Salve Valtingòjer/Tre ravanin e sinch feuje ‘d sarzèt

Artorn

Tre ravanin e sinch feuje ‘d sarzèt

Comedia rapresentà la prima vòlta da la companìa teatral

"IJ SEMPEVERD" ëd San Mò 'l 14 ëd November 1994.

PËRSONAGI

• LEON  BONIN                            - Pensionà  che da Turin a l'é vnùit a sté a sò pais, Ròcaforà
• FELÌCITA                                               - Soa fomna, portiera an pension
• RITA                                          - Soa fija  ch'a studia a Turin
• PRÒSPERA DE VITIS
• marià BRUNERO                        - Magistra an pension. Sò  òrt a confin-a con col ëd Felìcita
• NINA                                          - Soa  fija
• RÒSA  LINGUA                          - Amisa 'd Felìcita
• SERAFIN PANBIANCH               - Campagnin stagionà an-namorà 'd Rita
• GIANNI BARBERO                     - Tecnich ëspecialisà 'd Turin, moros ëd Rita
• PÒLDO ESCULAPI                     - Giovo turinèis, anvod dl'ëspessiari dël pais e amis ëd Gianni

SUNT

Felìcita e Ròsa a l'han na gròssa antipatìa për Pròspera ch'a veul pa fé part con lor ëd la companìa ëd lenghe 'd sùcher dël pais. Pròspera a l'ha 'dcò n'àutr pecà che lor a-j përdon-o nen: a l'ha mai contà gnente a gnun dla soa vita passà contut che Felìcita, Ròsa e j'àutre dla soa fòrsa a l'àbio sercà an tute le manere 'd fela parlé. Leon, l'òm ëd Fèlicita ch'a veul  scrive le soe memòrie ma a-i riess nen përchè ch'a l'ha dësmentià 'l nòm ëd na monia, a-j prèdica inutilment a soa fomna ch'as fasa ij sò afé e che Pròspera a l'é na dòna brava e da rispeté, ma, oh si!, 'l vissi dla veja portiera a sàuta sempre fòra. Rita, soa fija ch'a studia a Turin, a l'é mesa an-namorà 'd Gianni, un tecnich ëspecialisà ch'a l'é rivà a Turin da bajèt e che lì a l'é fërmasse fasendse soa  strà.  Ës Gianni  a  l 'ha  avù n'infànsia nen vàire bela përché a smija ch'a sia stàit bandonà da cit. Nì Rita nì  ij sò a lo san ma 'dcò Serafin, campagnin stagionà e sensa sòld, a veul mariela. Tre ravanin e sinch feuje 'd sarzèt pitocà, trovà da Felìcita ant ël sò òrt a ancamin-o la nòstra rapresentassion ch'a finiss con.....  Nò, a l'é pì giust lassé a jë spetator ël piasì 'd segue tuta la stòria pass a pass. L'assion a l'ha 'l sò svolgiment a mes dj'ani '70.

Ògni riferiment a fàit, person-e, nòm, cognòm o còse, anche se capità a l'é purament casual.

TRE RAVANIN E SINCH FEUJE 'D SARZÈT

A T   P R I M

Stànsia 'd na ca 'd pais. Salòt modest: tàula, ses cadreghe, divanet, bufet, telefono. Vas da fior an sla tàula.

Na pòrta a mancin-a a dà an sl'intrada, l'àutra, a drita, an vers dle stànsie. Fnestra an fond a varda an sl'òrt.

Sen-a prima

LEON, peui FELÌCITA

Leon    - (Setà a ten an man un feuj) Suòr Veneranda  o suòr Addolorata? ........Nò...... nì un-a nì l'àutra! Cribio ch'im arcòrdo pi nen!

Felìcita - (a brontola tramentre ch'a intra con un massèt ëd salada e ravanin an man ch'a campa con ràbia an sël bufé) E it vëddrass ch'it rangio mi adess, bruta veja dispetosa. Costa a l'é l'ultima ch'it l'has fame e it la perdon-o nen. (peui sempre anfurià a parla a Leon che antratant a l'ha continuà a lese tranquil) I na peuss pì, i-i la faso pì nen; chila-là i la mando an galera come ch'a l'é vera ch'im ciamo Felìcita.

Leon   - (con calma e sensa gavé j'euj dal feuj ch'a les) Si Felìcita, a va bin; fà parèj.

Felìcita - (sempre anfurià) Ma it sas còsa ch'a l'ha combiname chila-là?

Leon   - (sempre an lesend) Chila-là chi?

Felìcita - Come chi? Vàire a-i na j'é ch'a 'l l'han con mi, eh? Mi i son amisa 'd tuti e tuti am rispeto. E-lo pa ver?

Leon   - (an vardand la fomna con në sguard irònich) Nò!

Felìcita - Nò còsa? I son nen forse amisa con Brìgida, Biagin-a e Ròsa? I vad d'acòrdi con lor e i l'hai pa mai rusà!

Leon   - Bela fòrsa! I seve quatr portiere con l'istessa biòca. Basta ch'a-i sia da deje ancontra a quàidun o parlé mal dla gent......Tute quatr sempre lì, pronte a ciaramlè a le spale dj'àutri e a fiché 'l pocio andoa ch'a dovrìa pa anteresseve. Giusta con lor tre it ses amisa, ma mach con lor.

Felìcita - Prego, noi i sercoma mach ëd ten-e 'n pòch an ordin le còse dël pais e dle famije, për nen ch'a vada tut a rabel. E për podèj anterven-e quandi ch'a serv, a venta esse anformà ëd tut. (irònica) Sicura che s'i spetèisso ti, Leon, sempre lì ansetà a lese o con la testa a spass ant le nuvole... (antratant a l'é davzinasse a Leon e a l'ha beicà 'l feuj che chiel a ten an man) Ma còsa ch'a l'é ch'it lese con tanta atension? (a rij irònica) Oh, ma a l'é 'l romans dla toa vita ch'it ses ancamin a scrive. Darmagi che dòp n'ann ch'it l'has ancaminalo it ses ancora al prim capitol dësnò it sarìe già famos.

Leon   - (Calm) Mi a le còse i-i penso dabin ansima prima 'd feje, pa come ti ch'it braje sempre "faso sòn, faso lòn" e peui pì che fiché 'l nas a ca dj'àutri it fase nen.

Felìcita - Già, e l'òrt chi ch'a l'é ch'a lo cura, chi ch'a lo sëmna? Ti monsù Leon? Nò! I son mi! A propòsit ëd l'òrt; i j'era ancamin ch'im dësmentiava ch'i l'hai da rangé për le feste chila-là.

Leon   - Ma chila-là chi, ansoma? Con chi ch'a l'é ch'it l'has ëstamatin?

Felìcita - Con chi it veule ch'i 'l l'àbia? Con Pròspera, sta bruta veja antipàtica.

Leon   - Veja?!? Ma s'a l'ha gnanca n’ani pì che ti.

Felìcita - Antlora? A l'é nen pì veja?

Leon   - (Disarmà) Viva la lògica...  Ma còsa a  l'é ch'a l'ha fate?

Felìcita - (a-j buta dë scat sota ël nas 'l massèt ëd saladin-a e ravanin) Teh!.... Varda-sì!

Leon   - (sensa agitesse) E bin? Còsa ch'a l'é sòn?

Felìcita - (con gramissia e irònicament) Mah! Mi i diso ch'a l'é 'n còllier ëd perle pressiose. E ti?

Leon   - (sempre distacà) Ma s'a l'é mach salada!

Felìcita - It lo vëdde ch'it sas còsa ch'a l'é! A son tre ravanin e sinch feuje 'd sarzèt!

Leon   - I lo vëddo. Ma còsa ch'a rapresento.

Felìcita - (con importansa) A  rapresento "il corpo del reato"

Leon   - A sarìa a dì?

Felìcita - A sarìa a dì che sta sassin-a a l'ha mandà tuta la banda dle soe galin-e a mangé la saladin-a novela ant ël mè òrt.

Leon   - Ma s'a n'ha mach tre 'd galin-e!

Felìcita - E', ma a mangio për quaranta chè chila a-j na dà mai!

Leon  - E come ch'a l'han faìt a mangete la saladin-a s'a-i é na grija metalica con ij përtusin cit cit ch'a spartiss ij doi òrt? A dovrìo avèj 'l còl come le girafe!

Felìcita - Com'a l'han faìt, com'a l'han faìt!!! Còsa ch'i na sai mi come ch'a l'han faìt! I sai mach ch'i l'hai trovà ant l'òrt tre ravanin sgrufià e sinch feuje 'd sarzèt picotà an ponta.!

Leon  - Ma piantla lì! Ti it ël l'has con cola pòvra vidova 'd Pròspera mach përché as mës-cia nen con la vòstra asociassion 'd "lenghe 'd sùcher"! Basta, basta! Lass-me concentré an sla mia biografìa ch'a l'é pi amportanta che tre ravanin e doe feuje 'd sarzèt!

Felìcita - Sinch feuje, prego, nen doe!...... E brav! Avanti parèj! Sempre deme ancontra. Oh ti, at portèisso bin via la cadrega da sota 'l cul, it rivolterìe nen. Ti it ses leon mach ëd nòm, ma mi i son nen parèj. E peui, vidova a lo dis chila ch'a 'l l'é. N'ann fà a l'é piombane anbelessì an pais, chila a dis da Turin, mai vista e mai conossùa con cola folëtta 'd soa fija e a l'ha fità sa casòta da fianch a noi. Mi i son sùbit comportame da bon-a davzin-a: i l'hai anvitala a pijé 'l cafè e i l'hai soagnala dabin an tute le manere contàndje 'n pòch ëd sòn e 'n pòch ëd lòn ëd la gent dël pais. Chila, al contrari, sempre an sle soe, bruta smorfiosa antipàtica, a l'ha mai vorsume conté gnente dla soa vita. Già, (a imita la vos ëd Pròspera con ironìa) "Mi dj'afé dj'àutri i veuj nen savèjne - am disìa - mi i l'hai pì car stene fòra e nen mës-ceme!" (dotoral) It veule ch'it lo dìsa mi 'l përché? Chila-là, Pròspera, a l'ha quàich macia da stërmé ant ël sò passà, capì 'l përché! Ma mi a cola balorda 'd na veja i la fas ciamé da ij carabinié e i la fas andé an galera.

Leon   - Ma fate pa rije d'apress! Pianté 'd gran-e con na pòvra fomna për doi ravanin e tre feuje 'd salada.

Felìcita - (con flin-a) Tre ravanin e sinch feuje 'd sarzèt, prego! E peui a l'é nen mach për sòn.

Leon   - Ah, ma antlora a-i é ancora d'àutr! A m'ësmijava ch'a l'era nen tut lì!

Felìcita - A-i é d'àutr, ma i peuss nen dite gnente ch'i soma ancora ancamin a fé d'indagini. Për un pòch  ëd temp i son obligà a fej-je ancora bon-e, ma dòp......

Leon   - Varda Felìcita, fate gnun dèbit! It comense a fé 'd question për un ravanin e na feuja 'd salada e it sas pa andova ch'it vade a finì!

Felìcita - (Anrabià) I l'hai già ditlo! A son tre ravanin e sinch feuje 'd sarzètin novel!

Leon   - A va bin, a va bin, ma adess lass-me studié ch'i son ant un moment d'ispirassion......(pian) Suòr Concezione? ....(dubios) A m'ësmija pa!

Felìcita - (as toca la testa come dì che Leon a l'é mat) Come?

Leon   - Gnente, gnente. A son còse 'd leteratura che ti it capisse pa. (as buta a studié 'l manoscrit antramentre che Felìcita, ch'a speta na visita e a vorerìa resté sola, sbofand a serca 'd dësturbelo: a dësbogia le cadreghe, a deurb e a sara le pòrte dël bufet, a spòsta 'l vas ëd le fior e a fà 'd tut për fé andé via l'òmo. Fin-a che Leon a-j dis) Ma piantla lì na minuta d'agitete! Ant ësta ca as peul mai stésse tranquij! (pian) Pròpe adess ch'im sentìa pront a scrive almeno tre pagine d'autòbiografia! Sà! a l'é mej ch'i vada a fé na gira an pais. (Fòrt) I vad fin-a a la pòsta, ciao. (a deurb un tirol e a-j fica 'l manoscrit).

Felìcita - (antramentre che Leone a seurt) Al pòst ëd perde temp tacà sto romans, fà polissìa 'd tuti coj giornaj vej  mé 'l coco ch'it l'has dë dzora, parèj am resta l'armari lìber, ch'am serv!

Leon   - E', a va bin, i lo farai peui. (a seurt)

Sen-a sconda

FELÌCITA e RÒSA

Felìcita - Oh, a l'é surtì a la fin! A basta sopateje 'n pòca 'd ròba d'antorn e chiel as gava dai pé. I son ancamin ch'i speto Rosa con j'ùltime neuve e da sole i podoma parlé pì tranquilament. Antant i son sicura che le bestiasse 'd Pròspera a mangeran pi nen la mia saladin-a përchè tut longh la grija metalica i l'hai spatarà 'l gran anvelenà për ij rat: come ch'a toco a meuiro e discussion finìa! Le mie galin-e, për ësté tranquila, i l'hai saraje ant ël gioch!

Ròsa   - (a intra decisa) Permess?!? Bondì Felìcita. Scuss-me s'i son intrà parèj sensa soné, ma i l'hai ancrosià tò òmo an sla pòrta. A propòsit! al pòst che saluteme a l'ha dit: "Eccò përchè ch'a sopatava tant!" Còs a vorìa dì?

Felìcita - Gnente, gnente, Ròsa, a son ròbe 'd famija. Ma disme pitòst, a lé rivà?

Ròsa   - Che pressa! Lass-me almeno respiré (a s'anseta con calma e as buta còmoda) I l'hai fala tuta 'd corsa.

Felìcita - E sù Ròsa, parla, fà nen la pressiosa. Peui it faso 'n bon cafè!

Ròsa   - Për rivé a l'é rivà ma......

Felìcita  - Ma, còsa?

Ròsa   - Ma a l'é nen lòn ch'i së spetavo noi.

Felìcita - Come ch'a sarìa a dì.

Ròsa   - Da come ch'a l'ha contane tua fija Rita quand ch'a l'è rivà l'àutr di an vacansa, noi i së spetavo un con na vitura longa da sì a lì, bin vestì.... a la moda...... Si ansoma..... un con ij gran.

Felìcita - E antlora?

Ròsa   - Mah!..... mi i chërdo che chiel-lì gran a n'àbia pòchi!

Felìcita - Ma come ch'it fase a giudiché parèj dun-a un mai vist e mai parlaje ansema. Magara a veul ten-e stërmà soe còse. It sas ch'a son nen mach le fije ch'a fan la monia quacia; quàich vòlta a lo fan ëdcò ij giovnòt.

Ròsa   - A sarà pro, ma a l'é calà giù da na camionëtta, an brajëtte curte e majëtta e sensa gnanca na valis. A l'ha mach un sach ëd teila colorà. Ah, im dësmentiava! (scandalisà) A l'era fin-a sensa caussèt. Mi it diso ch'a l'é un sensa sòld ch'a veul mach taché 'l capel a toa cà.

Felìcita - Oh për sòn i vëddroma neh! I son pa fòla mi! Prima 'd fé l'amor a mia fija a dev passé j'esami da mi! Rita a lo vëdd bel, grand, anteligent, pressios përché ch'a l'é ancora na folastron-a giovo e sensa sust, ma mi sto Gianni i l'hai da smicelo ant ël portafeuj prima 'd deje via libera. Për adess, për mi, a l'é mach n'"illustre sconosciuto", come ch'as dis, amis ëd Pòldo l'anvod dl'ëspessiari. E con sò amis Pòldo a l'é vnùit a passé le ferie òspite 'd sò barba 'd chiel. E là ch'a staga. "Punto e basta!" A sarà peui mia Rita a felo vnì ant ëca e a presenten'lo. Costi a son j'acòrdi, dësnò Rita a bogia nen d'ant ëca la sèira.

Ròsa   - Brava Felìcita it fase bin. L'important a l'é ch'a-i sio ij sòld e na bon-a posission. L'amor a l'é come gratesse la schin-a quandi ch'a t'ësmangia: tut sùbit at fà gòj, peui a t'ëstofia. Antrames a na gratà e l'àutra a venta pensé a ampinì la pansa!

Felìcita - Adess, cont-me tut da l'inissi che peui it faso 'n bon cafè! It l'has vistlo pròpe da bin?

Ròsa   - Eh diav! Pi bin che parèj! Come tute le matin, ti it sas, i j'era ant ëca dël prevòst për.....

Felìcita - ......scoté j'ultime neuve......

Ròsa    - .....për deje na man a soa magna Biagin-a a fé le polissie, ch'it lo sas ch'a sta pa bin. Donca i j'ero lì ant la stànsia da lèt ch'i.......

Felìcita - ....... tajave 'l colèt ai paisan......

Ròsa   - (sëccà) .....ch'i fasìo i travaj ansema, quandi ch'i sentoma 'l bordel dël motor d'un camiòn. La corriera a podìa pa esse përché ch'a l'era ancora nen sò orari. Antlora, mach për deje 'n pòch d'ària a la cuverta, i andoma an sël pogieul e, combinassion, i vëddoma sti doi ch'a rivavo.

Felìcita - (irònica) Combinassion!

Ròsa    - Oh! ma it 'l l'has con mi stamatin! Còsa ch'a son tute ste batuve? S'a l'é parèj, varda, im na vad via e it conto pì gnente. (a s'àussa e a fà për andess-na ma Felìcita a-j cor d'apress, a la ciapa sotbrasëtta e a la fà seté an sël sofà)

Felìcita - Ma it ses ofendute? Ma Ròsa....mi i schërsava mach. Va avanti a conté che peui it faso 'n bon cafè.

Ròsa   - Vist che calà giù dal camiòn as vardavo d'àntorn come s'a savèisso pa andova andé, nen për fiché 'l pocio neh! ma mach për fé vëdde che noi paisan i soma gentij, i-j l'hai ciamaje fòrt: "Ehi! Coj ësgnor! Ch'a scuso, a l'han da manca d'agiut?" Parej a l'han dovù aussé për fòrsa la testa e fé vëdde la facia, che dësnò i-j s-ciàirava pa da bin.

Felìcita - Bin fàit! A l'é da maleducà nen beiché ant j'euj a coj che it i-j parle ansema! E còsa ch'a l'han rëspondute?

Ròsa   - Oh, s'a l'é për lòn, ant j'euj i l'hai pa poduje beiché l'istess përchè ch'a pòrto dj'ociaj da sol gròss ch'a-j quato mesa bifa e l'àutra mesa facia a l'è stërmà da 'n barbon.......

Felìcita - A va bin, a va bin ma còsa ch'a l'han rëspondute?

Ròsa   - E a l'han ëdcò ij cavèj longh an sël còl.

Felìcita - Ma còsa ch'a l'han rëspondute?

Ròsa   - (esitand) Ma gnente.... gnente.....

Felìcita - (a insist) A son parej maleducà sti doi o it l'has pàu 'd conté?

Ròsa   - Ma nò, figurte! a l'han dime: "An serv gnente, nòna, ch'a torna pura ai sò afé!" It capisse, "ch'a torna ai sò afé" a mi che mach për gentilëssa i j'era anteressame a lor! E peui 'dcò nòna a l'han ciamame!

Felìcita - Ma it ses nòna.

Ròsa   - E'..., ma tuti am diso che ij mè ani i-j dimostro pa e ch'a smija ch'i n'abìa pòch pì che quaranta. Lor-là, al contrari, a son ëstait parèj sfacià da dim'lo an facia.

Felìcita - Pijtëtla nen Ròsa, për ij giovo a basta che un a l'àbia passà ij quarant'ani për dì ch'a l'é vej!

Ròsa   - It fase presto ti a  dì, ma a son còse ch'a fan mal. I-i son nen abituà. Però i son sùbit vardame ant l'ëspecc, ma i l'hai trovà gnente 'd cambià. Antlora  i l'hai capì che lor-là a son mach doi pòvr'òm e maleducà për gionta. A viagio con un camiòn, sensa valis e vestì come doi sìngher! I l'hai già dit'lo, lor-là a l'han nen un pichin da fé balé n'ors!

Felìcita - Sossì i lo vëddroma peui nèh. Come ch'i l'hai dite prima, se col Gianni a veul mia masnà a dev passé ij mè esami (an vers dla pòrta ch'a dà ant le stànsie) Pa vera Rita? I lo sai ch'it ses lì ch'it ëscote daré dla pòrta! Ven sì da toa mamin-a, ven a saluté Ròsa e a ringrassiela ch'an pòrta sempre 'd bon-e neuve (irònica) për rangene la giornà.

Sen-a Tersa

RITA e le già dite

Rita   - (a intra nèca) Cerèa madama Ròsa, grassie dle bon-e neuve. (càustica) S'a fussa nen për chila, vàire còse ch'i vnirìo mai a savèj.

Ròsa   - (a l'ha pijalo për un compliment) Eh....s'it savèisse, vàire nòstri paisan i l'hai giutà.....

Rita   - (pian) ...a rovinesse la vita. (a Ròsa, dossa) E', a l'han fin-a stranomala "Ròsa boncheur".

Felìcita - (al pùblich) Ma as dis ëdcò: "da Ròsa stà lontan, s'a veul dete na man"!

Ròsa   - Brava Rita. Ti si ch'it ses na brava fijëtta ch'it rispete ij pì vej. Lass-te guerné da noi, da mi e da toa mamin-a  e it ësbalieras nen. Col tò Gianni, ch'it l'has contane, a m'ësmija pa 'n bon partì.

Felìcita - Già, a l'é riva con un camiòn, sensa valis, an braje curte e majëtta e 'dcò sensa caussèt. E ti ch'it disìe ch'a l'ha 'n bon travaj e ch'a vagna bin!

