Valdèis

Artorn

---

Confession ëd Fej

CURTA CONFESSION ËD FEJ DLE CESE ARFORMÀ DËL PIEMONT (CONFESSION ËD FEJ DIJ VALDÈIS

Compilà da Tòni Léger, pastor e professor ant la Cesa e l'Academia ëd Gëneva (1661) e voltà an Piemontèis da la version original fransèisa e italian-a.

Përché i soma vnù a savèj che ij nòstri aversari as contento nen mach ëd përseguiténe sensa pietà e dëspojéne ëd tut lòn che i l'oma, adèss, për rendne tant pì odios, a sëmno motobin ëd malignade ch'a miro nen mach a macé nòstre person-e, ma dzortut, për anfaméla, a dëscredité con ëd maldicense nòstra santa e san-a dotrina dont nojàutri i foma profession, i soma obligà, për rende ciàir lë spirit ëd coj ch'a podrìo esse sagrinà dë cole snistre ampression, ëd fé na corta diciarassion ëd nòstra fèj parèj ch'i l'oma avula an passà e che ancora l'avoma al present, conform a la Paròla 'd Nosgnor, për che tuti as rendo cont dla fausserìa ëd cole calunie, e con che ingiustissia nojàutri i soma detestà e përseguità për na dotrin-a tant inossenta,

Nojàutri i chërdoma

Artìcol 1

Trinità. Che a-i é 'n sol Dé, che a l'é n'essensa spiritual, etèrna, anfinìa, e dël tut savi, misericordios, giust, ansoma, dal tut përfet; e che an cola sola e sempia essensa a-i son tre Person-e: ël Pare, ël Fieul e lë Spirit Sant.

Artìcol 2

Arvelassion. Che col Dé a l'é manifestasse a j'òmo ant le soe euvre tant dla Creassion che dla Providensa, e për Soa Paròla arvelà dal comensament con dj'oràcoj an manera diversa, peui butà për ëscrit ant ij lìber ciamà le Scriture Sante.

Artìcol 3

La Scritura Santa. Ch'a venta arsèive, coma nojàutri i l'arsevoma, costa Santa Scritura për divin-a e canònica, visadì për régola 'd nòstra fej, e ch'a l'é contenua ëd manera completa ant ij liber dël Vej e del Neuv Testament. Che ant ël Testament Vej a deuvo esse comprèis ij lìber che Nosgnor a l'avìa fidà a la Cesa dij Giudé, da chila sèmper aprovà e arconossù për divin, visadì ij sinch liber ëd Mosé, Giosué, ij Giùdes, Ruth, 1 e 2 Samuel, 1 e 2 Rè, 1 e 2 Crònache, visadì Paralipomenon, ël prim d'Esdra, Neemia, Ester, Giòb, ij Salm, ij Proverbi 'd Salomon, Ecclesiàste, ël Càntich dij càntich, ij quatr grand profeta, ij dòdes profeta minor; e ant ël Neuv: ij quat Evangeli, j'At d'apòstoj, le litre 'd San Pàol: un-a ai Roman, doi ai Corint, un-a ai Gàlat, un-a a j'Efesin, un-a ai Filipèis, un-a ai Colossèis, doi ai Tessalonicèis, doi a Timòteo, un-a a Tito, un-a a Filèmon, la litra a j'Ebreo, una ëd San Giaco, doi ëd San Pé, tre ëd San Gioann, un-a ëd San Giuda, e l'Arvelassion.

Artìcol 4

La letura biblica. Che nojàutri i arconossoma la divinità 'd costi liber sant, non solament për la testimoniansa dla Cesa, ma dzurtut për l'eterna e indubitàbil vrità dla dotrin-a ch'a l'é contnùa, për l'ecelensa, sublimità e majestà dël tut divin-a ch'a mostra, e për l'operassion dlë Spirit Sant ch'an fà arsèive con reverensa la testimoniansa che la Cesa a-j rend, che an doerb j'euj për dëscheurve ij ragg dla lus dël cél ch'a splendo ant la Scritura, e che an coregg ël gust për podèj disserne costa noritura con sò savor divin.

Artìcol 5

La Creassion. Che Nosgnor a l'ha fàit minca còsa dal gnente për soa volontà dël tut libera, e për la potensa infinìa ëd soa paròla.

Articol 6

La providensa. Che Chiel a guida e a goerna minca còsa për le providensa an adressand tut lòn ch'a capita, sensa che per lòn Chiel a sia nì l'autor nì la càusa dël mal che le creature a fan, o che Chiel a peussa o deubia esse imputà 'd lòn an quàich manera.

