La vrità darera ‘d lòn ch’as chërd: dëdlà dj’aparense[modifiché]

A l’è pa vera che la pì part ëd la gent a chërd mach a lòn ch’a ved. La pì part ëd la gent a chërd a lòn ch’a veul vëdde, a-j n’anfà lòn ch’a ved.

L’afermassion che la pì part ëd la gent a chërd mach a lòn ch’a ved a l’é stàita da vàire na màssima bin conossùa. Contut, na prospetiva pì ancreusa an podrìa fene arlevé coma che la realità a l’é motobin pì complicà ‘d lòn ch’a podrìa smijene. L’esse uman a l’é guidà nen mach da le përcession dij sò sens, ma ‘dcò da soe aspirassion, emossion, e anvìe ancreuse. A l’é për lòn che l’afermassion alternativa che la pì part ëd la gent a chërd a lòn ch’a veul, a-j fà nen lòn ch’a ved, a podrìa avzinesse mej a la vrità.

Prima ‘d tut, i l’oma da consideré ‘l podèj ‘d lòn ch’i n’oma anvìa e ‘d nòstre përsuasion përsonal ant ël dé forma a nòstra përcession ëd la realità. A l’é sovens lòn ch’i vorsoma chërde ch’a influensa la manera ch’i doma l’antërpretassion ëd j’informassion ch’a son presentane. Se cheidun a desìdera tant che cheicòsa a sia ver, col-lì a l’ha la tendensa ‘d trové ‘d conferme fin-a ant ëd pcit detaj, o aceté d’intërpretassion ch’a sostnisso le përsuasion ch’a l’ha già. Pì ‘d lòn, ël contest coltural, social, e përsonal a peul influensé tant lòn ch’a chërd n’òm. J’esperiense passà, j’influense sossiaj e le pression esterne a peudo avèj ‘n ròl ëd pèis për determiné lòn che un a l’é dispòst a chërde sensa considerassion ëd le preuve empìriche ch’a sio a disposission.

Tutun, i podoma pa nen consideré ‘l ròl ëd le përcession dij sens a influensé lòn ch’ chërdoma. L’osservassion dirèta e l’esperiensa përsonal a séguito esse ‘d sorgiss amportant ëd conossensa për motobin ëd përson-e. Contut, fin-a an coste situassion-sì, le përsuasion ch’i l’oma già a peudo influensé la manera ch’i l’oma d’antërpreté lòn ch’i vëdoma, e portene a filtré ‘d manera seletiva j’informassion për confermé nòstre convinsion.

A la fin, l’afermassion che la pì part ëd la gent a chërda mach a lòn ch’a ved a podrìa esse na semplificassion esagerà dla complicassion uman-a. S’a l’é bin vera che le përcession dij sens a l’han un ròl ëd pèis ant la formassion ëd nòstre chërdense, i podoma nen lassé da banda ‘l podèj ‘d nòstre anvìe e ‘d nòstre përsuasion ant la determinassion ëd lòn ch’i chërdoma. La dësfida vera as treuva ant ël sërché n’equilibri ant tra la fiusa ch’i l’oma ‘d nòstra esperiensa dirèta e la cossiensa dij nòstri pregiudissi e inclinassion përsonaj.