Rita   - Ma mama, a l'é nen un camiòn. A l'è 'n "fuoristrada" giaponèis e adess as viagia con ij borson ësportiv, pa pì con le valis. E peui ancheuj as costuma veste "casual".

Ròsa   - A sarà pro, ma antlora 'dcò Tino 'l bergè ch'a l'é sempre su an montagna con soe crave e ch'a l'ha gnente d'àutut, për ti, a sarìa 'n bon partì.

Rita   - Come ch'a sarìa a dì.

Ròsa   - E'.... 'dcò chiel a gira con ël sach an ëspala, as vest con lòn ch'a treuva, a l'ha 'l barbon, ij cavej longh e a l'ha 'n "fuoristrada".

Rita   - Tino 'l bergè a l'ha gnun "fuoristrada"!

Ròsa   - Come nò!.... (An vers dël pùblich e con vos bin ciàira) Ël mul!

Felìcita - Ma va là....ti it l'has sempre veuja dë schersé e mi al contrari i l'hai 'n diav për cavej ancheuj càusa 'd chila-la.........(a mostra con la testa an vers fòra)

Rita   - Scuseme, mi i vado dë 'd là ch'i l'hai da studié.

Felìcita - (da distrata) Va, va pura. (a Ròsa) it disìa 'd chila-là che stamatin a l'ha già combinamne un-a neuva

Rita   - (an seurtend) I l'hai da fé 'l cafè për madama Ròsa?

Felìcita - (sempre da distrata) I-j lo farài peui mi dòp. (A Ròsa an confidensa) A l'é pa bon-a a fe 'l cafè. A fà mach d'eva spòrca. Adess it conto e peui i t'lo fas mi 'n bon cafè.

Ròsa   - (pian) Ma.....speroma!

Felìcita - Donca, stamatin i son intrà ant l'òrt për cheuje dontre feuje 'd sarzèt da fé la salada e come i rivo tacà a la preus dij ravanin còs i vëddo?......

Ròsa   - Còsa ch'it vëdde?

Felìcita - Tre ravanin sgrufià! Im giro d'antorn e ant la preus davzin còs i vëddo?.....

Ròsa   - Còsa ch'it vëdde?

Felìcita - Sinch feuje 'd sarzèt pitocà!

Ròsa   - (con indiferensa) .....a saran ëstàit ij passaròt.......

Felìcita - (sëccà) Passaròt an còrno! A son ëstàite le galin-e 'd cola veja antipàtica dë 'd là. A l'é chila ch'a m'je manda a pitoché la mia salada për feme dëspresia. Come quand ant ël dòp mesdì, ant l'ora dël sugnèt, a-j fà cacaré parèj fòrt ch'a smijo n'ëstrop ëd sumie, giusta për dësturbeme.

Ròsa   - Ma su Felìcita!.... 'dcò a mi a l'é antipàtica Pròspera con col sò fé riservà ch'at conta mai gnente, ma tute le galin-e a cacaro e a pitòco dë 'd sà e dë 'd là lòn ch'a treuvo.

Felìcita - Le mie nò. Le mie a son ëd galin-e bin educà: a pitòco mach a soa ca e ant l'ora dël sugnèt a cacaro nen, a fan silensi.

Ròsa   - Diavleri! A son galin-e 'd na rassa fòravia o it l'has mandaje an colegi da cite? E peui, come ch'a fan a fé tant ciadel le galin-e 'd Pròspera s'a son mach tre.

Felìcita - Come ch'a fan, come ch'a fan? It ses l'istess precisa  a mè òmo. Còsa  ch'i na sai mi come ch'a fan. A fan e basta!  Varda neh, i-j jë fas bon-e mach pì për un pòch për vëdde s'i riesso a gaveje quàich anformas-sion an sël sò cont ma peui basta. A m'jë pagrà tute e con j'anteressi.

Ròsa   - I m'arcomando ch'it im fase savèj ëdcò a mi neh... che peui it dago na man a rustila da bin! (ansinuanta) E për sto fieul ch'a l'é rivà còsa ch'it conte 'd fé?

Felìcita - (sensa deje rispòsta) O basta là, ciaciara, ciaciara, varda che ora ch'a l'é fase e mi i l'hai ancora da ramassé le stànsie e buté su da mangé! Am dëspiass tant Ròsa ch'i l'hai fate fé tard ëdcò a ti ch'it l'avìe pressa........(a possa con dlicatëssa ma decisa Ròsa an vers dla pòrta)....

Ròsa   - (a serca 'd resiste ai posson) Ma mi, verament, i l'hai gnun-e presse........

Felìcita - (Sempre possand'la) Oh! i lo sai ch'it ses gentila e it lo dise mach për bon-a grassia....e mi, che vërgògna, ch'i l'hai gnanca ufrite 'l cafè.........

Ròsa   - Për ufrim'lo it l'has l'ha ufrim'lo, mach ch'it l'has pa dam'lo. Boneur ch'i l'hai già pijalo da Biagin-a.

Felìcita - ......a sarà për n'àutra vòlta. Ricòrd-te ch'it vanse 'n cafè.

Ròsa   - (pian an seurtand) Eh.... i na vanso për parèj 'd cafè. A l'é vërda come na gasìa! (a seurt).

Sen-a quarta

FELÌCITA e RITA

Felìcita - Che lengassa! Còsa ch'a-j j'anteresa a chila lòn ch'i penso 'd fé con col giovnòt e mia Rita! Figurte s'i vado a conteijlo pròpe a chila che dòp tre minute a lo sà tuta la provincia! Peui a ven sempre sì con dle scuse për ëscroché 'l cafè. Ma da mi a na bev pòchi! Sà!, ch'i vado a fé spèisa  e 'ntratant i serco 'd vëdde 'dcò mi che tipo ch'a l'é 's Gianni, che 'd lòn ch'am diso j'àutri im fido pòch, për nen dì gnente. Mej controlé 'd person-a. (fòrt an vers dla pòrta ch'a dà ant le stànsie) Rita, mi i vado a fé spèisa. Ti daje n' uciada al polastr ch'a brusa nen. Im arcomando e tach-te nen sùbit al telèfono come tò sòlit!

Rita   - (d'andrinta) Ma mama, mi i l'hai da studié!

Felìcita - Dròlo ch'a l'abìa sentume al prim colp. A l'ha sempre le scuffie dla musica  an sj'orije. (fòrt) Come studié? S'it l'has pen-a finì le scòle, còsa ch'it ëstudie?

Rita   - (as fà an sla pòrta e a treuva na scusa) I l'hai da studié.......  I l'hai ..... i l'hai ......da tenme an esercissi dësnò im dësmentio tut!

Felìcita - Ma s'it l'has sempre le scuffie dla musica a còl e la television anvisca! Disme nen che parèj it peule concentrete. Sà! sà!, tramentre ch'it ëstudie daje n'uciada al polastr che mi i l'hai da seurte. Ansi vardlo sùbit ch'a l'é già 'n pòch ch'a l'é su e giontje d'eva ch'as taca nen. (pian) Che fatiga anlevé bin na fija! (a seurt)

Sen-a quinta

RITA

Rita   - Varda 'l polastr, varda 'l polastr! A fà presto mia mama a dì, ma mi i l'hai da concentreme për ëstudié come fé a ciameje 'l përmess d'andé an discoteca fin-a a tard staneuit con Gianni e j'àutri. A sarà pa bel fé përchè ij mè am lasso sté fòra mach fin-a a ondes ore e an discoteca as comensa da ondes ore an avanti. (a son-a 'l telèfono)....... Pronto?...... Oh Gianni. Ciao.....Sì, lo so......Ce l'ha detto una delle solite pettegole che vi ha visto arrivare.......Sì, sì, proprio quella che hai visto sul balcone della canonica........No, adesso non posso uscire, sono sola in casa.........Sei matto? Se torna mia madre e ti trova qui, fa una tragedia. E' ancora all'antica!......Certo che voglio venire in discoteca.......Eh, magari, ma i miei mi lasciano uscire solo fino alle undici di sera........Ecco, bravo, se vieni tu a chiederlo non esco più, nemmeno alle undici del mattino......Adesso cercherò di studiare una soluzione......Senti, è inutile che ne parliamo adesso per telefono. Farò una telefonata ad una mia amica per vedere se mi dà una mano a convincere i miei. Adesso ti lascio perchè sento arrivare qualcuno, dev'essere mio padre. A dopo. Ciao......... ciao

Sen-a sesta

RITA e LEON

Leon  - (intrand) Chi ch'a-i era?

Rita   - Andova?

Leon  - Al teléfono.

Rita   - Eh?

Leon  - Ma it ses ancora andurmìa? Chi ch'a l'era ch'a parlava al teléfono?

Rita   - I j'era mi, nò!

Leon  - Oh sacocin d'olanda che òca 'd na fija! I lo sai pro ch'it j'ere ti dë 'd sà. Ma dë 'd là?

Rita  - Ah! da l'àutra part! It podìe spieghete sùbit.

Leon  - Bin, adess i son spiegame. E antlora?

Rita   - Antlora còsa?

Leon  - Sent cita, fame nen andé fòra dij feuj! Chi ch'a-i era al teléfono?

Rita   - I sai pa. Un ch'a l'ha sbalià numer.

Leon  - Ma s'it l'has dije ciao.

Rita   - A l'é përchè it l'has dame na bon-a educassion e mi i saluto sempre, 'dcò coj ch'i conòsso nen!

Leon  - A sarà, ma mi i l'hai mostrate a dì cerèa, pa ciao!

Rita   - Adess as costuma a dì ciao a tuti.

Leon  - Toa mama a l'é dë 'd là?

Rita   - Nò, a l'é surtìa. A l'é andàita a fé spèisa.. It l'has da manca 'd quaicòs?

Leon  - Nò nò, cita, i ciamava mach parèj. Ti va pura dë 'd là s'it l'has da fé.

Rita   - Papy?......

Leon  - Ahja!.

Rita   - It ses fate mal?

Leon  - Ma ché mal, a l'è che quand it im ciame papy it veule quaicòs dë special...... (a gava 'l portafeuj d'ant la sacòcia e a speta con ël portafeuj an man)........... Sentoma.

Rita   - Mi dòp sin-a i l'avrìa piasì 'd seurte 'n pòch a fé doi pass con mia amisa Ginòta......

Leon  - S'a l'é mach për sòn a va bin....... ch'it sie mach a ca për ondes ore.....(as fica torna 'l portafeuj an sacòcia)

Rita   - Ma papy, Ginòta a peul sté fòra vàire ch'a veul e mi......

Leon  - ...e ti it ses fortunà përchè parèj Ginòta a peul compagnete fin-a a ca e torné peui con còmod a ca soa...

Rita   - Ma noi i vorìo andé a balé an discoteca...........

Leon - Antlora it veule andé a fé doi sàut, pa doi pass! E a va bin, vate a fé ste doe balade con toa amisa...... basta ch'it sie a ca a ondes ore.

Rita      - Antlora im bogio gnanca. An discoteca as va a ondes ore. Prima a l'é sarà!  I fas na bela figura, và, con j'amis! Con coj doi ch'a son rivà ancheuj da Turin!

Leon - Ma it dovìe nen andé con Ginòta?

Rita   - E', ma Ginòta a lé an compania 'd Gianni e 'd  Pòldo e i andarìo con la machina 'd lòr doi. Parèj i foma 'dcò presto a torné. 'It sas, a-i son quasi trantesinch chilometri. Màssim a tre bòt i soma a ca!

Leon - (dràstich) Ma ti it ses mata ant la testa!? An machina, an gironda 'd neuit për le strà dël Piemont con doi giovnòt mai vist e mai conossù? It sas nen còsa ch'a dis ël proverbi? "Pòrta pa bin guernà, a l'é tòst dësciavà" Gnente, gnente. E peui s'a lo sà toa mama i soma rangià tuti doi! (Rita a pianzin-a. Leon pì conpiasent) Sent, a l'é franch inùtil ch'it piore adess. Mi i peuss pa dite che 'd si. Ciamje a mama. Se chila a veul i na parleroma (a nùfia l'ària) Ma còs a l'è sta spussa 'd brusà?

Rita  - (dë scat) Ommi pòvra fija, 'l polastr! (a scapa an cusin-a).

Sen-a setima

LEON

Leon - Pòvra cita! S'a l'era già dura convince soa mare prima, figurte adess ch'a l'ha brusaje 'l polastr! Quandi ch'a torna a sarà na bela festa! Pitòst i capisso nen përchè mia fomna a l'ha pa daje la larga a le galin-e stamatin. A j'ero ancora anciavà ant ël gioch, pòvre bes-cie! Boneur ch'i l'hai vistje e i l'hai molaje ant la cort ch'a vado a sërchesse da mangé. As vëdd che la stòria dël sarzèt e dij ravanin a l'ha pròpe faje perde la rason a mia madama. Sà!, vëddoma s'i riesso a sté 'n pòch tranquil a scrive le mie memòrie. (a deurb ël tirol e a pija 'l manoscrit ch'a l'avìa posà prima 'd seurte) Donca, dova ch'i soma rivà? Ah si (a les) "Quandi ch'i l'avìa quatr ani, ij mè a l'han mandame a l'asilo dël mè pais, Brandiss. Le monie a j'ero tant brave, ma rigorose e im arcòrdo specialment la mare superiora, Suor....." Sì i son anpiantame përchè am ven pi nen an ment ël nòm 'd cola  antipàtica 'd na monia ch'a l'ha dame tante 'd cole bachëttà an sle man përchè ch'i vorìa pa mangé la mnestra 'd faseuj.....  A l'é giumai quatr mèis ch'i son ferm a sta mira. Pensé ch'i l'avìa fame 'l cont ëd rivé a conté lòn ch'am capita "ai giorni nostri" ant ël gir 'd ses mèis, ma për colpa dë sta monia i son blocame e a l'é bele n'ann ch'i l'hai ancaminà a scrive. (a pensa) Suòr Rosaria?.......Nò gnanca chila! .......Speta, speta.......miraco Suòr Crocifissa? ..... (sconsolà) Nò! Ma varda s'am ven an ment ës nòm.......Basta, basta, butoma torna via tut. Gnanca costa a l'é nen la giornà giusta (a buta torna via 'l memorial). (fòrt) Rita, come ch'a l'é 'l polastr? A l'é brusà? (Rita a-j rëspond nen) Miraco a l'ha le scuffie dla musica an testa e am sent nen. (pì fòrt) Rita..... Rita.....

Rita    - (d'andrinta) Còs j'elo?

Leon  - E 'l polastr?

Rita   - (d'andrinta) A l'é bin cheuit. Rustì.

Leon  - Ah bin, i l'oma salvalo (a nasa l'ària) Però l'odor ëd brusà as sent ancora. (a son-o a la pòrta e Leon a và a deurbe).

Sen-a otava

LEON e SERAFIN

Leon   - (a rientra con Serafin) Ma it l'has fàit motobin bin a fermete! intra intra.

Serafin - (campagnin con n'età indefinibil, tranquil e 'n pòch biòvo, pì che chëcché a s'antrapa sovens ant le paròle e a s'emossion-a facilment e antlora a son dolor përchè ch'as buta a stranuvé  a drita e a mancin-a sensa quatesse la boca con la man. A l'é segretament an-namorà 'd Rita. A intra con un cavagnin sot brass. Lòn ch'a-i é andrinta però a së s-ciàira nen përchè ch'a l'é quatà da në strass. A l'é vestì da campagnin con gilet e fassoletass al còl) D...d...d...dësturbo nen?

Leon   - Ma nò, set-te sì ch'i parloma 'n pòch e i na bèivoma 'n bicer.

Serafin - (parland, a s'antrapa. A sarà pi nen segnalà) I l'hai giusta na sèj, ma na sèj.......   I l'hai marcià tant........

Leon   - (a pòrta an tàula doi bicer) Còsa ch'it preferisse. A-i é 'd vin, 'd bira, 'd branda e peui a-i é 'dcò 'd picheta ma s'it l'has tanta sèj a-i é gnente 'd mej che 'n bel bicer d'eva frësca dël poss! I vad sùbit a pijet'la.

Serafin - Nò nò, dësturb-te nen..... la mia sèj......

Leon   - (a lo lassa nen finì 'd chëcché) Gnun dësturb. Torno sùbit. (a seurt)

Sen-a ch'a fà neuv

SERAFIN

Serafin - (a finiss lòn ch'a l'era ancamin a dì).........a l'é pa parèj granda (picà) I son nen rivaje an temp. Am bastava 'n cichet ëd branda. (acorà) Speroma che Rita a sia ant ëca. I l'hai na veuja 'd vëdd-la! (comicament tënner) La mia bela Rita ch'i-j veuj tanta bin! Un di o l'àutr i ciamo la soa man a Leon. Mi i l'hai pòch ma a basta për fesse na famija e vive dabin an travajand: na vaca, doe cunij dontre galin-e....... Peui tuti am diso ch'i son brav. Quajdun a dis" Fin-a tròp brav, squasi ciola", ma mi i m'ofendo pa ch'i veuj andé d'acòrdi con tuti. E antlora un parèj gnanca cola bela fior 'd Rita, ch'a peul avèjne tanti, a s'lo lassërà pa scapé pen-a ch'a sàpia ch'i son an-namorà 'd chila. I lhai fin-a faje na pojesìa. (a recita) "Rita mè amor / it ses mé na fior / ël tò cheur a l'é / pi bon che 'n bolé / mi it veuj tanta bin / pi ancora ch'al mè crin." Pen-a ch'a senta sta pojesìa am dròca ai pé. Ma mi i-j la diso pa fin-a a quand chila am dirà ..... Si.

Sen-a ch'a fà des

LEON e SERAFIN

Leon   - (a intra con na doja d'eva) Oh brav ch'it dise "si" Mi i lo savìa ch'at fasìa piasì l'eva frësca dël poss. (a versa l'eva ant ël bicer 'd Serafin) Mi al contrari im pijo 'n cichèt 'd branda ch'i l'hai l'ëstòmi na frisa fòra pòst e a-i é gnente come la branda për rangé ste còse. (antratant, parland, Leon a l'ha pijàit na bota e 'n bicerin dal bufet e a l'é versasse 'n cichèt. An col moment a ven n'àtim an sla pòrta Rita. Serafin a la vëdd, a s'emossion-a e a spara n'ëstranuv an sla man ëd Leon e an sël cichèt ëd branda che chiel a l'é ancamin a pijé. Rita a spariss torna)

Serafin - Scusa, scusme tant Leon (antramentre che Leon a lo varda sbalordì, Serafin as gava dal còl ël fassoletass e a serca 'd polidé tàula, bicer e man ëd Leon. Peui con un soris)  Adess it peule bèive, a l'é tut polid.

Leon   - Ma còsa ch'at pija a stranuvé parèj a còl a la gent. (a pija n'àutr bicerin e as versa n'àutr cichèt ëd branda peui a spòsta na frisa an là 'l bicerin ëstranuvà)

Serafin - Ti it sas che quandi ch'i m'emossion-o am ven da stranuvé.

Leon   - I lo sai pro, ma adess a j'era pa gnente 'd neuv për emossionete. (an rijand) It saras pa emossionà 'd parlé con mi, nò? Magara s'it parlèisse con na bela fija, për esempi mia Rita .......

Serafin - (emossionà  a sente 'l nòm dl'amà, a stranuva torna an sël bicer ëd Leon e a serca torna 'd polidé tut con ël fassolèt) Pòrta pasiensa  Leon, ma mi i son fàit parèj.....

Leon   - (na frisa sëccà) Ma serca 'd tente, sacocin. Tute le vire a l'è 'n temporal! (a slontan-a 'dcò 's bicerin e as na versa n'àutr) Sà! bèivoma prima ch'it im fase n'àutra dòcia. Cin cin, a la toa.....( as beiv d'un colp la branda tramentre che Serafin a resta con an man ël sò bicer d'eva e a varda con veuja ij doi cichèt butà da na part. Leon as n'antaja ma a capiss ciò për bròca e) Oh scusme, i son pròpe 'n maleducà. I l'hai pa  capì che sti doi bicerin ampiastrà 'd morfel at fan ëscheur. It i-jë gavo sùbit dë 'dnans. (a ciapa ij doi bicerin e a-j pòsa an sël bufé) Tèh! adess bèiv tranquil. (Serafin a resta ancora dubios e Leon ch'as chërd d'avèj capì) Ah, it l'has rason. A venta mai bèive da soj. Speta (e as versa n'àutr cichèt ëd branda. Peui a lo àussa, a lo bat contra col pien d'eva ëd Serafin e a dis) Viva! a la nòstra!

Serafin - (vardand fiss ij doi bicerin ëd branda ch'a son an sël bufé) Ma mi verament coj doi bicerin .............

Leon   - (a lo lassa pa finì) Ooooh, ma come it ses dlicà Serafin! I chërdìa pa! 'Dcò parèj distant at dan fastudi? A va bin i-j pòrto dë 'd là. (a pija ij doi bicerin e a seurt).

Serafin - Maledission al chëcché! I riesso mai a spiegheme an temp e i stago a boca suita. Boneur ch'i sai rangeme da mi! (lest a versa l'eva dël sò bicer torna ant la doja e a s'ampiniss quasi 'l bicer con la branda. Peui a sent Leon ch'a torna, antlora al pòst ëd bèive a pòsa 'l bicer an sla tàula).

Leon   - Oh là! Adess it peule bèive tranquil. A-i é pi gnente ch'at fà scheur? (riguardos) Ma speta, costa-sì a l'é càuda (a pija 'l bicer 'd Serafin e a  lo versa  ant ël vas dle fior. Peui a lo ampiniss torna  d'eva) Tèh Serafin, bèiv e ch'a sia tuta salute! (Serafin a beiv con rassegnassion na stissa) (Leone pian) Dròlo però. La doja a m'ësmijava torna pien-a: (fòrt a Serafin) A va mej adess?

Serafin - (irònich) E', i son pròpe bin rangià!