Artìcol 7

J'àngej. Che j'àngej, an essend stàit tuti creà pur e sant, a-i na jé ch'a son tombà ant na corussion e perdission ireparàbil, ma che j'àutri a l'han përseverà për l'efet dla bontà divin-a che a-j ha sostnù e confermà.

Artìcol 8

La croa d'Adam. Che l'òm, ch'a l'era stàit creà pur e sant a l'imàgine 'd Nosgnor, a l'é privasse për soa colpa ëd col ëstat felice, quand ch'a l'ha dàit fiusa ai discors fàus dël Diavo.

Artìcol 9

Corussion dël gener umàn. Che l'òm a l'ha perdù për soa trasgression la giustissia e la santità ch'a l'avìa arseivua, an ancorend ant l'indignassion ëd Nosgnor, ant la mòrt e ant la s-ciavitù sota la potensa ëd col ch'a l'ha l'amperi dla mòrt, visadì ël Diavo, a la mira che sò liber arbitrio a l'é stàit rendù serv e s-sciav dël pecà, tant che për natura tuti j'om, Giudé e Gentij, a son fieuj d'ira, tuti mòrt ant soe fòte e pecà, e, ëd conseguensa, nen bon a avèj un quàich bon moviment për la (soa) salvëssa, e gnanca për formé un quàich bon pensé sensa la grassia, an essend tute le soe imaginassion e pensé nen d'àutr che mal an minca 'n temp.

Artìcol 10

Ël Pecà original. Che tuta la posterità d'Adam a l'é colpèivola an chiel ëd soa dzubidiensa, anfetà 'd soa corussion, e a l'é tombà ant la midema calamità, fin-a da masnà ant ël vènter matern, dont a ven ël nòm ëd pecà original.

Artìcol 11

L'elession. Che Nosgnor a tira fòra da costa corussion e condan-a le person-e che Chiel a l'ha sernù già da prima dla fondassion dël mond, nen përché Chiel a prevëdèissa an lor na quàich bon-a disposission a la fej o a la santità, ma [mach] për soa misericòrdia an Gesù Crist, Sò Fieul, e a l'ha lassà j'àutri an cola condission conform a sò drit ch'as peul mai rimprocé e soa Libertà e Giustissia.

Artìcol 12

Gesù Crist. Che Gesù Crist, an essend ëstàit ordinà da Nosgnor an sò decret etern për esse ël sol Salvator e Cap ëd sò corp, ch'a l'è la Cesa, a l'ha riscatala për sò sang ant ël compiment dij temp, e a-j ësmon-a e comunica tuti ij sò benefissi për ël mojen dl'Evangeli.

Artìcol 13

Òm genit e Dé genit. Ch'ai son doi nature an Gesù Crist, la divin-a e l'uman-a, për dabon unìe ant na sola person-a, sensa confusion, sensa division, sensa separassion, sensa cangiament, minca un-a ch'a goerna le soe proprietà separà, e che Gesù Crist a l'é Dé genit e òm genit tut ansema.

Artìcol 14

Mòrt për ij nòstr pecà. Che Nosgnor a l'ha tant vorsù bin al mond ch'a l'ha dàit Sò Fieul për salvene con ël mojen ëd soa obediensa motobin përfeta, dzortut cola ch'a l'ha mostrane an seufrand la mòrt maledeta dla cros, e dle vitòrie ch'a l'ha vagnà an sël Diavo, an sël pecà e an sla mòrt.

Artìcol 15

Ël sacrifìssi dël Crist as peul nen arfesse. Che Gesù Crist an avend fàit l'espiassion antrega dij nòstri pecà con ël moien ëd Sò sacrifissi motobin përfèt ofert una vòlta për sèmper an sla cros, a peul nen nì a deuv nen esse arpetù sota un pretest qualsëssìa.

Artìcol 16

Arconciliassion con Nosgnor. Che ël Signor Gesù an ha arconcilià ëd manera pien-a con Nosgnor për ël sangh ëd soa Cros. A l'é mach për sòn, e nen për nòstre euvre, che nojàutri i arsèivoma da Nosgnor  l'assolussion e la giustificassion.

Artìcol 17'

'Union con Crist. Che nojàutri i l'oma union con Gesù Crist e communion ai sò benefissi për la fej, ch'a l'é pogià an sle promësse ëd vita che sò Evangeli an fà.

