Sànder Motin/la Tera a l’é la cun-a dl’umanità

2810 - la Tera a l’é la cun-a dl’umanità

2810

I

la Tera a l’é la cun-a dl’umanità, ma l’esse uman a podrà nen vive për sempe ant la cun-a. Alis a vardava ‘l tilet frust amplacà an facia chila, sensa capilo. Për chila la tera, a l’era cola sabia ch’ampinissìa tut, ch’a sporcava la pòca eva ch’a rivava con antermitensa dai desalisator. Àutr che cun-a. La stra a col’ ora dël di a l’era trafigà cme sempe e Alis a spetava da na mesora bon-a la përson-a ch’a dovìa ancontré. A la conossìa pa, ma a l’avìa dije ‘d trovesse an col pòst a la tal ora. A savìa ch’a sarìa passà davzinje sensa fermesse e com signal për fesse conòsse a l’avrìa tossì tre vire. An mes a la furfa furmiolanta ch’a-j ëmnisìa contra e ch’a la travondìa com un serpent a fà con soa preda, Alis a l’avìa smijaje ‘d voghe na përson-a ch’a s’aussava ‘d na bon-a testa ëd dzora j’àucc e che linger a fasìa ‘n sorgh an col mar ëd gent. Da lòn ch’as n’avisava d’avèj sentù, l’organiseur a l’era bin àut. Ma rivandje davzin, a l’avìa pa tossì tre vire për fesse conòsse, ma l’era bastà ch’a la vardèissa e Alis a l’avìa sùbit capì chi ch’a l’era e l’era andaje d’apress. Nen na paròla l’òmo a l’avìa dit, ma a fasìa pro atension che Alis a perdèissa nen sò pass, an ësghijand an mes a viëtte sempe pì strèite fin a rivé a ‘n casament … “cost a l’é ‘l pòst” a l’avìa dije an parland për prim. “e d’anté ch’a s’intra?” L’organiseur a l’avìa aussà në strass anté che sota a-i era ‘n beugg andoa a podìa passà na përson-a. “con che régole?” a l’avìa domandà Alis. “le sòlite .. tra doi di a mesa neuit. Ses-to bon-a torné andrera?” “a basta ch’i segua ‘l rumor dla furfa ‘d gent d’anté ch’i soma rivà .. i son a pòst” L’òmo a l’era sparì surbì an cola marela ‘d viëtte, sùbit dòp un canton. Alis a l’era tornà andrera ant la stra dël tràfigh e a l’avìa anfilasse ‘nt ël vers opòst a col andoa ch’a l’era quan ch’a spetava l’organiseur an fasendse traportà da la corent ëd përson-e. Gaixca a divìa spetala d’ampess oramai.

II

“Anté ch’it j’ere” a l’avìa domandaje Gaixca antrament ch’a l’era ancora an sl’uss. “I son andàita për buté a pòst për l’ancontr” a l’avìa rispondù Alis. “l’ancontr ëd lòta ch’it am disìe …” “é, as farà passà dman a mesa neuit” “andoa?” “ant un casament ant la zòna dj’andustrie” Gaixca a l’avìa zà prontà la sin-a e Alis a l’avìa mangià ‘d bon gust. Finì ëd siné Gaixca e Alis a l’avìo butasse a parlé cme seu sòlit. “i të s-càir pensierosa” a l’avìa ancaminà Gaixca. “varda, a l’é che i son sagrinà për l’ancontr … i sent ch’i son nen ant la forma pròpe giusta”. “lòn ch’it veule dì?” “ a l’é pitòst na question mental, pa ‘d forma fìsica”. Alis a vardava Gaixca … a l’era giumai un pàir d’agn ch’a vivìo ansema e chila as trovava bin parèj. A l’avìa conossula un di ch’a spetava an coa për l’eva ant un ëd coj perìod sempe pì soens anté che ij desalisator a fonsionavo pòch e nen. A l’era stàita Gaixca ch’a l’avìa avzinala, magara a l’era mach na scusa, për ciameje s’a podìa giutela a porté soa tànica dl’eva che chila a l’avìa mal a ‘n brass e a riessìa pa fé djë sfòrs. “què it l’has fàit për avèj mal?” a l’avìa ciamaje ëd bòt Alis. “a l’é për l’ùltim combat ch’i l’hai fàit” “ah, it ses un-a ch’a fà ij combat? I soma nen antra vàire ch’i-j foma” Alis a l’avìa tòst sentù cme ‘n frisson d’energìa për cola fija con ij cavij curt d’un bleu anvisch. A l’avìa giutala ‘d bon cheur a porté la tànica pien-a d’eva. “andoa ch’it ëstas?” “it conòsse ël pont dla Bialera Sùita … e bin i stai pròpe lì sota” a l’avìa risponduje Gaixca. “për riveje passoma prima da ca mia, ch’a l’é sla stra …” Rivà a ca d’Alis, Gaixca a l’era armanùa un pich ësbacalìa che cola fija granda e con la pel pì ciàira a stèissa da bon an na ca. Dorbì l’uss Gaixca a l’avìa butaje na man ans cola d’Alis. Alis a l’avìa sùbit ëstrenzulja … “com it ët ciame?” … “Gaixca”. Sarasse la pòrta darera, Alisa e Gaixca a l’avìo fàit a l’amor sensa fermesse, tant cme a sustèisso col moment d’ampess. “e ti? Col ch’a l’é tò nòm?” … “Alis” Alis e Gaixca peui, dësvoidà un-a da l’energìa dl’àutra, a l’avìo passà la rest dla neuit an silensi an pijand seuin maraman, ambrassà an serca ‘d protession. Un-a dl’àutra.

“Alis, què ch’a l’é ch’at fastudia?” “tut ës sùit, sa póver, mancansa d’eva, gent dapërtut, rumor … rumor, mai rechie … e ansima tut cole burìe ‘d sabia ch’a-i riva sempe pì soens” “dcò mi tut sòn am greva bastansa, chërte nen” “si ma mi a l’é na sensassion che co’ ‘l temp am magon-a e am càpita che për dij di antregh i l’abia ij pensé ocupà” “e sòn com a fà a anfluensete ant ij combat?” “i riess pì nen esse con la ment lìbera e dapress im sent ij muscoj anlìa” “ven sì” a l’avìa dije Gaixca an tirandla tacà sò còrp. Parèj a j’ero armanùe fin che Gaixca a l’avìa sentù Alis tranquila e pasià.

Passà la neuit, Alis a l’avìa alvasse prima che Gaixca e a l’avìa spetà che cò chila as dësvijèissa. A l’era restà setà riva la tàula an vardandla ch’a durmìa ancora fin che Gaixca a l’avìa dorbì j’euj. “Bondì zolìa, it l’has arposà bin?” “sta neuit bastansa, mersì” “fòrsa che la colassion a l’é pronta che dòp i l’oma d’alenesse.” Alis e Gaixca a j’ero doe lotatris ëd combat, në spòrt semi clandestin motobin antich anté che ij lotator a dovravo dj’art marsiaj veje ‘d sécoj. Da dòp ch’a l’avìo conussusse Gaixca a l’avìa calà co’ ‘l temp ël nùmer dij seu ancontr an ëmnisend l’alentatris d’Alis che tra le doe a l’era cola pì adreta.