Leon   - I l'hai dit'lo mi che 'n bel bicer d'eva dël poss a l'é lon ch'a-i va për rinfrëschesse!

Serafin - (con speransa) Eh si, i son bin rinfrëscà, squasi giassà. Adess a-i andarìa quaicòs për ëscàudesse.

Leon   - (a capiss torna nen) A sarà përchè it ses sudà dòp la marciada ch'it l'has fàit! It l'has gnente da butete an sle spale? Speta ch'i vado a pijete na giaca (a seurt)

Serafin - (rassegnà con j'euj al cel) Nò nò, a fà gnente. (surtì Leon, a s'àussa, a veuida torna 'l sò bicer ant la doja e a lo ampiniss torna 'd branda)

Leon    - (a torna con na giaca) Ten, butit'la an sle spale. (Serafin a serca d' anfilésse le manie sensa però molé 'l bicer ch'a l'ha ant le man) Dame sì 's bicer ch'i t'lo ten-o mi

.Serafin - (a ten bin ës-ciass ël bicer) Nò nò, i fas da mi.(Sen-a a sogèt. Serafin ch'a s'anvërtoja ant la giaca sensa molé 'l bicer e Leon ch'a lo giuta  a anfilesse le manie bele che Serafin a ten-a bin ës-ciass 'l bicer)

Leon   - (A la fin dl'operassion) A va mej parèj?

Serafin - (dòp ch'a l'ha beivune na bela golà) Oh si ch'a va mej! (n'àutra golà) I ancamin-o a scaudeme!

Leon   - E andova ch'it ses ëstait ëd bel?

Serafin - I son andàit a bolè! (a deurb ël cavagnin ch'a l'avìa posà quandi ch'a l'era intrà) Varda che bej!?!

Leon   - Cribio! (a ciama) Rita, Rita, ven a vëdde che bej bolè ch'a l'ha cheujì Serafin!

Sen-a ch'a fà ondes

RITA e ij già dit

Rita    - (a intra con le scuffie dla musica an testa e a fà 'n gest come për dì ch'a-j sëcca sta visita) Bondì Serafin (busiosa) I savìa pa ch'i j'ere sì.

Serafin - (a-j và davzin për strensje la man tut emossionà) Bondì a la pi bela dël paìs (peui a  spara  doe stranuv ëd seguit, un a drita e l'àutr a mancin-a, smorfland an sij bolè e an sle man ëd Rita. Con ël sòlit fassoletass a preuva a sué man e bolè)

Rita    - Ma diav, là! Còsa i feve! Seve vnùit mat? (as fà andarera con ëscheur).

Leon   - (pian a Rita) Quandi ch'a l'é emossionà a-j ven dë stranuvé. Sërca 'd capilo pòvr'òm.

Rita    - A l'ha ampinime 'd morfel!

Serafin - (dòp ch'a l'é sofiasse 'l nas ant ël fassoletass) Tòta Rita, scuseme! I son mortificà ma steve davzin a m'emossion-a tant. Feme 'l piasì, aceté sti doi bolè e përdoneme. (a-jë spòrs doi bolè)

Rita    - (a-j ciapa con la ponta dij dij e a-j ten distant vardandje con ëscheur) Grassie! I-j farài andé sùbit...... (pian) ........ant lë mnis.

Leon   - (a Rita) Ma dai, fà nen la fòla! At mòrdo pa! At fan ëscheur përchè ch'a l'ha stranuvaje ansima? Ti it i-j daghe na bela lavà e it ses a pòst. (a Serafin) Come ch'as vëdd ch'a l'ha pa fàit ël bajèt!

Serafin - (A Leon) Nò nò, pa mai lavé ij bolè: a perdo mes sò gust! (A Rita) A basta gaveje legerment la pél con ël cotél anté ch'a j'ësmija spòrch. Ma a-i sarìa pa gnanca dë bzògn che quanid ch'a cheuso as polido bele da soj.

Leon   - Fà parèj Rita che Serafin as n'antend ëd bolè. (a campa n'uciada ant ël cavagnin) Dësnò varda... (a Serafin) Serafin, fà 'l piasì, dàijne dj'àutri al pòst ëd costi che chila-lì a l'é bon-a a campeje via e a sarìa 'n pecà. (Rita a fà che 'd si con la testa).

Serafin - Ma come nò! Për tòta Rita sòn e d'àutr. (a pija doi bolè ancora pì bej dj'àutri dal fond dël cavagnin) Ch'a ten-a bel tòtin (a stranuva ma Rita a l'é lesta a gavé la man e ij bolè. Serafin as pija andaré coj 'd prima)

Leon   - (Amichevolment) Ah brut sassin! Ij pì bej it l'has ëstërmaje sota nèh! Costi si ch'a son bej....... e polid

Serafin - (an vers dël pùblich) E', i l'hai trovaje ch'a j'ero quatà da na busa 'd vaca. (a Leon) S'av piaso 'd pì.......

Leon   - Adess ch'it ses riposate e gavate la sèj it l'has da aceté 'n bicerin ëd branda. Rita pija 'n bicerin polid. (a versa la branda ma prima a guarda 'l livel dla bota) Dròlo, a m'ësmijava pi pien-a. (a-jë spòrs 'l cichèt a Serafin) A la salute dij bolè!

Serafin - Viva (e a bèiv)

Rita    - (mostrand ij bolè) A j'ero për quàich vòstra morosa, ch'i-j tnisìe stërmà?

Serafin - (vardand Rita con j'euj doss) A peul dcò esse......

Rita    - Oh che bel!... E chi ch'a l'é?....

Serafin - A l'é na fomna......(a stranuva)

Leon   - (a l'anteromp) Boneur ch'a l'é pa n'òmo!

Serafin - ....pa tant distant da sì. (a stranuva)

Leon   - Da marié anbelessì d'antorn, a-i é mia Rita, Pròspera la vidova e soa fija   Chi ch'a l'é 'd lor?

Serafin - I peuss pa  ancora dilo përchè a lo sa nen d'esse mia morosa! I l'hai pa ancora dichiarame.

Leon   - (pian a Rita) Sta a vëdde che 's bonòm a l'é an-namorasse 'd Pròspera. (a rij)

Rita    - (as davzina  con sivëttarìa a Serafin për pijelo an gir) I sarài pa mi?....... (Për tuta rispòsta Serafin a-jë spara 'n paira dë stranuv a còl) Eeeh! ma che manere! As peul pròpe nen steve davzin tant i seve grossé e malcostumà..... (a scapa via).

Leon   - (a tenta 'd fermela) Rita...... ven sì dài....  A l'é mach un pò 'd morfel.......

Sen-a ch'a fà dodes

LEON e SERAFIN

Leon   - (a Serafin) It ses pa bon ëd tente, diav d'un salòp?!

Serafin - A l'é l'emossion. I son mortificà!

Leon   - Sà, bèiv n'àutr grapin, për tirete sù.

Serafin - Un e peui i vad via ch'i l'hai d'andé fin-a lì a l'òsto.........

Leon   - (a lo lassa nen finì) Përchè, it l'has ancor nen beivù a basta stamatin?

Serafin - (a continua sò dëscors) .....a vendje ij bolé.......... (antërdoà) Leon...... ti it dise che toa Rita (a stranuva) am perdon-a s'i l'hai stranuvaje a còl? Përchè, it sas, a mi am dëspiasrìa che toa Rita  (a stranuva) a fussa anrabià con mi e am parlèissa pì nen.

Leon   - Ma nò, a-j passa. Sta tranquil, da sì 'n pòch a l'é bele dësmentiasne!

Serafin - Se mai butje ti na bon-a paròla. Nèh ch'it i-j lo dise ti ch'a staga pa anrabià con mi e ch'im ëscuso tant?

Leon   - Ma si ma si, a va bin! Dròlo ch'it i-i ten-e tant! Gnanca it fusse an-namorà 'd chila.....

Serafin - (chëccand pì che 'l sòlit e confidensial) Leon...... mi verament i son......

Leon   - (a lo lassa nen finì) I lo sai ch'a l'é pa vera.... i disìa mach për dì..... (a nùfia l'ària)

Serafin - (an vers dël pùblich con gest sconsolà) Am lassa mai fini 'l dëscors. Pensé che dòp sti cichèt i l'avìa trovà 'l coragi 'd dichiareme....

Leon   - Còsa l'é ch'it brontole adess? It sente 'dcò ti spussa 'd brusà?

Serafin - (picà) It im lasse mai finì 'l dëscors. I veui dite ch'i son annamorà.......

Leon   - (a l'anteromp torna) Ma si, it l'has già dimlo prima e peui ti a fé 'n dëscors it i-i bute tròp un pess e mi, ch'it capisso al vòli, it respondo prima ch'it finise. (a nùfia torna l'ària) ma sent che odor 'd brusà..... adess ch'a riva mia fomna!.....(as sento 'd pass ant l'intrada peui a intra Felìcita)

Sen-a ch'a fà tërdes

FELÌCITA e ij già dit

Felìcita - (a intra con la borsa dla spèisa e 'n mas 'd fior) (A Leon) Còsa ch'it l'has con toa fomna?

Serafin - (pian) Che orije longhe!

Leon   - Gnente gnente! I disìa sì a Serafin che adess ch'a riva mia fomna. i......... i fas vëdde sti doi bej bolé che chiel a l'ha regalane.

Felìcita - (sensa vardelo) Cerea Serafin. (a pija an man la bota dla branda e con un gest a misura 'l livel, peui parland da sola) Tra bolé e branda i sai pa chi ch'a l'ha regalà 'd pi! (a nùfia l'ària d'antorn a Serafin, peui fòrt) a l'é 'n pess ch'i seve anbelessì?

Serafin - E'.... 'n pòch.... I disìa giusta adess a Leon ch'a l'é ora ch'im na vada..

Felìcita - Brav brav, andé pura che quandi che un a decid d'andé a fà bin a andesne 'dcò se a noi, (marcand bin la vos për buté an evidensa la riserva) as fà mach për dì nèh!, an farìa piasì ch'i restèisse.

Serafin - Im fërmerìa pro con piasì ma i l'hai pròpe da scapé. Cerèa madama Felìcita.

Leon   - Speta ch'it compagna a la pòrta. Ah! sent, quandi ch'it l'has na minuta, it im giute a dësbarassé 'n baron ëd giornaj vej ch'i cheuija na vòlta? Mia fomna-sì a l'é 'n pòch ch'a m'la men-a ch'a veul pa pi vëddje ant l'armari. Doman i ancamin-o a passeje, che ij pì anteressant i veuj ancora tenimje. J'àutri it jë dago për fé feu. (a seurto)

Sen-a ch'a fà quatòrdes

FELÌCITA e RITA (d'andrinta)

Felìcita - A l'era ora ch'it i-j campèisse via (quandi che Leon e Serafin a son già  surtì) Ah! grassie dij bolé nèh! (a nùfia torna l'ària) Vàire ch'a spussa sto Serafin!.....(ëd colp a-j ven un dùbit)..... a sarà pa 'l polastr? (a ciama) Rita....... Rita......

Rita    - (d'andrinta) Ooooh.....

Felìcita - It l'has guernalo 'l polastr?

Rita    - E',.... a l'é bin rustì!

Felìcita - Dròlo, da l'odor a m'ësmija pitòst bin brusà.

Sen-a ch'a fà quindes

LEON e FELÌCITA

Leon  - (a rientra) Pòvr cristo, a l'é tut sagrinà përchè ch'a l'é scapaje quàich ëstranuv a còl a Rita  e chila a l'é scapà dë 'd là anrabià. Ma 's pòvr'òm quandi ch'a s'emossion-a a smorfela a drita e a mancin-a.

Felìcita - A l'é mach un salopass. I capisso nen còsa ch'it i-i treuve a tiret'lo sempre ant ëca.

Leon  - A l'é 'n bonomet sensa gnun ch'a-j daga da ment! A venta deje na man con un pòch ëd calor uman! A costa pòch e a fà bin a chi ch'a lo dà e a chi ch'a lo ricev!

Felìcita - Ma diavleri! A l'è tant grossé e a spussa 'd crava con col folarass vej come l'aso dël presepio ch'a ten sempre a  còl. Se tut a va bin a l'era già 'd sò bcè e d'antlora a l'é mai stàit lavà!

Leon  - A l'é tant ëd bon cheur! E peui, për dije doe paròle bon-e a na person-a  a fà pa da manca 'd nufiela......... San Martin quandi ch'a l'ha daje 'l sò mantel al pòver a l'ha pa nufialo prima....A l'ha dàjlo e basta.....

Felìcita - Bela fòrsa! San Martin a l'era an sël caval e la spussa dl'òm as confondìa con cola dla bes-cia!

Leon  - Sempre lògica ti, nèh. Ma va là che 'n pòch d'odor ëd crava a l'ha mai massà gnun.

Felìcita - Ch'a sìa  comsëssìa mi chiel-lì a l'é mej ch'a më staga distant vintesinch branche. (a esamina con sospet ij doi bolè ch'a son an sla tàula) A saran peui polid sti bolé?

Leon  - (picà) A son doi normaj bolé, cheujì ant ël bòsch e al massim a l'ha spassigiaje ansima na lumassa! Còs it pretende, ch'a t'jë pòrto sterilissà? Cribbio s'it ses dlicà! (pian) Mej ch'i-j disa pa che Serafin a l'ha stranuvaje ansima. (peui a cambia dëscors) Ti, it lo sas ch'a l'é an-namorà 'd Pròspera?

Felìcita - Chi?

Leon  - Serafin, a l'ha fan'lo capì prima a mi e a Rita.

Felìcita - (an rijand) Ma che bela neuva! Costa si ch'a l'é dròla! Cribio come ch'am piasrìa vëdde cola madama con la spussa sota 'l nas, mes-ciesse con un paisanass con le pesse al cul e ch'a spussa 'd liam! A sarìa tròp bel. Ma figurte se chila-là a lo veul......Contut ch'a podrìa bin esse nèh, che doe o tre vire a la sman-a, a la sèira, i lo vëddo pro intré e seurte da la ca 'd Pròspera.....Però...i na parlerài con Ròsa e i faroma d'indagini ma adess.........(a ciama) Rita......

Rita   - (d'andrinta) Oooooh!.....

Felìcita - Ven da sì

Rita   - (sempre d'andrinta) Ma còs j'elo torna.... i l'hai da studié....

Felìcita - Ven da sì chi l'hai da parlete.

Sen-a ch'a fà sëddes

RITA e ij già dit

Rita   - (intrand) Si mama, disme.

Felìcita - Sent, i son ëstàita an pais a fé spèisa e an piassa i l'hai vist ij doi fieuj rivà stamatin da Turin. Mi i chërdo che Ròsa a l'àbia peui nen tuti ij tòrt a dì ch'a-j ësmijo 'd fafioché vestì come ij sìngher e con ij cavej e la barba longa.......

Rita   - ...ma mama, a l'é la moda, i l'hai già dit'lo!

Felìcita - A sarà pro ma a son pròpe mal rangià contut ch'a l'han na vitura che la gent a disìa ch'a costa vàire milion......

Rita   - ....... ëd pì che tranta. A l'é 'n "fuoristrada" giaponèis, i l'hai ditlo!

Leon  - Diane, a l'han da vagné bin për catesse na machina parèj! Còsa ch'a fan?

Rita   - Gianni a l'é 'n tecnich ëspecialisà ant ij motor d'aereo: a gira tut ël mond për ël sò travaj. Pòldo a studia ancora.

Felìcita - Antlora la vitura a l'é 'd Gianni.....

Leon  - Che domande! N'ëstudent a guadagna pa tant da catesse na machina parèj.

Felìcita - Peui i l'hai ancontrà toa amisa Ginòta ch'a l'ha ciamame se stassèira....... (a nùfia l'ària) ma che spussa 'd brusà ! It ses sicura d'avèj guernà dabin 'l polastr?

Rita   - (an pressa) Si si, a l'é bin cheuit!!! (anteressà) Còsa ch'a l'ha ciamate Ginòta?

Felìcita - Oh gnente! A l'ha mach dime s'it lassava seurte con chila e sti doi fieuj për andé a fé quat sàut an discoteca

Rita   - Oh mamin-a si! I vorìa pròpe ciamet'lo pen-a ch'it rivave a ca.

Felìcita - Ma it ses sicura ch'a son doi fieuj da fidesse, përchè it sas..... al di d'ancheuj.......

Leon  - ......a l'é come al di d'ier, nì pi nì meno: ij fieuj e le fije a son sempre tirasse un con l'àutr come la calamita con ël fer. E ij drogant e le monie quacie a-i ero 'dcò ai nòstri temp, Felìcita.

Rita    - Mamin-a, mi e Ginòta i-j conossoma da 'n pess... da quandi ch'i soma a Turin a studié.....

Felìcita - (a Leon) Ti còsa ch'it na dise?

Leon  - Për stavòlta.........

Felìcita - A va bin, va, për stavòlta! Ma ch'it torne a ca presto nèh! Nen pi tard che 'n bòt e mes come ch'a l'ha ampromëttume Ginòta. E adess, lesta, va dë 'd là a pronté la salada e buta a beuje l'eva për la pasta ch'a l'è squasi l'ora dël disné. (Rita a seurt) (a Leon) E ti pronta tàula!  

Sen-a ch'a fà dissèt

LEON e FELÌCITA

Leon   - (prontand tàula) Come a và ch'it l'has daje 'l përmess dë sté fòra 'd neuit?

Felìcita - (a rangia le fior ant ël vas) Ròsa a l'ha già piàit le soe anformassion e a l'ha savù che col Gianni lì a l'é un ch'a travaja për sò cont e a l'ha 'dcò gent a travajé sota 'd chiel. Sta tranquil ch'a l'é 'n bon partì për nòstra fija.

Leon  - E chi ch'a l'é ch'a l'ha anformala Ròsa?

Felìcita - La serventa dl'ëspessiari. A dis ch'a na parlavo ant ëca ij sò padron ier sèira quandi ch'a l'han dije 'd pronté la stànsia për l'anvod Pòldo e sò amis. Già, a venta ch'i-j disa a Rita d'anvité sto Gianni a pijé 'l cafè, parèj i lo conossoma mej.

Leon  - (irònich) E ti it fide dle anformassion d'un-a serventa e 'd cola lengassa da portiera 'd Ròsa?

Felìcita - Le serve e le portiere, me car, a son ël mej sistema d'anformassion dël mond. Se la polissia a fussa an nòstre man ij delinquent a sarìo tuti an galera. (pian) Costa i l'hai da scriv'la al president dla republica! As sa mai!

Leon  - Già, im dësmentiava che ti it l'has fàit la portiera për trantesinch ani come travaj e adess da pensionà it lo fase për "hobby". (a son-o a la pòrta  e Leon a va a deurbe)

Felìcita - (sëccà) Chi ch'a l'é a st'ora?

Sen-a ch'a fà disdeut

NINA e ij già dit

Leon  - (a rientra con Nina) A-i é Nina, la fija 'd Pròspera

Nina   - Ch'a m'ëscuso tant s'i-j dësturbo ant l'ora dël disné.

Felìcita - Ven ven Nina, gnun dësturbi! Còs j'elo 'd neuv? (con fàussa cortesìa e con speransa 'd tacheje) Toa mama a stà pòch bin? It l'has damanca d'agiut?

Nina   - (a fà ij còrn) Ringrassiand Nosgnor i stoma tuti bin 'd salute e i l'oma da manca 'd gnente, (a carca la vos) noi.

Felìcita - (dossa e fàussa) Ah! meno male! Am fà tan piasì a sente ch'i steve bin! I son pròpe contenta, là! E che d'àutre bon-e neuve it im pòrte antlora?

Nina   - Mia mama e mi i stoma bin, come ch'i l'hai dive ma........ le galin-e........

Felìcita - (a-j luso j'euj)  ........... le galin-e?!?............

Nina   - Mia mama andasend ant l'òrt a l'ha vist doe galin-e ancamin a meuire e a l'ha mandame a avertive dë sté atent ch'a-i sia pa la maladìa dij polastr ch'a gira......

Felìcita - (fàuss dolor) Oooh s'am dëspiass! Disije a toa mare ch'i la ringrassio tant dl'avertiment ma (a carca la vos) le mie galin-e a son vacinà e a peudo pa pijesse la maladìa dle vòstre.....

Nina   - Scuseme ma mi i chërdo ch'i v'ësbalie. Le galin-e ancamin a meuire a son......

Felìcita - (a la lassa pa finì) ....malavie. Sòn it l'has già dim'lo. Ma mia cara fija it l'has da savèj che le mie galin-e a son anlevà ant l'educassion! A son pa vagabonde: a mangio mach dël sò! A van pa an gironda a pitoché dë 'd sà e dë 'd là ravanin e sarzèt e parèj a peudo pa pijesse la maladìa ch'a son pijase le vòstre. (pian) Chi ch'a veul capila a la capiss......

Nina   - (con na frisa 'd flin-a) Scuseme tant nèh, madama Felìcita, mi i dëscuto pa l'educassion ch'i l'eve daje a le vòstre galin-e ma i chërdo che stavòta 'dcò lor a sio comportasse come tute le galin-e ruspante d'ës mond përchè a son le vòstre ancamin a meuire. Prové a deje n'uciada......(Felìcita e Leon a coro a la fnestra)

Felìcita - (as fica le man ant ij cavèj) Nosgnor, le mie pòvre galin-e! Ma come a  peul esse s'a j'ero sarà? Chi ch'a l'é col balengo ch'a l'ha daje la larga?!?......

Leon  - (calm) I son ëstait mi! I l'hai vistje sarà!

Felìcita - (disperà) Mama mia giutme! Adess am meuiro tute.......

Leon  - (sorpreis) Ma përchè.a l'han da meuire? (pàusa, peui da inquisitor) Felìcita? Còs' a l'é ch'it l'has conbinà ant l'òrt?

Felìcita - ...ël tòssi dij rat! Ommi ommi che dani.....