Artìcol 18

La fej. Che costa fej a ven da l'operassion sicura e grassiosa dlë Spirit Sant, ch'a anlumina nòstra ànima an portandla a pogesse an sla misericòrdia ëd Nosgnor che a-j aplica ij mérit ëd Gesù Crist.

Artìcol 19

Gesù Crist, sol Mediator. Che Gesù Crist a l'é nòstr genit e ùnich Mediator, nen mach dla Redension, ma ëdcò dl'intercession, e che për sò mérit e soa intercession, i l'oma l'intrada al Pare për podejlo invoché an avend la santa fiusa d'esse scotà da Chiel sensa ch'a sia necessari fé ricors a n'àutr intercessor divers da Chiel.

Artìcol 20

Le bon-e euvre. Che coma Nosgnor an promëtt la regenerassion an Gesù Crist, coj ch'a son unì a Chiel con na fej viva a l'han da desse da fé, e an efet as angàgio a fé 'd bon-e euvre.

Artìcol 21

 La necessità dle bon-e euvre. Che le bon-e euvre a son tant necessarie ai fidej che lor a podo nen rivé al regn dij céj sensa che a-j féisso, an essend vera che Nosgnor a l'ha preparaje për che nojàutri a-j fèissa. Për costa rason a venta che nojàutri i scapoma vìa dai vissi për angagesse an le virtù cristian-e an dovrand ij digiun e minca d'àutri mojen ch'a peusso esse ùtil a na còsa tant santa.

Artìcol 22

Arcompensa dle euvre. Che combin che nòstre bon-e euvre a posso nen ganiène 'd mèrit (për nòstra salvëssa), Nosgnor a chitrà nen ëd arcompensele dla vita eterna për na misericordiosa continuassion ëd soa grassia e për la virtù dla costansa invariàbil dle promësse ch'a n'ha fàit.

Artìcol 23

Ij sant. Che coj ch'a possedo la vita eterna për conseguensa dla fej e 'd soe euvre bon-e, a l'han da esse considerà coma 'd sant e glorificà, laudà për le soe virtù, imità an tute le bele assion ch'a l'han fàit ant soa vita, ma nen adorà nì invocà, përché as s'ha da preghé mach Nosgnor për ël mojen ëd Gesù Crist.

Artìcol 24

La Cesa e sò Cap. Che Nosgnor a l'ha cujìsse na Cesa ant ël mond për la salvëssa dj'òm, e che chila a l'ha mach un Cap e fondament, ch'a l'é Gesù Crist.

Artìcol 25. 

Definission dla Cesa. Che cola Cesa a l'é la compagnìa dij fidèj che, an essend ëstàit sernù da Nosgnor anans dla fondassion dël mond, e ciamà da na santa vocassion, as unisso për andé dapress a la Paròla 'd Nosgnor, an chërdend a lòn ch'a-j mostra, e a rendendje onor.

Artìcol 26

La cesa a peul nen esse anientà. Che cola Cesa a peul nen manché o esse anientà, ma che a l'ha da esse përpètua, sicoma ij Sernù, ognidun a sò temp, ciamà da Nosgnor ant la comunion dij sant, a son tant sostnù e conservà ant la fej për la virtù de sò Sant Ëspìrit, che a-i përsisto e a oten-o la salvëssa eterna.

Artìcol 27

Necessità dla Cesa. Che tuti a l'han da giontessje (visadì a cola Cesa) e i tense an communion.

Artìcol 28

Ij sacrament. Che Nosgnor an instruìss nen mach con soa Paròla, ma che ëd pì Chiel a l'ha instituì ij sacrament për gionteje a cola Paròla, coma dij strument për gropene a Gesù Crist e për partessipé ai Sò benefissi, e che, sota al Testament Neuv, a-i na j'é mach doi ch'a sio comun a tuti ij mèmber dla Cesa, visadì ël Batésim e la Santa Sin-a.

Artìcol 29.

Ël Batésim. Che Chiel a l'ha instituì col dël Batésim për na testimoniansa 'd nòstra adossion, e che i-i soma lavà dai nòstri pecà ant ël sangh ëd Gesù Crist e arnovà an santità 'd vita.

Artìcol 30

La Sin-a dël Signor. Che Chiel a l'ha instituì col dla Santa Sin-a o Eucaristìa për la noritura dla nòstra ànima, për che për na fej gènita e viva, për la virtù incomprensìbil dlë Spirit Sant, an mangiand ëd manera efetiva soa carn e an beivend sò sangh, e giontand-ne ëd manera motobìn strèita e inseparàbil a Crist, an Chiel e për Chiel, i l'avoma la vita spiritual e eterna.