Sortùe d’an ca la prima part dl’alenament a consistìa ant ël core për na mesora. An corend a j’ero passà ant ël quarté anté che ij ca a sparissìo për lasseje pòst ai ban për rivé fin-a al pont dla Bialera Sùita e da lì sempe ant ël let dla bialera a j’ero finìe an paria con la zòna dij gabanon abandonà. Montà la riva dla bialera a l’avìò trovà në spiass e lì a l’avìo smensà con dj’esercissi ëd defatigament e dë stirament. L’ancontr a sarìa stàit da lì a ‘n di e a ventava nen carié ij muscoj d’Alis. Cola zòna a l’era un pòst pì che d’àut anté che na vira a j’era dj’atività andustriaj e che Alis e Gaixca a dovravo për alenesse dasà che la gent a lo frequentava pòch ò nen. Livrà la session d’esercissi a l’avìo pijà la stra ‘d ca an marciand e an fasend al contrari ël percors ch’a l’avìo fàit prima. An costa manera a schiviavo jë stra pì anforsìe. Tornà a ca a l’avìo trovà ancora na vira ch’a j’era gnun-a eva e sensa lavesse a l’avìo podù mach dovrà ‘l tàniche dë scòrta ch’a vërnavo për avèj dë bèive.

“a j’é ancora queicòs dë buté sota ij dent?” a l’avìa ciamà Gaixca. “bin pòca ròba … për doe përson-a a basta pa. A ventrissa andé caté dël mangé” “ma j’é bastansa crédit?” “i-i rivoma a brus. Con l’ancotr dë dman speroma d’armassé ‘l pì possìbil”

A trové da mangé a l’era andàita Gaixca, an manera che Alis a së strachèissa nen. Gaixca a l’era andàita an diression dël mërcà col pì da riva e pì che a s’avzinava pì a l’era malfé andé anans për la gent ch’a-i era. A sercava un banch ch’a l’avèissa ‘d pastije energétiche e coj banch ëd sòlit a j’ero coj pì stermà che tant a l’avìo pa da manca ‘d butesse an mostra. A-i era pòich comerciant ch’a l’avìo col prodòt e nen tante përson-e a l’avìo la possibilità ‘d cateje. Gaixca a l’avìa aprocià ‘l prim comerciant: “it l’has ëd pastije energétiche?” “col tipo ch’it serche?” “ëd cole ch’as dòvro për l’alimentassion dij combat” “i dovrissa … ma a dipend ..?” “da què?” .. “da lòn ch’it veule spende” “vàire ch’it bute la pastija energhìa?” “des crédit l’un-a” Gaixca a podìa pa permëtse dë spende ij crédit ch’a l’avìa d’apress sensa mercandé .. “varda, im vard ancora an gir e ant ël cas i pass peu dòp” a l’avìa replicà e an virand soa schin-a a l’avìa sentù pì mach .. “speta na minuta! .. ch’is butoma d’acòrdi ..” E adess Gaixca a vorìa trové ‘n banch pì bon pat … ma anté? An ëspostandse vlongh la viëtta dël mercà Gaixca a l’avìa beicà un banch pì stermà che j’àucc ma con pì client apressje. A l’avìa sùbit capì che për podèj parlé ansema ‘l comerciant a l’avrìa dovù speté ch’a finissèisso prima ij client anans a chila. Dòp na desen-a ‘d minute a l’era riessùa finalment a rivé bastansa davzin për fesse sente .. ma a l’avìa ancaminà ‘l comerciant për prim: “neh ch’it serche un bon bel prodòt da combat?” .. “con la bela cera ch’it l’has it podìe nen che esse un tipo dësvijà” a l’avìa completà Gaixca.

“dime tut cara, i l’hai pen-a adess un prodòt ch’a riva da na rèis ëd na pianta che anté noi as treuva pì”

“dime mè car, s’as peul savèj che combatent a l’ha zà provalo alora” “bele che dit, Zòrzan ël campion dij pèis medi ëd nòssa sità, dime nen ch’it lo conòsse pa?” “e ti dime com ch’it peule dimostramlo” “tòst fàit, it lo ciam dla minuta .. permëtme cara” e ‘l comerciant a l’avìa tocà le barìcole ch’a portava an ativand na comunicassion. “Zòrzan com a va-lo? Sempe an forma, neh campion? Nò pa nen, a l’é mach ch’i l’hai pròpe an facia mi na cara clienta .. ansi na toa amiratris ch’a vorìa avèj quei anformassion ansima cola bela rèis ch’a l’ha fate vagné tùi coj combat ..” Ma Gaixca a l’avìa nen lassà che l’òmo a seguitèissa “sòcio, as vogh che për l’aspet ch’i l’hai it pense ‘d pijeme an bala ma scusme tant it salut ti e ‘l tò Zòrzan” e an chitand parèj ël comerciant sensa gnanca ch’a riessèissa repliché queicòs. “vardlo sì n’àutr che përchè i son fomna e triolin-a a pensa ‘d fregheme .. a-j teléfona a un e as chërd ëd femlo passà për Zòrzan” Gaixca, Zòrzan, a l’era vàire ch’a lo s-cerava pì nen an gir .. a-i era chi ch’a lo dava pì nen an sità, partì për chissà anté. Gaixca a l’avìa controlà l’ora an ancorzendse ch’a dovìa fé l’ampressa për caté dël nuriment e torné anté Alis. A l’avìa decidù ‘d prové torna anté ‘l prim comerciant, caristios për carità, ma che almanch a l’avìa dije le còse giuste. Trovà sò banch a l’avìa nen spetà ch’a parlèissa chiel: “i son torna sì … për fé n’agriman: doe pastije d’energhìa e it dai sùbit adess sëddes crédit” “sëddes crédit a son bin pòich për doe energhìa. Riva a disdeut e l’afè a l’é tò” Gaixca a-j rinchersìa arman-e con pì mach doi crédit, ma a savìa dcò chila che disdeut a l’era ‘n pressi pa nen mal .. “d’acòrdi” e a l’avìa slongà la man për toché cola dël comerciant përchè a-i fussa la tranzassion. Adess Gaixca con le soe doe pastije a marciava con pass lest anvers ca.

“l’has-to trovà queicòs?” a-j ciama Alis. “doe pastije energhìa. Un-a it la pije ancheuj e l’àutra i la tenoma për ëdman, vòte mai ch’it n’avèisse da manca ant ël combat” “e për ti?” “për mi a basta lòn ch’i l’avìo zà ‘n ca” “grassie Gaixca, an lòn ch’i riess a l’é fin-a tant tò mérit” “A l’é ch’i soma n’echip, Alis. Lòn ch’a l’é un-a a ven dcò da l’àutra. Dòp disné ancaminoma pura j’esercissi d’arlass dij mùscoj e ‘d concentrassion”

Gaixca e Alis a l’avìo passà ‘l rest dël dòp mesdì an preparandse për l’ancontr dël di dòp an aplicandse an particolar an meditassion. 

Rivà a sèira, strache, a l’avìo peui cogiasse com seu sòlit con ij còrp tacà, tant cme s’a riessèisso a passesesse la sava tra ‘d lor.