Leon  - (a capiss tut) Che fòla....për tre ravanin e sinch feuje 'd sarzèt .......

Felìcita - (a tomba an sla cadrega) Disdeut galin-e mòrte.........

Sen-a ch'a fà disneuv

RITA e ij già dit

Rita   - (a intra con un polastr tut brusatà).... e 'n polastr tut brusatà!

FIN DËL PRIM AT

TRE RAVANIN E SINCH FEUJE 'D SARZÈT

S C O N D   A T

L'istess ambient dël prim at. Ël sipari as deurb su Leon ch'a l'é ancamin ch'a sfeuja e a sern ëd vej giornaj e riviste posà an sla tàula. Dòp quàich second a intro Felìcita e Rita che, an ciaciarand, a pronto 'l salòt për n'occasion ëspecial: tovajëtta ricamà, servissi bel da cafè s'un bel cabarèt, bëscotin e d'àutr.

Sen-a prima

FELÌCITA, RITA e LEON

Felìcita - (intrand a Leon) Ohhhh! a la bonora! A l'era temp ch'it decidèisse a campé via sta cartassa veja! Ma adess gavte da sì ch'i l'oma da pronté......

Leon   - (fastidià mentre ch'a les con atension na pagina) Ciuto, ciuto na minuta! (pian, squasi da sol) Cribio! Costì si ch'a l'é n'articol anteressant!

Felìcita - (con dubit) Còsa ch'a peul mai essije d'anteressant an s'un giornal ëd vintesinch ani andaré?!?

Leon   - A l'é n'articol ch'a riguarda un process ........(as traten për nen dì 'd pì)

Felìcita - (anteressà) Che process? Fa 'n pòch vëdde?

Leon   - (a dobia 'l feuj 'd giornal e a s'lo fica an sacòcia an disend) Ma nò, at anteressa pa, a l'é 'l process.....ëd......ëd rinnovament dla Juve ant ël '50 quandi ch'a l'é vnuje Bòniperti!

Felìcita - Ma vate a caté 'n cassul, ti e toa Juve! Sà sà!, bogia, gavte da sì ch'i l'oma da pronté tut ch'a ven a trovene 'l moros ëd toa fija. (Leon con calma a cheuj ij feuj e a së spòsta an sël divanèt peui a continua a serne ij giornaj da campé via)

Rita    - Mama, a l'é nen me moros, i l'hai già ditlo! A l'é mach n'amis.

Felìcita - A va bin a va bin, ma a -i era pròpe damanca ch'it anvitèisse 'dcò 's Pòldo a pijé 'l cafè? Mi i l'avìa dite d'anvité Gianni.

Rita    - Ma mamin-a, a son tuti doi me amis. Come ch'i podìa  dije a un dë vnì a ca nòstra e a l'àutr gnente, sù! Che figura ch'i fasìa! Ansi a sarìa piasume fé vnì 'dcò Ginòta dagià che a Turin i seurtoma sovens tuti quatr ansema.

Rita    - Moros! Mi i l'hai mach na simpatìa për chiel e chiel për mi. It ses ti ch'it parle 'd moros! A mi am và 'dcò bin ëd conòss-lo pian pian,..... un pòch për vòlta, ......seurtandje ansema e peui......s'a son reuse......

Felìcita - .......dop neuv mèis a buto le spin-e!

Leon   - (a scata an pé an crijand) Spin-e! (eufòrich a canta e a fà quàich pas ëd bal) Spin-e......Spin-e.....I l'hai trovalo, i l'hai trovalo (peui a ambrassa fomna e fija)

Felìcita - (a varda stupìa l'òmo ch'a bala e a canta) I soma a pòst. I l'hai sempre dit'lo mi: "Va nen con Serafin ch'it ven-e badòla come chiel" Ma ti gnente, testassa dura! E adess im treuvo con n'òmo ancutì e na fija òca ch'as fida dle reuse!

Rita    - Còs a l'é ch'it l'has trovà papà?

Leon    -  'L nòm, ël nòm! (ëd bon umor) Suòr Sacre Spine,.... it capisse, suor Sacre Spine. Finalmente i peuss andé avanti!

Rita    - D'andova?

Leon   - Da Brandiss anté ch'i j'era blocame!

Felìcita - Mama mia giutme! Rita ciama 'l dotor ch'a l'é vnùit mat dabon stavòta.

Leon    - Ses mèis, it capisse, ses mèis i son ëstait blocà për sta sassin-a 'd na monia.  Suòr Sacre Spine! Ma varda s'a peul essje 'n nòm pi dròlo! Ma adess ch'i son arcordam'lo am fërma pì gnun!

Rita    - (acorà) Papà, përpiasì, spiegte.

Leon    - (pì calm e dòp ch'a l'é ansetasse) Si, cita. A l'é 'l nòm dla mare superiora dl'asilo 'd Brandiss. I dovìa scrivlo ant le mie memòrie ma a më vnisìa pa pì an ment e i j'era blocà.

Felìcita - Brava e magara 'dcò 'l prevòst përchè ch'a l'ha batesate, 'l dotor ch'a l'ha curate quandi ch'it l'avìe la toss asnin-a e 'l sindich ch'a l'ha date la carta d'identità. E dagià ch'i-i soma, alè, 'dcò ij tò professor përchè tant it i-j vëdde tuti ij di.

Rita    - Ma mama, esagera nen sempre, là! Mi i disìa mach parèj përchè ch'am pias la companìa.

Felìcita - La companìa a l'é pro bela ma quandi ch'a costa nen o a rend cheicòs, dësnò a l'é mej sté da soj! It vëdde, se Gianni a vnisìa da sol, i podìo parlé pi dësgenà e vnì a savèj ëd pi an sël sò cont e mi i-i treuvo gnente 'd fòravia s'it anvitave mach chiel: it lo veule o nò për moros?

Felìcita - Eccò, adess it l'has confermame ch'it ses pròpe mat crònich! Ven ven Rita, daje pa da ment. Ven ch'i l'oma da finì 'd pronté. Lassa sté tò pare a sò romans che tant a sgàira mach temp inciòstr e papé

Rita    - Ma se papà a l'ha piasì dë scrive.......

Leon   - Coste a son còse 'd leteratura che ti Felìcita, i l'hai già ditlo it peule pa comprende. Ti, con la lenga, it ses na professorëssa a fene 'n romans d'ògni malignità për cita ch'a sìa ma s'it l'has da pijé la piuma an man e scrive anche mach la nòta dla spèisa it it la gave nen e t'im ciame mi.

Felìcita - A l'é mach përchè quandi ch'i l'hai da scrive i treuvo pa mai na piuma ch'a fonsion-a.

Leon   - Mè a va che al contrari a mi a m'ëscrivo al prim colp.

Felìcita - A sarà përchè ch'a conòsso 'l padron....... come ij can!

Rita     - A papà a-j pias ëscrive e lor a  conòsso la man e la carëssa dël padron. Ti, al contrari, it i-jë varde mach da distant e al massim, s'it na treuve quajdun-a fòra pòst, it l'ambranche malament për campela ant ël tirol a lë scur. Giust che quandi ch'it na pije un-a për ëscrive, chila a sìa difidenta e ch'a tira andrinta la ponta për la pàu, come le lumasse.......

Leon    - ......e prima 'd seurte torna fòra a dev nufiete bin bin la man!.. Un a sero për noi. Brava Rita! I l'hai sempre dilo ch'it ses anteligenta come tò papà........

Felìcita - .......ch'a l'ha sempre la testa ant le nivole o an sij liber.

Leon    - Mi i veuj feme 'n pòch 'd coltura dagià che da giovo i l'hai pa podù studié. I m'anteresso d'astronomìa, dl'economia 'd mercà....... dla borsa......

Felìcita - ........'dcò mi i vado al mercà  con la borsa, tuti ij giòbia an piassa e bele ch'i l'abìa fàit mach la quinta elementar e a parlé l'italian am ven ël sangiut, im fas nen anvërtojè da coj craca bale menaròst d'ambulant ch'a smija ch'a regalo sempre l'òr!

Rita    - Mama, l'economia  'd mercà e la borsa a  s'òccupo dla produssion nassional, dij cambi dla lira, dij moviment dij capitaj, dj'ëscambi con l'estero, dl'andament dij "BOT", dël "Pil", dla consistensa dij "Pool" industriaj...

Felìcita - Ah! mila vòlte mej coj ruspant! A son pi consistent come carn.

Rita    - Come?

Felìcita - Si, ti it parlave dla consistensa dij polastr anlevà industrialment e mi al pòst i preferisso coj ruspant!

Rita    - Mama, mi i parlava dij "Pool", ch'a son gròsse concentrassion d'industrie, pa 'd pòlastr!

Leon   - (a Rita) It vëdde, ti it i-j parle d'àuta finansa e chila al pòst ëd fete domande për comprende e sforsesse 'd capì e fesse 'n pòch ëd coltura a sghija sùbit giù d'ala, d'un còlp, an sle citësse 'd tuti ij di: polastr, patate, tomin, bërgonzòla..... Ah, che miseria coltùral........

Felìcita - An miseria i andarìo noi se 'dcò mi i stèissa tut ël di a studié àuta finansa. Al mercà dël giòbia as contrato nen nì 'd bòt nì 'd bit. E dij bot as cato ij bot...alin për la conserva. Deme da ment: noi pòvra gent i l'oma d'anteressesse dla nòstra cita michëtta 'd tuti ij di, pa dla gròssa torta ch'a mangio mach j'ësgnor dl'àuta finansa.

Rita    - E 'dcò costa a l'é giusta. Mama a veul dì ch'a va bin sté con la testa ant le nivole ma ij pé a venta ch'a stago bin piantà për tera. Fantasìa si ma 'dcò praticità. Fantasìa për pijé con gòj la vita e praticità për nen fesse pisté tròp da j'egoista. Mi i penso che mama a l'abìa paregià, it sas? Un a un!

Leon    - Antlora mi e toa mama i soma na cobia përfeta: mi i l'hai la fantasìa e chila la praticità. Capì përchè dòp trantaesinch ani 'd matrimòni i soma ancora ansema?

Felìcita - (na frisa comòssa) Sà sà, basta parèj ch'a ven tard! Antlora stè atent: anbelessì a captàula as buta papà e da l'àutra i m'anseto mi. Da sta part i foma seté Pòldo an vers papà e Gianni an vers mi e ti Rita an mes ai tò amis. Parèj i podrài studieme da bin sto fieul ch'it veule për moros.

Rita    - Im arcomando nèh mama, fa nen tròp la curiosa ch'i veuj pa fé brute figure.

Leon    - Sta tranquila cita che toa mama da bon-a portiera a sa pro come fé a tireje fòra le anformassion a la gent. Quandi ch'i j'ero moros a l'han pijame parèj bin an cura, chila e toa nòna bonanima, ch'a l'han fin-a riessù  a feme arcordé che gust ch'a l'avìa 'l lait 'd mia mama, bonanima 'dcò chila.

Felìcita - Ringrassia fija ch'it l'has na mare portiera ch'at fa da scù! Sà sà!, andoma dë 'd là a gavé la torta dal forn (a seurto Felìcita e Rita).

Sen-a  sconda

LEON

Leon   - (quandi ch'a son già surtìe, a tira fòra d'ant la sacòcia 'l feuj 'd giornal e a lo les) Andé, andé dë 'd là ch'i l'hai da lese con atension st'articol  ch'i l'hai trovà an s'un dij gioraj vej che mia fomna a veul ch'i campa via. Campa via, campa via, am dis chila! Pa vera! a venta conservé pì ch'as peul! Ma sta neuva a dev pa riveje ant le man a Felìcita che dësnò a ven-o a savèjla fin-a an Giapon e pòvra Pròspera! (a les) "Settembre 1950. Condannato a trent'anni l'uomo che uccise in una lite l'ex socio che l'aveva ridotto sul lastrico. Giuseppe Brunero 32 anni, l'elettricista di Alzo sul lago d'Orta, che fu truffato dal suo socio in affari Andrea Pitali (36 anni), e, durante la discussione che ne seguì, l'uccise colpendolo con un pugno, è stato condannato oggi, in via definitiva, a trent'anni di reclusione. Come si ricorderà, nel febbraio di sei anni fà, Il paesino di Alzo sul lago d'Orta fu teatro di un grave fatto di sangue. Il Brunero ebbe una lite con il Pitali che, per coltivare il vizio del gioco, usava  gl'incassi delle fatture per giocare d'azzardo. Quando lo scoperse ormai era sul lastrico! Preoccupato sopratutto per il futuro di stenti cui andavano incontro la giovane moglie Prospera De Vitis (30 anni) maestra elementare e il figlioletto Giovanni ancora in tenera età, non seppe trattenersi. Affrontando in un'accesa discussione il socio fedifrago, lo colpì con un pugno che, disgrazia volle, atterrò il Pitali mandandolo a sbattere con la tempia sullo spigolo d'un tavolo uccidendolo sul colpo." It l'has capì? Pròspera a l'é nen vidoa. Sò òmo a l'é an përzon. Chissà mai vàire ch'a l'ha passane pòvra fomna. Eccò përchè ch'a conta mai gnente a gnun dla soa vita! Ma come a va che sì as parla d'un fieul, Giovanni, e chila a l'ha na fija, Nina? A sarà sbaliasse 'l giornalista! përchè 'l nòm antregh ëd Nina a l'é Giovanna. A ògni bon cont i saràì 'd sicura nen mi a parlene an gir (a son-o a la pòrta e Leon a piega torna an pressa 'l feuj e a s'lo fica torna an sacòcia).

Sen-a tersa

FELÌCITA, LEON e RITA

Felìcita - (a intra 'd corsa con Rita) Lesta Rita va a deurbe ch'a son già sì.

Leon   - Presto parèj? Gnanca a fusso mòrt ëd fam!

Felìcita - Ti it farìe mej a andete a cambié che con cole braje e cola majëtta  strafognà it im ësmije un ëscapà da ca !

Sen-a quarta

PRÒSPERA e ij già dit

Rita      - (a  intra con Pròspera) Mama, a-i é madama Pròspera.

Felìcita  -Pròspera? Ambelessì? (con tanta gentilëssa) Avanti avanti,... ma che piasì... (A Leon sëccament) Va a cambiete (Leon a s'àussa) (a Pròspera) ...anseteve... anseteve sì (a-j mostra 'l pòst lassà lìber da Leon)

Pròspera - (grassiosa ma frèida) Bondì madama Felìcita, grassie ma im fërmo nen. I son mach passà na minuta për ciameve na còsa e i veuj pa dësturbé. (A Leon) Sté pura ansetà monsù Leon che tant i vad via sùbit.

Leon    - Bondì madama Pròspera. Ch'a s'acòmoda, ch'a s'acòmoda che mi i l'hai d'andeme a cambié (pian) I la lasso sola dë dnans a l'inquisission. Atension nèh...

Felìcita  - Còs a l'é ch'it borbòte sempre!......Përchè ch'i l'hai dite d'andete a cambié?

Leon     - Nò nò,  a son còse che noi i savoma  e ti nò,...... për na vòlta! (a sgnaca l'euj a Pròspera e a seurt. La fomna a lo varda con compassion sopatand la testa e Pròspera a resta sorprèisa).

Sen-a quinta

FELÌCITA, RITA e PRÒSPERA

Felìcita   -(fàussa) Pròspera, i seve nen che piasì ch'im feve a vnime a trové. I stoma a doi pass ma is vëddoma parèj 'd ràir e al contrari i dovrìo frequentesse 'n pòch 'd pi, ch'i l'oma tante còse da contesse!

Pròspera - (pian) La sòlita ficapocio (fòrt) A mancherà nen l'ocasion ma ancheuj i vado 'n pòch ëd pressa e peui i vëddo ch'i spete 'd gent. (a mostra la tàula con ël servissi da cafè pront).

Rita      - Eh si, a ven-o a  trovene.........

Felìcita   - (a l'anteromp vardandla 'd brut)..... 'dcò ste doe matòte, mia Rita e vòstra Nina, a dovrìo esse pi amise. A-i son pòchi ani 'd diferensa da un-a a l'àutra. Se noi doe i fusso 'n pòch ëd pi an confidensa, 'dcò lor......

Pròspera - Ij giovo a decido bele për sò cont chi frequenté. I penso nen che Rita a l'abìa damanca ch'i sio amison-e noi doe për fese amisa con Nina.

Rita     - (candidament, mach për ëspieghé) L'àutra sèira an discoteca i l'oma bin fàit companìa unica ma purtròp mi e Nina i l'oma 'd gir d'amis diferent përchè mi, për ij des mèis dle scòle, i son a Turin.

Felìcita  - (a sfruta la spiegassion për dì na gramissia) Oh già, che sbadà! Im dësmentiava che mè Ritin a va ancora avanti a studié për pijé un titol mentre che vòstra fija a và an fabrica a travajé. Già che parèj a l'é mal fé a mes-cié le companìe! A son doi mond bin divers. (pian) Ciapa costa!

Pròspera - (pian) Ignoranta e vilan-a. (fòrt) A-i é gnun mèrit a d'avèj 'd boneur ant la vita. 'L destin a peul determiné la possibilità për un-a d'avèj ij sòld për fé studié soa fija e  për n'àutra  ëd nen avèi-jë. A voi madama Felìcita, ringrassiand Nosgnor nèh, a l'é nen capitave come a mi ch'i l'hai përdù l'agiut ëd mè òmo quandi ch'i j'era ancora giovo con famija. Mi i fasìa la magistra e mè òm a l'era mach n'ovrié ma, i v'lo sicuro, is sentìo nen d'esse 'd doi mond divers. L'important a l'é vorèjsse bin e che ògnidun as fasa onor ant la soa occupassion.

Rita     -  A l'é vera mama, pija për esempi sti doi mè amis ch'a ven-o ancheuj a trovene. A son........

Felìcita  - (a l'anteromp torna vardandla 'd brut) Sti doi a centro gnente adess!

Pròspera - A son coj fieuj ch'a l'ha conossù 'dcò Nina l'àutra sèira an discoteca?

Rita      - Si

Pròspera - A l'han da esse doi brav fieuj e spiritos për gionta da come ch'a l'ha parlamne Nina. A l'é staje tant simpàtich specialment col........ Gianni as ciama?

Felìcita  - (pian) Vardje-sì le merle ch'a l'han già bele che ficà j'euj an sël partì bon! (fòrt) Mi i lo conòsso ancor nen nèh, ma a sarà sens'àutr un dij sòlit sitadin s-ciancacotin tut bërlicà ch'as fa bel përchè ch'a l'ha chèich gran e na vitura e ch'a cor d'apress a tute le paisanòte për dësmoresse na frisa (pian) A venta campeje 'n pòch ëd pòer ant j'euj!

Rita     - Ma se mach ier it disìe ch'it l'has 'd bon-e informassion an sël cont....

Felìcita   - (a l'anteromp decisa) ........ëd Pòldo l'anvod dël farmacista (nervosament). E peui ier a l'era ier, ancheuj a l'é ancheuj! Valo bin? ((pian) ommimi che òca 'd na fija!

Rita     - (a insist) Varda ch'it ësbàlie: Ròsa a parlava pròpe 'd Gianni.....

Felìcita   - Toa mama a së sbalia mai për toa nòrma! ((pian) Mej gaves'la dai pé prima ch'a fasa dj'àutri dani. (fòrt) E adess va dë 'd là da brava a fé 'l cafè a Pròspera.

Pròspera - Nò nò, ch'i l'hai d'andé via.

Felìcita   - Oh, 'l cafè a-i va na minuta a felo e peui i vëddreve che bon cafè ch'a fà mia Rita. I son sicura ch'i l'eve mai tastane un pi bon. (A Rita) Va va cita, va a fé 's cafè. (Rita a seurt) I savèisse Pròspera, come che mia fija a confond sempre ij nòm dle person-e. Ma a l'è l'ùnich difét ch'a l'ha, nèh!

Sen-a  sesta

PRÒSPERA e FELÌCITA

Pròspera - (irònica) S'a l'ha piàit  da soa mama i son sicura ch'a l'ha gnun difèt e dzoratut a l'é tant riservà!

Felìcita  - (a lo chërd un compliment) E', i l'hai tirala sù dabin! (curiosa).......E parèj voi i j'ere magistra. I lo savìa nen. E andoa, andoa........

Pròspera - (pian) Atension che la vìpera a l'é torna a l'atach. (fòrt) A l'é na còsa 'd tanti ani fa, quandi ch'i j'era giovo. I mostrava ai cit ant le scòle d'un paisòt. Bej ricòrd ma a l'é mej nen parlene.... për adess.

Felìcita  - (pian) A l'é n'òss dur da rusié sta balorda. (fòrt) S'i veule nen parlene i son ëd sicura nen mi cola ch'a vë sfòrsa. I savèisse vàire pòch ch'i son curiosa mi! Ma disime, mach parèj për ciaciaré tramentre ch'i spetoma 'l cafè, com'a l'é ch'i seve restà vidoa? A l'é stàita na dësgrassia o na maladìa?

Pròspera - (pian) A mòla nen sta lengassa 'd serp. (fòrt) S'a l'é mach për ciaciaré an spetand ëd bèive 'l cafè, antlora parloma nen dij ricòrd bej o brut ch'a sio. I preferisso tenim'je an drinta.....për adess. Un di o l'àutr, chissà mai, a peul esse ch'i conta........quaicòs.......

Felìcita   - (pian) Cribio, a veul nen dësbotonesse sta strìa. (fòrt) Për carità, i rispeto ij vòstri sentiment e i veuj nen savèjne 'd pì.......për adess. Ma tante vòlte, a parlene, un as sent peui mej. E, chërdime, mi i son na tomba che se anche im contèisse quaicòs, ëdcò mach na citëssa, nèh, për podèj, al cas giuteve, gnun al mond a vnirà mai a savèjlo. (pian) Provoma parèj (fòrt) Për esempi s'im ciame anté ch'i j'era quandi ch'i l'hai conossù mè Leon e còsa ch'a fasìa chiel, i l'hai gnun-e gene a rëspond-ve sùbit ch'i ruscavo tuti doi an fabrica a Turin. E voi e vòstr òm? Andoa ch'i seve conossuve? E còsa ch'a fasìa chiel?

