Sergio Notario/Meditassion an sij giovo

Meditassion an sij giovo del dì d'ancheuj

S’i scoto lòn ch’a barbòto coj ch’a l’han, apopré, mia età
quand ch’a parlo tra ’d lor dij giovo dël di d’ancheuj,
a-i sauta feura mach ëd miserie sensa pietà:
ch’a son nen bon a fé gnente d’àutr che ’d batibeuj.
A sarà pro vera che quaidun ch’a fà mach ël badòla
o ’l fafioché, o pes, ch’a tërla dël porilo, a-i é.
O coj ch’a chërdo che a fé ij bulass a sijo ’d sòla,
dzortut con coj ëd la midema età, o mej, con ij pì cit, ch’as fan crasé!
Ma pes ëd tut coj drogant ch’a tràfico con la dròga
o che già a van an gir con la rivoltela an sacòcia.
Ma i soma mai ciamasse se tut sto gòga-migòga
a sia mach colpa soa o nen pitòst dë sto mond dij grand ch’a talòcia?
Ëd sigur, s’as vardo d’antorn, a l’han scasi mach d’esempi ch’a fan scheur!
Ëd pare ch’a patelo o ch’a masso a cotlà soe mare
o dij pare grand salòp mars, ch’a ciolo1 dë sfròs, soe tant cite seur!
Parloma peui nen ëd tute le pes, salòpe cafare,
ch’a amprendo da un mond ch’a l’é tut mach un grand cafard!
O coj ëd la mala che, për quatr sòld, a-j cato
(dal moment che lor a treuvo nen travaj) viliach bastard
e a-j mostro e a-j mando, lor ch’a son svicio, pòvri teto,
a sgrafigné ’n sij tranvaj, dë scondion, ij gonfi quaj 2,
opurament, për le stra, a s-cianché vija, con në s-ciancon,
a le pòvre veje madame, ch’as pijo un grand ësgiaj,
la borsa, con ij dné e ij document, ch’a tnijo a pendojon!
Peui, pì anans, quand chërsù, a peulo pì nen moleje,
a-j fico ’n man col che na vòlta a ciamavo «tron»3
e a-j mando, sensa gnun-e pietà a spareje
a quaidun ch’a-j romp ij ciap ant ij sò malfé, òh cojon!
Ma costi ch’i l’hai dit, coma coj ch’a pijo për ël cul
fin-a a rivé a pijé a male paròle o a bòte ij magìster,
a son, për boneur, na minoransa, da andé a cheuje con ël cassul.
Coma ij tanti e sempre tant maltratà, comsissìa, pòvri sìngher!
Tuta sta marmaja che, second mi, a l’é pì che àutr
cascà ’nt ël malfé për colpa dla grama educassion
ch’a l’han avù e për lòn da fieuj a son dventà fijastr.
Ma vojàutri ch’i seve le «përson-e grande», s’i fèisse un pòch d’atension
e pensèisse nen sempre che le generassion d’ancheuj
a son tute mach ëd fagnan, strach e sensa miole,
i v’ancorzerìe che la pì part dij tanti batibeuj
a ven nen fàit da la gioventù, ma da cole ciole
ch’a dovrìo esse d’esempi a le neuve generassion
e ch’a pianto mach ëd ciadel e a mando a rabel,
nen gavand ëd costrut e pròpi sensa cognission,
tut lòn ch’a fan e piantand mach un grand ciadel!
Pensé nopà a la manifestassion che ij giovo a l’han butà su
për milanta sità dl’Italia organisà da «Libera»
ëd Don Ciotti, contra la mafia. A l’era pròpi un piasì, car monsù,
vëdde tuta sta gioventù ch’as sent pròpi libera
ëd porté ’n gir cartej contra sti delinquent
e a coj ch’a comando che, për maleur, a-j dan na man!
An minca sità ch’a j’ero un as sentìa pròpi content
d’esse con lor ch’a van con ël cheur an man!
Fé atension che sta gioventù a l’é bin ësvicia
e an tante còse an dà dij pont a tuti noi ch’i soma tard.
Tant për fé n’esempi! Noi soma stàit ferm ant la nicia
con ël problema dël «Cambiament dël Clima», da fingard!
Lor nò! Con l’andi ch’a l’ha daje cola morfela,
cola svedèisa ’d pòch pì che sëddes agn, Greta, a son stàit bon
a organisé ’nt ël midem di, na còsa pa da dësbela,
ma da strasordinari organiseur, pa da cojon!
Da le Mériche e për tuta la granda Euròpa
e bele sì ’nt nòstra bela Italia, tuti jë scolé
a son surtì da scòla, con tanti bej cartej, a la galòpa,
ma sensa fé gnun dann, mach a ciamé, a crijé
fòrt a j’autorità polìtiche dla Tèra: «Deve da fé
për nen mandé ’n malora sto mond andoa i vivoma
ch’a l’é ’l mond për noi, che noi i voroma salvé!».
Ma quaidun-a dle përson-e grande, mostrand coma ch’i soma,
a l’é andàita a fërmene quaidun, chërdend ëd fé ’l furb,
për ciameje: «It lo sas còsa ch’a l’é ’l “përtus ëd l’ozono”?»
E dal moment ch’a l’han nen savù rësponde, burb
a l’han dije: «A sarìa mej che vojàutri» fasend ël trogno
«i andèisse a scòla, an leu d’andé an gir a perde temp».
Chërdend lor d’esse ij grand saputo, lor grand savion
a l’han pijàit un grand bàilo, ma ’d coj pròpi sensa scamp,
dal moment che ’l «përtus ëd l’ozono» a l’é pròpi da bagian
nen savèj ch’a l’ha gnente a che fé con ël cambiament dël clima!
Ancora na vòlta «quatr a gnun» për nòstra gioventù
e le përson-e grande a son pijass-lo ’nt ël gnau, pì che prima.
E stoma ciuto e brav e foma nen ij fòj fotù!!

Sergio Notario
(Soa Ecelensa Ratòira: Giari Tre Nos)

1) I l’hai dovrà ’l termo piemontèis «ciolé» ch’a l’é col pì volgar për definì l’at sessual, pròpi espress përchè, ambelessì, as fà arferiment a n’at sessual motobin vërgognos eviliach, col ëd la pedofilìa an famija, ch’a l’ha gnun-a scusa possìbila.

2) Quaj : An costa manera a vnisìa ciamà ’l portafeuj ant ël gërgon.

3) Tron: visadì «Tuono» an forma leteral, ma an cola manera a vnisìa ciamà ’l revòlver ant ël gërgon ëd la malavita.