III

Passà la neuit, Alis e Gaixca, bele se dësvijà a bëstandavo ant l’alvesse, an ëspetand ch’a fussa l’àutra la prima. Ancora na vira a l’era stàita Gaixca a pijé l’inissiativa “fòrsa ardìa, ch’i soma al di bon!” Alis a l’avìa tirasse sù contra cheur .. “eih, che andi a sarìa costa, sariess-to la campionëssa dj’ëmsan? A-i é pa temp për anmagonesse, e ‘d sigura nen ancheuj” Gaixca a l’avìa pijà la cera d’Alis an soe man atrament a-j disìa lòn. “it l’has rason Gaixca, am piasrìa avèj dcò mi tò ardiman. Ti it ses da bon na campionëssa” “mach che mi nòssa mare Tera a l’ha pa concedume toe abilità, mi .. la citòta” E cme ch’a j’ero costumà fé për desse fòrsa e coragi Gaixca e Alis a l’avìo pijasse ‘l man an ëstrenzendle: “noi ‘l magon e lòn ch’an ven contra i lo combatoma e i lo combatroma con minca na stissa ‘d nòssa fòrsa, còrp e ment, për feje onor pa mach a nojàutre mideme ma dcò për onoré ij neuss Cé che mach parèj i podroma sté sigure ‘d fé ‘l giust, còrp e ment” Recità coste paròle, dòp n’ambrass fòrt, ëd coj ch’as dan prima ‘d na preuva, Alis a l’avìa torna sentusse arvëggna, con l’energìa ch’a l’avìa portala a vagné aussì tàint ancontr ëd combat.

“as sà queicòs dl’àutra combatenta?” a l’avìa ciamaje donca Gaixca. “ëd precis nò, ma ‘l sentor a l’é ch’a sarà na lotratris fòrta ant ël combat a tera. Për buteme an dificoltà l’organiseur a n’avrà sërnune un-a dël géner con tuta probabilità” “e ‘d vreman fòrte ant ël combat a tera, a l’é nen ch’a-i në sia peui vàire” “sta sèira a mesa neuit is gavroma s’ùltim dùbit, Gaixca”

Alis e Gaixca a l’avìo passà ‘l temp an ëspetand la mesa neuit an arposandse, con Gaixca ch’a l’era sortùa për spassegié an sercand ‘d smasì la tension. Alis a l’avìa avjù pì car monté sël cò dël casament anté ch’a vivìo për amiré l’orisont e concentresse an sla condision, ch’a l’avrìa avune da manca da lì a quei ora. Tornà da sò gir Gaixca a l’era montà dcò chila ansima al casament, andoa a savìa ‘d trové Alis: “dësbela, a l’é bele ora. Sota a-i é zà na vitura ch’a në speta” La vitura a l’avìa portaje l’ampressa ant la zòna dj’andustrie abandonà an voland dzora ‘l furmiolé dla gent “Gaixca, parèj i smijoma doe Weiss. Chissà lòn ch’a l’avrà costate … grassie” .. Alis a l’avìa strenzù ancora na vira ‘l man ëd Gaixca. Calà da la vitura l’organiseur a l’era zà lì ch’a-j ëspetava “ben rivà care, passé da sì drera a pijé ‘l coridor fin-a al dësvistarin” Gaixca a l’avìa preparà Alis an massagiandla fin che l’organiseur a l’avìa butà la testa andrinta ‘l cambrin për ciameje “a l’é ora … Alis ti it intre për prima” “ e parèj i savroma nen fin a l’ùltim nòssa aversaria” a l’avìa dit Gaixca. Alis, na vira ch’a l’era sortùa dal cambrin, për rivé fin-a al ring a dovìa passé travers un passage otnù an mes a la gent ch’a l’era rivà ant un bel nùmer për siste a l’ancontr. Tra ‘l pùblich a j’era chi ch’a tifava për chila ma dcò queidun ch’a-j augurava ‘d perde. Da la concentrassion ch’a l’avìa adòss Alis an vrità a scotava pa gnun ëd coj ch’a-j crijavo pro ò contra. Prima d’intré ‘nt ël ring a l’era stàita controlà da l’àrbitr, n’omnasson grand e gròss, përchè a l’avèissa gnente stermà ant ël binde ch’a-j fassavo le mane e dòp ës contròl a l’era stàita peisà. Ël ring a l’era sù s’un pian riaussà rispet al paviment. Alis a l’avìa fàit ij seu singh ëscalin, a l’avìa montaje ansima e a l’avìa pijà posission ant ël sò canton. Pen-a lì drera a-i era zà Gaixca. “Alis, scotme .. nòssa aversaria a l’é Yaya. I l’hai s-ceirà sò alenator fòra da l’àutr cambrin” “Yaya ..” a l’avìa mach pronunsià Alis .. matòit … Yaya, la campionëssa dla còsta ‘d ponent.

A l’avìa anco’ mai perdù n’ancontr da quan ch’a l’avìa  ancaminà con ël combat. Tùit ij seu ancontr a j’ero durà màssim quei minuta .. ël temp che chila a riessèissa brinché l’aversaria e con un zeu ‘d leve a la portava sùbit a tera d’anté ch’a l’avrìa pì mach aussasse da perdenta. Përchè na vira a tera Yaya a riessìa anfilé ij seu brass e soe gambe an manera ‘t tiré anvers sò còrp un dij mèmber, ma pì che àutr un brass, sensa che l’àutra a fussa pì an grado ëd liberesse e s’a vorìa nen ch’a-j lo rompèissa a dovìa ciamé ‘d fermé l’ancontr. 

“Alis, l’has-to sentume?” “é Gaixca, Yaya, pes che parèj a podìa nen andé ..” “si, ma varda Alis, a-i é na possibiltà. Com it sas Yaya a l’é na brincheura e ... ti it ët faras nen ciapé an bogiandte an continoassion. Pass da banda e via, sensa ch’a riessa gnanca a tochete. Ti it l’has le gambe longhe e tant pì che le soe. Tenla a distansa e tute ‘l vire ch’a s’avzin-a tròp .. un bel diret al nas” An col moment, ël pùblich a l’avìa mandà un braj .. Yaya a l’avìa fàit soa intrada ant l’aren-a e a l’era an camin ch’a rivava an passand cò chila ant ël passagi an mes dla gent. Yaya a l’era rivà sota ‘l palchet e dòp esse stàita controlà midem com Alis an singh pass a l’era ansima al ring. Alis a la studiava con atension an beicandje brass e gambe. A dava la sensassion d’esse tut arvëgna, carìa cme n’arsòrt pront a scaté. A l’avìa àut che rason Gaixca .. l’ùnica a l’era fesse nen brincà. A ventava ch’a fussa pì lesta. L’àrbitr a l’avìa ciamà tute doe an mes dl’aren-a e a l’avìa memorià ‘l régole dël combatiment. Gnun colp quan che l’aversari a l’era virà dë schin-a e pa ‘d nen an sël cupiss. Se mach un-a dle combatente a finissìa për tera e l’àutra a riessìa ansetessje slë stomi a l’avìa vagnà l’ancontr. L’àrbitr a podìa an minca moment terminà ‘l combat. “a l’é tut ciàir? Bin, tocheve ij pùign për saluteve .. i veui n’ancontr coret neh, im racomand” Alis a l’avìa slongà seu pùign anvers Yaya sensa che però arseivèissa l’istess gest. Yaya a l’avìa seguità a beicala fissa ant j’euj ma a l’avìa tenì ‘l brass bin tacà ‘l còrp. “i pòde torné a ‘l vòsse posission adess” a l’avìa dit l’àrbitr e Alis a l’avìa arculà sensa viresse da Yaya, ma sempe an vardandla fin-a a rivé toché la gria ch’a separava l’aren-a dal pùblich. “aviste Alis, bogg-te për fete nen ciapà. I vardroma ‘l pì possìbil ëd fela straché” “d’acòrdi Gaixca, mi la vos ch’i sentrai a sarà mach la toa” “concentrà neh, che s’i gieugoma con la testa is portoma ca dcò costa”

