Paolo Sirotto/Gip-Otanta
Gip-Otanta[modifiché]
I l’hai sempe pensà che s’a-i é n’incipit piemontèis ch’as peul paragonesse a «Quel ramo del lago di Como…» coma sugestion e selebrità, col-lì a l’é «Ël ses ëd Via Coni a l’é na ca veja che gnanca na vòlta a l’era nen bela…». E se a fà discretament efet pensé che costi vers a l’han giumai squasi sinquant’ani, a smija ’ncor ëd pì incredìbil che chi a l’ha scrivuje, a mars dël 2014, d’ani a na compiss otanta… Eh sì! Nòst Gipo nassional st’ann-sì a taja cost important traguard e ancora an bela atività. Còsa as peul ancor disse ch’a sìa nen conossù ’d nòst rapresentant musical ëd sigur pì famos a livel nen mach regional? Da j’esòrdi dla fin ëd j’ani sinquanta a jë spetàcoj ch’a ’mpinisso sèmper al di d’ancheuj tuti ij teatro andoa ch’a s’esibiss, la stra a l’é stàita bin longa e ij sucess ës-cèt coma da ràir as peulo conté ’nt na cariera longa parèj. Gipo ator ëd teatro, dël cine (eh già… a peul esse che nen tanti as n’arcòrdo, ma a l’ha ’dcò fàit un pàira ’d film), ant j’ùltim temp fin-a Gipo scritor (s’i l’eve nen lesuje andé a sërché sia Viaggiatori paganti sia Frammenti di barriera, a na val la pen-a) A-i sarìa ’dcò ’l Gipo politicant, ma cost-sì a l’é nen ël leu adat për parlene… Ma, dzortut, Gipo a l’é ’l cantant: an piemontèis e an italian. Dòp j’esòrdi con ël nòm ëd Tony d’Angelo a la fin ëd j’ani ’50 coma cantant melòdich ant ël grup ëd Renzo Gallo, fin-a dal prinsipi dj’ani ’60 j’inissi a son ëstàit virà an sla mùsica, disoma, popolar (a l’ha fin-a registrà chèich 45 gir, ancora con ël nòm Giuseppe Farassino, ëd canson ëd la mala milanèisa) con la realisassion ëd le Canson ëd Pòrta Pila. Ma l’evolussion a l’é stàita bin lesta, an sla carzà dij neuv cantautor ch’a ’ncaminavo a nasse giusta an coj ani lì. E se a livel nassional la mùsica a pijava n’andi bin divers da la classica melodìa a l’italian-a con ij nòm, për esempi, ëd Sergio Endrigo, Gino Paoli, Enzo Jannacci, Giorgio Gaber, Fabrizio De Andrè (cost ùltim grand amis ëd Gipo com’a l’avìa contà ’nt un divertent artìcol publicà da TorinoSette an ocasion d’un sò concert turinèis), Gipo as fasìa conòsse a livel italian con ëd disch considerà da tanti ’d vere e pròprie ciadeuvre: Due soldi di coraggio, për esempi, a l’é considerà da tanti un dij pì bej Lp ëd la stòria dla mùsica italian-a. A-i son peui staje diverse partecipassion a ’d festival (Festivalbar, Cantagiro e via fòrt) con ëd tòch ch’a son intrà ’nt la memòria coletiva, coma nen memorié Avere un amico (për curiosità, an sla ragnà, Youtube për la precision, a-i é fin-a ’l video ’d costa canson cantà a Speciale per noi ’d Renzo Arbore) o Non devi piangere Maria, e che, coma ’nt ël cas ëd la Ballata për un eroe a l’han causaje nen pòchi batibeuj. Sté a sente còsa a l’avìa scrivù a l’época ’n tal C. Montesano an sël Secolo d’Italia: «Farassino vocalmente dotato non è (pensé che crep a deuv esse ciapaje a cost giornalista quandi Mina, nen pròpi l’ùltima dle rivà, a l’ha definì Gipo un-a dle vos pì bele dla mùsica italian-a!) cantante da balera era e rimane. Di personalità i suoi pori e la sua espressione non trasudano alcun barlume, però […] la sorte gli ha fatto dono di una spiccata, seppur tardiva, capacità di calcolo. [...] Eroe certo ma dell’arrivismo e dell’opportunismo del vilipendio ai Caduti e ai valori per cui, a milioni, si sono sacrificati; della viltà […] e della vergogna, il cui peso gli sarà reso sopportabile soltanto da un’eccezionale leggerezza morale”. Simpàtich nèh?
Quando qualcuno va fuori schema peui a l’é fin-a dventà la sigla ’d Sapere, un-a dle trasmission Rai pì famose dl’época. Le testimonianse ’d coste partecipassion a son contnùe ’nt na fërtà ’d 45 gir bin ràir da trové, ma ch’a son d’auténtiche galuparìe për ij colessionista. Pròpi an coj ani lì, tutun, Gipo a ’ncamin-a a pensé che cantautor a veul nen mach dì pensé an tricolor, ma ch’as peul esprime d’ideje bele an lenga local. E parèj, dòp d’«Auguri», dël 1967, dal 1969, quand a seurt «Gipo a sò Turin» ch’a conten ëd vere e pròprie pere miliar coma «Montagne dël mè Piemont» e «Ël Tolé ’d Civass», la produssion an lenga piemontèisa as mës-cia sempe ’d pì a cola an italian, bele con ëd colaborassion importante coma cola con Giorgio e Paolo Conte. E da lì an anans j’àlbom a s-ciòdo con na regolarità impressionanta fin-a a la fin dj’ani ’80, bele con d’importante incursion ant la stòria coma con l’omagi a Angelo Brofferio: «Guarda che bianca lun-a» e ’nt la poesìa an piemontèis con «La patria cita». E peui l’arcòrd ëd l’epopea dij torototela con «C’è che vole e chi non pole, grassie l’istesso», col ëd Carlo Artuffo con «Mè car Artuf» për rivé a la canson d’autor pì s-cëtta con «Ij bogianen» (ch’a conten ëdcò na bela sernia ’d tradussion da Georges Brassens, a dimostrassion ëd sò grinor vers la Fransa, com’a dimostro ’dcò le tante tradussion da Jacques Brel, Georges Moustaki, Charles Aznavour e via fòrt, a l’é nen un cas se a l’han definilo l’Yves Montand italian…), «Ij mè amor dij vint’ani», «Turin bel cheur», «N’aptit da sonador».
E a l’é nen da dësmentié, sempe ’d costi ani, la costanta presensa an sij palch senich con na serie ’d comedie teatraj ch’a han rivelà ’n Gipo tut a fàit complet bele ’nt ël ròl ëd l’ator. Ant j’ani ’90, an paralel a l’esperiensa polìtica, Gipo a l’é ’n pòch slontanasse da la sena për dedichesse a la neuva aventura, ma l’inissi dël neuv mileni a l’ha vist-lo torna dedichesse a sò pùblich belavans dël deul ch’a l’ha frapalo.
«Un amico che cos’è? Un garbuglio, un intruglio, un qualcosa che è impastato insieme a te…». Parèj Gipo a canta an «Un amico che cos’è», la prima canson ëd «Mantello, stivali e coltello», disch dedicà a la stòria dël brigant mandrògn Mayn ëd la Spinëtta.
E për noi piemontèis avèj n’amis coma Gipo a l’é na ròba importanta dabon.
Auguri Gipo, ëd cheur!
Da "Ij Brandé" (2014)