Pròspera - (pian) Che insistenta! A venta stopeje la boca. (fòrt) I l'hai piasì 'd savèj ch'i travajave an fabrica a Turin, con vòstr òmo, mi al contrari, come i seve, i fasìa la magistra e me òm....

Felìcita   - ....e vòstr òm?

Pròspera - (decisa).......a fasìa d'àutr

Felìcita  - (ansinuanta) Për esempi?!?

Pròspera - Për esempi a cudìa 'l sò travaj e........

Felìcita  - .....e.......

Pròspera - (sëccament)..... e as fasìa ij sò afé!

Felìcita   - (pian) Vejassa! a veul pa parlé! (fòrt e fasend vëdde 'd nen avèj capì) Un brav'òm antlora, tut travaj e famija. (ansinuanta) E già che.... për un parèj.....tacà al travaj...... e a la famija ....... lassé la fomna e na masnà cita ........ chissà che dolor nèh......(a ògni pàusa a varda Pròspera con la speransa d'angancela ant ël dëscors, ma Pròspera a la lassa continué da sola)

Pròspera - (pian) I ancamin-o a divertime. Vëddoma dë mnela 'n pòch a spass! (fòrt con la vos sconsolà) Eh, còsa ch'i veule mai, an tute le ca, andoa pi andoa meno, a-i é ij sò dolor!

Felìcita   - (pian) A ven, a ven. (fòrt) Oh, disim'lo pa a mi che s'i savèisse vàire ch'i l'hai seuffrì quandi che........quandi che.... (a serca con afann ant la memòria) .......quandi ch'i soma vnùit via da Turin. Lassé cola bela ca e tute le comodità për saresse ant ësto paisòt. Për carità, a l'é nen da confronté con ël vòst dolor, i lo capisso, ma tute le soferense a son da rispeté.... (curiosa) A l'era 'n vòst paisan la bonànima?

Pròspera - I soma tuti paisan d'ës mond! Ma ciamelo nen bonànima, a l'é na definission ch'am pias nen për mè òm.

Felìcita   - (pian) Come ch'it ses pistin-a! (fòrt) I l'eve rason, bonànima as costuma  a dilo ëd sòlit për ij vej e chiel a l'era ancora giovo. I andeve da chiel a porteje le fior quandi ch'i steve via 'n pàira 'd di na vòlta al mèis?

Pròspera - (pian) It im contròle serp? (fòrt) Anté ch'a l'é chiel, le fior a-j servo nen pòvr òm! A-j serv d'àutr....

Felìcita    - (pian) che rancin-a, gnanca 'n mass ëd fior! Già che 'n requiem eternam a costa 'd meno (a intra Rita con ël cafè) (fòrt) Oh brava Rita, a-i andasìa pròpe 'n bon cafè!

Sen-a sétima

RITA e le già dite

Pròspera - (pian antramentre che Rita a versa 'l cafè ant le tasse) Basta parej! 'dcò sta vira it l'has savù gnente, ficanas. (fòrt ma con calma) Ma adess parloma pi nen dij mè ricòrd....... Ehh! voi, madama Felìcita, .......i seve an gamba....... av resist gnun........ con le vòstre domande........ i l'eve fame conté 'd còse dël passà ch'i vorìa pa conté.

Felìcita  - (pian) Ma s'it l'has dime gnente, bruta sumia! (fòrt, ancaminand a scaudesse) Còsa ch'i veule Pròspera, a l'é 'n difét professional. I l'hai fàit për trantesinch ani la portiera e magara nen sempre sùbit nèh, ma lon ch'i veuj ëvnì a savèj ........o prima o dòp, .......o an na manera o ant l'àutra, ......o për drit o për travers, .........voi im capisse nèh....... (pian) it ses avisà, balorda!

Pròspera - (sempre calma) Oh... i capisso, i capisso...... ma quàich vòlta a-i son ëd còse che un a l'ha dabon nen piasì 'd feje savèj an gir e antlora a l'é mal fé a tirej-jë fòra........'dcò për le veje portiere....

Felìcita  - (pian) Veja it saras ti, plandron-a. (stussicà e ansinuanta) E antlora  con l'esperiensa 'd na portiera ancora an piòta nèh! i seve còsa ch'iv diso? 'D sòlit chi ch'as ten tut andrinta e a conta mai gnente a l'é përchè a l'ha na bela macia gròssa ant ël sò passà! (torna dossa) Ohh ma a l'é 'd sicura nen ël vòst cas! Mi i disìa parèj, mach për dì. (pian) Ciapa  costa e pòrtla a ca!  

Rita     - (a capiss che la dëscussion a s'anfiama tròp e antlora a campa eva an sël feu) Madama Pròspera nèh ch'a l'é bon ël mè cafè?

Pròspera - (a lo tasta e peui) Brava, a l'é pròpe bon! E 's cafè-sì a l'é special: a calma al pòst d'agité! Vera?

Rita     - Mi i diso ch'a l'era necessari!

Pròspera - Ma varda che testa ch'i l'hai! I son lassame tiré a conté tut ëd la mia vita e i l'hai dësmentià ch'i j'era vnùita sì për ciamè na còsa a madama Felìcita.

Felìcita  - Ch'am disa, ch'am disa, i son tuta orije.

Pròspera - (pian) Sòn i lo soma! (fòrt) Am dëspias dovèjve parlé dle vòstre galin-e, nèh, adess ch'a son mòrte e ch'i l'eve avù 's dani sì gròss madama Felìcita ma.......

Felìcita   - Ahh, parlemne nen! Mach doe a son salvass-ne përchè ch'a j'ero ancamin a fé l'euv. J'àutre sëddes tute mòrte. Che dani, che dani! (pian) E për colpa toa, cravon-a!Rita     - (càndia) Mia mama a l'é sbaliasse a spataré.......

Felìcita   - (a l'anteromp con na bruta ociada) Toa mama a së sbàlia mai, i l'hai già dit'lo. A l'é tò papà ch'a dovia pa larghé le galin-e!

Rita     - Ma a j'ero già des ore 'd matin e papà a savìa nen dël gran anvelenà për ij rat che.......

Felìcita    - (a l'anteromp torna) Sent Rita, a l'é nen mej ch'it vade dë 'd là a controlé se la torta a l'é cheuita?

Rita     - Ma s'i l'oma già tirala fòra dal forn prima!

Felìcita    - E antlora va a vëdde seee.......... se a l'é sfreidasse! (Rita a resta dubiosa) Sù,...... brava,..... va........ lesta......(Rita , nen vàire convinta as na và). (A Pròspera) A l'é ancora na matòta e a venta sempre dije tut lon ch'a -i é da fé. Da sola as la gava pa!..... Antlora i disìo......?

Sen-a otava

PRÒSPERA e FELÌCITA

Pròspera - (con fàussa gentilëssa) I disìa che mia fija quandi ch'a l'é vnùita l'àutr di për avertive che le vòstre galin-e a meuirìo, a l'ha pa capì da bin lon ch'i disìe voi a propòsit ëd galin-e bin educà ch'a pitoco mach dël sò. A l'é smijaje ch'i 'l l'avèisse con le nòstre galin-e. E da lon chi seve peui dive con vòstr òm a l'é chërdusse 'd comprende che 'l velen i l'avèisse spataralo për felo mangé da le nòstre bes-cie. Mi i l'hai sùbit sicurala ch'a l'era pa possibil n'afé parèj, nèh, e i l'hai pro dije: "Figurte Nina se madama Felìcita an farìa na dëspresia ansì grama, chila ch'a l'é sempre tant grassiosa e a s'anteressa sempre tant ëd noi. Mai al mond che mi i lo chërda!". Ma chila, oh si, i seve come ch'a l'é, a l'è ancora na matòta come ch'i dise voi 'd Rita, e a l'ha ansistù che mi i më sbaliava a nen deje da ment. Antlora i son dime "I vad a ciameje diretament a madama Felìcita s'a l'é vera ch'a 'l l'ha con le mie pòvre tre galinòte che adess a son lì bele, svic-ce e san-e ch'a pitòco tranquile ant la mia cort a la facia 'd chi ch'a-j veul mal!" (a cambia a l'amprovisa ton e për la prima vòlta a ciama l'àutra mach con 'l nòm) Antlora, Felìcita, i l'hai rason mi o mia cita!

Felìcita   - (a l'é an dificoltà e, për la prima vòlta, a-j dà dla madama a Pròspera) Ma diav, madama Pròspera,....ma come i peule pensé che mi...... ma nò, ma nò,......'l vòst totin, Nina, a l'ha sens'àutr pa capì giust.....I l'hai parlà, si, 'd galin-e bin costumà ch'a mangio mach dël sò, ma a l'era mach për... për ëschërsé. Giust si, për ëschërsé e rije na vòlta.

Pròspera - (a fà finta 'd chërdje e a rij 'dcò chila) A më smijava 'dcò a mi! Chi ch'a l'ha mai vist ëd galin-e educà an colegi! (a cambia ton a l'amprovisa) E...... 'dcò 'l tòssi a l'era për fesse na rijada?

Felìcita   - (a sà pa che scusa trové, peui a serca 'd rangela) ËL tòssi?.... che tòssi? .....Ah si! nò nò, col a l'era ..... për.... për le bòje. Le bòje dle patate!

Pròspera - (compiasenta) Mej parèj përchè anvelené le bes-cie dj'àutri a l'é n'assion pròpe grama e as peul ëdcò andé ant le gran-e gròsse! (peui, tant për nen lassé tranquila Felìcita) Dròlo però, 'l tòssi dij rat për le bòje dle patate e ant ësta stagion peui....... (ma a-j sugeriss ëdcò na strà për seurte da l'angavign) I l'avreve campalo për ij rat.

Felìcita   - (solevà) E già che! Che òca ch'i son! I l'eve rason! Ël tòssi dij rat a l'é për ij rat! I l'hai vist-ne dontre l'àutra sman-a e......

Pròspera - (A s'àussa për andé via) Parlomne pì nen Felìcita e grassie d'avèjme sicurà ch'i l'eve gnente contra le mie galin-e. E che se pòvre bescin-e a coro gnun pericol d'adess an avanti. (vardandla fiss ant j'euj) Elo parèj o nò?  

Felìcita  - (compagnandla a la pòrta) Ma sicura, madama Pròspera, i peule sté tranquila che mi i son sempre stàita na vòstra amisa e i l'hai sempre rispetave, (peui për fesse bela) nen come quaidun-a dël pais che........

Pròspera - (a l'anteromp) Ohhh i lo sai, ma mi i-j dago pa da ment. Lassoma ch'a diso ste ignorante ficanas. I l'hai passane 'd parèj gròsse ant la mia vita che coste-sì a son mach fërvaje al confront. Cerèa Felìcita. (a seurt)

Sen-a ch'a fà neuv

FELÌCITA e LEON

Felìcita  - (d'an sla pòrta) Vnì torna a troveme nèh, madama Pròspera, ch'am fàrìa tant piasì..... (intrand picà)........ch'i të s-ciopèisse bele sùbit! Cribio che ràbia ch'am fà chila-lì. I l'hai pa riessù a savèj gnente dla soa vita e an pi a l'ha ficame ant ël sach con la facenda dle galin-e. A l'ha fàit finta 'd chërde a lòn ch'i l'hai contaje dël tòssi ma mi i lo sai ch'a l'ha pa bèivula. (a intra Leon con pass tranquil, con l'ària d'un ch'a l'ha gnente da fé e con un giornal sota 'l brass. Con chiel a s'la pija la fomna) Ah! Giusta ti! Tuta colpa toa! (Leon as fërma 'd colp e a goarda sorprèis la fomna  ch'a seguita) E piantla lì 'd blinblané avanti e andaré. Possibil che quandi ch'i l'hai da manca 'd ti, it i-i sie mai? Bela figura ch'it l'has fame fé con cola veja sumiassa dë 'd là! Còsa ch'am serv n'òm se peui am toca fé e dësblé tut da mi. Prima it im bute ant ij pastiss e dòp it lasse ch'im dësbreuja da sola? It dovìe vnì a deme na man a stopeje la boca! E ti al contrari......  

Leon   - (a capiss pa còsa ch'a suced, peui as toca con un dil la testa e a fà 'l gest come a dì ch'a l'é mata) Calma nèh fomna! I l'hai da ciamé 'l dotor për fete dé n'uciada? Nò, mej ch'i ciama 'l veterinari ch'it l'has ëd sicura na frev da caval!

Felìcita - Eh, fà l'ëspiritos! Prima it im daghe la larga a le galin-e e it ti m'je fase meuire tute anvelenà. Peui, quandi ch'am riva a còl sta ficanas balorda 'd Pròspera, it im lasse da sola a difende 'l bon nòm dla nòstra famija.

Leon   - 'L dani it ses vorsut'lo ti e tut mach për tre ravanin e sinch feuje 'd sarzèt! E peui, varda ch'it l'has mandame via ti. It l'has vorsù ti ch'i andèissa a cambieme.

Felìcita - Brav! It fase mai lòn ch'it diso da fé e pròpe sta vòlta it l'has ëscotame, eh? A smija ch'it lo fase a pòsta! I peuss mai fideme 'd ti, là! Varda, d'adess an avanti it dirài mai pì gnente! Arante!

Leon   - A la bonora! A-i sarà 'n pòch ëd pas ëdcò për mi a la fin! (pian) A dev avèjla pentnà pròpe da bin Pròspera, s'a l'é parèj furiosa! (a son-o a la pòrta).

Felìcita - (a cor a la pòrta ch'a dà ant le stansie e a ciama) Rita, Rita, va a deurbe ch'a son ëd sicura lor doi stavòlta! (a Leon) Mi vado a deme na cita rangià ch'i son tuta mal butà, daje ti 'l bin ëvnù. (a seurt tramentre che Rita a và a deurbe)

Sen-a ch'a fà des

LEON, RITA, GIANNI e POLDO

Leon   - Ma varda 'n pòch s'as peul! Adess ch'i l'hai arcordame 'l nòm dla monia e ch'i podrìa andé anans a scrive le mie memòrie, am riva an sle croste prima na vìsita, peui sti doi! Eh, noi scritor i l'oma mai avù la vita dossa! Varda për esempi còso là, ch'a l'han fin-a falo scapé via da sò pais.... Dante!

Gianni  - (a intra an col moment e sentend ël nòm Dante a chërd ch'a sia 'l nòm ëd Leon. D'apress a chiel Rita e Pòldo) Piacere signor Dante, io sono Gianni. Gianni Barbero! (Leon a capiss l'eror, a strens la man a Gianni, ma prima ch'a peuda spieghé a lo fà Rita)

Rita    - Ma nò Gianni, mio papà si chiama Leone, non Dante. (al pare) E cost a l'é Pòldo che ti it conòsse già, A l'é l'anvod dl'ëspëssiari.

Leon   - Ah si, i l'hai vistlo quaich vòlta quandi ch'a l'era ancora gòrba!

Pòldo   - E', i son pròpe mi, come ch'a va monsù Bonin?

Leon    - A podrìa andé pes, lamentomse nen.

Rita     - Mio papà è ottimista per natura e s'accontenta sempre di ciò che la vita gli dà. E' il miglior padre che ho! (a rijo për la batua)

Gianni  - Per un ottimista la vita è sempre accettabile e non fà fatica ad uscire dai contrattempi. Vero signor Leone? (Leon a fà che 'd si con la testa) In fondo anch'io sono così.

Pòldo   - Questo è vero, non mi ricordo d'averti visto abbattuto una sola volta , e sì che ci conosciamo da qualche anno ormai.

Leon    - (a Gianni) Ma i l'oma da sté an pé, anbelessì an mes a la stànsia? Oh pardòn! Io ci parlo in piemontese e magara lui non capise, che è di un altro posto.

Gianni  - Nò nò, lo capisco benissimo. Non lo sò parlare, se non poche parole. Sono nato in Piemonte ma ero molto piccolo quando i miei si sono trasferiti in Sicilia. Poi sono venuto a Torino a fare il militare e ci sono rimasto. Lei continui pure a parlare in dialetto che anzi mi piace sentirlo usare.

Leon   - Am fa piasì, brav! A lo savìa chiel che 'l piemontèis a l'é na vera lenga e nen un dialèt? Mach che purtròp as parla sempre 'd meno e a ven sempre pì ambastardì con d'àutre parlade! A ventrìa ch'a lo mostrèisso a scòla, ai cit, për nen ch'as perda la nòstra coltura. E nen mach a parlelo ma 'dcò a scrivlo ch'a l'é tant pì mal fé! I na sai quaicòs mi ch'i son an camin a scrive le mie memòrie......

Rita     - Papà, faje nen na lession ëd piemontèis adess. Sù ansetomse ch'i pijoma 'l cafè......

Leon    - ...... e i foma pasqué pì còmod.

Gianni  - Ma non è un po' tardi?

Rita    - Per cosa? Siete appena arrivati!

Gianni  - Per fare Pasqua! Siamo alla metà d'agosto!

Leon   - Ma nò! Fé pasqué a veul dì ciaciaré alegrament an conpanìa.

Pòldo   - (a Rita) E toa mama?

Leon   - A riva sùbit! Figuromse s'as perd l'ocasion 'd bërtavlé! Ancaminoma a ansetesse noi.

Tuti a s'anseto ma nen come ch'a vorìa Felicita. Leon as seta a captàula, davzin a chiel, front al publich, Gianni. Al sò fianch Pòldo. Rita a sta an pé.

Rita    - (ai doi giovo) Per voi il caffè va bene vero? (a fan che 'd si con la testa)  E për ti papà?

Leon   - A va pro bin ël cafè ma dòp it pòrte 'dcò 'l possacafè nèh,.....për mi e për lor. (ai doi giovo) I l'hai pa digerì quaicòs e a-i é gnente 'd mej che 'n pò 'd branda për felo andé a pòst. Elo vera?

Pòldo   - A lo dis ëdcò me barba farmacista. "La gent a sgaira 'n mucc ëd sòld për catesse ij digestiv e a sa nen che tute ste diavlerìe a fan bin mach a mi përchè ch'i-i vagno ansima, ma s'a beivèisso 'n cichetin dla nòstra branda a sarìa mej: pì salute e meno spèisa!"

Gianni  - Allora è per questo che dopo ogni pasto prende la bottiglia della grappa, ne versa un bicchierino, lo beve e poi esclama" Lunga vita agli amari e ai digestivi"

Leon   - (a Pòldo) Mi e tò barba Carlin i l'oma fàit 'l bajèt ansema ant j'alpini: quàich mes liter ëd branda i soma pro beivuss-lo!

Rita    - (che prima, an ciaciarand, a l'ha butà an sla tàula ij bëscotin) Io vado a fare il caffè, voi intanto servitevi e ti papà, përpiasì, tira fòra la bota dla branda. (an col moment a intra Felìcita trucà con esagerassion e con un vestì ch'a dovrìa esse elegant ma a l'é ridìcol. Le scarpe a l'han ël tach a gucia. As davzin-a a la tàula mnand ël cul e parland n'italian motobin piemontèis. Leon e Rita a resto sbacalì e as guardo an facia)

Sen-a ch'a fà ondes

FELÌCITA e ij già dit

Felìcita  - E così sti due saressero i tuoi colleghi di Torino? Oh basta là, come che sono contenta di conosserli. Io sono la signora Felicita la mamma di Rita.

Rita     - Mama chiel a l'è Gianni (Felìcita a-j dà la man come s'a vorèissa fess-la basé ma Gianni a-j la strens mach e a resta an pé) e cost a l'è Pòldo, l'anvod dl'ëspëssiari, che ti it conòsse già da quandi ch'a l'era cit. (a chiel Felìcita a-j'ëspors la man ma sensa pì ris-cié 'l basaman. Pòldo dòp ch'a l'ha salutà a resta an pé)

Felìcita - Ma che si accomodano, che si accomodano pure che di cadreghe ce ne abbiamo a basta per tutti nèh! Lo sanno? Nella nostra casa ci mancherà magara tutta la bella roba che hanno i signori nèh, ma una cadrega, un tocco di pane e un gublotto di pichetta ce lo diamo sempre a tutti chi ci viene a trovare. (Tuti a son ancora an pé e sensa paròle a vëdde come ch'a l'é rangiasse Felìcita) Ma sù, che non faccino complimenti, che si ansetino pure! (tuti a s'anseto).

Sì a-i é la possibilità 'd na sen-a a soget andova che Felìcita, ch'a veul ansetesse 'd fòrsa davzin a Gianni, a-j dà dj'arbuton a Leon, o a Pòldo (o a tuti doi) fin-a ch'a riva al sò propòsit.

Rita     - Mama mi i vado a fé 'l cafè (a seurt blinblanand la testa).

Sen-a ch'a fà dodes

LEON, GIANNI, PÒLDO e FELÌCITA

Felìcita - Va, va pure che ci tengo io compania a questi due giovanotti. Non per dire nèh, ma quando che ero giovane e che si andava a ballare a me mi sercavano sempre tutti che come riavo e schersavo io facevo ghignare tutti dal ridicolo. Nèh Leon? It n'arcòrde?

Leon    - (a la guarda n'attim peui) E', da come it ses rangiate ancheuj a smija ch'a-i sìa cambiaje gnente d'antlora!

Felìcita - (a l'ha pa capì ch'a l'é nen un compliment) Oh, ma beicate come che è grassioso il mio marito oggi! Mi fà i complimenti. E pensare che i miei anni ce li ho anch'io nèh, ma se mi rangio un pò bene mi prendono tutti per la sorella della mia Rita.

Gianni  - In effetti lei è molto giovanile.......

Pòldo   - .......e potrebbe benissimo ancora andare a ballare in discoteca.