“pronte! Tre, doi e combat!” Alis e Yaya a l’avìo sùbit avzinasse con Yaya che l’avìa mancaje pòch ch’a corèissa tant com a l’avrìa fàit na belva con un sàut për brinché la preda ma, për na brancà Alis a l’era riessùa a schiviela. “gavte sùbit da tacà la grija ch’a-j ven a taj për sarete!” a-j crijava Gaixca da sò canton. Alis a sauterlava an continoassion për rendje malfé ch’a pijèissa la mzura dij seu moviment. “e pen-a ch’it l’has ëschiviala preuva lesta a colpila!” Gaixca a l’avìa capì ch’a l’avìa sentula da com Alis a l’avìa strenzù ij pùign “e aviste sempe che prima ‘d tut it deve nen andeje contra, ch’a l’é lì ant la lòta còrp a còrp ch’a l’é pì fòrta” Alis a sentìa che Yaya a mnisìa maraman pì nervosa për esse anco’ nen ëriessùa ambranchela. E pròpe col nervos a l’avìa portala a campesse tròp ësbilansà e a portà soa testa anans. Alis a l’avìa sùbit fàit parte ‘n pugn che però a l’avìa mach sbrisà na tempia. An cola frassion ëd second Yaya a l’era però rivà bassa e l’era riessùa a strenzje na gamba. Alis a l’avìa trovasse për tera sensa gnanca capì com a l’era sucedì. “vint second! A-i manca mach vint second. Tente pansà ‘n zù e stà pì serà ch’it pòde!” Yaya a l’era riessùa a campé zù Alis pròpe tacà la grija dël ring anté ch’a-i era ‘l canton ëd Gaixca. Alis as tenìa ij brass ëstrèit an manera che Yaya a riessèissa nen anfilej-je antorn al còl. Mach ch’a l’avìa na fòrsa .. e a l’era an camin a trovesse ‘n passage për anlupeje ‘l còl .. e lì a sarìa stàita finìa. Con tùit ij nerv ch’a podìa a provava a deurbe cola mòrsa ch’a së strenzìa … A l’avìa capì che ‘l prim round a l’era finì mach përchè la mòrsa a l’avìa dorbisse sensa che chila a fussa riessùa a forsala. L’àrbitr finì le qùindes minute dël round a l’avìa tocà Yaya ch’a lassèissa Alis. “brava, a l’ha andane bin” Alis a l’avìa sentù ch’a-j disìa Gaixca da darerea la grija ch’a l’era ancora për tera antrament che Yaya a l’era zà tornà anté sò alenator. Gaixca a l’avià giutala a butesse an pe e a fela ansité an slë scagn për dun-a feje aria e buteje n’amplach fresch darera an sël còl. “Alis, darmage che anvers la fin dël round a l’abia brincate, ma la tàtica adotà a l’è cola giusta. Séguita a fetla balé antorn, quan ch’it ët sente nen pronta për colpila, sghij-je via. Ma quan ch’a-i càpita l’ocasion manca nen ëd tireje ‘d pùign e daje dcò bass an sle gambe an mirand an sël dré dlë znoj pì ch’it ëriesse” “ma lòn ch’a ven prima a l’é ‘l fela straché. Antendù?” Alis a l’avìa faje che ‘d si con la testa antrament che ‘l subi dl’àrbitr a la ciamava torna al combat. Ël second round a l’era ancaminà con Yaya che arbiciolùa për com a moment a l’era riessùa a sotmëtte Alis as campava con ancora pì andi për sesila. E a l’era stàit pròpe ant un-a ‘d cole borà ch’a l’avìa sporzusse marlàit. Alis a l’era stàita sùbit pronta a colpila con lë snistr an sël nas. A l’avìa dcò sërchà ‘d colpila con la tibia pròpe andoa a l’avìa dije Gaixca, ma a l’avìa falì për un nen. A l’avìa avjù tròpa pressa për gavesse tòst dal tir ëd Yaya e an leu ëd sò znoj a l’avìa mach trapassà l’aria. Mach për pòch. Yaya adess a së s-cerava ch’a l’avìa përdù ‘d baldansa, as vogh che la flin-a sël nas a l’avìa avjù ‘n sò efet, a fussa mach ëstàit për ël sangh ch’a-j colava zù. Si ch’a s’avzinava ancora, ma con men ardiment prossion prima. E torna rivà për brinchela a l’avìa bëstandà na minuta ‘d tròp e Alis a l’avìa colpila torna pen-a sota l’euj drit. Dòp s’ùltim colp Yaya as voghìa sensa dùbit ch’a l’era an dificoltà. “speta ‘l moment, chi’it la campras zù! Anans parèj!” a l’avìa antrasentù ch’a-j disìa Gaixca da dré la grija. Oramai a riessìa pì che d’àutr a sente ‘l pùblich afarà ch’a sistìa a n’ancontr ch’a l’era an camin andé contra tute ‘l prevision. Për la prima vira Alis a l’avìa fàit mostra d’andé contra Yaya për sùbit arculé. Yaya a l’avìa pijà ‘s pass andré com n’indecission e a l’avìa fàit un pass për rivé a strenze ‘n brass d’Alis. Ma oramai con ël nas ch’a dagnava e con n’euj ch’a s-cerava pì a l’era mnùita pì meusia ant ij moviment. Alis a l’avìa schiviala an andanje ancontra sta vira e a l’avìa passala rivandje darera soa schin-a. Pen-a che Yaya a l’avìa virasse anvers chila a l’avìa armiraje na tibià ch’a l’avìa frapala da la part bassa dël barbaròt fin-a a la tempia. Yaya l’era crovà për tera sensa sens e dòp na frassion ëd temp che Alis a l’avìa smijaje quei minuta com ch’a s’a pijèissa torna cossiensa dòp la sóin, a l’avìa sentù ch’a la strenzìo. Ma sta vira sì a l’era l’ambrass ëd Gaixca ch’a-j disìa “ses-to ò nò la campionëssa?”