E për che tuti a vëddo ëd manera ciàira nòstra chërdensa ans costa mira, i giontoma ij tèrmin medèsim che as trovo ant l'orassion ch' i foma prima dla comunion, an la Liturgìa o manera 'd celebré la Santa Sin-a, e ant ël nòstr catechìsim pùblich, ch'a son dij test ch'as peudo trové daré nòstri Sàlmi. Ste-sì a son le paròle ëd nòstra orassion: Sicoma nòst Signor a l'ha na vira për sèmper smomù Sò corp e Sò sangh për la remission dij nòstri pecà, ma a veul ëdcò comunichéje a nojàutri coma noritura 'd vita eterna; fane ëdcò costa grassia, che an sincerità gènita 'd cheur e con premura afoà, i arseivòma da Chiel un benefissi tan grand, visadì che con sicura fej, nojàutri i godo 'd Sò corp e 'd Sò sangh, ansi, ëd Chiel tut antregh. Coste a son le paròle dla Liturgìa. Prima donque i chërdoma a le promësse che Gesù Crist, ch'a l'é vrità ch'a peul nen falì, a l'ha prononsià con soa boca, visadì che Chiel a veul che nojàutri dabon i partessipoma ëd Sò corp e 'd Sò sangh, për che i lo possedoma tut antregh për che Chiel a viva in nojàutri e nojàautri an Chiel. Cole 'd nòst Catechìsim a son le mideme dla Dominica 53.

Artìcol 31

Ij ministeri. Che a l'é necessari che la Cesa a l'abia 'd pastor, giudicà bin adotrinà e 'd bon contegn da coj ch'a n'han ël drit, tant për prediché la Paròla 'd Nosgnor che për aministré ij sacrament e guerné l'ëstrop ëd Gesù Crist, conform a le régole d'una bon-a e santa dissiplina, ansem a coj Ansian e ij Diàcon, second la pràtica dla Cesa antica.

Artìcol 32

Autorità polìtiche. Che Nosgnor a l'ha stabilì ij Rè, ij Prinsi e ij Magistrà për goerné ij pòpoj, e che ij pòpoj a l'han da ess-ne soget e scoteje an virtù ëd costa ordinassion, nen mach për tëmma, ma 'dcò an cossiensa, an tute le còse ch'a son conform a la Paròla 'd Nosgnor, ch'a l'é ël Rè dij rè e'l Signor dij signor.

Artìcol 33

Fòrmole 'd fej e d'orassion. A la fin, ch'a venta arsèive 'l Sìmbol dj'Apòstoj, l'Orassion dël Signor (ël Pàter) e 'l Decàlog (ij des Comandament) coma jë scrit fondamentaj ëd nòstra fej e divossion.

Conclusion

E për na pì granda diciarassion ëd lòn ch'i chërdoma, i fortioma 'dcò ambelessì la protestassion che già i l'avio fàit stampé dal 1603, visadì che nojàutri i soma dël tut d'acòrdi con la santa dotrin-a 'd tute le Cese Arformà dla Fransa, dla Gran Bretagna, dij Pais Bass, dl'Almagna, Svissera, Boemia, Polònia, Ungherìa e d'àutre, coma ch'a l'é mostrà ant sòa Confession d'Augusta, conform a la diciarassion ch'a l'é dàita da sò autor. E nojàutri i prometoma 'd përseveré an cola-lì con l'agiùt dla grassia 'd Nosgnor, ëd manera inviolàbil, ant la vita e ant la mòrt, an essend dispòst ëd sotoscrive costa vrità eterna 'd Nosgnor con nòstr sangh midem, coma ch'a l'han fàit nòstri Vej (predecessor) fin dal temp dj'Apòstoj e an particolar an ëstj'ùltim sècoj. A l'é parèj che i pregoma con umiltà tute le Cese evangèliche e protestant ëd considerene, malgré nòstra povertà e citëssa, coma dij mèmber genit dël Corp mìstich ëd Gesù Crist, ch'a patisso për Sò Nòm, e seguité a giutene con le soe orassion anvers a Nosgnor con tuti j'àutri bon ufissi dla soa carità, coma già i l'oma sperimentà con abondansa.

Për lòn i-j ringrassioma con tuta l'umiltà posibil, an suplicand Nosgnor con tut ël cheur, che Chiel midem a-j dìa l'arcompensa, an spantiand semper ëd pì, ans lor, le pì pressiose benedission dla grassia e dla glòria, an costa vita e ant la vita ch'a vnirà. AMEN.