Sermon Subalpin/IV. Sermo in Natale Domini

Da Wikisource.

Artorn


Fratres karissimi, hodie celebramus sanctam nativitatem Christi secundum carnem.

Seignor, oi celebrem la sancta natività del nostre Seignor Ihesu Christ segun la carn. Or devem esgarder e perpenser en nos meesme, quan grant fo la misericordia de nostre Seignor vers hom plus que vers nuilla creatura que el feés.

La premera creatura que el fei si fo angel, sì cum dit Liber Sapientie: Prior omnium creata est sapiencia. Car de sutil e de invisibel substancia la crié, zo est de se meisme. Sì cum dit Ezechiel propheta del mal angel: Tu signaculum similitudinis, plenus sapiencia et perfectus decore, in deliciis paradisi Dei fuisti. Omnis lapis preciosus operimentum tuum: sardius, topacius, crisolitus, onix, berillus, carbunculus et smaragdus. Tu fos seignal de la semblanza Deu, plens de saver e de perfeita beltà, e el deleit del paradis de Deu fos. E questa creatura, per orgoil qu'ela of, si chaì, et de angelo factus est diabolus.

Or après si crià Deus home del limun de la terra. Quare de limo fecit? Aiosté visible materia cum l'envisibel, zo est la car cum l'arma. Car sola invisibilis substancia noluit per se subsistere. Mixta est lutea materia ut non posset elevari in proterviam, zo est superbia gravata fragili materia. Car la substancia angelica per levità e per la grant beltà e per lo sen chaì en orgoil. Or nostre Seignor si à aiostaa l'arma, qui est invisibel e lef, cum la carn, qui est pesant. Quare hoc fecit? Per zo que l'arma per grant travail muntàs a quella gloria, dun lo mal angel chaì per orgoil.

Aisì est fait l'omen, cum est la rei del pescaor. Car ela à lo suber, qui est lef, e sì à lo plum, qui est pesant. Or la rei, quant om la met en l'aiva, lo suber, qui est lef, noa desure e lo plum, qui est pesant, va al funt. Eisament est l'ome fait. Lo suber significa l'arma qui est faita de lef materia e voldrea adès anar en sus a sa natura. Lo cors trait adès en ius ad inferìorem substanciam, zo est la terra. Sì cum Deus dist a Adam: Terra es et in terram ibis. Zo est, terra es segun la carn e a las terrenes choses torneràs, dun tu fos fait. Or aqueste doe chose, l'arma e lo cors, si son contrarie, sì cum l'Apostol dit: Spiritus concupiscit adversus carnem, et caro adversus spiritum, ut non que vultis illa faciatis. E per zo fis Deus home de doe contrarie substancie. Sì cum dit saint Gregoris en son libre qui à num Dialogus: Tres spiritus condidit Deus: unum invisibilem et racionalem, quod est angelus; alium invisibilem et carne tectum et racionalem et mortalem, id est homo; tercium bestia[m], que carne tegitur et est irracionale et mortale et cum carne deficit. Saint Gregoris fait metaforam en son liber e dit que trei esperii fei Deus: l'un si est invisibel e racional e no morrà ià, zo est l'angel; l'autre si est hom qui est vestì de carn e est racional e mortal; lo terz si est la bestia, qui est muta e mortal e[n] la carn e l'espirit, e non à rasun.

Or l'om si est antre l'angel e la bestia, zo est antre la via e la mort: car l'angel non morrà ià e la bestia est mortal. Or lo mal angel per sa folìa si perdé la vita perpetual e sì esdeven mort eternal e sì doné a home mort, per envìa que el of, quant el sof que sì fragel chosa, cum hom est, devea monter en la gloria, dun el era chaìt. Trové engeig contra l'om per subiectam creaturam, zo fo lo serpent e la femena. Car per sì sol no 'l porraf aver engeignà. E per zo se mis en creatura mua, zo fo serpent, qui erat callidior cunctis animantibus. E per aquela creatura, qui era sot l'om, engeignò l'om, e parie a la femena, qui era faita de l'om, et ita seduxit. Car zo dis saint Pol: Vir non est seductus, set mulier: zo dis que Tom no fo mìa engeignà, mas la femena. E per zo secundus Adam, zo fo Crist, vicit eum per la carn, qui est vil chosa e fragil, sì cum est femena.

D'aquel meesme engeig, de que el venqué lo premer Adam en paradìs, victus est a secundo Adam, zo est Christ, quando carnem accepit ex Virgine Maria, senz pecà. Car lo plum, zo est la carn qui fo pesant, descendé ius el perfunt e la deità remàs desore. Sì que de nuilla part no pot escamper lo diavol qu'el no fos pres, sì cum lo peisun no po escamper de la rei qui est ben armaa. Sì cum dit Iob: Proprio amo captus est Leviathan, zo est lo diavol. Cum lo so meesme engeig fo pres: car carn descevé e per carn fo pris. Car unque la deità no pot conoistre, si per sospeita non.

Sì cum cointa lo Vangeli d'un hom qui fo amenà davan Ihesu Christ, qui avea una legiun de diables el corp. Sì lor comandé que il s'en exissen e il s'en eisirent criant e disant: Quid nobis et tibi, fili Dei? Venisti ante tempus torquere nos. Il no '1 diseron mìa per zo que il lo savesen certanament, si no per suspeita. Aisì fo la deità coverta de l'umanità cum est lo soleil del nuvol, mas totavìa fai clartà e illumina la terra e plus lo cel.

Seignor frare, la sancta natività de Christ devem celebrer cum grant ioi e sì devem preher nostre Seignor Ihesu Christ, que el la nos concea sì celebrer, que lo cors e l'arma, qu'el en nos més e per

la qual el recevé passiun e mort e vols eser iudicatus, quant el vendrà iuger lo munt, que nos a la soa destra part siam asìs e que nos possam oir la soa dolza voz: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum quod vobis paratum est ab origine mundi.