IV

Alis a riessìa gnanca parlé da l’emossion ëd gòj ch’a-j anliava lenga e testa. Gaixca a seguitava a tenla ambrassà ant la vita an aussandla për festegiela. An cola manera, d’an sl’àut, Alis a l’avìa s-cerà l’organiseur ansema a doi Weiss ch’as parlavo antrament ch’a la beicavo. Sùbit a l’avìa sentù vnije sù un frisson për la schin-a. Chila dij Weiss a l’avìa pàur. “Gaixca, butme zù! … Gaixca it ëm sente?” Ma Giaxca an mes a tut col batibeuj a la sentìa pa. Alora Alis a l’avìa provà a coasseje j’orije con ël man e antlora Gaixca a l’avìa aussà la testa an chërdend ch’a zoèissa ma an voghend l’espression d’Alis a l’avìa tòst capì che ‘n zeu a l’era nen. “Què ch’a-i é Alis?” “butme zù ch’it lo spiegh” “i të scot Alis” “virte anvers la portin-a dël ring“ Gaixca a l’avìa virasse e a l’avìa cò chila s-cerà ij doi Weiss ansema l’organiseur. “A-i é doi Weiss ansema l’organiseur e a smija pròpe ch’a sio anteressà a noi” a l’avìa faje Gaixca. “e t’am lo dise tant cme s’a fussa gnente!” “varda Alis a peulrìa fin-a sòrtie n’ocasion, fomse nen ëd problema prima dël temp” Antrament ch’a parlavo parèj l’organiseur a l’avìa avzinasse fin-a a tocheje le spale ‘d tute doe “care, a-i sarìa doe përson-e, përson-e ‘d riguard, ch’av ciamo ‘l piasì ‘d parleve” Ij doi Weiss a spetavo a ‘n pàir ëd pass drera ‘d lor. “varda, Alis a l’é pa tant ëd l’idea, dasà ch’a l’é chila cola anteressà la decission deuv esse soa” a l’avìa responduje Gaixca. “ma a-i é pa da manca ‘d pijé gnun-e decision, as trata mach ëd fé doe paròle an amicissia” e sensa gnanca speté ch’arbatèisso con un gest dla man a l’avìa fàit aviziné ij doi Weiss. “con ël piasì dl’ocasion iv present Alis e soa alenatris, Gaixca” Gaixca a l’avìa cinasse con la testa con gest ëd rispet e Alis a l’avìa sùbit imitala. “pensé” a l’avìa seguità l’organiseur “si doi Onorévol a l’han vist combate Alis e a në son armanù motobin ampressionà. ma përchè andoma nen a parlene ant ël mè ufissi, con calma” Gaixca a l’avìa fàit capì con j’euj a Alis che a ventava seguì l’organiseur e a l’avìa pijala për na man. Ij doi Weiss nopà a j’ero restà andrera e a j’ero nen andaje dapress. L’organiseur a l’avìa faje stra vlongh ël coridor ch’a mnava a sò ufissi e a l’avìa tnì doerta la pòrta an manera ch’a intrèisso dòp chiel. A l’avìa ansetasse e a l’avìa ancaminà: “si ch’i lo sai pro ch’a l’é na rassa grama e borenfia ma a podrìa esse n’ocasion, ëd cole ch’a rivo mach na vira” “ma ëd lòn ch’as trata?” a l’avìa anterompilo Gaixca. “a l’han dime che Alis a veulo feje fé ëd combat anté ch’as vagnerìo motoben ëd sòld” “che tipo ëd combat?” L’organisuer a l’avìa bëstandà marlàit e Gaixca a l’avìa seguità .. “a venta buté ‘l còse an ciàir, autriment as në fà gnente” “a son ëd combat anté che as finiss con la mòrt ëd chi ch’a perd” a l’avìa fermala l’organiseur “e chi ch’a vagna a-j faran la documentassion për ëvnù Weiss. Oltrapì che Alis a l’é zà ciàira ‘d sò. E ti, Gaixca, it podrìe esse sempe soa alenatris” Gaixca a l’avìa vardà Alis antrament che l’organiseur a finissìa ëd parlé, ma Alis a tnisìa j’euj bass. “i deve pa deme na rispòsta adess. Penseje anisima, sensa pressa” Gaixca a l’avìa lassalo an disend che la decission a spetava Alis e a l’avìo lassalo sensa saluté.

V

Ij doi Weiss a j’ero giumai tornà ant ij teritòri d’Auròra. “E què ‘t pense ëd fene dla mesa Weiss?” “dis-to ch’a l’é na mesa Weiss?” “mi më smija bin, ‘t l’has nen vist coma l’é pì ciàira e pì àuta?” “a peul esse. Comsìa i la farai combate për mi fin ch’as dësfrà nen” “figurte … pijé la Sitadinansa” .. “pòri beté .. l’àutra peui. Bon-a për ël meisin-e”

VI

“Gaixca, ma da bon it a-i pense ansima? Chërde la paròla ‘d col-là e ëd doi Weiss?” “nò ch’i-j chërd nen, mach ch’i pens ch’as peuda valuté s’a l’é n’ocasion” “ma què ch’a-i sarìa da valuté s’it dije ch’it a-i chërde nen?” Gaixca a l’era donca armanùa an silensi sensa pa nen da arbate. Cò Alis a l’avìa pì nen dit gnente ma mincatant a beicava Gaixca che però a l’avìa la testa virà da l’àutra banda. Sensa dì gnente, Gaixca un bel moment a l’avìa aussasse da an sla careja e a l’era sortùa da la stansa e l’avìa pijà le scale ch’a mnavo sël coercc. Darera chila a l’avìa nen sarà la pòrta e Alis, setà, a tenìa sò bèich fiss an diression dla filura dla pòrta ambajà. Quan che Gaixca e Alis a j’ero nen ansema a-j piasìa disse che ‘n fil as dësvlupèissa da un-a a l’àutra coma n’anliura. Alis a l’avìa aussasse cò chila e a l’avìa seguì col’ anliura fin-a sël coercc e a l’avìa cogiasse da cant a Gaixa con la cera anvers ël cel ësteilà. Gaixca a l’avìa pogià soa schin-a cò chila da cant Alis e an sercand na soa man a l’avìa strenzulja. A-i é ‘d silensi ch’a diso pì che mila paròle e con ës silensi Gaixca e Alis, man ant la man, a l’avìo torna conbatse (it. ~ combaciare) un-a ant l’àutra. Gnun a podrìa dì vàire ch’a fusso stàite butà parèj, se ‘d minute ò dj’ore. “Gaixca, sas-to? Mi i son ëstàita abandonà. A l’han trovame an na mnisera ch’i l’avrai avjù mach pòich di. Coj dla Croslun-a a l’han peui dime che la përson-a ch’a l’ha mname anté lor a l’avìa dije ch’i j’era stàita lassà ant ël Mond ëd Sota da na Weiss e che ‘d sigura i j’era na fija nen programà” “da na Weiss?” a l’avìa dit Gaixca

“si. Bele se probabilment i son mach na mesa Weiss e che la mia mare biològica a l’abia avume da ‘n Blachi dël Mond ëd Sota”

