Pinuccia Gamba/L'ùltim invern
L'ùltim invern[modifiché]
L’invern a cala da le montagne con pass alégher. Soridend sota ai barbis ëd giassa, a pensa a la gent, a la maravija che tòst a sarìa piturasse sle face ’nt ël vëdlo a l’improvista girolé për le stra. Ma, a l’é chiel a maravijesse dnans a l’arleuri, bin an vista, sël cioché dla gesia La mostra a l’é fërma! Dròlo, col bravòm dël sacrista a l’é sempe pront, con sò tupin, a oliene j’ingranagi, a controlene le lansëtte.
Bin, pòch darmage, tant sì pòch le ciòche a bato j’ore, e ’l temp a resta segnà. Viroland për le stra, blimblanand sensa pensé, a campa l’euj për tèra e, coma për gieugh, a lo pòsa sla ponta dle scarpe. A l’é parèj che col anans andré, col su e giù, as cambia da moviment an son; tant a l’é vèra che, adess, l’invern a marca ’l pass con ëd moviment ëd dansa. La fiòca a cala giù dosman, fin-a fin-a... peui, d’achit, ëdcò chila a pija a dansé sle nòte ’d na mùsica lontan-a. L’invern as fërma e, anciarmà da la neuva dansa, a resta a vardé la fiòca posesse su minca còsa, a dissegné ’l mond d’un bianch ësplendrient; tant a l’é ciapà che gnente a peul arciamelo a la realtà! D’achit a àussa lë sguard. Dròlo, an sël bianch anvitant, ch’a smija col ëd sempe ’nt ël cors dël temp, a-i é ’n quaicòs... o mej: a-j manca un quaicòs.
Ël cioché a varda an silensi; l’arleuri a l’é sempe fërma su n’ora dël di o dla neuit. Adess l’invern a s’arcòrda: ij passaròt! A manco le pianà dle piotin-e sla fiòca! Un frisson, squasi në sgiaj, a pija a cor-je për le ven-e. «Che silensi... Che silensi!» a braja, virand j’euj stravirà dëdsà e dëdlà për le stra sensa vos. Ël ciadel, arlongh le stra, ant l’ora dël mesdì! Ël rabel ëd l’aéreo lassù, cand ch’a scarpenta le nìvole! L’armogné dij vej ch’a-j la conto ai colomb, arlongh ai viaj o sla piassa dla stassion! E le masnà... tute cole masnajin-e anfagotà, man ant la man a soe mamin-e... A manco ij passaròt: oslin e masnà!
A-i é nen n’ombra sla fiòca tròp bianca. «Andoa ch’i seve!?» a crija. L’invern a serca dré dij busson, arlongh ai viaj, dré dij porton ëd bòsch e sle ringhere geilà. Ant ël sërché, a sopata tende e tendon; a fërfoja dré dle poltron-e, a s’antrapa për le scale coatà ’d póer... fin-a a trovesse sla sopanta e calesse da la capa dël fornel. L’invern... l’é speciasse ’nt l’eva dël fium... L’é restaje ’l vent... ma chiel a l’ha pàu dë specesse ’nt la giassa...