Felìcita - Andarei pru a danzare ma non in discoteca che quei balli di oggi non li so. (a mostra Leon) Ma con un uomo così che non ci piace ballare  e si stufia subito del rabello che fà la gente........(Leon a fà spalëtta) (a Gianni) E a sua mamma e a suo papà ci piace ballare?

Leon   - (pian) A l'ha pijala 'n pòch larga nèh, ma adess ancamin-a l'inquisission!

Gianni  - Sì, qualche volta andavano a ballare, ma adesso non sò. Io vivo solo e sono quasi sempre via.

Pòldo  -  A gira tut ël mond për travaj!

Leon   - Ma dabon? Che bel! am piasrìa 'dcò a mi!

Pòldo  - Giré tut ël mond për travaj?

Leon   - Nò nò, giré tut ël mond da pensionà e torné a ca parèj, minca tant, për vëdde se la fomna a-i é ancora!Felìcita - Non dire sempre gavate sü e lassia contare la sua vita alla gente! (a Gianni) Allora ci deve avere un lavoro importante lei nèh?

Gianni  - Direi interessante. Sono tecnico specializzato nella manutenzione dei motori aereonautici!

Felìcita - Allora ci ha un buon posto in una grande fabbrica! E, scusi sà se ci chiedo, ma lo pagano bene? Perchè stare sempre in giro, io non so nèh, ma mi sembra che ci vogliono tanti grani.

Gianni  - Non mi lamento, ma io non sono dipendente. Lavoro in proprio e mi pagano un tanto per intervento a seconda del tipo di operazione eseguita.

Pòldo  - E in più ti pagano le spese di trasferta!

Felìcita - (preocupà) Ma buttiamo il caso che non lo chiamano per due mesi. Allora lei non prende gnente di paga?

Leon   - Figurte se con tuti j'aérei ch'a giro a-j manca 'l travaj!

Gianni  - In teoria ci potrebbe essere questo pericolo, ma solo in teoria.

Felìcita - Ah beh, allora lei può stare tranquillo, basta che non ci và, là. (as vardo un con l'àutr përchè ch'a capisso nen)

Leon   - Là, andoa?

Felìcita - In teoria! Ci sono vàire posti nel mondo che mica c'è bisogno di andare proprio in teoria! (Leon as quata la front con na man)

Pòldo   - Gianni voleva dire che anche nel suo lavoro potrebbe succedere di rimanere senza lavoro ma in pratica, non succede mai.

Felìcita - Ah meno male che mi ero già preoccupata na frisa. Allora, senta cosa ci dico nèh! Resti in quella pratica lì sensa sercare altro che è meglio un "galucio" oggi che un uovo domani, come che si costuma a dire nèh!

Sen-a ch'a fà tërdes

RITA e ij già dit

Leon    - (a Rita  ch'a intra con ël cafè) Brava Rita, versa 's cafè che almeno tramentre ch'a bèiv toa mama a dis gnun-e stupidade.

Felìcita - (a Rita) Ci ho solo dato un consiglio al tuo Gianni. Anche se mi sembra uno che è sviccio a farsi i suoi conti e vagna bene nèh, perchè a comprarsi una macchina così come ce l'ha lui ci vuole dei bei grani nèh, che quella costa! (Rita a versa 'l cafè e da sì an avanti, chi prima chi dòp, tuti a bèivo)Gianni  - Parla del fuoristrada signora Felicita? No no, quello non è mio, è del padre di Pòldo.

Pòldo   - A l'ha lassan'lo për ëvnì anbelessì an fèrie che tant chiel a l'é via a l'estero për travaj e mia mama a n'ha un-a cita për chila .

Rita    - (a soa mama) Gianni a l'ha  mach un vej 128. Chiel, quandi ch'a viagia, 'd sòlit a vòla.

Felìcita - (preocupà) Per carità! Anche di solito, che vada piano per la strada che c'è un sacco di pericoli, mi raccomando nèh!

Leon    - A capiss sempre ciò për bròca (a slarga ij brass come a fusso ale) A vòla! A pija l'aereo.

Felìcita - Eben? Non avevo capito ma fa gnente. E' sempre un buon consiglio e ce l'ho dato come fosse sua madre, sa? Che magara, chissà .......se con la mia Rita.......

Rita    - Mama, i l'hai già ditlo! I soma mach amis e gnente 'd pì.

Gianni  - Rita deve ancora pensare a studiare, per adesso, e io oggi sono qui, domani lì.......

Pòldo  - Mi però im prenòto già për fé da testìmoni.

Leon   - E mi për fé 'l nòno!

Felìcita - (ispirà) Era solo un sogno di mamma! E magari signor Gianni, sua mamma, poverina, anche lei ci pensa a vederlo sistemato. E' figlio solo?

Gianni  - Credo di sì, ma non posso dirlo con certezza! (Leon e Felìcita a resto sorprèis, j'àutri nò).

Leon    - Come ch'a sarìa a dì? Come ch'a fà a nen savèj s'a l'ha 'd frej o 'd seur?

Felìcita - (ansinuanta) Ah.... capisco! magara perchè suo padre era un "bel s-ciacacottini" come si costuma a dire qui da noi, eh?

Gianni  - No no, è che sono stato abbandonato quando avevo poco più d'un anno e sono stato allevato per un po' da una coppia che non poteva avere figli ma che poi uno l'hanno avuto. Non posso quindi sapere se ho fratelli o sorelle di sangue.

Rita    - Mamma, Gianni non ha avuto un'infanzia facile. Ha vissuto molto in collegio e non ha più contatti con coloro che l'hanno prima accolto e poi scaricato. A l'ha nen piasì 'd parlene.

Pòldo  - 'Dcò noi i l'oma savulo mach dòp tant ch'i lo conossìo.

Leon   - (as rend cont che la fomna a veul pa molé n'òss parèj gustos e antlora a l'amoniss) Se a l'ha pa piasì 'd parlene, a l'é mej cambié dëscors antlora. Nèh Felìcita!

Felìcita - Oh si si! già che è meglio. Ma.......

Leon    - E parla an piemontèis che an italian it ses nen bon-a e it antrape sempre. Tant monsù Gianni a lo capiss.

Gianni  - Sì, signora Felicita, se le viene più facile parli pure il piemontese.

Felìcita - Io sono buonissima a parlare anche l'italiano che col mio caporeparto che era meridionale ci parlavamo tutte in italiano ........ Ma dei suoi veri padre e madre non sa più gnente?

Leon   - (a perd la passiensa) Felìcita......i l'hai pen-a dite 'd cambié dëscors, là!

Rita    - Eh si mama!

Felìcita - (a capiss ciò për bròca) E a va bin, a va bin! I parlo an piemontèis! (a Gianni) Antlora, a l'ha pì nen savune gnente dij sò?

Leon   - (pian) Oh si! a l'é pì fòrt che chila.

Gianni  - (con tanta passiensa) No, signora Felicita. Ho saputo da chi mi aveva accolto che mi hanno abbandonato. Io sono morto per loro e loro per me!

Pòldo  - A mi a më smija ch'a l'abìa rason!

Felìcita - E dove che è nato lui?

Gianni  - Ad Alzo un paesino sul lago d'Orta!

Leon    - Cribio! 'dcò Pròòò....(a-jë scapa quasi 'l nòm ëd Pròspera ma a fà an temp a coregg-se) .......Pròcòpio a l'è d'Alzo.

Felìcita - E chi ch'a l'è 's Pròcòpio?

Leon    - A l'é....a l'é un..... a l'é un ch'a travajava con mi e ch'am parlava sempre dël lagh d'Orta.

Felìcita - It na sàute sempre fòra con un-a neuva! Si che ci interessa a noi di sto Pròcòpio! Vero monsù Gianni?

Leon   - (andasend d'apress a 'n sò rasonament a fà claché ij dij) Eh già!.... Gianni a l'é l'istess che Giòvanni

Gianni  - In effetti il mio nome di battesimo è Giovanni ma sono sempre stato chiamato Gianni.

Felìcita - Rita, tuo papà campa di nuovo i dadi! (a Leon irònica) Cerchi d'altri nomi per il tuo romanso?

Leon   - (a rij sota ij barbis sodisfàit) S'it savèisse che romans anteressant ch'a l'è ancamin ch'a ven fòra.......ma a ti i t'lo fas nen lese.

Felìcita - Si che me ne fà a me! Tanto io leggo solo Grand Hotel!

Rita    - (a serca 'd cambié dëscors e a-j dis a Gianni) Allora come ti sembra il nostro paesino?

Gianni - Bello, accogliente, pulito. Un posto nel quale dev'essere piacevole vivere. Ecco, quando andrò in pensione, mi cercherò un luogo simile a questo.

Felìcita - Oh, non si creda sà? Ci sono delle malelingue in questo paese, gente grama che ti taglia il colletto addosso e ti fa disprezzo appena può! E curiosa poi, che....lassa perde! Per gramissia ne abbiamo poi una qui attaccato che è buona và! (a serca conferma) Nèh Leon?

Leon   - Ma va là! Che sta pòvra fomna dë 'd là a l'ha mai fàit mal a na mosca! Dis pitòst la toa Biagin-a o la Brigida o mej ancora Ròsa. Ch'a-j daga pa da ment monsù Gianni, che via dë ste quat a l'é tuta gent tranquila.

Gianni  - Quattro? Ma ne ha nominato solo tre!

Leon   - La quarta a l'é (Felicita a lo varda 'd brut)......... a l'é 'n segret tra mi e mia fomna. Vera Felìcita?

Pòldo  - (a contròla l'ora) Gianni, se vogliamo arrivare in tempo là, è meglio che ci avviamo!

Gianni - (ëdcò chiel a contròla l'ora) Già è vero. Vogliamo fare un salto fino a Montescuro per fare delle foto dell'abbazia al tramonto. Vieni con noi Rita? Al ritorno ci fermeremo da qualche parte a mangiare una pizza.

Rita    - Volentieri! (a varda Felìcita ch'a-j fà che 'd si con la testa) Prendo un golfino e vengo. (a seurt an vers le stànsie e a intra torna sùbit con un gòlf an man)

Felìcita - (a Gianni strensendje la man) Che torni a trovarci nèh, che ci fà piacere! (pian) Parèj magara i t'im conte quaicòs ëd pì! (tramentre che Leon a saluta Gianni, Felìcita  a strens la man a Pòldo e a lo saluta)

Leon   - (strensend  la man a Gianni) Arvëdd-se monsù Giòvanni Brunero di Alzo an sël lagh d'Orta?

Gianni - Non Brunero, Bar-be-ro! (squasi a parlèissa da sol) Brunero, era il cognome...... (peui come për gavesse un brut pensé da la testa) Ah!..... niente niente. Antlora cerèa a tuti! .....Questo so dirlo in piemontese!

Felìcita - E brav! (peui a Rita) Ti, im arcomando nèh...... des e mesa e nen pì tard. (Rita a àussa j'euj al cel e a sofia)

Leon   - (a saluta Pòldo) Salutme tò barba nèh! Ciao (a seurto Gianni e Pòldo)

Sen-a ch'a fà quatòrdes

RITA LEON e FELÌCITA

Rita   - (a l'é ancamin ch'a seurt, as fërma e) Papy?

Leon   - Ahja! (as gava 'l pòrtafeuj d'ant la sacòcia, a la varda peui a rij) I l'hai capì, i l'hai capì! Tèh giòja! fa bela figura con ij tò amis! (a-j dà 'n bijèt da sinquantamila a Rita ch'a l'ambrassa dossa e peui a scapa via. Leon a resta ferm con ël portafeuj an man e a la guarda con j'euj ch'a rijo da la gòj) Che gòj avèj na brava fija! (Felìcita as davzin-a a Leon e a-j passa 'n brass d'antorn a la vita).

FIN DLË SCOND AT TRE RAVANIN E SINCH FEUJE 'D SARZÈT

T E R S   A T

L'istess ambient dël prim e dlë scond at.

Sen-a prima

RITA

Rita    - (ansetà ancamin ch'a cus. A son-o a la pòrta. Rita a varda la mostra) A sarà Gianni. A dev rivè ancheuj. (a s'àussa e a và a deurbe. Dòp un pòch as sento rivé da fòra dontre gajard ëstranuv)

Sen-a sconda

RITA e SERAFIN

Rita     - (intrand as polida la mania e la man con ël fassolèt. D'apress a-i é Serafin ch'a ten an man un mal rangià bochèt ëd fior ëd pra. Rita a l'é evidentement fastidìà për l'incòmod) Ma ansoma là, i l'eve sempre da feme la dòcia tute le vòlte ch'im vëdde? Speté sì, ch'iv ciamo ij mè! (peui a marcia lesta an seurtand sùbit da l'àutr uss an ciamand ij sò) Papà, mama, a-i é Serafin!

Sen-a tersa

SERAFIN

Serafin - (A-j và d'apress a Rita con l'ësguard e a-jë spòrs ël bochèt che chila a fa finta 'd nen vëdde. Peui a resta come svanì) T..t..tòta Rita? (quàndi   che Rita a l'é dagià surtìa) Oh Ritin mè amor, scapa nen ch'i son ëvnùit a ciamé toa man. (An vers ël publich) I l'hai savù da Brigida, la serventa dl'ëspessiari e da Ròsa "boncheur" che 'l moros ëd Rita a dovìa vnì a trovela duminica passà ma che gnun a l'ha vistlo. Brìgida e Ròsa a l'han dime: "Cor, cor Serafin che col fieul ëd Turin a l'ha molala e miraco a la veul pi nen. Speta pa a fé 's pass, và prima ch'a-i riva quàidun a portet'la via." Parèj i son sì e i l'hai fin-a scrivuje n'àutr poema për tirela 'd pì an vers mi. Speta ch'i lo lesa për nen fé bruta figura dòp (a tira fòra 'n fujèt e a les) "Ij mè camp a son tò / la mia ca 'dcò / Parland con rispèt / It dagh fin-a 'l let / Rita me tesòr / It l'has tut mè còr." L'ùltima a quadra nen ch'as dovrìa butesse cheur, ma a l'han dime che  ij poeta a fan parèj quandi ch'a veulo pijesse na licensa. Antlora i l'hai falo 'dcò mi përchè na licensa am serv pròpe për feme 'n bel viagi 'd nòsse fin-a a Civass con Rita. Un poema parèj a-j dà sens'àutr ël colp ëd grassia e am dà soa man! (a sospira, as fica an sacòcia 'l poema e a resta penseros).

Sen-a quarta

SERAFIN, FELÌCITA e LEON

Felìcita - (intrand ëdcò chila fastidìà da la vìsita, pian a Leon) Còsa ch'a veul adess ësto balengo! (fòrt a Serafin ch'a l'é ancora ambambolà) Oh! I seve andeurmive?

Serafin - C..c..c..c..erèja!

Leon   - Oh, Serafin ciao! Che bon-e neuve?

Serafin - (sempre antrapand-se ant le paròle) A l'é anrabià toa Rita ch'a l'é scapà sùbit?

Leon   - Nò nò, a l'é mach andàita dë 'd là na minuta ma peui a ven torna.

Felìcita - (fàussa) Che brav ch'i seve vnùit a trovene. Iv ferme tant?

Serafin - (a seguita a vardé an vers la pòrta d'antè ch'a l'é surtìa Rita) I sai nen. Ma a...... sarà pa anrabià con mi?

Leon   -  Chi? Rita? Ma nò, stà tranquil! It l'has pa faje gnente.

Felìcita - Ma se Rita av vëdd gnanca.

Serafin - A dovrìa buté j'ociaj antlora, pòvra fija. Ma....... a l'ha conossume da la vos?

Felìcita - Pì fàcil ch'a sìa da l'odor.

Serafin - (as nufia la mania) Ma mi i spusso pa. Neh Leon? (a slonga 'l brass e a-j lo fà nasé)

Leon   - Mia fomna a vorìa dì da l'odor bon .....ëd......ëd..... lëssìa dla toa camisa. I-j lo diso sempre a chila: përchè ch'i foma nen ëdcò noi la lëssìa come na vòlta, che la lingerìa a resta  con n'odor pì bon? Vera Felìcita? (pian a Felìcita) E ti, piantla!

Serafin - E già che lavè la lingerìa a la moda veja come ch'i foma ancora a ca nòstra, con la sënner ant l'eva caoda e 'l savon fàit da noi a l'é pì stracos ma a ven mej che con sti machinari neuv. Contut ch'a l'é dròlo ch'as senta ancora 'l përfum ëd la lëssìa. A l'é na sman-a ch'i 'l l'hai a còl sta camisa e travaj da sudé i l'hai fane ch'a basta.

Felìcita - E', giusta! I vëdde? A l'è pròpe lòn ch'i vorìa dì mi (Serafin a la varda sercanda 'd comprende che odor ch'a sent Felìcita: si 'd lëssìa o 'd sudor. Felìcita as n'ancòrs e a lo sicura) ...... ëd lëssìa!

Serafin - I ciamava s'a l'é anrabià con mi përchè ch'i l'hai stranuvaje an s'na man quandi ch'a l'ha deurbime la pòrta. I son emossioname!  

Leon     - Ti, me car, a venta ch'it contròle. S'it fase parèj con tute le tòte, it marieras mai.

Serafin - (parlanda 'd Rita) Oh, a mi am basta ch'am mària un-a .........(e a seguita a vardé an vers dla pòrta)

Felìcita - ..........già che pì che un-a i peule pa mariene.

Serafin - (da sol) A l'é 'n vissi 'd famija d'anterompe chi ch'a parla. (fòrt) I disìa ch'am anteressa mach un-a ch'a l'é sì davzin come ch'i l'hai già fate capì na vòlta Leon.

Leon    - Ah si Felicita, it n'arcòrde lòn ch'i l'avìa dite st'istà? (pian, squasi ant l'orija) Pròspera.

Felìcita - (a Leon) Col di ch'a l'ha portane ij bolè? (a Serafin) Oh si mè car! ma i sai pa se chila av veul! A l'é na sgnora chila e a l'ha d'ëstudi. I chërdo ch'a l'àbia gnun-e veuje 'd fé la campagnin-a e porté le crave an pastura.

Serafin - Mi i l'hai 'd giornà 'd tera da travajé e na stala con na vaca e quàich d'àutra bestiòta ant l'èira. Podoma vive bin, an salute e sensa gnun-e crave da porté an pastura Peui, s'a-i é l'amor......

Felìcita - (parlanda 'd Pròspera) Giusta! L'amor! Për sòn i penso ch'i l'àbie rason! I chërdo ch'a n'abìa tant dëbzògn,..........dòp ch'a l'é stàita sola ..........e ch'a l'ha nen n'òmo......

Leon     - (parland dl'òmo 'd Pròspera ch'a l'é an përzon) E', ma  a-i é d'ampediment! (Serafin a lo varda sensa comprende)

Felìcita - (ch'a sà pa ancora gnente dle dësgrassie 'd Pròspera) Ampediment?

Leon    - (ch'as n'antaja d'avèj parlà tròp) ...Si....eccò...... l'età pr'esempi!

Felìcita - E già,........ ch'a-i é na bela diferensa nèh!

Serafin - Mi i son ancora giovo! I l'hai mach quarant'ani!

Felìcita - E', i vëdde che diferensa? Però! Come ch'i-j pòrte! I l'avrìa dit ch'i n'avèisse na bon-a sinquanten-a.

Serafin - (a resta antërdet: a capiss nen sùbit s'a l'é 'n compliment o nen. Peui) I son pa sicur ch'a sìa 'n compliment!

Leon   - (pian a Felìcita) It la mòle na bon-a vòlta? (fòrt a Serafin) Felìcita sì, a vorìa dì che da come it compòrte ant la vita, a smija ch'it l'àbie l'esperiensa d'un ëd sinquant'ani e possa! (pian) Am toca fé ij sàut mortaj!

Serafin - S'a l'é parèj, ch'i l'hai l'esperiensa 'd n'òmo stagionà, a l'é ancora mej për cola ch'a l'ha da marieme! A vë smija nen?

Felìcita - (a Leon) A l'ha pa tuti ij tòrt? (a Serafin) E antlora dichiareve e, se 'dcò chila av veul, mariev'la e parlomne pì nen!

Leon   - Fà parèj, ma i sai pa se........

Serafin - ........Oh mi i son sicur che s'im giute, chila am dis che 'd si. Voi, madama Felìcita, i l'eve pa gnente an contrari, nò? E gnanca ti Leon, vera?

Felìcita - Figureve! E nen mach, ma am fà 'dcò gòj. I sarìe pròpe na bela cobia! (pian) Magara Pròspera a lo marièissa!    

Leon   - Oh, për mi, fà pura.

Serafin - (sempre pì gasà a Felìcita) E se dël cas, i butrìe 'dcò na bon-a paròla për mi?

Felìcita - Ma sicura! Con piasì! (pian) I vëddo nen l'ora.

Serafin - (a s'àussa dë scat, a ambrassa Felìcita e) Grassie mama! (gròss ëstranuvt) (a ambrassa Leon e) Grassie papà (gajard ëstranuv) (Leon e Felìcita  a resto a boca doerta) Oh che gòj ch'i l'hai! I lo savìa ch'a l'era 'l moment giust.

Felìcita - (ch'a l'é arpijasse da la meravija e an polidand-se con ostentassion la cara e la vesta) Mama!?! Ma i seve vnùit mat tut d'un colp? Còsa ch'a l'é sta confidensa? Im ciame mama mach përchè ch'i l'hai promëttuve 'd buteje na bon-a paròla? Antlora s'i v'la dasìa da marié magara i vorèjve ch'iv cunèissa come 'n cit? Përmettive pa pì nèh! Ma chi ch'a l'ha mai vist, là!?! (a Leon) E disje cheicòs ti a 's tërluch, nò? A t'ambrasso toa fomna 'dnans a j'euj e ti it i-j dije gnente?

Serafin - (stupì) Ma mi.....