“an efet it ses bin pì àuta che ‘ n Blachi medi. E dcò tò plagi a l’è pì ciàir” “da com a l’han ëspiegame a la Croslun-a an Auròra ij masnà as peulo nen catesse com un a veul ma as programo con n’autorissasion governativa. E mi, nà sensa esse stàita autorisà, con tuta probabilità i son ëstàita stërmà ant la gravidansa da mia mare, che a deuv esse vnùa a cateme peui sì, ant ël Mond ëd Sota” “da Auròra … “ a l’avìa pì mach dit Gaixca. E torna ël silensi a l’avìa coatà le doe fije. Dòp quèich minuta Gaixca a l’avìa domandà antrament ch’a la pensava: “e chi ch’a l’ha alvate?” “varda Gaixca, varda ‘l cel cme ch’a l’é badial. Lì a-i é pa gnun confin e minca na stèila a peul esse ‘n mond anté che ij sagrin ch’i conossoma sì a esisto nen. Mi ‘m pias beichelo ël cel dël neuit e serché con j’euj na stèila filanta e vorèj esse coma chila” Sensa fermesse Alis a l’avìa seguità “ Gaixca has-to mai sentù parlé ‘d Marte?” “Marte? a l’é col pòst anté ch’a serco dla gent da mandé a travajé” “é, ma l’é pa ‘n pòst ch’as treuva an sla Tera” “ah nò? e andoa ch’as treuva?” “a l’é ‘n pianeta ant lë spassi” “veules-to dì tipo na stèila?” “tërsipòch .. un pianeta a l’é ‘n pòst anté un a peul andé a vive, ans na stèila i chërd pròpe che ‘d nò ..” “mi i cherdìa che Marte a fussa na region chissà ‘nté ‘n sla Tera, dasà che da riva a la lea ch’a men-a al mërcà mincatant i l’hai sc-erà ‘n banchet con dël përson-e ch’a ciamo l’atension për convince coj ch’a passo për andé là … ans Marte …” “si Gaixca e mi i vrissa andé anformeme ëd lòn ch’a consist” “ma què .. i të vrisse dì ch’it andarìe ans Marte? e mi lòn ch’i farìa daspërmi?” Alis a l’avìa ambrassà Gaixca an ëstrensendla s-ciass sensa parlé e strèite parèj a l’aviò passà la neuit an armirand ël cel anté ch’a sognavo a fussa Marte.

VII

Gaixca a l’avìa dorbì j’euj për prima e a l’era armanùa ancora quei minuta con soa cera ant la caviera d’Alis. Dòp l’odor dij cavèj d’Alis a l’avìa dcò ancaminà sente col dël ciman dël coercc anté ch’a j’ero cogià. Mach antlora a l’avìa antajasse d’esse ancora ansima al casament e ch’a l’avìo passà belelà la neuit. Adess fin-a Alis a l’avìa chità ‘l respir përfond ëd chi ch’a deurm e a l’avìa cambià posission an virandse a facia an sl’àut. “alora quan ch’i ‘ndoma?” “ma anté?” a-j avìa rispondù Alis “a ciamé për andé ans Marte, it l’has dime che a-i é ‘n banchet riva a ‘l mercà” Alis tut sùbit a l’avìa pì nen dit nen e Gaixca a l’avìa pijala për na spala: “jer sèira it disìe ch’it vorìe andé anformete për andé ans Marte ..” “si Gaixca, im n’avis … jer sèira an vardand le stèile am piasìa sogné n’àutra vita” “ e andoma alora a ‘s banchet, mach për fé doe paròle” Prima ‘d seurte a l’avìo picotà quei fërvaja ‘d galëtta e peui a l’avìo anviarasse anvers al mercà. Come sempe le stra a j’ero pien-e ‘d gent che pì che d’àut a l’era an gir për serché dël mangé e dl’eva. Ël banchet a l’avìo capì adova ch’a fussa përchè tut antorn a-i era dël person-e afarà che an possand a sercavo ‘d fesse na via për avzinesse. “e cme ch’i foma?” a l’avìa dit Gaixca. “ti ch’it ses pì cita it podrìe prové anfilete an gatagnàu an mes a ‘l gambe dle përson-e” “e ti?” “smensa andé ti, peui it am diras” “e què ch’i-j ciam?” “ëd cme ch’as fà për andé ans Marte” e Gaixca a l’avìa cinasse quasi co’ ‘l man ch’a tocavo tera e tra na gamba e l’àutra a l’era riessùa a rivé fin-a al banchet e tan cme s’a rivèissa da sot eva a l’era sorzùa da col mar ëd gent e a l’avìa alvasse pròpe an facia a ‘n tipo ch’a l’era ansetà darera la tàula. “ch’a senta Monsù, mi i riv pròpe da distant mach për ciamé què venta fé për andé ans Marte” “cola ch’a l’é toa profession?” “mi m’òcop d’educassion fìsica e i son ëdcò na specilista për la salute dle përson-e” “un médich donca ..” “ma si, un médich a l’é la paròla giusta” “present-te doman a la fàbrica 4” “la fàbrica 4, cola anté ch’a-i é ij gabanon abandonà?” “é” “ma cme ch’as fà për …” “ëdman it lo savras, riva là për singh ore dël dòp mesdì” Gaixca a l’era tornà andrera anté Alis e a l’avìa spiegaje che a l’avìo fissaje un colòqui da lì dman. Sempe a Alis a l’avìa dije ch’a ‘ndèissa ansema chila, che an quei manera a l’avrìo provà a tirela drinta.

Ël di dòp bon ora a j’ero zà tute doe alvà ‘n pe. A frëmmio për che a rivèissa l’ora dël pontel e an cola stansa arzistìo nen, a ventava seurte. Gaixca a sercava d’anmaginesse la vita ans Marte ma lòn ch’a-j ëmnisìa an ment a j’ero mach le còse ch’a-j piasìo nen an sla Tera … la fam, la mancansa d’eva, la gent anforsìa e ancopì la gent d’Auròra aussì aroganta e superiora. E an marciand, sensa gnanca ancorzusne a j’ero rivà an periferìa d’anté ch’ancaminava ‘l desert. “Gaixca, fermomse e che autriment e i finissoma ant ël not (it. nulla)” “i l’avìa pa antajamne” a l’avìa rispundù Gaixca, ma a l’era armanùa a beiché distant sensa parlé. “què ch’it ses an camin ch’it pense?” “chissà lòn ch’a-i é se un a va anans ant ël not, queicòs un a trovrà, còs dis-ne?” “as parla che ‘n bel moment ant ël not, un andand avanti a deuv fermesse” “e për che motiv?” “për che ancamin-a ël teritòri d’Auròra e ‘l passagi a l’é blocà” “ma blocà da què?” “e i sai pa, ma sempe as dì che se un a s’avzin-a a col lìmit arziga la vita” “ël Mond d’Auròra” a l’avìa dit Gaixca a mesa vos tant cme s’a lo pensèissa mach. “chissà com ch’a l’é la vita bele là”

VIII

Reiss cò cola matin a l’avìa alvasse bonora për andé al travaj. A l’era ël sò prim mësté dòp jë studi e a l’era contenta d’avèj trovà un pòst bon e sigur. Si, sigur përquè a travajava për n’agensia dël Dipartiment ch’a s’ocopava dla sigurëssa dij Sitadin d’Auròra. Chila an particolar a filtrava dij video ch’a j’ero arzultà esse arzigos për la sigurëssa dla Sitadinansa. Mach an col perìod a duvìa controlé dle sequense ëd filmà andoa ch’a-i era un grop ëd dontré përson-e ch’a s’ancontravo dël neuit ant un bòsch. Prima d’anterven-e a venteva ëdcò avèj a disposission j’audio dle conversassion. Sovens peui as tratava mach ëd giovn ch’as trovavo për ësvagh ma a l’era fin-a zà capitaje na vira anté as parlava con spìrit crìtich dla polìtica demogràfica dël Dipartiment. Chila a riessìa nen a concepilo. Coma as fasìa a esse contra la procreassion assistìa dël Dipartiment. A l’era un-a dle còse ch’a-j fasìa dij Weiss e nen dij Blachi .. doma là!. Chila a 26 agn a l’avìa zà avù ‘l boneur ëd podèj generé doi Weiss. Soa trasa genetica a l’era stàita sërnùa dal Dipartiment për esse cobià ansema cola ëd n’àut Weiss e cola a l’era la manera pì giusta për garantì dij Weiss përfet për la Sitadinansa. Ël Dipartiment a l’era l’ùnich an grado ëd podèj decide coj ch’a j’ero ij genòma apropià për esse cobià. Ij fieuj dl’amor, dla debolëssa, giust ch’a mnisèisso abortì e a l’avìa fin-a sentù che a-i fussa adiritura dle Weiss che për nen abortì a fusso andàite a caté ant ël Mond ëd Sota. S’a fussa stàit da bon parèj, giust che coj masnà nen programà dal Dipartiment a vivèisso ansema ai Blachi, ch’a podìo nen esse che dj’inferior. .. ma coste a j’ero mach dle vos.

