicizia ‘n còrno! Altro che n’amisa ‘d famija! Ma përchè a l’han
nen vorsù che ti e Stèila iv pijeisse? Voi i-i j’intre pa gnente.
Zeubi: Adess a-j ven feura la ròba gròssa. I devo andé anans a conté?
Lussìa: Avanti, e che ch’i-i sarà mai.
Zeubi: Stèila, Stèila Fiordacamp a l’é…
Lussìa: Stèila a l’é?
Zeubi: Stèila a l’é mia sorela, valà!
Lussìa: Valà ‘n còrno ch’a jë sbuela! I-j rangio mi la pipa ch’a tira. A tuti e doi!
Zeubi: Ti it range gnun-e pipe, mama. It l’has giurà!
Lussìa: Mach për ti Zeubi. Mach për ti. Dësnò… Ma, e Stèila Dalmar… ëdcò për chila
a l’ha oponisse?
Zeubi: È, a l’ha oponisse. Dagià che ‘dcò con Tonina a l’ha avù na stòria…
Lussìa: E brav Minòt: che Ganimedi!
Zeubi: … e la fija ‘d Tonina a l’é n’àutra sorela.
Lussìa: Bòja fàuss! N’àutra! Ma dime nen: e Madlen-a… e tò pare…
Zeubi: Intuission giusta, mama. Ëdcò Stèila Dlagiassa a l’é mia sorela.
Lussìa: Për lòn ch’a bërbotava pa pì, ël mè car Minòt, quand ch’i andasìa a fé ‘l
“siòpin”. Dritura am mandava. It l’has capì?
( Lussìa as seta. Zeubi as àussa e a pij an man na pistòla)
Lussìa: Zeubi, ma còs ch’it fass?! Ses-to mat? Buta via cola ròba ch’i-i l’hai paura.
Zeubi: I veuj fela finìa. I peulo pa pì soporté costi sagrin tròp gròss për mi.
Lussìa: Fërma, Zeubi. Për carità: a l’é pa drocaje ‘l mond.
Zeubi: Altro che ‘l mond: con tute coste Stèile, a l’è drocame acòl tut ël firmament. A l’é
drocaje l’univers, tut mè univers.
Lussìa: Ma fa nen parèj che tut as rangia. Pensa a mi, alora. I l’hai pì ‘d còrn che na
sësta ‘d lumasse, mi!
Zeubi: Mi i l’avrìa dit: “Pì ‘d còrn che 'n sigilin ëd lumasse”.
Lussìa: Sas-to che diferensa…
(Zeubi a àussa l’arma)
Zeubi: Che vergogna fin-a për ti: a l’é mej buté la paròla fin.
Lussìa: Fërmte, Zeubi! Scotme: Édcò mi i l’hai ‘d confessete cheicòs, na ròba motobin
amportanta.
Zeubi: Motobin pì ‘mportanta ‘d mia fin? Dròlo.
Lussìa: Dame temp: s’it ëm ëscote mach quàich minuta… miraco i la rangioma.
Zeubi: A l’é pa na ròba possibla.
Lussìa: Mi, adess, it contrai na stòria ma…
Zeubi: Ma?
Lussìa: Ma mach se it ëm daghe toa paròla ch’it në faras gnanca ’n fià con chicassìa.
Zeubi: Tant mi i son costumame a dé mia paròla. E va bin: it l’has mia paròla.
Lussìa: Coma ch’it l’has fàit con tò pare?
Zeubi: Ma che ch’it veules ch’i-j disa. Tant mi... im tirerai ’n colp!
Lussìa: Alora, për piasì, bassa col’arma ch’am fà sgiaj mach a s-ciairetla an man.
Bass-la mach e scotme: quand ch’i l’avrai finì ’d conté. it vëdras: la veuja dë
sparete a sarà bele che passate.
(Zeubi a pòsa la pistòla)
Lussìa: Coma ch'it sas, tuti j'ani, la prima dumìnica dë stèmber, a Nòli a organiso la
Regada Stòrica. Prima d'un-a 'd cole Tonina a l'avìa ciamaje a Minòt ëd deje na
man a për andé a controlé ij galegiant. Ch'a fusso bin ancorà e ch'a fusso drit për
tut ël përcors ëd la gara.
Zeubi: Costa stòria già i la conòsso. Va avanti, conta.
Lussìa: Pen-a ch'a son partì a son fasse viv dontrè fiolòt alman. Un ëd coj a l'avrìa avù gòj
ëd visité 'l castèl.
Zeubi: Col ëd l'età 'd mes.
Lussìa: Si. Tuti j'àutri a l'ero angagià për prontà la fritura 'd pess: për lòn a l'avìo ciamame
a mi 'd compagnelo.
Zeubi: Altruista, nèh?
Lussìa: Rivà i soma fërmasse a vardé 'l panorama ma, dòp chèich fòto, ël temp a l'era
cambià a l'improvista: le nìvole a j'ero fasse scure e afrose e a l'era aussasse un
ventass frèid. La temperadura a l'era bassasse e mi i l'avìa frèid.
Zeubi: E a l'ha tacà a pieuve: già sentula 'dcò costa.
Lussìa: La pieuva a l'era fòrta e noi, për riparene, i l'avìo mach trovà na garita cita e rota.
Zeubi: E l'alman, da gran cavajer, a l'ha date coma protession tut sò calor.
Lussìa: A l'avìa 'dcò tacaje 'n concert con tron e lòsne. Parèj i l'hai ambrassalo strèit për
gaveme la paùra d'acòl e... për ëscaudeme, mach për ëscaudeme, neh!