Leon    - (pì an rijand che anrabià) Ma ti còsa? I savìa ch'it j'ere na frisa fòra quader, ma nen parèj, là! As peul savèisse còs ch'a l'é pijate? I savìa 'dcò ch'it j'ere an-namorà ma i chërdìa nen fin-a a la mira da vnì gàbia! Sù sù, date na calmà e beivomje ansima E sta nen lì parèj moch. At valo 'n cichèt ëd branda? (an parland da sol) I l'hai cheicòs an slë stòmi e la branda a l'é lòn ch'a-i và!

Felìcita - E brav mè òm! Ah, it difende pròpe bin l'onor ëd toa fomna nèh! A t'l'ambrasso e a t'la baso sota j'euj e ti al pòst ëd ciameje spiegassion, con un cichèt ëd branda it lave la vërgògna e tut finì, amis come prima! Boneur ch'i sai difendme da mi. (a Serafin) Antlora, Casanòva da pajé, spiegheve 'n pòch!

Serafin - Scuseme ma mi i vorìa pa ofendve. I j'era mach tant alégher! I son dime: "Va Serafin a ciamé soa man adess ch'a seufr....... sola.......bandonà e, miraco, a l'é 'l moment bon e at dis che 'd si!" Nèh ch'i l'hai pensala giusta?

Felìcita - Ma chiel-sì a davan-a! A l'è bele 'n pess ch'a l'é sola, pa d'ancheuj!

Leon    - Sent Serafin, i penso ch'it sie tròp angavignate ant ël dëscors e ch'it riesse pa pì a dëstortojete. A l'é nen mej ch'i saroma sì 'l rasonament e ch'it vade da toa morosa a feje la dichiarassion?

Serafin - Ma dabon? I peuss andé da 's për mi?

Felìcita - E chi i veule ansema? Sindich e prevòst? Andé andé! (Serafin dubios a varda ij doi pa vàire convint) Uffaaa! Andé!!! (Serafin con pass decis a s'ancamin-a stranuvand a ripetission an vers dl'uss d'andova ch'a l'era surtìa Rita e a seurt. Leon e Felìcita as vardo antërdet).

Sen-a quinta

LEON e FELÌCITA

Leon    - (a rij 'd gust) A l'é pròpe stravirà pòvr òm. Ij rasonament complicà a lo ancioco. A sà gnanca pi d'andova ch'a l'é intrà.

Felìcita - (arpijasse a-j cor d'apress a Serafin e a lo arciama 'd brut) Ehi, brav òm! andov'a l'é ch'i andeve? Vnì 'n pòch sì! La surtìa a l'é da l'àutra nèh!

Sen-a sesta

RITA, SERAFIN e ij già dit

Rita    - (a seurt agità, 'd corsa con Serafin d'apress ch'a sèguita a stranuvé) Mama mama, it l'has mandam'lo ti dë 'd là?

Felìcita - Mi nò mi! (a Serafin) Oh, monsù! I l'hai da ciamé 'l manicòmi ch'a ven-o a pijeve?

Serafin - Ma s'a l'ha dim'lo Leon d'andé a feje la dichiarassion a mia morosa! 

Leon    - (an rijand) It ses prope biòvo, và! Varda che Pròspera a stà ant la ca sì da fianch e la surtìa a l'é cola.

Serafin - Pròspera?!? E chi ch'a l'é ch'a veul Pròspera.! A mi am pias tòta Rita! I son ëvnùit a ciameve soa man pen-a savù dla dësgrassia!

Rita    - Ma quala dësgrassia? Voi i davan-e!

Serafin - Si, che vòst moros a l'ha bandonave. Brìgida e Ròsa a l'han dime ch'i seve stàita bandonà da vòst moros ch'a dovìa vnì duminica passà e a l'é pa vist-se bele ch'a-i era la festa dël pàis. Ma preoccupeve nen: i son sì mi, pront a deve na ca e na famija.

Leon    - Cribio che bel pastiss! Brìgida e Ròsa a l'han pijate an torta Serafin! (a Felìcita) Bele lengasse ch'it l'has për amise!

Felìcita - (a tomba an sla cadrega) Ommi ommi, n'àutra vërgògna da lavé!

Leon   - Serafin? (pian) Come ch'i fas a spiegheijlo? (fòrt) Sent, prima, quandi ch'i ciaciaravo dla toa morosa i l'oma pijàit un bàilo tuti ansema. Noi is chërdìo ch'it parlèisse 'd Pròspera e ti al contrari......ommi pòvr òm!

Serafin - Nò nò, mi i veuj Rita, pa Pròspera! Còsa ch'im na fas d'una pì veja che mi, 'dcò s'a l'é brava nèh, ch'am mostra a lese e scrive tre sèire la sman-a. Ma për fé tanti cit e travajé la tèra a-i va un-a giovo e bela come chila (a mostra Rita).

Felìcita - (a s'arpija e a caria Serafin ëd miserie) E mi i vad a dé mia fija a un come ti, campagnin salòp e tërluch, sensa gnente d'àutut e con le pesse al cul! E già, brav chiel, mi i faso studié la fija con an sach ëd sacrifissi përchè ch'as diplòma e peui am sàuta fòra 's "Mister patelavache" sì  ch'a la veul për feje fé la bërgèra e la spanamelia, carià 'd cit! Gavte dai pé pì che anpressa nèh, dësnò it fas core d'apress dal can!

Leon    - Ma 'l can i 'l l'oma pa, noi!

Felìcita - I lo mòrdo mi, s'a spariss nen sùbit!

Rita     - Mama calm-te na minuta përpiasì! S'i l'hai capì da bin, ambelessì a l'é stàje 'n qui prò quò......

Felìcita - Cita! Girme nen la frità come tò sòlit nèh! Sì a l'é vnùje gnun chirocò, che mi peui i lo conòsso gnanca! Sì a l'é vnùje mach sto ramassaliam a serché 'd piene nòstra fija. Ma mi pitòst che dèila a në spatarabuse i la fas fé monia.

Leon     - Ma sù! Adess basta d'ofende. I soma nen capisse, tut lì. A-i é pa damanca 'd fela tant longa. Sù Serafin, serca 'd capì, pijtët'la nen! Rita a fà nen për ti. A l'é vint'ani pì giovo e, con jë studi ch'a l'ha a peul trové cheicòs ëd mej che fé la campagnin-a. E peui a sarìa gnanca bon-a a travajé la tèra.

Rita      - Scuseme Serafin, mi i l'hai gnente con voi e am dëspias ch'i l'àbie chërdù na còsa al pòst ëd n'àutra, ma im sento nen ëd vive la mia vita an travajand la tèra, 'dcò s'i rispeto 'l vòstr travaj ch'a l'é un dij pì dur e onest ch'a-i sìa. E grassie për l'oferta 'd consolassion ch'i l'eve fame.

Serafin - (ch'a l'é restà an silensio e sagrinà) Grassie dle soe paròle, tòta Rita. I j'era iludume bele da sol. Ma s'i dovèisse cambié d'idèja mi i son sempre pront. E s'i sareve d'acòrdi voi 'dcò vòsta mama am dirà che 'd si!

Felìcita - Mai! Mia fija a l'é dagià ampromëttua a n'ësgnor bel, brav, anteligent e 'd bon-a rassa!

Leon   - (pian) Adess ch'it sàpie ch'a l'é 'l fieul 'd Pròspera!

Serafin - I m'la darìe a gnun-e condission?

Felìcita - Varda nèh, tant për dì! Mach s'it vincèisse ij sinch miliard a la lòteria!

Leon   - A sarìa come dì la sman-a dij tre giòbia!

Serafin - (avilì) Antlora i l'hai gnun-e speranse. I l'hai da serchemne n'àutra. Ceréja tòta Rita, ciao Leon, madama Felìcita bondì (a seurt).

Sen-a sètima

FELÌCITA, LEON e RITA

Felìcita - Ohh là, a la bonora! A l'é andass-ne. Ma adess i-j rangio mi la pipa ch'a tira a ste doe lengasse. Pen-a ch'i-j treuva a l'han da sentime!

Leon     - (al pùblich) Scomëttoma che pen-a ch'a-j treuva a son torna cul e camisa? (a fomna e fija) Ciao, mi i seurto a fé 'n gir.

Felìcita - (Tramentre che Leon a seurt a-j mostra la giaca ch'a l'é pogià an sla spalera dla cadrega) E la giaca it it la bute nen?

Leon    - Nò a fà nen frèid e peui a l'ha na macia ch'i son fame ier. (a seurt)

Sen-a ch'a fà eut

FELÌCITA e RITA

Felìcita - Sempre 'l sòlit ësbroacion! (a pija an man la giaca, a la varda an sercand la macia, peui) Ah, vardla- sì! A l'é bela gròssa ! Sì a venta portela a lavé a sech. (a veuida le sacòcie e andrinta a un-a a treuva la veja pagina 'd giornal pì vòlte dobià, che Leon a l'avìa lesù ant l'ëscond at e ch'a ripòrta l'articol dël process) Sempre giornaj vej da 's për tut. Tò papà a cheuj tuti j'ëmnis e a s'i-jë fica an sacòcia! (a campa n'uciada a la data) Stember 1950! (e a campa 'l feuj an sla tàula sensa deurblo).

Rita    - A-i sarà ansima n'articol ch'a-j anteressa. (quàiche second ëd silensio) Pòver Serafin! Am fà fin-a pen-a 's pòvr òm.

Felìcita - Oh! A l'é mach un balengo e sensa pichin për gionta! Ch'it veule ch'a s'lo pija për òmo, mach na bërgerassa come chiel! Ti, pitòst, date da fé a mariete con Gianni prima ch'a t'lo pòrto via. I capisso pa përchè ch'i-i pense tant ansima. Chiel a l'ha dagià pì che trant'ani e ti da sì pòchi mèis it ses diplomà. E mangioma sti bombon ch'a l'é ora!

Rita     - Mama, përpiasì, parlomne pì nen. A l'é tre di ch'i son a cà për le vacanse 'd Pasqua e it l'has nen fàit d'àutr che mnem'la con sta stòria! I l'hai dite ch'i l'oma già parlane ansema mi e chiel e i soma d'acòrdi 'd tiré anans ancora 'n pòch parèj. Chiel as buta via ij gran për catesse n'apartament e mi im treuvo 'n travaj për deje na man a paghelo, parèj i lo sentiroma pì nòst!

Felìcita - Speta pa tròp temp, cita, che un parèj it lo treuve nen tuti ij di: a l'è bastansa 'n bel fieul, a vagna bin, a m'ësmija anteligent e simpàtich. Eh, d'ësta rassa a-i na j'é pa tanti an gir! Darmagi ch'a l'ha nen un pare e na mare ma as peul pa avèj tut ant la vita. A cheicòs a venta bin rinunsié! (da sola) Mej parèj, meno parent sò për ca.

Rita    - Che dëscors! Come s'a l'avèissa rinunsiaje chiel ëd soa volontà a pare e mare!

Felìcita - (as coregg) Mi i vorìa dì ch'it ses ti ch'it deve rinunsié al piasì d'avèj mëssé e madòna. Ma sta tranquila, ch'it ses fortunà, a-i é sì toa mamin-a ch'a-j farà da mare 'dcò a tò spos. Fà mach an pressa a mariete ch'it im gave sto crussi.

Rita     - (straca 'd dëscute) Basta mama. Cambia dëscors. Parloma d'àutr. A smija ch'a sia na question ëd vita o 'd mòrt s'im màrio nen sùbit! Uffahhh!

Felìcita - Cita! Un pòch ëd rispet  nèh, për toa mama. Che mi i parlo mach për ël tò bin. It l'has sentù prima Serafin còsa ch'a l'ha dit? Che cole doe lengasse balorde 'd Brigida e 'd Ròsa a sofio già an gir ël sospet che Gianni a l'àbia molate përchè ch'a l'é nen ëvnùit sù duminica bele ch'a-i fussa la festa dël pais con la fera. E ti it im dise dë sté tranquila? Ma it sas nen che s'an capitèissa për dabon na còsa parèj noi i sarìo la vërgògna dël pais e an rijerio tuti d'apress. Fin-a j'aso a s-cioperìo dal rije!!

Rita      - J'aso a resto aso 'dcò s'a së s-cianco dal rije! Noi i l'oma nen da preocupesse dj'aso! Për mi a peulo s-ciopé dal rije: aso, crave, bocin, òche, galin-e e tuti ij malpensant dël mond! E adess cambioma dëscors përpiasì nèh!

Felìcita - Rita, dame la sodisfassion ëd vëdd-te marià prima ch'as mària cola ignoranton-a 'd Nina, ch'i podrìa pa soporté na schergna parèj da part ëd Pròspera. Ti it ses mila vòlte mej che chila: pì bela, pì brava, pì anteligenta, pì studià......

Rita     - ........Uffaaaa! Vàire vòlte i l'hai da dite ch'i veui pa sente sti dëscors! Nina a l'é na brava fija, onesta e ch'a travaja. S'a l'ha pa podù studié a l'é pa colpa soa. E ti it farie bin a fete amisa con Pròspera ch'a l'é 'dcò chila na brava fomna. E adess pro! Im na vad a pijé 'n pòch d'ària bon-a an giardin! Ciao! (a seurt an vers dle stansie)

Felìcita - S'as mària nen con col brav fieul pì che ampressa am fa meuire 'd brusacheur! (a s'anseta e a resta pensierosa tramentre ch'a gieuga con ël feuj 'd giornal)

Rita    - (da fòra) Andé pura avanti Ròsa, mia mama a l'é ant ëca.

Sen-a ch'a fà neuv

RÒSA e FELÌCITA

Felìcita - Vardla sì la lengassa ch'a ven torna a scroché 'l cafè!

Ròsa    - (intrand) Ciao Felìcita. I l'hai ancrosià Rita an sla pòrta e a l'é smijame 'n pòch stravirà. (con fàussa preocupassion) A sarà pa rivaje chèich bruta neuva da Turin, nèh?

Felìcita - (fastidià) Nò, gnun-e neuve! Nì da Turin nì d'an Giapon.

Ròsa    - Am fà piasì! Gnun-e neuve, bon-e neuve, come ch'as dis! Ma 'dcò ti it vëddo na frisa sagrinà. E-lo staje chèich dëscussion tra ti e Rita?

Felìcita - (fastidià) Nò, gnun-e dëscussion!

Ròsa   - Am fà gòj! Gnun-e dëscussion, bon-e dëscussion. Nò parèj as dis nen, ma a l'é l'istess! Darmagi che toa Rita a l'é surtìa dësnò i podìa sagé se dabon a fà 'l cafè gram come ch'it dise ti!Felìcita - (pian) Vist? (fòrt) A lo fà gram, chërd-me an sla paròla! Ma it na fas mi un bon......peui! Adess ciaciaroma na frisa prima.

Ròsa     - (pian) E 'dcò ancheuj, sàuta-cafè! (fòrt) Ma përchè ch'it parlave 'd neuve dal Giapon prima?

Felìcita - A l'era parèj, për dì.

Ròsa    - (dubitand) Ma..... a sarà pa scapà.... nò, i veuj dì....... volà an Giapon col fieul? (con le man a fà 'l gest dël volé via dj'usej)

Felìcita - (pian) Lengassa. (fòrt) Ma fà 'l piasì, dis gnun-e folarìe.

Ròsa   - Nò..... përchè ..... i l'oma nen vistlo duminica a la fera e antlora......

Felìcita - (anrabià) ...........e antlora i l'eve sùbit ricamaje ansima ti e j'àutre lenghe d'òr, nèh! Giusta 'd sòn i vorìa parleve quandi ch'i l'avèissa trovave. Còsa ch'a l'è vnuve an ment ëd possé col spantiadrugia 'd Serafin a vnì a ciameje la man a Rita an disendìe ch'a l'era stàita bandonà dal moros? Daje toa fija a Serafin s'at ëstà tant a cheur!

Ròsa    - (fàussa sorprèisa) Ma përchè? A l'é vnùit dabon col torolo? (a rij) A l'era mach n'ëschers për pijelo an torta. A l'era 'n pess ch'an disìa 'd troveje na morosa e antlora i l'oma contentalo. (compiasenta) Sù Felìcita  pijtët'la nen parèj! E.... còsa ch'a l'ha dit eh?.... e come ch'a l'é comportasse? Conta, conta!

Felìcita - (a resist nen a l'anvit a bertavlé, a cambia ton, a rij e) Pensa che tut sùbit mi e Leon is chërdìo ch'a parlèissa 'd Pròspera che, s'it arcòrde, na vòlta Serafin a l'avìa faje capì a mè òm ch'a l'era an-namorà dë sta vidoassa dë 'd là, e mi i l'avìa fin-a contat'lo. Peui quandi ch'a l'ha ciamame se mi i butava na bon-a paròla con chila-là, për giutelo a mariela e mi i l'hai dije che 'd si, chiel a l'ha ambrassame e ciamame mama. Antlora i son anrabiame e i l'hai ciamaje ch'a s'ëspieghèissa. E lì a l'é sautà fòra ch'a vorìa mia Rita st'oloch spiumà! It vëddèisse come ch'a l'é restà tut moch quandi ch'i l'hai scrijassalo da bin!

Ròsa    - It l'has rangialo dabin antlora col badòla!.... Ma Gianni, përchè ch'a l'é pa vnùit? A l'han avù da dì an tra 'd lor ij fieuj? Speroma che 'd nò nèh! përché a fan pròpe na bela cobia ansema. E peui an pòch ëd mérit a l'é 'dcò mè se toa Rita e col Gianni a filo ansema!

Felìcita - (decisa a saré 's dëscors) Antlora! Na vòlta për tute! Prim, Gianni a l'é nen volà via! Scond, a l'é nen ëvnùit a la fera përché ch'a l'avìa da parte për travaj! Ters, a l'han nen ciocà ansema e a va tut bin! Capì?!? E adess ch'i l'hai tranquilisate an sla cobia ch'at ëstà tant a cheur am farìa piasì ch'it butèisse pì gnun-e bon-e neuve an gir an sël sò cont! E peui, spiegme 'n pòch, qual ch'a sarìa 'l tò mérit s'a filo ansema? (tratant Ròsa, an parland, a l'é butasse a giugaté con ël feuj 'd giornal)Ròsa   - E diav là! It n'arcòrde pì nen chi ch'a l'é ch'a l'ha portate le prime impression an sël giovo? I son mi ch'i son ëvnùita 'd corsa a dite ch'a l'era rivà e ch'a m'ësmijava 'n bon partì për toa fija. (a capiss ch'a l'ha dit na gavada antlora a guarda pì nen Felicita ma 'l feuj 'd giornal. A les distratament ël prim titol ch'a vëdd e as pronta a cambié dëscors)

Felìcita - (a varda Ròsa e a l'é ancamin ch'a-j dà dla busiarda, peui as traten e) Lassoma perde, và, ch'a l'é mej.

Ròsa   - Ti, còsa ch'a l'é 's giornal? (a les la data) Stember 1950. A l'é bin vej!

Felìcita - Oh! Un dij sòlit ëmnis ch'a cheuj mè òm an gir! Gnente d'amportant i l'hai trovaij-jlo ant la sacòcia dla giaca. (tratant Ròsa a l'ha dësdobià 'l feuj 'd giornal e a varda ij titoj che prima as vëddìo nen)

Ròsa   - A-i é n'articol signà a piuma........ A parla d'un process.

Felìcita - Ah si! Adess im arcòrdo. Leon a campava via 'd giornaj vej e a l'é ficasse na pagina an sacòcia an disend-me ch'a parlava dla Juve. As vëdd che peui a l'é dësmentiass-lo an sacòcia.

Ròsa    - (che tratant a l'é ancaminasse a lese l'articol) Tò òm a l'é furb và! Autr che Juve! Sì as parla dla toa amisa Pròspera e 'd sò òmo ch'a l'é an galera condanà a trant'ani përchè ch'a l'ha massà un!

Felìcita - (as campa an sël giornal e a-j lo s-cianca d'an man a Ròsa) Fà vëdde, fà vëdde? (a les) "Condannato......... Giuseppe Bunero........ truffato....... Pitali........ gioco d'azzardo...... Giovane moglie Prospera  de Vitis maestra elementare" (a chita 'd lese e a pòsa 'l feuj) I lo savìa mi che cola  madama  a l'avìa na bela maciassa néira ant ël sò passà! Ohh! Adess si ch'i rijoma! I-jë fas spurghé tute. Si ch'a-j costo car coj tre ravanin e le sinch feuje 'd sarzetin novel! E a la bonora 'dcò le mie pòvre sëddes galinòte as rivolteran pì nen ant la tomba!

Ròsa    - Ma it t'i-i pense? Con na neuva parèj ant le nòstre man i podoma fela canté come ch'i voroma. A peul pa pì stopene la boca come ch'a l'ha fàit fin-a adess. (A pija torna an man ël giornal e a les) E sent, a l'è pa finìa  "Prospera de Vitis e.... il figlioletto Giovanni in tenera età."   E andova ch'a l'é finì 's pòver cit, eh! Che chila-là a l'ha na fija ant ëca, pa 'n fieul!

Felìcita - (categòrica) Bandonalo! A l'ha sens'àutr abandonalo chissà andova! E peui, sta sfacià, a l'ha fàit na fija për lì an gir con quàich pòch ëd bon dla soa rassa che peui a l'é stofiasse 'd na salòpa parèj e a l'ha fala core.

Ròsa    - E brava Pròspera! Tanta superbia, sempre la spussa sot ël nas, mai conté gnente dla soa vita. It vëdde, a l'é pròpe vorsuss-lo! S'an contava quaicòs noi i podìo giutela ant ël sò dolor, pa vera Felìcita?

