Paròle stërmà 'nt le paròle

SIARADE D’UN TEMP PASSÀ

Për trové un moment d’arlass còs ch’a-i é ’d mej che ij gieugh enigmìstich? A son na forma d’arlass ch’a fà bin a le grumele ch’i l’oma ant la testa e an fasendje bogé i-j mantenoma an alenament. A l’é na còsa da armarché che costa manera ’d passé ’l temp a l’era già bin considerà ’nt ël sécol passà e fin-a prima e a vnisìo publicà an sij giornaj e nen mach coj an italian. An efet i proponoma un surtiment dë siarade ch’i pijoma da l’Armanach Piemontèis ëd l’editor Andrea Viglongo (col con la cuvertin-a giàuna) dël 1980. A propòsit ëd gieugh i arcordoma a tuti ij nòstri letor che un bel campionari a l’é present ant ël lìber Voci e cose del vecchio Piemonte d’Alberto Viriglio (semper ant j’edission Viglongo). I precisoma ch’i mantenoma la grafìa così coma ch’a l’é.

Me prim a ven d’istà;
Me scond l’è na vocal;
Me ters a l’è un metal;
L’è dròlo che me tutt
A pias d’invern come... tutt!

Me prim a l’han dovralo Crispin e Crispinian;
Me scond l’han inventalo J’antich pòpoj pagan.
L’ total a l’è an mecanica
Un utiss important,
E coi ch’a na fan uso
A sudo minca tant.

Me prim l’è nòta ’d musica;
Me scond òdia l’ingiust;
Me tutt a lo fan j’òmini
Ch’a l’han virtù e bon gust.

Ant la Reusa dij Vent me prim as treuva;
Me scond j’è mach jë sgnor
Ch’a peusso ancor portelo;
Me tutt sa mach provelo
Col ch’as guadagna ’l pan
Fasend... vita da can.

Me prim serclo ant la dòna
Quand a l’è ancor nen nòna;
Me scond, vist ans la scena,
A fa rije e a fa pen-a.
An mes ai me totaj
J’è ’d bel... originaj!

’L me prim senssa l’accent
’Nt ël mond l’ha pa d’egual;
L’è volàtil ’l me second;
L’è n’osel ’l mè total.

I son un nòm ’d fumela;
Ven-o da la montagna
E i marcio për garela.
E an sità e an campagna
I son longa preghiera
Ch’as recita an fiera.

Dël còrp part important;
L’è nòta musical;
As piega mei d’un goant
’L total s’a l’è sonà nen mal,
Con deuit e con bon stil.
L’è n’instrument gentil.

’L me prim, ch’a l’è nemis dël ben,
A fa mai s’la tera l’òm second,
Chè ’nvece dël total ai na j’è pien.

’L me prim as treuva su ’d na scala:
Letor ch’andvin-a quala...
’L me tutt Mostr brutt;
A l’è për un pare ’d famija
Còsa sconda ’d pì che lòn ch’an smia.

Me prim ’d second a n’ha tant
Me ters a l’è na consonant,
E ’l total, ’d qualonque condission
Sia la gent, tuti a lo ten-o con devossion.

SOLUSSION A LE SIARADE:

Andvineve a qual a corespond! CALOR-I-FER; TRA-PAN; DO-VER; SUD-OR; SEN-ATOR; PAPA-GAL; ROSA-RI; MAN-DO-LIN; MAL-CONTENT; MI-SERIA; RIC-ÒR-D.