IX

L’impresari a l’era ansetà anans a lor e a-j beicava. A l’era bassòt e bin pì scuri che ‘l normal. “lòn ch’i seve bon-e a fé?” “i soma doe lotatris e mi an partiocolar i son soa alenatris” “i s-cer ch’i seve bele arvëggne e për fé ‘l travaj ch’i n’oma da manca a ven pròpe a taj” “ma ‘d che travaj ch’as trata?” “ansima Marte a-i é manca d’andé a trové l’eva ch’as treuva sot era e noi i soma la socetà perforatris ch’a s’òcopa ‘d sòn” “ma për andé ans Marte coma ch’as fà, noi ëd sòld i n’oma nen” “për ël viagi i deve pa preocopeve, i-j pensoma sempe noi e a venta ch’i sapie che ans Marte a-i é nen la distinsion tra Weiss e Blachi coma sì e gnanca la division tra Mond d’Auròra e Mond ëd Sota” “e che garansìe ch’i l’oma për crët-te?” “anformeve, anformeve. La vita sì i seve com a l’é. Oltrapì che oltra la paga iv daroma dcò n’alògg e ‘n teren tut vòss” “e anté ch’a l’é ch’i podoma anformesse?” “ciamé ‘s nùmer, as ciama Richte. A l’é tornà da Marte an sij di për trové dij seu parent. Peui im direve”

Richte a l’era lì ansetà anans a lor ch’a-j beicava. A l’era tant cme s’a riessèissa nen decide chi ch’a vorìa vardé e a seguitava a bogé sò bèich da Gaixca a Alis, da Alis a Gaixca. “i soma mnù sì përquè l’impresari ch’a s’òcopa ‘d mandé ‘l përson-e ansima Marte a l’ha dane sò nominativ, i sai nen s’a l’ha anformala” “si si l’impresari a l’ha anformame” a l’avìa rispondù Richte che però a l’era sùbit armanù an silensi antrament ch’as passava la man mansin-a ant ij cavèj. Alis e Gaixca a spetavo che l’òmo ancaminèissa a parlé dasà ch’a dasìa l’impression ch’a fussa lì për fé seurte dël paròle d’an boca ma nopà a-j restavo an gola. Con në sfòrs Richte a la finitiva a l’era riessù a tiré fòra un “e lòn ch’i vorisse savèj ëd precis?” Alis a riessìa nen a sté ferma e soe gambe a balavo la cavalin-a. Gaixca an posandje na ma ëdzora com s’a vorèissa calmaje a l’avìa dit “l’impresari a l’ha dine che chiel a peul dene dj’anformassion ëd com a l’é la vita ans Marte” “ma la vita ans Marte a l’é magnìfica, pa nen a voghe ansema cola ans la Tera” E torna l’òm dòp avèj parlà a l’era resta mut. As passava prima na man peui l’àutra an sla cera e as gratava la front. Sempe sensa fermé j’euj da na fija a l’àutra. “ch’a së spiega mej. Për che motiv a l’é magnìfica? Lòn ch’a l’é mej prossion la Tera?” “prima ‘d tut a-i é nen la division tra Weiss e Blachi, gnun-a distinsion tra ‘l përson-e” “ampossìbil!” a l’avìa dit ëd bòt Alis “anvece a l’é bin parèj. E ancopì a-i é disponibilità ëd teren e ‘d ca che la Socetà an dà a gràtis ansema a na bela paga” “e ‘l travaj an què ch’a consist?” a l’avìa domandà Gaixca. “ël mè mesté a l’é col ëd manovré l’argan ch’a soleva e ch’a possa j’aste ch’i dovroma për përforé ‘l teren. I duvoma andé trové l’eva an profondità” “e ‘l nòss mesté col ch’a sarìa?” “costa a l’é na question ch’i deve parlene ansema l’impresari, nen ansema mi”

“Gaixca què ‘t në penses-to?” “ansima ‘l mesté ch’an ciamran ëd fé?” “dërcò, ma fin-a an sl’andé a vive ans Marte” “për andé via da sì, mi i son convinta. Què në speta bele sì? Na vita stentà e ‘d sagrin. Pen-a ch’i riessoma andoma parleje a l’impresari”

“ël mesté ch’i fereve voi? I pensava ‘d feve travajé ant ël magasin. Diression logìstica” “ma mi e Alis i travairoma ansema?” “a l’é possìbil ma i dev sente prima la disponibilità dij pòst ch’a-i é” “s’i acete l’angagg i peude prepareve për ël viage” “noi i voroma nen dividse, l’important a l’é ch’i vivoma ‘nt ël midem pòst almeno mach, se nen pròpe ël midem pòst ëd travaj. Ch’am fasa savèj andova i saroma loé, mersì” Dit sòn Gaixca a l’avìa alvasse e antramnet Alis a l’era armanùa setà. Gaixca a l’avìa vardala na minuta an ëspetandla e cò chila a l’avìa tirase sù da la careja. “i vardroma ‘d fé ‘l possìbil për sodisfeve” a l’avìa dije l’impresari antrament a sortìo da la stansa”

Pen-a ‘nt la stra Alis a l’avìa ciamaje a Gaixca “què ‘t në penses-to? “për mi s’i podroma vive ansema as peul andé” “mi lòn ch’a conta a l’é dcò andessne via da sì, an dj’àucc leu i ancaminroma na vita ch’a sia nen aussì màira” “mi ëdcò. La prospetiva ‘d cambié an mej a mérita … fomlo alora”

Gaixca a l’avìa donca telefonà a l’impresari an disendje che për lor a l’avrìo acetà. A j’ero stàite butà an lista për fé ‘l vìsite médiche ch’a sarìo stàite da lì a quei di. A divìo presentese a giun” “a giun … a sarìa stàit pì an problema s’a l’avèisso vrine con la pansa pien-a” a l’avìa facessià Gaixca. “benanté” a l’avìa arbatù Alis.

