Sergio Donna/Ij gieugh da scamoteur

Cap. VI. Ij gieugh da scamoteur

da Ël Giornalin ëd Gioanin Tempesta, ridussion an Piemontèis ëd Sergio Donna dla ciadeuvra 'd Vamba: "Il Giornalino di Gian Burrasca".

… Con le bon-e o con le grame, pare e mare a san pì nen coma pijé sò Gioanin: «Forse i soma tròp sever con nòst cit. Provoma a tratelo ’n pò pì dosman, a carësselo nen tròp contrapèil…». E parèj monsù Stoppani a promët a Gioanin ëd portelo a teatro a vëdde ’l famos prestigiator Mòrgan, che an coj di a travajava an sità. A teatro a-i ven ëdcò l’avocat Maralli, un con j’uciaj e la barba satìa satìa, ch’a stà dapress a un-a dle sorele ’d Gioanin, Virginia. La mare ’d Gioanin a ’l l’ha an ghignon, përchè a dis ch’a l’é ’n socialista, combin che monsù Stoppani a sia convint che ’n di a dventerà deputà a la Càmera.

Lùnes, 30 d’Otóber 1905

I I’hai decidù che da grand i farai lë scamoteur. Jer sèira i son divertime da mat a teatro. Col Mòrgan lì a l’é ’n vasco e a l’ha fàit ëd gieugh piasos. Për tut ël temp ëd lë spetàcol, mi i l’hai mai gavaje j’euj da adòss, për serché ’d dëscheurve ij segret dij sò gieugh, ma la pì part a son tròp difìcij. Quaidun, tutun, i savrìa pro felo ’dcò mi, për esempi ’l gieugh ëd j’euv, o col ëd travonde na spa, o ’d fesse prësté da quàich fomna na mostra e peui pistela drinta un morté e fela sparì…
Ancheuj i veuj eserciteme da bin ant mia stansia, e peui, quand i sarai sicur dla surtìa dël gieugh, i veuj fé ’dcò mi në spetàcol an salòt, an vendend ij bijèt a doi sòld a mie seur e a tuti coj ch’a vniran a ca nòstra: tuti a resteran con la gajòfa spalancà, e parèj a ’mpareran a avèj ’n pòch ëd riguard për mi.
Ancheuj, tant për prové, i l’hai tenù na cita rapresentassion ant ël giardin ai mè amis Lorens, Carlin, Fonso e Marinela, ch’a son nòstri avzin, e a son ij fieuj ëd madama Òlga, cola ch’a scriv ij lìber ëstampà, a l’é sèmper con la testa ’nt le nìvole, e a l’ha sèmper pì da fé che ’d fàit.
«A-i é-lo pa quàich bela sgnora – i l’hai dit – ch’am farìa ’l piasì ëd prësteme soa mostra d’òr? Chila, madamin?»
«Mi nò, mi! – a l’ha rispondù Marinela – I ’l l’hai nen. Ma i peuss vëdde s’i riesso a trové cola ’d mia mare».
E così a l’é ’ndàita ’d corsa ant ëcà, e sùbit dòp a l’é tornà con na bela mostra d’òr, pròpi zolìa.
Mi, ch’i l’avìa portame dapress un cit morté, andoa Catlin-a a pista le màndole e ’l sùcher quand ch’a fà ij doss, i l’hai campaje drinta la mostra ’d madama Òlga e con ël piston i l’hai ’ncaminà a pistela da bin, coma ch’a fasìa Mòrgan al teatro; la mostra a l’era pì dura dël previst, e a l’é nen sfrisasse dël tut, foravìa dël cristal, che nopà a l’é sùbit andàit an mila tòch.
«Ch’a vardo, jë sgnor – i l’hai dit – coma a peulo vëdde, la mostra ’d madama Òlga as arconòss pì nen…»
«A l’é vera!» tuti a l’han rëspondù.
«Ma noi – i l’hai sùbit precisà, për tranquilisé cola brava gent – i la faroma torna vnì fòra coma ch’a l’era prima.»
E parèj, i l’hai arvërsà ’l morté ’nt un mocichin da nas. I l’hai fàit an pressa ’n fagotin, andoa i l’hai stërmà ij tòch ëd la mostra ’d madama Òlga, e lest come na lòsna, i l’hai ficalo an sacòcia. Peui, fasend visa ’d gnente, i l’hai tirà fòra – da n’àutr sacocin – n’àutr fagotin ch’i l’avìa già preparame prima, andoa i l’avìa stërmà la mostra d’òr ëd mama, bin anvërtojà ’nt un fassolèt ëd la midema fasson. I l’hai durbilo. Peui i l’hai fàit vëdde lòn ch’a-i era drinta, an disend: «Valà. Ch’a vardo, jë sgnor: la mostra a l’é tornà coma prima!»
Tuti a l’han batù le man, e a son stàit motobin content ëd lë spetàcol, peui Marinela a l’ha pijà la mostra ’d mia mama, an chërdend ch’a fussa cola ’d soa mare, e mi i son fame verament onor.
Stassèira i darai un grand spetàcol a ca mia, e i son convint ch’a farà na bon-a riussìa. Adess i vado a preparé ij bijèt d’invit.

[Dal lìber «ËL GIORNALIN ËD GIOANIN TEMPESTA | Indagine su Gian Burrasca» ëd Sergio Donna e Beppe Novajra | Ël Torèt • Monginevro Cultura, Turin, 2014]