Felìcita - Oh già che! Ma ti it chërde che chila-là a l'abìa provà dolor? S'a va bin, pen-a ch'a l'é trovasse libera, sensa pì gnun grop, alè, gòga mi gòga! E peui it vëdde "il risultato finale": na fija ch'as sà nen d'andova ch'a riva e sempre tnì stërmà tut! Luce, luce e polissia! Ecco lòn ch'a-i veul! (a svantola 'l feuj e tute doe a rijo)

Ròsa     - Sì a venta sùbit anformé 'l prevòst ch'a-j daga pì nen la comunion prima d'avèjla confëssà da bin e peui 'dcò ij carabinié ch'as sà mai ch'a l'abìa  quàiche rogna con la giustissia për lì travers e ch'a sia scapà fin-a adess a l'àrest.

Felìcita - Tut a sò temp! Për ël moment i stoma ciuto con tuti e i l'anterogoma noi che tant a peul pì nen scapene. Peui i anformeroma "chi di dovere", neh!

Ròsa     - Brava Felìcita! I la rustiuma da bin. Sì la man. (a së strenso la man tramentre ch'a intra Leon)

Sen-a ch'a fà des

LEON e le già dite

Leon    - (al pùblich) Còsa ch'i l'hai dive? Cul e camisa! (a le doe dòne ch'a son ancora ancamin ch'a së strenso la man) I l'eve fàit ël giurament ëd Pòntida?

Felìcita - Pròpe ti! Còsa ch'a l'è sossì? (e a-jë svantola da distant la pagina dël giornal)

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) Già!

Leon     - A mi a  m'ësmija ...... a m'ësmija.... (a Felìcita ch' a svantola an pressa  'l feuj) Cribio, fomna, s'it lo ten-e pa ferm come ch'i fas a dite còsa ch'a l'é! (Felìcita as fërma) Oh, a la bonora! A l'é 'n feuj 'd giornal! It ses ëvnua bòrgna?  

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) Già!

Felìcita - Mi nò ch'i son nen bòrgna ma ti i chërdo ch'it sie mut!

Ròsa    - (a fà che 'd si con la testa) Già!

Leon     - (a capiss nen) Sent Felìcita, i l'hai d'andé dë 'd là a scrive le mie memòrie ch'a l'é vnume l'ispirassion. Fame pa perde temp!

Felìcita - Edcò sòn, it l'has pa perdù temp a stërmem'lo, eh!

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) Già!

Leon    - (a Ròsa) A l'ha mach mostraje a dì "già" soa mare? Pura la lenga longa a-j manca nen da lòn ch'as dis an gir!

Felìcita - E', Ròsa a l'ha la lenga longa, ma ti, al contrari, it ses mut quandi ch'at fà còmod; ës giornal a l'era ant la sacòcia dla toa giaca!

Leon    - (a capiss ëd qual giornal ch'as trata, antlora as bat na man an sla front) Ahja! Frità fàita!

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) È!

Felìcita - It l'has capì adess, nèh! Antlora, përchè ch'it l'has tenum'lo stërmà?

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) È?

Leon    - Ma..... përchè...... përchè ch'i l'hai daje gnun-a amportansa. A son còse ch'an rigoardo nen!

Felìcita - E antlora përchè ch'it l'has conservalo sto feuj?

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) È?

Leon    - (a Ròsa) Meno male ch'a l'ha cambià disco! Cost a l'è pì bel! (a Felìcita) Sent nèh fomna, it l'has lesù lòn ch'a-i é scrit lì ansima? E antlora përchè tante domande? It sas già tut! A basta nò!

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) Già!

Felìcita - A basta e a vansa për fela vnì cita parèj! Pròspera ch'a l'é pa vidoa ma a l'ha l'òm an galera e a l'ha 'n fieul për lì an gir bandonà e na fija fàita con chissà chi! Che sfacià, che salopassa!

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) Già!

Leon    - (pian) Ciuto, ciuto ch'a l'ha pa ancora capì 'd chi ch'a l'é fieul Gianni!

Felìcita - Pensa che dësgrassia ch'a sarìa avèj na parenta parèj!

Ròsa    - (fasend segn che 'd si con la testa) Già!

Felìcita - (a Ròsa) It tache 'l disco con mi adess? Sà!, sent! Va da Pròspera con na scusa e fala vnì da sì ch'i ancaminoma a butela sùbit sota tòrcc. Mi antratant i telefono a Biagin-a e a Brìgida ch'a ven-o a troveme, parèj tra tute ansema i-j foma conté 'dcò come ch'a l'era vestìa soa marin-a 'l di 'dle soe batiaje!

Leon   - As riuniss ël consej dle "lenghe 'd sucher"? Am dëspias për voi, care madame, ma i l'eve da rimandé la vòstra festa: cola pòvra dòna 'd Pròspera a-i é nen. A l'é andàita stamatin a Turin da n'avocat.Felìcita - E ti come ch'it lo sas?

Ròsa   - (fasend segn che 'd si con la testa ) Già?

Leon   - A l'ha dim'lo......'l prevòst!

Felìcita - (gasà për la neuva ciaramlà ch'a l'é ancamin a vnì fòra) Lesta Ròsa, cor da Biagin-a la magna dël prevòst a sente come ch'a stan le còse. Ansi nò, speta ch'i-i ven-o 'dcò mi. (tramentre ch'a seurto as fërma e) Ah che sbadà! Scuss-me se ancheuj i l'hai pa fate 'l cafè! (a seurt)

Ròsa   - (pian) Ancheuj? Come al sòlit! (a seurt)

Sen-a ch'a fà ondes

LEON

Leon   - Andé, andé che tant Biagin-a a sà pa gnente 'dcò chila. I son content përchè dòp tant travaj mi, 'l prevòst, Pòldo e n'avocat sò amis i soma riessì a fé ancontré e ambrassesse mare e fieul. Pròspera e Gianni, sensa felo savèj a gnun, a son trovasse stamatin a Turin ant lë studi dl'avocat e a l'han savù tut lòn ch'a l'era capità e përchè ch'a j'ero stàit separà. Parèj adess ës brav fieul a l'ha trovà pare e mare e Pròspera sò cit che dla gent grama, con la scusa d'anleveijlo a l'avìo portaijlo via ant la guera e peui a l'avìo faje chërde, con dij document fàuss, che 'l cit a l'era mòrt, për teniss-lo come sò. E a chila a l'era restaje mach Nina ch'a l'era ancora nen nassùa quandi che sò òmo a l'avìa massà për dësgrassia col delinquent dël sò sòcio! Prima 'd mesdì, për telefono, a l'han confermaje a don Natal ch'a l'é andàit tut bin. Peui ant ël dòp-disnè a son andàit a trovè sò pare ch'a l'é ancora an përzon ma da sì a 'n mèis a seurt. Ma a momenti a saran sì e antlora i veuj vëdde la facia 'd Felìcita quandi che Gianni a-j presenterà Pròspera, soa mama! (a pija d'ant ël tirol ël sò manoscrit) Sà!, antramentre ch'i speto i scrivo quàich pagina 'd memòrie.

Sen-a ch'a fà dodes

FELÌCITA e LEON

Felìcita - (a intra 'd corsa) Andoa ch'a l'é Rita? (a cor an vers la pòrta e a ciama) Rita....Rita....ven, ven .....cor! Sì a venta interven-e sùbit! Dai, dai, bogia! (a Leon) E ti àuss-te da lì e pronte a combate për difende toa fomna e toa fija!

Leon   - (irònich) A l'é tornaje Barbarossa con ij bàrbari? I l'hai da pijé lë s-ciòp?

Felìcita - Schërsa nen, che 'l moment a l'é tràgich! A venta sté tuti unì!..... A veulo sofié 'l moros a toa fija!

Leon    - Tut lì? Antlora it baste e avanse ti. Mi i l'hai da scrive le mie memòrie adess, dagià ch'i l'hai l'ispirassion!

Felìcita - Antlora scriv ëdcò che ant ël moment dl'ëbzògn, al pòst ëd difendla, it l'has abandonà la toa unica creatura a sò destin ëd tòta përpetua!  Mostro!!! (a ciama fòrt) Rita, antlora, it ven-e?

Sen-a ch'a fà tërdes

RITA e ij già dit

Rita    - (a intra calma) I rivo, son sì. Còs a-i é?

Felìcita - A-i é ch'at sofio 'l moros sota 'l nas, s'it bogie nen!

Rita    - Come?!?

Felìcita - I j'era pen-a surtìa con Ròsa për andé an canònica a.......a..... a preghé

Leon   - A l'avìo 'n rosari urgent da dì!

Felìcita - Ansoma! I j'ero pen-a ancaminasse ch'i soma stàite lì, fulminà! Dis un pòch còsa ch'i l'òma vist? Eh! Dis, dis!

Rita    - Bòh! Si ch'i sai mi! Conta!

Felìcita - Tò moros Gianni e sò amis Pòldo! E it sas con chi ch'a j'ero an vitura?

Rita    - Nò ch'i lo sai nen. It ses ti ch'it l'has vistje!

Felìcita - Con Pròspera! E quandi ch'a son rivà, Nina, ch'a-jë spetava an sla pòrta, a l'é ambrassasse e basasse con Gianni! It capisse ste doe serp? A l'han fàit, a l'han toirà e adess a t'lo pòrto via! It ses contenta?

Rita    - (a rij) Ma fame 'l piasì! A l'avràn trovala për cas për la strà e dagià ch'a vnisìo sù a l'han daje 'n passagi! Che mal ch'a-i é? E Gianni e Nina a saran ambrassasse come ch'as fà 'n tra j'amis!

Leon   - (sicurant) Brava Rita, sta tranquila, che tant a peulo pa portet'lo via! Pròspera e Nina a son mare e.......

Felìcita - (a lo anteromp e a-j fà 'l vers)  ....... e fija tant ëd bon cheur e an farìo mai na còsa grama parèj! (cambiand ton) I  lo conosoma già 'l tò ritornel! E peui ti sta ciuto, che pen-a prima  it l'has arfudà 'd difende toa fija da st'atach velenos e fàit a tradiment! Ma i pensërài mi a ciameje spiegassion, stà sicura, pen-a che col moscardin traditor as presenta an sla pòrta. E a venta ch'a sio bin ciàire, precise e complete, dësnò i lo denunsio ai carabinié!

Leon   - (irònich) Si, brava! Parèj a-i faran ëdcò n'articol an sël giornal: "Denunsiato ai carambigneri per il reato di viaggio in macchina con persona cara appena ritrovata"      

Rita    - Papà, an italian a sarìa pì giust dì: "con conoscente da poco incontrata."

Leon    - (butandje na man an sle spale con tënrëssa) Nò cita, daje da ment a tò palinòto! Ant ësto cas-sì a l'é pì giust ël mè d'italian: "con persona cara appena ritrovata"!

Rita     - (a-j sorid afetuosa) I sai pa përchè ma im sento andrinta ch'it l'has rason!

Felìcita - (an bèicand irònica pare e fija) Ahhhh, ma che bel quadrèt! Brav, feve ij compliment un con l'àutr e parlé pura 'd leteratura! Tratant le doe farinele dë 'd là a rijo a le nòstre spale! 'N di o l'àutr, s'im ëstofio,  iv giutrài pì nen a dësbrojé ij vòstri pastiss. (a Rita) Ti it restras tòta tuta la vita e ti (a Leon) it l'avras pì gnun ch'at buta sùbit e da bin al corent ëd tute le neuve dël pais. E antlora, si, ch'i veuj peui rije a vëdde come ch'iv la gave. Ma vnì pura pa pì a ciameme 'd giuteve nèh, ch'i sarài peui stofia d'ësgairé fià e consumé la lenga për rangé le vòstre còse.

Leon    - (d'anrabià aussand un pòch la vos) Sent, neh, fomna! S'it veule ancaminé bele sùbit a risparmié fià e lenga e conteme pì gnun-e neuve, varda che a mi am n'an fà pròpe gnente! Ansi, miraco,  i vnirài a savèj le còse parèj, come ch'a sòn: sensa gnun-e gigiòle e ghirigòri! (Peui vist che Felìcita a resta sorprèisa da la reassion, al pùblich) Minca tant im ricòrdo ch'im ciamo Leon!

Felìcita - At farìa piasì nèh! Ma a l'é pa rivà 'l moment, che 'd fià e 'd lenga i n'hai ancora pro për un bel pess! (a son-o a la pòrta)

Rita    - A sarà Gianni! (e lesta a và a deurbe)

Sen-a ch'a fà quatòrdes

GIANNI e ij già dit

Gianni   - (a intra con Rita) Buona sera! Signora Felicita, signor Leone. Come state? Ho una magnifica notizia da darvi!

Felìcita - (frèida) Oh, i la imaginoma la soa notissia! I l'hai vistlo và con chi ch'a l'é rivà! As vërgògna nen 'd lassé da sola sta pòvra cita ch'a spetava mach chiel? Avanti, ch'as giustifica......... s'a peul.

Rita    - Ma mama, përpiasì, tratlo nen parèj. Gianni a l'é pen-a rivà con na bon-a neuva e ti it lo lasse gnanca intré che t'i-j vòle a j'euj?

Leon   - (pasiant) Ch'a conta Gianni, ch'a conta e ch'a së sbaruva nen! (mostrand la fomna) A bàula a bàula ma a mòrd pa!

Gianni   - Non capisco! Cosa è successo?

Rita     - Niente, niente Gianni. Mia mamma ti ha visto arrivare in macchina con la signora Prospera e.....e......e.....

Leon      - ...e a l'é anrabiasse përchè a pensa che........che.....(a anventa) che stassèira chiel a va a sin-a da lor che sens'àutr a l'han anvitalo. (a fà 'l gest ëd suvesse 'l sudor da la front peui pian) Sempre ij sàut mortaj!

Rita     - (a giuta 'l pare) Eh sì, perchè mia mamma ci tiene tanto ad avervi a cena qui! Nèh mama?

Felicita  - (antërdita, pian a Rita) Ma còsa a l'é ch'i toire?

Gianni    - Nò,nò! Stassera tutti a cena fuori in ristorante. Offro io perchè dobbiamo festeggiare un grande avvenimento! Oggi, grazie all'aiuto di Poldo, di don Natale e sopratutto del signor Leone ho avuto una grandissima gioia. (a Rita) Tuo papà, Rita, da una notizia letta su di un vecchio giornale, ha capito il dramma della mia famiglia e s'è dato la pena di riallacciare i fili che si erano interrotti bruscamente ed in malo modo più di trent'anni fà. Mi ha permesso così di ritrovare ed abbracciare mia madre, mio padre e mia sorella!  

Rita        - Ma davvero! Ce li devi far conoscere il più presto possibile! Neh mamma? (Felìcita a fà segn che 'd si ma pòch convinta tramentre ch'a varda  Leon come a ciameje còs ch'a l'ha combinà)

Gianni    - Presto fatto! Mia mamma e mia sorella sono già qui!  Un attimo di pazienza! (a seurt e a intra torna sùbit con Pròspera e Nina)

Sen-a ch'a fà quindes

PRÒSPERA, NINA e ij già dit

Gianni    - (A-j presenta) Mia mamma e mia sorella! Pensate quanto ci erano già vicine e noi non lo sapevamo!

Felìcita   - Ommi pòvra dòna, im sento mal! (a tomba svenùa an sla cadrega)

Pròspera - (as davzin-a a Felìcita con Nina) Ij saj, ij saj presto! (Nina a seurt e a torna sùbit  con 'l botin dij saj ch'a fà nasé a soa mama) Sù Felìcita,sù!

Leon     - (irònich) Na gòj parèj granda, mia fomna a l'avìa mai provala!

Felìcita  - (a s'arpija e esitand) Voi..... Pròspera.......soa mare....... e Nina....... cugnà  e madòna 'd Rita? Nòstre parent? Ohh Nosgnor giutme! (a sven torna)

Gianni   - Se avessi saputo di darle una gioia così grande, l'avrei preparata con calma alla notizia!

Rita      - (a fà torna nasé ij saj a la mare) Mama, mama, su su, arpijte! (Felìcita a s'arpija torna, a bèica come fòla tuti)

Pròspera - Felìcita? I vëdde che a la fin i seve vnùita a savèj lòn ch'a v'anteressava. Eh, le veje portiere.......

Felìcita  - (ch'a l'é torna cola 'd sempre) Portiera ancora an piòta, prego! (pian) A venta studié quaicòs për nen deje Rita

Gianni  - Contenta eh, signora Felicita! Vedrà, saremo una bella famiglia tutti assieme: Rita ed io, lei e il signor Leone, mia mamma mia sorella e mio papà che fra poco più d'un mese sarà nuovamente tra noi.

Leon    - Ohhhh! Parèj a finiss tut bin!

Felìcita  - Eh nò! Mia Rita i la dag nen al fieul d'un galeòt e d'un-a ch'a l'ha bandonà sò fieul për lì an gir e peui a s-ciòda fòra con na fija ch'as sà pa d'andova ch'a riva!

Rita     - Ma mama, còsa it dise! Ofend nen!

Felìcita  - A basta lese an sël giornal! (a serca 'l giornal) Dova ch'a l'é? A l'era sì prima! Ah, ecco! (a les) "Pròspera de Vitis e il figlioletto Giovanni in tenera età" Sì as parla nen ëd fije. Donca?

Pròspera - 'Dcò s'i sarìa nen obligà a spieghé gnente a gnun, mach për giuté ste doe masnà ch'as veulo bin, i-j dirài Felìcita che quandi col ësfortunà 'd mè òm a l'é trovasse an col pastiss mi i j'era pen-a restà an cinta 'd mia Nina sì. Ël giornalista ch'a l'ha scrivù st'articol dël 1950 a l'ha mach arportà la situassion ëd ses ani prima sensa savèj ch'a-i era 'dcò Nina! E mè Gianni i l'avìa pa bandonalo ma na cobia 'd conossent sensa masnà, ch'i chërdìa amis, con la scusa 'd giuteme a anlevelo quandi ch'i son trovame sensa òm e pien-a 'd dèbit, a l'han fass-lo dé e peui, da stërmà, a l'han portass-lo via, distant an Sicilia. Antlora a-i era la guera ch'a l'ha dividù sùbit dòp an doi tòch l'Italia. Finìa la guera, con dij document fàuss, a l'han fame chërde che Gianni a l'era mòrt ant ij bombardament, për teniss-lo. A chiel, come scusa, a l'avìo contaje che mi e mè òm i l'avìo bandonalo. Ma grassie a monsù Leon i l'oma ciairì tut e i soma torna ansema. E adess parloma pì nen dle nòstre dësgrassie e foma festa tuti ansema.

Leon   - (a Felìcita) Antlora tut a pòst? Festegioma?

Felìcita - (a s'arend ancor nen) Ma gnanca për seugn! Rita i la dag nen a un...... a un-a  a...... Ansoma, Rita i l'hai...... i l'hai già ampromëttuijla a n'àutr! A va bin?

Tuti    - Ehhhhh?!?!?!

Sen-a ùltima

RÒSA, SERAFIN e ij già dit

Ròsa    - (a intra 'd corsa con Serafin për man) Felìcita, Felìcita! Che neuva, che neuva! (a mostra Serafin) A l'ha 'l bijet bon dla loteria! Pensa che da la gòj a l'é fin-a guarì: a chëcca e a stranuva pì nen!

Serafin - (a intra con un cavagnin quatà da n'ëstrass e a lo spòrs a Leon con un gest d'antèisa) E', quandi ch'i son andàit an sità për la fera dle vache, st'invern, un mè amis a l'ha catà 'n bijet dla loteria e tant a l'ha ansistù ch'i l'hai catane 'dcò un mi. Peui i l'avìa campalo là ant un tirol e i j'era dësmentiam-ne. Ma voi i l'eve dime: "It lasso marié mia Rita mach s'it vince a la loteria". Antlora i l'hai arcordame dël bijet, i l'hai corrù a ca, i l'hai pijalo e i l'hai ciamaje al tabachin ëd controleme 'l numer, chiel ch'a l'avìa la lista dij numer giust.

Felìcita - (ch'a l'é torna an piòta e pien-a dë spìrit ëd bataja) E i l'eve vinciù ij sinch miliard?

Serafin - (dëspiasù) Purtròp nò! Ij sinch miliard nò...... ma sinquanta milion si!

Felìcita - A fà l'istess! (an vers j'àutri) A chiel i l'hai ampromëttuijla! Serafin, mia Rita a l'é vòstra!

Serafin - Adess  i peude anche tén-iv'la!! I l'eve ansultame e mandame via 'd mala grassia quandi ch'i l'hai ciamave soa man. A l'é Nina mia morosa adess! Pen-a seurtì fòra da sì i l'hai trovala e i l'hai ciamaje s'am vorìa e chila a l'ha dime che 'd si! (a Nina) Adess i son content përchè ch'i peuss fete fé na bela vita! Vera Nina?

Nina    - Si Serafin!

Leon   - (irònich) Felìcita, gieuga al lòt che ancheuj a l'é 'l tò dì fortunà!

Rita    - Basta parèj mama ! Mi im màrio Gianni e ti but-te 'l cheur an pas.

Felìcita  - (batua, demoralisà, a ced) Ma a l'é pa giust tut sòn. Tuti a l'han avù sò regal. Gianni a l'ha  trovà ij sò e Rita a l'é pijasse Gianni. Pròspera a l'ha trovà sò fieul. Serafin ij sòld e Nina un moros. Leon a l'ha avù la sodisfassion ëd savèj quaicòs che mi i savìa nen e 'd tenim'lo scondù. Pòldo, la gòj 'd vëdde sò amis content e Ròsa la gòj 'd podèj malignè an gir an sle mie dësgrassie. E a mi?

Leon     - A ti i l'hai pensaje mi! Ten! (A dëscheuvr ël cavgnin, che a l'ha daje Serafin, anté ch'a pijolo sëddes pipì) Sëddes neuve galin-e!

Pròspera - (a gava da la borsëtta 'n masèt d'ortaja) E da part mia, tre ravanin e sinch feuje 'd sarzèt dël mè òrt! (a lo spòrs a Felìcita e, a la bonora, a së sorido e a s'ambrasso).

FIN ËD LA COMEDIA