Ël vìsite médiche a j’ero consitùe an na scanerisassion completa dël còrp e j’arzultà a j’ero rivà dla minuta. Alis e Gaixca a l’avìo mai vist dij dispositiv dël géner. Ël pontel për la partensa a l’era da lì a doe sman-e, temp ch’a l’avrìo ampiegà për fé dij cors ansima j’atività ch’a l’avrìo dovù fé ans Marte. Për la viage a l’avìo dije ch’a sarìa durà tërsipòch 150 di, e che un temp parèj a l’era possìbil grassie a l’alineament favorévol tra Tera e Marte ch’a j’era an col period ëd l’ann. Ij cors a j’ero ancaminà sùbit ël di apress dle vìsite médiche pì che d’àutr con dij video ch’a spiegavo com a j’ero fàit ij magasin ch’a l’avrìo trovà belelà. A l’avìo fin-a smensà amprende ij segnaj pì amportant ch’a servìo sia për ël travaj che për j’incombense ëd minca di. Tute e doe a j’ero motobin sissà da tut col’ atività e as sentìo part ëd queicòs d’amportant e potent, lor ch’a j’ero sempe stàite an brova dla socetà e ch’a l’avìo sempe dovù pianté onge e dent për sorvive, ant un mond anté ch’i ch’a l’era débol a sparissìa. Na sèira, an trovandse a ca dòp la giornà, Alis a l’avìa faje a Gaixca “mi i vorissa però andé fé na gira prima ‘d parte anté ch’a-i é la Crosslun-a, andoa ch’i son chersùa” Gaixca a l’avìa giraje sò brass an sla spala e a l’avìà pogiaje la testa ansima “quan che veules-to andé? i l’oma tùit ij di sc-iass ëd cors” “i deuv trovelo ‘l temp. La prima sèira ch’i riessoma pen-a finì ‘l cors, sensa passé da ca” Un-a ‘d cole sèire a l’avìo donca pijà la stra dla lea dël mercà, trafigà e pien-a ‘d gent com ël sòlit. Alis a precedìa Gaixca con un pass lesto e decis. Dòp gnanca des minute da la lea dël mercà a l’avìo virà an na strajòla pì strèita andoa a podìa passé mach na përson-a për vòta. Adess Alis a l’avìa scursà ‘l pass e a bestandava “Alis, é-lo giust bele sì?” “i peud nen falime, i deuv capì col tra si casament a l’é anté ch’a j’era l’orfanotròfi ..” An col moment un matòt a l’era sortì da na pòrta pì anans ëd des méter. Alis a l’avìa ciamalo “sent! matòt, dime s’it sas andoa ch’as treuva l’ofanotròfi?” “a l’é sì! a l’é sì!” a l’avìa risponduje ‘l matòt an andicand con la man la pòrta d’anté ch’a rivava sensa fermé soa corsa” Alis e Gaixca a l’avìo avzinasse a cola pòrta e Alis a l’avìa fermasse pensierosa “a lòn ch’it pense?” Alis a l’avìa beicà Gaixca e a l’avìa vardala, an silensi. “i sai nen dì. Quan ch’i j’era cita, na masnà, a j’era na mònica ch’an vernava. E a l’era grassiosa e gentila, dossa. As ciamava Maria Teresa e a l’avìa n’acsan fòra via. Tùit i la ciamavo Monia Teresin. “fòrsa introma dinta e ciamoma ëd chila” a l’avìa seguità Gaixca Intrà drinta a l’avìo trovà në stanson veuid con dël bërlece vlongh ij mur. Ansima dontré pajasse a-i era quei matòt cogià. Alis an fasendse da còst a un coj matòit e a l’avìa ciamaje “i vorìa savèj se sì an cost orfanotròfi a-i é na monia ..” Ël matòt a l’avìa nen virasse anvers a la vos ch’a l’avìa faje la domanda “sì a-i é pa gnun-e monie. Sì a l’é anté ch’i s’alenoma e anté ch’i stoma, për la squadra dël Pont Sùit” “e chi a l’é ch’av alen-a?” a l’avìa dit Gaixca an butandse ant ël discors “ a n’alen-a n’òmo ansian, ma adess a-i é nen” “e andoa a l’é ‘ndàit?” Ël matòt a l’avìa pì nen rispondù, an armanend cogià s’un fianch e con la schin-a anvers lor. “què ch’i foma?” a l’avìa domandà Gaixca “andoma voghe ëd sora s’a-i é queidun àutr ch’i podoma ciameje” “mi i lasserìa perde Alis, ës pòst am pias për gnente. Dai anodoma via” Gaixca a l’avìa pijà Alis për un brass e a l’avìa ëmnala torna fòra. La sèira a l’avìa cangiasse an neuit e l’aria a l’era vnùa frësca. Alis a seguitava a vardé cola pòrta, tant cme s’a riessèissa beichela travers. Gaixca an pijand la cera d’Alis tra soe man a-j l’avìa virà anvers la soa “ven Alis, andoma a ca che doman a sarà l’ùltim di dël cors e peui i podroma finalment parte via da sì”

L’ùltim di ‘d cors a l’era stàit ansima ij preparativ për la partensa e le còse ch’a ventava pijé combin che Alis e Gaixca a l’avèisso bin pòch da porté ansema lor. A l’avìo istruije ëd com as fasìa a butesse le cinghie për blochesse ai sedij dël vetor ch’a l’avrìa portaje ant lë spassi e ëd com a l’avrìo sentusse an assensa ‘d gravità. Costa a l’era na question che a riessìo capì pa vàire, përchè a l’avìo dije che a l’era na sensassion “tant cme s’a galegèisso ant l’eva”. Che lor ant l’eva a j’ero mai ëstàite. Finìa la lession Gaixca an avzinandse a l’istrutor a l’avìa ciamaje se ‘l di dla partensa a l’era confermà la sman-a dòp e se tërsipòch as conossìa zà l’orari. “a-i é staie n’acelerassion dij temp. Pronteve për esse pronte ant l’area ‘d decòl ant le quatr ore ëd doman” Gaixca a l’era tornà anvers Alis, che a riessìa gnanca a dì s’a l’era pì contenta ò pì preocupà. Cola sèira a l’avìo sinà con lòn ch’a-i restava an ca e nopà ‘d deurme a j’ero andàite sël tèit, sot un cel dë stèile, stèile ch’a-j ësmijava ch’a fusso lì për ciameje.

La matin dòp a l’avìo alvasse tard e a l‘avìo passala a cheuje le pòche còse ‘d vestì da portesse ‘nt ël viage e a j’ero andàite a fé doi pass ant la stra dël mercà për dé n’ùltima varda a coj banchet. Un pòch ëd tëmma a ‘l l’avìo pro ma l’anvìa ‘d lassé cola condission mìsera e sensa prospetive për un cambiament a l’era pì fòrta. Për quatr ore a l’avìo fasse trové ant ël pòst dla partensa e na navëtta a l’avìa mnale fin sota ‘l vetor spassial, aussì àut, sensa fin. A l’avìo pijà la scala fin-a a l’ùss d’intrada dël fus e quan ch’a j’ero an sl’ùltim scalin Alis a l’avìa fàit coma për blochesse. Gaixca a l’avìa strenzuje ‘l pols “Alis, avises-to quan ch’it l’has dime che minca na stèila a peul esse ‘n mond anté che ij sagrin ch’i conossoma sì a esisto nen? E bin, a-i é dij moment quan ch’a venta pijesse corage, sensa tramblé. Alis, àora col moment a l’é adess” La pòrta a l’avìa sarasse darera. Trames lor e la Tera.

fin prima part

nòta: “la Tera a l’é la cun-a dl’umanità, ma ‘s peul nen vive për sempe ant la cun-a” a l’é na sitassion ëd Konstantin Ėduardovič Ciolkovskij (1857 – 1935), n’angigné e siensià russi, un pioné dl’astronàutica