Zeubi: Giust, mach për ëscaudete.
Lussìa: E che calor!
Zeubi: Im lo figuro, im lo figuro!
Lussìa: I l'oma gnanca ancorzuss-ne dël temp ch'a passava. Dël temp ch'a cambiava. I
soma calà a neuit fàita.
Zeubi: E l'alman, ël tedesch?
Lussìa (slanguìa): I soma salutasse con un basin e, d'antlora i soma pi nen vist-se.
Zeubi: Ma mama, ma fin-a ti?!
Lussìa: Stà mach ciuto: dije mach gnente a gnun... për carità!
Zeubi: A sarìa në scàndol: i sai gnanca ch'i ch'a l'é mè pare. I sai mach ch'a l'é alman.
Lussìa: Mè car Zeubi, pija chi ch'it veules, ti: sì d'antorn it l'has gnun-e sorele.
Zeubi: Ma mama.... Ma papà... Ma contacc, as fà nen parèj!
Fin.
Part dedicà a la presentassion: ës përsonage a l'é facoltativ, dagià ch'a anterferiss pa con la stòria ma a interagiss con ël pùblich.
Spirit Folèt
[modifiché]a l'é 'l presentator
prim at: prinsipi
[modifiché]Bon-a sèira ai monsù. Bon-a sèira a le madame e madamin. Bon-a sèira a le tòte e... a le totin-e.
Bon-a sèira a tuti... da mi!
Chi ch'a l'é ch'i son mi? Mi i son mi: lë Spirit Folèt. Con mè gigèt.
Stassèira iv presento na conta, na stòria che n'alegra companìa a l'ha butà su.
Ch'a l'ha butà su spress mach për vojàutri. Im arcomando: bele se a faran ëd fote, bele se a diran ëd boricade... buteve nen gena e spleve con dij batiman: lor a s'ofendo pa, neh?
Còsa ch'am dis chiel? (pàusa coma për ëscoté un dël pùblich - as buta 'n sj'atenti e a saluta militarment) Ma natural che chiel, Capitan Rampin, a l'é dispensà.
A mi la trama a l'han contamla e a l'han dime 'd contevla. Donca.... Eben!... - mi im n'anviso pa pì.
Alora mi i l'hai pensà përparèj: a l'é mèj ch'is la vardo 'nsema e, s'i seguito a nen capì, im la contreve peui vojaàutri.
Bon amusman!
(as ferma a scoté - cheidun dëdre dle quinte a lo ciama - a gesticola contrarià e peui a seurt)
___________________________________________________________________
second at: prinsipi
[modifiché]I son torna sì. É, i son sempre mi: lë Spirit Folèt. Con mè gigèt.
A l'é sigur coma la mòrt che la vita al nòst car Zeubi a la ficaje 'n bel ëscopass.
Ma iv deve cont ëd lòn ch'a l'é capitaje?
Dacòrdi, im direve vojàutri, ch'a son ròbe ch'a capito... ant le famije.
Magara nen a vojàutri, magara a n'avzinant.
Magara... nen a voi,... magara a vòstra fomna sì!
Vassavèj...
Ma chissà mai lòn ch'a sarà capitaje al mar: mi i son franch curios ëd savèj lòn se costi comediant a son ancor bon ëd contene chèich neuva.
Sa, stoma ciuto e scotoma.
(as ferma a scoté - cheidun dëdre dle quinte a lo ciama - a gesticola contrarià e peui a seurt)
___________________________________________________________________
ters at: prinsipi
[modifiché]Mi i sai nen vojàutri, ma mi i son armanù sensa paròle.
E mi ch'i chërdìa che la stòria a fussa bele che finìa.
Contacc! Adess coma ch'i la rangioma cost afè a doi indrit?
A-j é 'dcò da gionté che l'autor a dev esse bin baravantan, dròlo coma 'n ciochin ëd bòsch! Ma i l'eve ancorzuvne? Costa l'é na tragedia e a mi am rosìa 'd savèj che ch'a intra 'l tìtol: "Un sigilin 'd lumasse". Sigur a l'é che, se 'l sigilin a l'é gròss, ëd lumasse a-i në j'é na bela partìa.
A l'é inùtel ch'iv në staghe lì con la boca ambajà coma n'ambossor: mi i në sai gnente.
L'ùnica ròba da fé a l'é andé anans a scoté: tant che ch'a dovrà mai capità ancora: pes che parèj... por fieul, con un pare parèj!
(as ferma a scoté - cheidun dëdre dle quinte a lo ciama - a gesticola contrarià e peui a seurt)
___________________________
ters at: prima 'd la sena ùltima
[modifiché]Se prima i-j'ero armanù sensa paròle adess i l'oma pròpi pì gnente da dì: pòr Zeubi.
Ròba da tiresse 'n colp!
Për solì che l'autor a l'ha butaje cost titol: "Un sigilin 'd lumasse".
I scomëtto ch'i l'eve capilo fin-a vojàutri.
Nò?! Anlora iv lo ciairisso mi.
Sarèj j'euj e magineve a vàire lumasse ch'a i-j stan ant un sigilin...
Bò, i l'eve contaje?
Eben, le còrne a son motobin ëd pì!
E con doi bej tipo coma monsù Minòt Frustacotin e tòta Marisin Belafior a-i në j'é da decoré 'n salon ëd na palassin-a 'd cassa.
Adess però im në vad o prima che chiel-là a ven-a torna a tireme për la giaca: a l'é un ch'as anràbia për gnente.